Lentigo maligna: symptomen, oorzaak en behandeling

Lentigo Maligna is een voorloper van het melanoom, een vorm van huidkanker die uitzaaiingen kan geven. Het komt soms voor dat zich kwaadaardige pigmentcellen ontwikkelen in levervlekken als gevolg van geleidelijke degeneratie van pigmentcellen of melanocyten. Dit wordt lentigo maligna genoemd. Lentigo maligna is een vroeg stadium van het melanoom. De term 'lentigo' verwijst naar de bruine vlek die zichtbaar is en 'maligna' betekent 'kwaadaardig'. Kwaadaardig, omdat het lentigo maligna het laatste stadium vóór melanoom is. Beschadiging van de huid door overmatige blootstelling aan zonlicht is de belangrijkste oorzaak.

• Lentigo maligna melanoom: kernpunten
• Wat is een lentigo maligna melanoom?
• Synoniemen
• Oorzaak van een lentigo maligna
• Symptomen lentigo maligna
• Bruin tot zwart gekleurde vlek
• Lentigo maligna melanoom
• Wie krijgt het?
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling lentigo maligna melanoom
• Chirurgische verwijdering
• Niet-chirurgische verwijdering
• Behandeling met de crème imiquimod
• Prognose

Lentigo maligna melanoom: kernpunten

• Lentigo Maligna is een voorloper van het melanoom.
• Lentigo Maligna ontstaat veelal door overmatige blootstelling aan zonlicht.
  Afb. 1: Melanoom / Bron: National Cancer Institute, Wikimedia Commons (Publiek domein)
• Er is een langzaam groeiende, bruine tot zwarte, onregelmatige vlek zichtbaar op de huid.
• Een verdachte plek zal vrijwel altijd chirurgisch worden verwijderd.

Wat is een lentigo maligna melanoom?

Lentigo maligna wordt ook wel melanosis praecancerosa of morbus Dubreuilh genoemd en is een langzaam groeiende huidafwijking. Het is een vroeg stadium van het melanoom (zie afbeelding 1, een vorm van huidkanker die uitgaat van de pigmentcellen of melanocyten), die vooral voorkomt op plekken die veelvuldig zijn blootgesteld aan de zon, met name in het gezicht. De afwijking ontstaan meestal uit lentigo benigna (levervlekken of ouderdomsvlekken, zie afbeelding 2). 'Lentigo' verwijst naar de bruine vlek die optreedt en 'maligna' betekent 'kwaadaardig'.

Synoniemen

Andere benamingen van lentigo maligna zijn:

• melanosis praecancerosa
• morbus Dubreuilh
• ziekte van Dubreuilh

Oorzaak van een lentigo maligna

De afwijking is een pigmentverandering die meestal ontstaat uit lentigo benigna, waarbij zich kwaadaardige pigmentcellen ontwikkelen als gevolg van chronische blootstelling aan zonlicht. Mensen met een buitenberoep en een blanke huidskleur lopen het meeste risico.

Symptomen lentigo maligna

Bruin tot zwart gekleurde vlek

Klinisch zijn het lichtbruine tot donkerbruin of zwarte, grillige doch scherp begrensde macula (= kleurverandering in het niveau van de huid). De grootte van de vlek varieert, maar is vaak groter dan 1 cm in doorsnede. De afwijking geeft normaal gesproken geen klachten, maar soms is er enige jeuk.

Lentigo maligna melanoom

Lentigo maligna is premaligne en wanneer tumorcellen invasief worden, wordt de laesie lentigo maligna melanoma (LMM) genoemd. Uit de literatuur blijkt dat ongeveer 5% van de lentigo maligna plekken op een gegeven ogenblik overgaat in een LMM. In dit stadium kan het zich ook uitzaaien en het leven bedreigen.

Wie krijgt het?

De meeste patiënten zijn boven de 60 jaar.

Onderzoek en diagnose

Op basis van de klinische verschijnselen kan meestal de diagnose gesteld worden. Bij twijfel wordt de plek onderzocht met een dermatoscoop (een handmicroscoop voor de huid) of wordt er een biopsie genomen, waarbij een stukje weefsel (het biopt) wordt weggenomen en voor verder onderzoek opgestuurd naar de patholoog of microbioloog die het weefselstuk verder gaan beoordelen.

Behandeling lentigo maligna melanoom

Chirurgische verwijdering

In de meeste gevallen wordt de lentigo maligna chirurgisch verwijderd. De chirurg snijdt de plek weg met een ruime marge (van minimaal vijf millimeter) rond de laesie om zich ervan te verzekeren dat er geen afwijkend weefsel achterblijft.

Niet-chirurgische verwijdering

Wanneer de plek te groot is voor therapeutische excisie (het chirurgisch wegsnijden van de plek), kan radiotherapie (bestraling), cryotherapie (een behandeling door middel van bevriezing), laserbehandeling en topicale behandeling met imiquimod (een crème) overwogen worden.

Behandeling met de crème imiquimod

Imiquimod is een crème die de groei van cellen remt en de afweer in de huid verbetert. Dit medicijn wordt niet alleen voorgeschreven bij lentigo maligna melanoom, maar ook bij condylomata acuminata (speciaal soort genitale wratten) en actinische keratosen, ook wel 'zonneschade' van de huid genoemd. De belangrijkste bijwerkingen van dit geneesmiddel zijn jeuk en pijn op of rond de aangedane plek en lichte vlekken van de behandelde plek. Soms kan er jeuk jeuk en pijn optreden op of rond de wrat, zelden met zwelling, schilfering of ontvelling. Vijf jaar na gebruik kunnen lichte vlekken op de huid voorkomen, waar de crème is aangebracht. Zelden treedt prikkeling, branderigheid, roodheid en andere irritatie op als je het middel aanbrengt. Dit verdwijnt veelal na enkele minuten. Zweertjes, korsten en blaasjes op het gebied waar je het middel hebt aangebracht, treedt ook zelden op, evenals verkleuring van de huid op en rond de behandelde plek. Deze verkleuring kan irreversibel zijn. Hoofdpijn, misselijkheid, vermoeidheid en spierpijn komen soms ook voor. Raadpleeg je arts als je last hebt van één van deze of andere bijwerkingen. Mogelijk moet de dosering worden aangepast.

Prognose

Lentigo maligna is een langzaam groeiende huidtumor, waaruit een melanoom kan ontstaan hetgeen bekend staat als lentigo maligna melanoma (LMM). Hoe lang dat duurt is anno 2024 onbekend. Bij zo'n 25 tot 50% van de gevallen bestaat de kans op kwaadaardige ontaarding. Wanneer de diagnose is gesteld, is het van belang de afwijking zo snel mogelijk te laten verwijderen.

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Lentigo, levervlekken, ouderdomsvlekken: gezicht, arm, hand
• Ouderdomsvlekken in gezicht: verwijderen en behandelen
• Ouderdomswratten: verwijderen en behandeling in gezicht
• Actnische keratosen: symptomen, oorzaak en behandeling