Lentigo maligna: Voorstadium van melanoom (huidkanker)

Lentigo maligna betekent letterlijk ‘kwaadaardige sproet’. Dit is een huidaandoening die een voorstadium is van een melanoom, een vorm van huidkanker. Het ontstaat vaak op huiddelen die langdurig aan de zon zijn blootgesteld, zoals het gezicht. Lentigo maligna presenteert zich als een vlekje of plekje dat gedurende meerdere jaren in omvang toeneemt. Na verloop van tijd kan het ontaarden in een lentigo maligna-melanoom, wat kan leiden tot symptomen zoals zweervorming, bloeding en verandering in kleur. Deze vorm van huidkanker kan ernstig en potentieel dodelijk zijn, daarom is een snelle diagnose en chirurgische verwijdering door een arts cruciaal. De aandoening is vernoemd naar Sir Jonathan Hutchinson (1828-1913), een Engelse chirurg, oogarts en patholoog die de ziekte voor het eerst beschreef in de medische literatuur.

• Synoniemen
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken: Door blootstelling aan de zon
• Risicofactoren van huidaandoening
• Risicogroepen
• Symptomen: Vlek op de huid
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van lentigo maligna
• Prognose van lentigo maligna
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het omgaan met bunions
• Draag comfortabele schoenen
• Gebruik speciale orthopedische hulpmiddelen
• Vermijd overmatige druk op de bunion
• Oefeningen voor de voetspieren
• Raadpleeg een arts bij aanhoudende klachten
• Misvattingen rond lentigo maligna
• Lentigo maligna is altijd een huidkanker
• Lentigo maligna komt alleen voor bij oudere mensen
• Lentigo maligna heeft altijd een onregelmatige vorm
• Lentigo maligna veroorzaakt altijd symptomen zoals jeuk of pijn
• Lentigo maligna kan vanzelf verdwijnen
• Alleen zonblootstelling veroorzaakt lentigo maligna
• Lentigo maligna is altijd te herkennen zonder medische hulp

Synoniemen

Lentigo maligna staat ook bekend onder verschillende andere benamingen, waaronder de ‘ziekte van Dubreuilh’, ‘melanosis precancerosa van Dubreuilh’ en ‘melanotische sproet van Hutchinson’.

Epidemiologie

Lentigo maligna is een vorm van huidkanker die zich ontwikkelt uit een goedaardige pigmentvlek, de lentigo maligna, en meestal voorkomt op de zonblootgestelde delen van het lichaam, zoals het gezicht en de handen. De aandoening komt vaker voor bij ouderen en heeft een hogere incidentie bij mensen met een lichte huid, vooral diegenen die vaak aan de zon zijn blootgesteld.

Incidentie en prevalentie
Lentigo maligna is een zeldzame vorm van huidkanker die relatief vaker voorkomt in de oudere bevolking. Het wordt vaker gediagnosticeerd bij mensen van 60 jaar en ouder, hoewel het ook op jongere leeftijd kan voorkomen, vooral bij diegenen met een genetische aanleg voor huidkanker. De incidentie is hoger in landen met een hoge mate van zonblootstelling, zoals Australië, waar de prevalentie van huidkanker in het algemeen erg hoog is. Studies tonen aan dat lentigo maligna de meest voorkomende vorm van melanoom is bij oudere patiënten.

Verband met huidskleur en zonblootstelling
Mensen met een lichte huidskleur lopen een hoger risico op het ontwikkelen van lentigo maligna vanwege hun verhoogde gevoeligheid voor UV-straling. Chronische blootstelling aan de zon is een bekende risicofactor voor lentigo maligna, waarbij zonnestraling de DNA-schade in de huidcellen bevordert en de ontwikkeling van melanocytenafwijkingen aanstuurt. De meeste gevallen van lentigo maligna worden gezien op delen van het lichaam die vaak aan de zon worden blootgesteld, zoals het gezicht en de nek.

Regionale verschillen in prevalentie
De prevalentie van lentigo maligna varieert afhankelijk van de geografische locatie en de mate van zonblootstelling. In tropische en zonnige regio’s, zoals Australië, is er een hogere prevalentie van lentigo maligna, terwijl in noordelijke landen met minder zonblootstelling, zoals Scandinavië, de incidentie lager is.

Mechanisme

Het mechanisme achter de ontwikkeling van lentigo maligna is nauw verbonden met de schade die de huidcellen ondergaan door blootstelling aan ultraviolette (UV) straling. Door herhaalde en langdurige blootstelling aan zonlicht wordt het DNA van melanocyten beschadigd, wat leidt tot de vorming van goedaardige pigmentvlekken die uiteindelijk kunnen uitmonden in kanker.

DNA-schade door UV-straling
De belangrijkste oorzaak van lentigo maligna is chronische blootstelling aan UV-straling, die leidt tot DNA-schade in de huidcellen. Melanocyten, de cellen die verantwoordelijk zijn voor de productie van melanine (het pigment dat de huid zijn kleur geeft), worden vaak blootgesteld aan UV-straling. Wanneer deze cellen herhaaldelijk beschadigd worden, kan dit leiden tot genetische mutaties die de celgroei ontregelen, wat uiteindelijk resulteert in de vorming van kwaadaardige tumoren.

De rol van melanocyten en hun mutaties
Melanocyten spelen een cruciale rol in de ontwikkeling van lentigo maligna. De mutaties die in deze cellen optreden kunnen leiden tot oncontroleerbare celgroei en kanker. De mutaties bevinden zich vaak in genen die betrokken zijn bij de regulatie van celgroei, zoals het p53-gen, dat normaal gesproken de cellen zou moeten stoppen van abnormale deling.

Van goedaardige lentigo naar maligne vorm
In de vroege stadia van lentigo maligna is de aandoening nog goedaardig en wordt de huid aangeduid met een pigmentvlek die meestal bruin of zwart van kleur is. Als de schade aan de melanocyten echter voortduurt, kan de tumor in een kwaadaardige vorm overgaan, waarbij de melanocyten zich beginnen te verspreiden naar diepere huidlagen en zelfs naar andere delen van het lichaam (metastaseren).

Oorzaken: Door blootstelling aan de zon

Lentigo maligna is een vroege vorm van een melanoom en wordt beschouwd als een ‘in situ’-vorm van huidkanker. Dit betekent dat de kankercellen beperkt zijn tot de bovenste huidlaag, de epidermis. Wanneer deze cellen dieper in de huid, naar de lederhuid, doordringen, wordt het melanoom aangeduid als ‘lentigo maligna-melanoom’. Deze vorm van huidkanker vertegenwoordigt 4% tot 15% van alle huidmelanomen. De belangrijkste oorzaak van lentigo maligna is langdurige blootstelling aan de zon of gebruik van een zonnebank.

Risicofactoren van huidaandoening

Enkele risicofactoren verhogen de kans op het ontwikkelen van lentigo maligna, waaronder:

• Chronische blootstelling aan zonlicht of zonnebanken
• Een beroep buitenshuis
• Een lichte huidskleur, hoewel ook andere huidtypes getroffen kunnen worden
• Een persoonlijke of familiale geschiedenis van melanoom of precancereuze laesies (letsels die een voorloper zijn van huidkanker), hoewel ook mensen zonder deze voorgeschiedenis de aandoening kunnen ontwikkelen
• Mannelijk geslacht, hoewel vrouwen ook getroffen kunnen worden
• Oudere leeftijd (mensen tussen zestig en tachtig jaar worden het vaakst getroffen, maar ook jongere mensen kunnen de aandoening ontwikkelen)

Risicogroepen

Bepaalde groepen mensen lopen een hoger risico op het ontwikkelen van lentigo maligna, waaronder ouderen, mensen met een lichte huidskleur en diegenen met een geschiedenis van veel zonblootstelling. Begrip van deze risicogroepen kan helpen bij vroegtijdige detectie en preventieve maatregelen.

Ouderen
Lentigo maligna komt vooral voor bij ouderen, vooral bij mensen van 60 jaar en ouder. Naarmate mensen ouder worden, neemt hun kans op het ontwikkelen van chronische huidbeschadiging door zonblootstelling toe, wat het risico op lentigo maligna verhoogt. Het proces van veroudering vermindert ook het vermogen van de huid om zich te herstellen van UV-schade.

Mensen met een lichte huidskleur
Personen met een lichte huidskleur die minder melanine in hun huid hebben, lopen een groter risico op het ontwikkelen van lentigo maligna. Aangezien mensen met een lichte huid minder bescherming hebben tegen de schadelijke effecten van UV-straling, is hun kans op het ontwikkelen van huidkanker aanzienlijk hoger dan bij mensen met een donkere huidskleur.

Mensen met veel blootstelling aan de zon
Werknemers en mensen die buitenactiviteiten doen en daardoor veel aan de zon worden blootgesteld, vormen een risicogroep voor lentigo maligna. Dit geldt met name voor degenen die geen zonbescherming gebruiken, zoals zonnebrandcrème, hoeden of andere beschermende maatregelen.

Symptomen: Vlek op de huid

Lentigo maligna treft vaak huidgebieden die door zonlicht zijn beschadigd, zoals het gezicht (vooral de neus en wangen), het hoofd, de nek en de armen. In principe kan lentigo maligna echter op elk huidgebied voorkomen.

Visueel lijkt lentigo maligna op een gewone sproet, ouderdomsvlek of zonnevlek. De huidaandoening verschijnt doorgaans als een platte of licht verhoogde bruine of donkerbruine vlek. Deze vlek verandert langzaam van vorm en vergroot in omvang. Na enkele jaren kan het huidletsel groter worden dan één tot drie centimeter in diameter, onregelmatig van vorm zijn, een glad oppervlak hebben en meerdere tinten bruin of zelfs andere kleuren vertonen.

Ontaarding in kanker
Tekenen dat lentigo maligna mogelijk ontaardt in een lentigo maligna-melanoom zijn onder andere:

• Vorming van een knobbeltje
• Bloeding
• Jeukend of stekend gevoel
• Toenemend aantal kleuren, vooral blauw of zwart
• Verdikking van een deel van het letsel
• Vochtverlies
• Zweervorming

Alarmsymptomen

Lentigo maligna kan zich langzaam ontwikkelen, en de vroege stadia van de aandoening vertonen vaak geen opvallende symptomen. Er zijn echter bepaalde veranderingen in een pigmentvlek die kunnen wijzen op de transformatie naar een kwaadaardige vorm. Het herkennen van deze alarmsymptomen is cruciaal voor een tijdige diagnose en behandeling.

Veranderingen in de kleur en vorm
Een lentigo maligna die zich verandert van een goedaardige pigmentvlek naar een kwaadaardige tumor, vertoont vaak veranderingen in kleur. Het kan donkerder worden of een ongelijke kleurverdeling vertonen. De vlek kan ook groter worden en een onregelmatige vorm ontwikkelen, met gekartelde of oneffen randen.

Jeuk of pijn
Hoewel lentigo maligna in de vroege stadia vaak geen symptomen vertoont, kan de tumor na verloop van tijd jeuk of pijn veroorzaken. Dit kan een teken zijn dat de aandoening zich uitbreidt naar de diepere huidlagen en mogelijk de omliggende weefsels beïnvloedt.

Bloedingen of korstvorming
Als een lentigo maligna begint te bloeden of korstjes ontwikkelt, kan dit wijzen op de kwaadaardige aard van de vlek. Dit is een alarmsymptoom dat onmiddellijke medische evaluatie vereist om de aard van de tumor vast te stellen.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van lentigo maligna wordt gesteld door een huidarts op basis van uiterlijke tekenen, waarbij een dermatoscoop kan worden gebruikt voor een gedetailleerde inspectie van de huidvlekken. Soms is het moeilijk om lentigo maligna te onderscheiden van een goedaardig huidletsel. Bij twijfel zal de arts een biopsie uitvoeren om de diagnose te bevestigen.

Behandeling van lentigo maligna

Chirurgische verwijdering
De meest voorkomende behandelmethode is chirurgische verwijdering van lentigo maligna. De arts verwijdert niet alleen de vlek zelf, maar ook een ruime marge van minimaal vijf millimeter rond het letsel om ervoor te zorgen dat alle kankercellen worden verwijderd en om de kans op terugkeer te minimaliseren.

Niet-chirurgische opties
Wanneer chirurgische verwijdering niet mogelijk is door de grootte van het letsel of andere patiëntspecifieke factoren, kunnen alternatieve behandelingen worden overwogen. Deze omvatten radiotherapie, cryotherapie (bevriezing van het letsel) en/of het gebruik van topische imiquimod crème. Na behandeling volgt de arts nauwlettend het letsel op om de effectiviteit te controleren.

Prognose van lentigo maligna

De prognose van lentigo maligna hangt af van verschillende factoren, waaronder de grootte en de diepte van de tumor, het moment van diagnose, en de algehele gezondheid van de patiënt. Hoewel lentigo maligna in de vroege stadia een goedaardige aard heeft, kan het, wanneer het zich ontwikkelt tot een maligne melanoom, een aanzienlijke bedreiging voor de gezondheid vormen.

Vroege detectie en overlevingskansen
De prognose voor patiënten met lentigo maligna is vaak gunstig wanneer de aandoening in een vroeg stadium wordt gediagnosticeerd en behandeld. Wanneer de tumor zich nog niet heeft verspreid, kan de behandeling, vaak via chirurgische verwijdering, leiden tot een volledige genezing. Patiënten die tijdig medische hulp zoeken, hebben over het algemeen een hoge overlevingskans.

Uitzaaiing en gevorderde stadia
Als lentigo maligna zich ontwikkelt tot een maligne melanoom en de cellen zich naar andere delen van het lichaam verspreiden, kan de prognose aanzienlijk verslechteren. De overlevingskansen zijn afhankelijk van de mate van uitzaaiing en de betrokkenheid van lymfeklieren of andere organen. In dergelijke gevallen is de behandeling intensiever en kan deze chemotherapie, radiotherapie of immunotherapie omvatten, afhankelijk van de ernst van de situatie.

Herhalingskans na behandeling
Zelfs na succesvolle behandeling van lentigo maligna is er altijd een risico op herhaling. Regelmatige opvolging en controle zijn essentieel om hernieuwde groei of metastase van melanoom op te sporen. Een nauwgezette opvolging van de patiënten na een initiële behandeling is van cruciaal belang om een langdurige overleving te garanderen.

Complicaties

Lentigo maligna kan verschillende complicaties met zich meebrengen, vooral als het niet tijdig wordt behandeld:

• Hoornvliestransplantatie bij ernstige schade aan de huid na behandeling.
• Verlies van gezichtsvermogen indien het melanoom zich in nabijgelegen gebieden verspreidt.
• Mogelijke bijwerkingen van behandelingen zoals corticosteroïden, waaronder verhoogde oogdruk of andere systemische effecten.

Preventie

Om lentigo maligna te voorkomen, zijn de volgende maatregelen aanbevolen:

• Beperk blootstelling aan de zon en vermijd gebruik van zonnebanken. Gebruik zonbescherming zoals zonnebrandcrème met een hoge SPF.
• Draag beschermende kleding en een hoed bij langdurige blootstelling aan de zon.
• Voer regelmatig een volledig huidonderzoek uit, vooral als je een verhoogd risico hebt.
• Monitor verdachte huidvlekken en raadpleeg een arts bij veranderingen in bestaande vlekken of nieuwe huidletsels.

Praktische tips voor het omgaan met bunions

Bunions, of hallux valgus, zijn pijnlijke uitsteeksels aan de zijkant van de grote teen die vaak gepaard gaan met een vervorming van het gewricht. Ze kunnen veroorzaakt worden door erfelijkheid, slechte schoenen, of andere medische aandoeningen. Hier zijn enkele praktische tips om het ongemak van bunions te verlichten en verdere verergering te voorkomen.

Draag comfortabele schoenen

Het dragen van te strakke of slecht passende schoenen kan de druk op je bunion verhogen en de pijn verergeren. Kies voor schoenen die voldoende ruimte bieden voor je tenen, bij voorkeur met een brede neus en een zacht, flexibel bovenmateriaal. Vermijd hoge hakken en smalle schoenen, omdat deze de druk op je voet vergroten en de bunion kunnen verergeren.

Gebruik speciale orthopedische hulpmiddelen

Er zijn verschillende hulpmiddelen die kunnen helpen bij het verlichten van de pijn door bunions. Dit kan onder andere bestaan uit steunzolen, teenbeschermers of orthopedische schoenen. Deze hulpmiddelen helpen de druk op de grote teen te verminderen en zorgen voor een betere uitlijning van het gewricht. Overleg met je arts of een specialist in beeldvormende onderzoeken of orthopedische behandeling voor verdere adviezen.

Vermijd overmatige druk op de bunion

Als je merkt dat je pijn ervaart door de druk op de bunion, probeer dan activiteiten die de voet overmatig belasten te vermijden, zoals langdurig staan of intensieve fysieke activiteiten. Het kan helpen om regelmatig rust te nemen en de voet op te tillen om de druk te verlichten en ontstekingen te verminderen.

Oefeningen voor de voetspieren

Het versterken van de spieren in je voet kan helpen om de druk op je bunion te verminderen. Enkele nuttige oefeningen zijn het rollen van een tennisbal onder je voet of het optillen van je tenen terwijl je de hiel op de grond houdt. Dit helpt de spieren rondom de grote teen te versterken, wat kan bijdragen aan het verlichten van de pijn.

Raadpleeg een arts bij aanhoudende klachten

Als je bunion ernstig is of de pijn aanhoudt ondanks het nemen van bovenstaande maatregelen, is het raadzaam om een arts te raadplegen. Er kunnen andere onderliggende aandoeningen zijn die bijdragen aan de pijn, zoals beharing of ontsteking van het gewricht. In sommige gevallen kan een arts een chirurgische ingreep aanbevelen om de bunion te corrigeren.

Misvattingen rond lentigo maligna

Lentigo maligna is altijd een huidkanker

Er wordt vaak gedacht dat lentigo maligna altijd tot huidkanker leidt, maar dit is niet altijd het geval. Lentigo maligna is een vorm van huidverandering die een verhoogd risico op huidkanker met zich meebrengt, maar het is nog geen kanker op zich. Het wordt beschouwd als een vroeg stadium van een type huidkanker, vooral huidtumor, die zich pas later kan ontwikkelen.

Lentigo maligna komt alleen voor bij oudere mensen

Een andere misvatting is dat lentigo maligna uitsluitend bij ouderen voorkomt. Hoewel het vaker wordt gezien bij mensen van middelbare leeftijd of ouder, kan het ook op jongere leeftijd optreden. De risicofactoren voor lentigo maligna zijn breed en omvatten genetische factoren, zonblootstelling en huidtype.

Lentigo maligna heeft altijd een onregelmatige vorm

Lentigo maligna wordt vaak gekarakteriseerd door een onregelmatige, asymmetrische vorm, maar dit is niet altijd het geval. In sommige gevallen kan de laesie een uniforme vorm en kleur hebben, wat het moeilijker maakt om te onderscheiden van andere huidaandoeningen. Huidziekte kan vaak lijken op lentigo maligna, maar de juiste diagnose kan alleen door een arts worden gesteld.

Lentigo maligna veroorzaakt altijd symptomen zoals jeuk of pijn

Sommige mensen denken dat lentigo maligna altijd gepaard gaat met symptomen zoals jeuk of pijn, maar dit is niet waar. Veel gevallen van lentigo maligna veroorzaken geen pijn of ongemak. Het kan zelfs volledig asymptomatisch blijven, wat het voor een persoon moeilijk maakt om te weten dat ze het hebben zonder medische evaluatie.

Lentigo maligna kan vanzelf verdwijnen

Er wordt soms gedacht dat lentigo maligna vanzelf zal verdwijnen, maar dit is meestal niet het geval. Hoewel het in sommige gevallen langzaam kan groeien, vereist het vaak behandeling, zoals beeldvormende onderzoeken of chirurgische verwijdering, om het risico op verdere complicaties of de ontwikkeling van kanker te verminderen.

Alleen zonblootstelling veroorzaakt lentigo maligna

Hoewel langdurige blootstelling aan de zon een belangrijke risicofactor is, wordt lentigo maligna niet alleen veroorzaakt door zonblootstelling. Genetische factoren kunnen ook een belangrijke rol spelen, evenals andere omgevingsfactoren. Het is belangrijk om niet alleen de zon als de oorzaak te zien, maar om ook andere risicofactoren te overwegen.

Lentigo maligna is altijd te herkennen zonder medische hulp

Een andere misvatting is dat lentigo maligna altijd gemakkelijk te herkennen is zonder medische hulp. Hoewel het in sommige gevallen duidelijk zichtbaar kan zijn, kunnen de kenmerken variëren en kan het lijken op andere huidaandoeningen zoals huidaandoening of goedaardige huidafwijkingen. Een arts kan het juiste advies geven en de nodige tests uitvoeren.

Lees verder

• Huidgezwellen met verhoogd risico op huidkanker
• Huidkanker: Kwaadaardige huidgezwellen en huidtumoren
• Melanoom: Vorm van huidkanker door blootstelling aan zon
• Huidschade door blootstelling aan UV-straling van de zon