Carcinoma in situ: Kankercellen nog op plaats van oorsprong

Carcinoma in situ: Kankercellen nog op plaats van oorsprong Carcinoma in situ is een vorm van kanker waarbij een patiënt abnormale cellen heeft die zich nog niet hebben verspreid voorbij de plaats van oorsprong. Deze kanker start in de slijmlaag (epitheelcellen) van organen zoals bijvoorbeeld de blaas, de baarmoederhals, de borst en de huid. Deze in situ-cellen ontaarden mogelijk wel in kankercellen en dan zijn ze wel in staat om zich te verspreiden naar andere nabije locaties. Het is belangrijk om een type kanker in situ vroeg te detecteren. Carcinoma in situ is namelijk vrijwel steeds uitstekend te behandelen waardoor de kanker zich niet verspreidt en later ook niet terugkeert.

Synoniemen

Andere namen voor carcinoma in situ zijn
  • niet-invasieve kanker
  • pre-invasieve afwijking
  • pre-invasieve kanker
  • ziektestadium 0

Locaties van carcinoma in situ

Carcinoma in situ wijst op kankertypen die op verschillende plaatsen in het lichaam mogelijk zijn maar nog niet uitgezaaid (gemetastaseerd) zijn naar andere nabijgelegen locaties. Enkele van de meest voorkomende soorten carcinoma in situ zijn:
  • carcinoma in situ van de urineblaas
  • cervicaal carcinoma in situ
  • ductaal carcinoma in situ (DCIS)
  • plaveiselcelcarcinoom in situ of ziekte van Bowen

Carcinoma in situ van de urineblaas (blaaskanker)

Een carcinoma in situ komt vaak voor in de blaas. Patiënten met een voorgeschiedenis van blaaskanker die in remissie geweest zijn, lopen een hoog risico op het ontwikkelen van carcinoma in situ van de blaas. Bij bijna negentig procent van de patiënten met blaaskanker ontstaat een recidief en komt de kanker dus terug. Vooral mannelijke rokers tussen de zestig en zeventig jaar krijgen vaak te maken met een carcinoma in situ van de urineblaas. Patiënten presenteren zich met dysurie (pijn bij het plassen), nycturie (nachtelijk urineren), pollakisurie (vaak plassen) en dringend plassen met microscopische hematurie (bloed in de urine). Een behandeling is vereist bij bijna alle patiënten met carcinoma in situ van de urineblaas. De arts verwijdert hierbij de voorlopercellen van de kanker, bij voorkeur met een blaasspoeling. Indien nog steeds voorloperkankercellen aanwezig zijn, voert de arts een operatie uit zoals een transurethrale resectie of biopsie met elektrische of lasercauterisatie. Soms detecteert de arts na een chirurgische ingreep nog steeds kankercellen. Hij voert in deze situatie een radicale cystectomie (volledige verwijdering van de blaas) uit. Radiotherapie is niet effectief bij carcinoma in situ van de urineblaas. Vaak zijn ouderen aangetast. De kanker groeit dermate langzaam dat de arts vaak een waakzaam beleid aanbeveelt. De meeste patiënten overlijden namelijk ten gevolge van andere gezondheidsproblemen.

Cervicaal carcinoma in situ (baarmoederhalskanker)

De kankervoorlopercellen rusten bij een cervicaal carcinoma in situ op de oppervlaktelaag van de cervix (baarmoederhals), waardoor deze tijdig op te sporen zijn met een uitstrijkje. Het is mogelijk om deze voorloper van baarmoederhalskanker te behandelen, maar soms keert de kanker wel terug. Daarom adviseren artsen om regelmatig een uitstrijkje te laten nemen na de behandelen, zodat de arts tijdig kankervoorlopercellen kan identificeren. De arts verwijdert de precancereuze cellen (kankervoorlopercellen) zodat de cellen niet ontaarden in kanker en de kankercellen zich minder snel niet kunnen verspreiden. Het verwijderen van de voorlopercellen van kanker gebeurt via cryochirurgie (bevriezing), laserchirurgie of een lus elektrochirurgische excisie procedure (LEEP / LEETZ). Bij een onvruchtbare vrouw is mogelijk een hysterectomie (chirurgische verwijdering van baarmoeder) aanbevolen; al voert de arts dit vrijwel enkel uit indien de andere behandelingen niet succesvol waren.

Ductaal carcinoma in situ (DCIS) (borstkanker)

Een ductaal carcinoma in situ is ook gekend als een ‘intraductaal carcinoma in situ’. DCIS is één van de meest voorkomende vormen van borstkanker. De kankercellen groeien hierbij in de melkkanalen (ductaal) van de borsten. Circa één op de vijf patiënten die de diagnose van borstkanker krijgt, heeft een ductaal carcinoma in situ. De arts bekijkt de locatie van de kankercellen in de borst en bespreekt vervolgens de behandelingsopties met de vrouw. De vrouw krijgt indien mogelijk een borstsparende operatie (BCS), waarbij de chirurg de kankercellen verwijdert, evenals een deel van het normale borstweefsel rondom de tumor. In sommige gevallen is een chirurgische verwijdering van de lymfeklieren vereist. Voorts is radiotherapie na een operatie voor borstkanker aangewezen, zodat de kankervoorlopercellen minder snel terugkeren in de borst. Wanneer het aangetaste gebied groot is, is een borstamputatie (mastectomie) nodig waarbij de arts de hele borst verwijdert.

Plaveiselcelcarcinoom in situ of ziekte van Bowen (huidkanker)

Een plaveiselcelcarcinoom in situ is een heel vroege vorm van huidkanker. Circa twee op de tien patiënten die de diagnose van huidkanker krijgt, heeft de ziekte van Bowen (huidaandoening: voorstadium van huidkanker). Meestal verschijnen de cellen in dit type carcinoma op huidgebieden die zijn blootgesteld aan de zon. De ziekte van Bowen presenteert zich met andere woorden het vaakst aan het gezicht, de oren en de nek. De kankercellen groeien onbehandeld dieper in de huid, en verspreiden zich vervolgens naar andere lichaamsdelen. Artsen adviseren meestal om de pre-kankercellen ter plaatse te verwijderen. Soms is ook radiotherapie vereist om het risico op een terugval te verminderen.

Prognose van voorloper van kankercellen

De kans dat carcinoma in situ uitgroeit tot kanker is onbehandeld heel groot. Een behandeling is dan ook vereist. Bij een succesvolle behandeling ontaarden de cellen niet in kanker en verspreiden ze zich wellicht niet waardoor de patiënt hoogstwaarschijnlijk kankervrij is. Screeningsonderzoeken en opvolgbezoeken na een behandeling zijn de basis voor het tijdig opsporen van de voorlopercellen van kanker. Hierdoor is het vaak mogelijk om de totstandkoming van kanker te voorkomen.

Lees verder

© 2018 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Lobulair carcinoom in situ: Abnormale cellen in lobben borstLobulair carcinoom in situ: Abnormale cellen in lobben borstDe lobben in de borst zijn klieren die verantwoordelijk zijn voor de melkproductie. Een lobulair carcinoom in situ (LCIS…
Borstkanker bij mannen: Veranderingen borst en tepelBorstkanker bij mannen: Veranderingen borst en tepelBorstkanker bij vrouwen is goed bekend. Jongens en mannen bezitten echter net als vrouwen eveneens borstweefsel. Omdat d…
DCIS: voorstadium van borstkanker maar nog geen kankerDCIS: voorstadium van borstkanker maar nog geen kankerDuctaal carcinoom in situ (DCIS) is een voorstadium van borstkanker dat vaak wordt vastgesteld naar aanleiding van bevol…

Flebitis, een pijnlijke aderontsteking: behandelingFlebitis, een pijnlijke aderontsteking: behandelingFlebitis is een ontsteking van de ader. Het is een gekende aandoening die als zeer pijnlijk wordt ervaren. Je hebt zeker…
Trigger finger: Vastzittende positie van gebogen vingerTrigger finger: Vastzittende positie van gebogen vingerBij een trigger finger ontstaat een plaatselijke vernauwing van de buigpeesschede van een vinger, wat het gevolg is van…
Bronnen en referenties
  • Geraadpleegd op 16 januari 2018:
  • Behandeling carcinoma in situ (CIS), http://www.azstlucas.be/zorgaanbod/medisch-aanbod/urologie-andrologie-en-steenkliniek/blaasoperaties/blaaskanker/behandeling-carcinoma-in-situ-cis
  • BREAST CARCINOMA IN SITU, http://teachmesurgery.com/breast/malignant-disease/breast-carcinoma-in-situ/
  • Carcinoma in situ of the urinary bladder: review of clinicopathologic characteristics with an emphasis on aspects related to molecular diagnostic techniques and prognosis., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19176205
  • Carcinoma in situ: What is it and how is it treated?, https://www.medicalnewstoday.com/articles/319530.php
  • Cervical Carcinoma In Situ, https://www.healthline.com/health/cervical-carcinoma-in-situ#modal-close
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Ductal Carcinoma In Situ (DCIS), http://www.nationalbreastcancer.org/dcis
  • Understanding Your Pathology Report: Ductal Carcinoma In Situ (DCIS), https://www.cancer.org/treatment/understanding-your-diagnosis/tests/understanding-your-pathology-report/breast-pathology/ductal-carcinoma-in-situ.html
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 06-04-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 9
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.