Lentigo maligna: Voorstadium van melanoom (huidkanker)

Lentigo maligna betekent letterlijk ‘kwaadaardige sproet’. Dit is een huidaandoening die een voorstadium is van een melanoom, een vorm van huidkanker. Het ontstaat vaak op huiddelen die langdurig aan de zon zijn blootgesteld, zoals het gezicht. Lentigo maligna presenteert zich als een vlekje of plekje dat gedurende meerdere jaren in omvang toeneemt. Na verloop van tijd kan het ontaarden in een lentigo maligna-melanoom, wat kan leiden tot symptomen zoals zweervorming, bloeding en verandering in kleur. Deze vorm van huidkanker kan ernstig en potentieel dodelijk zijn, daarom is een snelle diagnose en chirurgische verwijdering door een arts cruciaal. De aandoening is vernoemd naar Sir Jonathan Hutchinson (1828-1913), een Engelse chirurg, oogarts en patholoog die de ziekte voor het eerst beschreef in de medische literatuur.

• Synoniemen
• Oorzaken: Door blootstelling aan de zon
• Risicofactoren van huidaandoening
• Symptomen: Vlek op de huid
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van lentigo maligna
• Prognose van lentigo maligna
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen

Lentigo maligna staat ook bekend onder verschillende andere benamingen, waaronder de ‘ziekte van Dubreuilh’, ‘melanosis precancerosa van Dubreuilh’ en ‘melanotische sproet van Hutchinson’.

Oorzaken: Door blootstelling aan de zon

Lentigo maligna is een vroege vorm van een melanoom en wordt beschouwd als een ‘in situ’-vorm van huidkanker. Dit betekent dat de kankercellen beperkt zijn tot de bovenste huidlaag, de epidermis. Wanneer deze cellen dieper in de huid, naar de lederhuid, doordringen, wordt het melanoom aangeduid als ‘lentigo maligna-melanoom’. Deze vorm van huidkanker vertegenwoordigt 4% tot 15% van alle huidmelanomen. De belangrijkste oorzaak van lentigo maligna is langdurige blootstelling aan de zon of gebruik van een zonnebank.

Risicofactoren van huidaandoening

Enkele risicofactoren verhogen de kans op het ontwikkelen van lentigo maligna, waaronder:

• Chronische blootstelling aan zonlicht of zonnebanken
• Een beroep buitenshuis
• Een lichte huidskleur, hoewel ook andere huidtypes getroffen kunnen worden
• Een persoonlijke of familiale geschiedenis van melanoom of precancereuze laesies (letsels die een voorloper zijn van huidkanker), hoewel ook mensen zonder deze voorgeschiedenis de aandoening kunnen ontwikkelen
• Mannelijk geslacht, hoewel vrouwen ook getroffen kunnen worden
• Oudere leeftijd (mensen tussen zestig en tachtig jaar worden het vaakst getroffen, maar ook jongere mensen kunnen de aandoening ontwikkelen)

Symptomen: Vlek op de huid

Lentigo maligna treft vaak huidgebieden die door zonlicht zijn beschadigd, zoals het gezicht (vooral de neus en wangen), het hoofd, de nek en de armen. In principe kan lentigo maligna echter op elk huidgebied voorkomen.

Visueel lijkt lentigo maligna op een gewone sproet, ouderdomsvlek of zonnevlek. De huidaandoening verschijnt doorgaans als een platte of licht verhoogde bruine of donkerbruine vlek. Deze vlek verandert langzaam van vorm en vergroot in omvang. Na enkele jaren kan het huidletsel groter worden dan één tot drie centimeter in diameter, onregelmatig van vorm zijn, een glad oppervlak hebben en meerdere tinten bruin of zelfs andere kleuren vertonen.

Ontaarding in kanker

Tekenen dat lentigo maligna mogelijk ontaardt in een lentigo maligna-melanoom zijn onder andere:

• Vorming van een knobbeltje
• Bloeding
• Jeukend of stekend gevoel
• Toenemend aantal kleuren, vooral blauw of zwart
• Verdikking van een deel van het letsel
• Vochtverlies
• Zweervorming

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van lentigo maligna wordt gesteld door een huidarts op basis van uiterlijke tekenen, waarbij een dermatoscoop kan worden gebruikt voor een gedetailleerde inspectie van de huidvlekken. Soms is het moeilijk om lentigo maligna te onderscheiden van een goedaardig huidletsel. Bij twijfel zal de arts een biopsie uitvoeren om de diagnose te bevestigen.

Behandeling van lentigo maligna

Chirurgische verwijdering

De meest voorkomende behandelmethode is chirurgische verwijdering van lentigo maligna. De arts verwijdert niet alleen de vlek zelf, maar ook een ruime marge van minimaal vijf millimeter rond het letsel om ervoor te zorgen dat alle kankercellen worden verwijderd en om de kans op terugkeer te minimaliseren.

Niet-chirurgische opties

Wanneer chirurgische verwijdering niet mogelijk is door de grootte van het letsel of andere patiëntspecifieke factoren, kunnen alternatieve behandelingen worden overwogen. Deze omvatten radiotherapie, cryotherapie (bevriezing van het letsel) en/of het gebruik van topische imiquimod crème. Na behandeling volgt de arts nauwlettend het letsel op om de effectiviteit te controleren.

Prognose van lentigo maligna

De prognose van lentigo maligna is over het algemeen goed als de aandoening vroegtijdig wordt ontdekt en adequaat wordt behandeld. Ongeveer 25 tot 50% van de patiënten met lentigo maligna ontwikkelt een invasief melanoom, dat levensbedreigend kan zijn. Regelmatige controlebezoeken en volledige huidonderzoeken zijn cruciaal om eerdere behandelingslocaties te monitoren en verdachte nieuwe plekken tijdig op te merken.

Complicaties

Lentigo maligna kan verschillende complicaties met zich meebrengen, vooral als het niet tijdig wordt behandeld:

• Hoornvliestransplantatie bij ernstige schade aan de huid na behandeling.
• Verlies van gezichtsvermogen indien het melanoom zich in nabijgelegen gebieden verspreidt.
• Mogelijke bijwerkingen van behandelingen zoals corticosteroïden, waaronder verhoogde oogdruk of andere systemische effecten.

Preventie

Om lentigo maligna te voorkomen, zijn de volgende maatregelen aanbevolen:

• Beperk blootstelling aan de zon en vermijd gebruik van zonnebanken. Gebruik zonbescherming zoals zonnebrandcrème met een hoge SPF.
• Draag beschermende kleding en een hoed bij langdurige blootstelling aan de zon.
• Voer regelmatig een volledig huidonderzoek uit, vooral als je een verhoogd risico hebt.
• Monitor verdachte huidvlekken en raadpleeg een arts bij veranderingen in bestaande vlekken of nieuwe huidletsels.

Lees verder

• Huidgezwellen met verhoogd risico op huidkanker
• Huidkanker: Kwaadaardige huidgezwellen en huidtumoren
• Melanoom: Vorm van huidkanker door blootstelling aan zon
• Huidschade door blootstelling aan UV-straling van de zon