Huidgezwellen met verhoogd risico op huidkanker

Enkele huidaandoeningen verhogen het risico op het ontwikkelen van huidkanker. Ook kunnen sommige huidafwijkingen al een voorstadium van kanker zijn. De patiënt kan al dan niet symptomen ervaren bij deze huidafwijkingen. Langdurige blootstelling aan de zon is bij veel huidletsels een belangrijke oorzaak, maar ook andere risicofactoren zijn bekend. Vaak verwijdert de arts een stukje verdacht weefsel, dat vervolgens in een laboratorium wordt onderzocht om het type gezwel te identificeren. De behandeling bestaat meestal uit het verwijderen van deze huidletsels, zodat de kanker niet kan ontstaan en de patiënt een beter cosmetisch resultaat behaalt.

• Actinische keratose
• Dysplastisch naevus syndroom
• Melanoma in situ
• Reuzenmoedervlek
• Ziekte van Bowen
• Opperhuid
• Slijmvlies en naburige huid

Actinische keratose

Deze huidziekte ontwikkelt zich vaak op latere leeftijd bij blanke mensen en heeft een voorliefde voor het mannelijke geslacht omwille van de vele buitenactiviteiten die zij uitoefenen. De ziekte is het gevolg van een langdurige blootstelling aan de schadelijke UV-stralen van zonlicht. Meer dan 80% van de patiënten met actinische keratose heeft meerdere huidletsels op het hoofd, de nek, de handrug en de onderarmen. Dit zijn plaatsen waar de huid meestal is blootgesteld aan de zon. Bij de patiënt verschijnen langzaam rode, glanzende, schilferige knobbeltjes of vlekken die af en toe jeuken of prikken. De huid is hier vaak inelastisch en gerimpeld. Bovendien zijn platte bruine vlekken zichtbaar (ouderdomsvlekken) als gevolg van diffuse schade van de zon. Een klein deel van deze keratosevlekken transformeren zich in een plaveiselcelcarcinoom (vorm van huidkanker), maar veelal pas na vele jaren. Het risico op deze kanker neemt toe naarmate de patiënt meer letsels heeft en neemt tevens toe met de leeftijd. Patiënten met actinische keratose lopen niet enkel een verhoogd risico op een plaveiselcelcarcinoom, maar eveneens op andere typen huidkanker. De behandeling van deze letsels gebeurt met behulp van cryotherapie (behandeling via bevriezing), 5-fluorouracil crème of 5% imiquimod crème.

Dysplastisch naevus syndroom

Bij deze aandoening die vaak familiaal bepaald is, verschijnen reeds in de kindertijd een groot aantal melanocytaire naevi (moedervlekken). Deze moedervlekjes verschijnen niet alleen op plaatsen die aan de zon zijn blootgesteld, maar ook op andere lichaamsdelen. Af en toe ontstaan grote letsels met een onregelmatige pigmentatie (huidskleur) en rand. Deze vlekjes zien er bij microscopisch onderzoek niet kwaadaardig uit, maar patiënten met deze ziekte lopen wel meer risico op het ontwikkelen van een kwaadaardig (maligne) melanoom (vorm van huidkanker). Daarom krijgen deze patiënten het advies om regelmatig foto’s te (laten) maken van de moedervlekken en dit dan te (laten) controleren op wijzigingen. De arts verwijdert bij patiënten met deze huidaandoening alle verdachte letsels.

Melanoma in situ

Een melanoma in situ (kankercellen op plaats van oorsprong) is een langzaam groeiend vlekje met een andere huidskleur dat voorkomt bij ouderen, meestal op het gezicht, de nek, de handrug en de onderbenen. Onregelmatigheden zijn op te merken aan de rand en de huidskleur. Patiënten met dit vlekje lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van invasieve maligne melanoom. De behandeling verloopt indien mogelijk via excisie (chirurgisch uitsnijden van het letsel). Radiotherapie en topische (lokale) chemotherapie zijn ook mogelijke behandelingsvormen.

Reuzenmoedervlek

Zeer grote reuzenmoedervlekken (Giant congenital melanocytic naevi) zijn aanwezig bij de geboorte. Alleen de grote letsels (> 20 cm diameter) tonen een verhoogd risico op maligne melanoom. Elk letsel heeft ongeveer een <5% risico op maligniteiten. Het is in principe mogelijk om een reuzenmoedervlek chirurgisch te verwijderen, maar vaak zijn meerdere ingrepen nodig en ook ontstaan hierbij snel misvormingen. Daarom is een regelmatig opvolgbezoek bij de dermatoloog (huidarts) aanbevolen. Af en toe verbeteren enkele letsels spontaan, wat voornamelijk tijdens de kindertijd plaatsvindt.

Ziekte van Bowen

Opperhuid

De ziekte van Bowen is een beginstadium van kanker dat plaatsvindt in de opperhuid (intraepidermale carcinoma-in-situ). De kanker is hierbij nog niet uitgezaaid naar andere weefsels. Tevens is het huidgezwel bij de ziekte van Bowen zelden invasief. De ziekte van Bowen ontstaat wellicht als gevolg van langdurige blootstelling aan de zon. Het huidgezwel presenteert zich op de blootgestelde huid, meestal de benen van de vrouw. Een geïsoleerde schilferige rode vlek of plaque (lijkt op psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers) maar wel met een onregelmatig rand) verschijnt hierbij langzaam op de huid. In het begin is het letsel niet duidelijk en groot, maar in de loop van de tijd neemt het huidgezwel in omvang toe. Het letseloppervlak neemt diverse mogelijke vormen, kleuren en groottes aan.

Slijmvlies en naburige huid

Een variant van de ziekte tast de opperhuid van het slijmvlies of de naburige huid aan. Zo zijn huidletsels mogelijk op de vulva, de eikel (glans penis) en de huid rond de anus. Klinisch presenteert de huidaandoening zich als niet-specifieke roodheid of een wratachtige verdikking. Deze ziekte is sterk geassocieerd met het HPV-virus (humaan papillomavirus). Patiënten met een zwak immuunsysteem zijn vaker getroffen door deze variant. De anale vorm komt bijvoorbeeld voor bij patiënten met een hiv-infectie. Ook heeft de ziekte een voorliefde voor vrouwen. De behandeling hiervan gebeurt met 5-fluorouracil, 5% imiquimod crème, cryotherapie, curettage, fotodynamische therapie (lichttherapie) of lasertherapie.

Lees verder

• Actinische keratose: Huidletsels door blootstelling aan zon
• Huidkanker: Kwaadaardige huidgezwellen en huidtumoren
• Ziekte van Bowen: Huidaandoening (voorstadium huidkanker)
• Kankerpijn: Oorzaken & types pijn en soorten pijnmedicatie
• Soorten bultjes, knobbeltjes en gezwelletjes op huid