Ziekte van Bowen: Huidaandoening (voorstadium huidkanker)

Ziekte van Bowen: Huidaandoening (voorstadium huidkanker) De ziekte van Bowen is een veel voorkomende vorm van huidkanker die zich ontwikkelt door een overmatige blootstelling aan de zon. Veelal ontstaat een langzaam groeiende, aanhoudende rode schilferige vlek op bepaalde huidgebieden, al zijn soms ook slijmvliezen aangetast. Dit beginstadium van kanker ontwikkelt zich onbehandeld mogelijk tot een invasieve vorm van huidkanker. Veel verschillende behandelingsopties zijn mogelijk. Indien de diagnose snel gebeurt, zijn de vooruitzichten doorgaans uitstekend. Deze aandoening is vernoemd naar de dermatoloog (huidarts) J.T. Bowen die de huidaandoening voor het eerst beschreef in de medische literatuur in 1912.

Synoniemen van ziekte van Bowen

De ziekte van Bowen staat ook bekend als:
  • intra-epidermaal plaveiselcelcarcinoom
  • plaveiselcelcarcinoom in situ

Oorzaken: Blootstelling aan zon

De ziekte van Bowen is een beginstadium van huidkanker (plaveiselcelcarcinoom in situ van de huid) die voorkomt op de bovenste laag van de huid (epidermis: opperhuid). De overgrote meerderheid van de letsels zijn het gevolg van een blootstelling aan zonlicht (ultraviolette straling). De kanker bevindt zich nog in situ en is met andere woorden nog niet uitgezaaid (gemetastaseerd) naar andere organen of weefsels omdat de kankercellen zich nog op de plaats van oorsprong bevinden. De specifieke oorzaak van de ziekte van Bowen is onbekend anno oktober 2020.

Risicofactoren van huidaandoening

De ziekte van Bowen komt vaker tot stand wanneer één of meer risicofactoren aanwezig zijn. Dit betekent echter niet dat een patiënt met één of meer van deze risicofactoren lijdt of zal gaan lijden aan het voorstadium van de huidkanker.

Aandoeningen

Patiënten die lijden aan volgende aandoeningen lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van de ziekte van Bowen:

Langdurige blootstelling aan de zon is de grootste risicofactor voor de ziekte van Bowen / Bron: Blueeve, PixabayLangdurige blootstelling aan de zon is de grootste risicofactor voor de ziekte van Bowen / Bron: Blueeve, Pixabay

Omgevingsfactoren

De ziekte van Bowen komt eveneens sneller tot uiting door één of meer omgevingsfactoren:
  • blootstelling aan arseen (arsenicum): Arseen werd vroeger gebruikt in medicijnen en in de landbouw. In sommige gevallen leidde de blootstelling aan arseen vele jaren later tot de ontwikkeling van de ziekte van Bowen.
  • een langdurige blootstelling aan de schadelijke UV-stralen van de zon
  • een lichte huidskleur
  • geslacht: vrouwen
  • ioniserende stralingsblootstelling
  • leeftijd: vijftigplussers
  • medicatiegebruik

Symptomen

Opperhuid

Het voorstadium van huidkanker presenteert zich het vaakst op het plaatsen die sterk blootgesteld geweest zijn aan zonlicht, zoals het gezicht, het hoofd, de oren, de nek, de borst, de armen of de onderbenen. Het voorstadium van huidkanker ontwikkelt zich echter mogelijk op alle huidgebieden. De ziekte van Bowen kenmerkt zich door een aanhoudende rode schilferige vlek of plaque met een onregelmatige rand van circa één tot drie centimeter in diameter. Deze vlek groeit langzaam. Soms verschijnt de vlek verhoogd of doet dit denken aan een wrat. Andere symptomen komen in het beginstadium bij de meeste patiënten niet tot uiting, waardoor patiënten de aandoening vaak verwaarlozen. In sommige gevallen leidt de vlek tot irritatie, jeuk, pijn, bloedingen, korstvorming en/of een vieze afscheiding die uit de vlek komt.

Slijmvlies en naburige huid

Soms is de ziekte van Bowen aanwezig op de lippen, in de mond en in het genitale gebied (vulva bij de vrouw en eikel bij de man en huidgebied rond anus). Op deze plaatsen ontstaat een wratachtige verdikking met roodheid van de huid. Dit doet dan denken aan de aanwezigheid van een zweer of een verdikt litteken. Deze vorm van de huidaandoening komt vaker voor bij verzwakte patiënten en patiënten met een hiv-infectie.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
De ziekte van Bowen veroorzaakt vaak geen andere symptomen en daarom is zoeken patiënten vaak geen arts op. De diagnose gebeurt meestal op basis van het uiterlijk van de huidkanker, maar een biopsie is nuttig voor de bevestiging van de diagnose.

Differentiële diagnose
De ziekte van Bowen verwart de arts mogelijk met andere aandoeningen zoals:

Behandeling van voorstadium van huidkanker

De ziekte van Bowen kent diverse behandelingsopties, allen met voor- en nadelen. De gekozen behandeling hangt af van:
  • de cosmetische zorgen
  • de gezondheidstoestand van de patiënt
  • de grootte, de dikte en de locatie van de vlek
  • de kosten en beschikbaarheid van de behandeling.
  • de leeftijd van de patiënt
  • de voorkeur(en) van de patiënt
  • eerdere behandelingen

Chirurgie

De arts snijdt de kankercellen weg en hecht vervolgens de huid. Deze behandeling heeft een slagingspercentage van 100% maar laat wel een groot chirurgisch litteken achter. Een chirurgische excisie (verwijdering) is mogelijk de meest effectieve behandeling omdat deze gepaard gaat met een lage recidiefratio.

Cryotherapie

De dermatoloog voert deze operatie uit om letsels te verwijderen in extreme koude omstandigheden. Cryotherapie heeft een slagingspercentage van 90%.

Curettage en elektrocauterisatie

Bij curettage schraapt de arts de letsels van de huid met behulp van een curette. Vervolgens vindt een elektrocauteurisatie plaats waarbij de arts de basis van de aangetaste huid verbrandt met elektrische stroom. Deze behandeling kent ook een slagingspercentage van circa 90%.

Fotodynamische therapie

De arts gebruikt licht om de letsels te verwijderen. Een slagingspercentage van 60%-80% is hierbij mogelijk.

Topische chemotherapie

Enkele crèmes zoals imiquimod (Aldara) en 5-fluorouracil zijn inzetbaar om de kankercellen van huidletsels te vernietigen. De topische (op de huid aangebrachte) chemotherapie heeft een slagingspercentage van circa 60%-80%.

Radiotherapie

De arts behandelt de huidletsels met röntgenstralen. Radiotherapie gebruikt de arts minder vaak omdat het genezingsproces veel moeilijker is.

Prognose

De kans op herhaling van de kanker na de behandeling bedraagt circa 10%. Controlebezoeken met regelmatige tussenpozen zijn belangrijk na elke behandeling. De prognose van patiënten met de ziekte van Bowen is over het algemeen goed. De meerderheid van de patiënten met deze huidaandoening die tijdig een behandeling krijgen, herstellen volledig.

Complicaties

Als de arts de ziekte van Bowen niet behandelt, gaan de kankercellen dieper in de huid groeien. Hierdoor ontaardt de aandoening bij 10% van de patiënten in een invasieve vorm van huidkanker, beter bekend als een ‘plaveiselcelcarcinoom’. Vervolgens verspreidt de kanker zich naar andere lichaamsdelen (metastasen: uitzaaiingen).

Het is belangrijk dat patiënten zichzelf beschermen tegen UV-straling van de zon / Bron: Dimitrisvetsikas1969, PixabayHet is belangrijk dat patiënten zichzelf beschermen tegen UV-straling van de zon / Bron: Dimitrisvetsikas1969, Pixabay

Preventie

Het is belangrijk dat patiënten wijzigingen aan de huid zo snel mogelijk laten controleren door de arts. Patiënten met de ziekte van Bowen moeten de huid voorts beschermen tegen verdere schade door de zon. Patiënten vertoeven met andere woorden zo veel mogelijk in de schaduw of blijven binnen van 11 tot 15 uur. Moeten patiënten toch buiten activiteiten ondernemen, dan bedekken ze de huid met kleding en dragen ze een hoed met een brede rand. Tot slot biedt het toepassen van zonnebrandmiddelen met een zonbeschermingsfactor van 30 en hoger een uitstekende bescherming tegen UV-straling.

Lees verder

© 2018 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Ziekte van Bowen: omrande rode huidvlek kan kanker wordenZiekte van Bowen: omrande rode huidvlek kan kanker wordenVeel mensen houden ervan om langdurig in de zon te liggen of met een onbeschermde huid veel buiten te werken. Zonnestral…
Ziekte van Bowen: symptomen, oorzaak en behandelingZiekte van Bowen: symptomen, oorzaak en behandelingDe ziekte van Bowen of morbus Bowen is een langzaam groeiend voorstadium van het plaveiselcelcarcinoom, een type huidkan…
Huidkanker komt vaak voor bij ouderenHuidkanker komt vaak voor bij ouderenIn Nederland krijgt één op de vier mannen bij het ouder worden te maken met huidaandoeningen zoals huidkanker. Het aanta…
Lentigo maligna: Voorstadium van melanoom (huidkanker)Lentigo maligna: Voorstadium van melanoom (huidkanker)Lentigo maligna betekent letterlijk vertaald ‘kwaadaardige sproet’. Dit is een huidaandoening die een voorstadium is van…

Café-au-lait-vlekken: Koffie-met-melk-vlekken op huidCafé-au-lait-vlekken: Koffie-met-melk-vlekken op huidCafé-au-lait is de Franse term voor ‘koffie met melk’. Café-au-lait-vlekken zijn lichtbruine tot donkerbruine vlekken di…
Pijn bij niercrisis: oorzaken, symptomen, behandeling & tipsPijn bij niercrisis: oorzaken, symptomen, behandeling & tipsEen niercrisis - ook wel niersteenaanval genoemd - is een toestand die door heel wat mensen beschreven wordt als erg pij…
Bronnen en referenties
  • Geraadpleegd op 12 maart 2018:
  • A Case of Bowen's Disease Successfully Treated with Ingenol Mebutate Gel, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5500731/
  • Bowen Disease, https://www.dovemed.com/article-synonyms/bowen-disease/
  • Bowen’s Disease or Squamous Cell Carcinoma In Situ: Causes, Symptoms, Diagnosis, Treatment, Prevention, https://www.epainassist.com/cancer/bowens-disease-or-squamous-cell-carcinoma-in-situ
  • Bowen’s Disease, http://www.medanta.org/bowens-disease/
  • Bowen’s disease, https://dermoscopedia.org/Bowen%27s_disease
  • Bowen’s Disease, https://www.dermcoll.edu.au/atoz/bowens-disease/
  • Bowen's Disease / Squamous Cell Carcinoma in Situ, https://www.news-medical.net/health/Bowens-Disease-Squamous-Cell-Carcinoma-in-Situ.aspx
  • Bowen's Disease ˈbō-ənz-, https://www.merckmanuals.com/home/skin-disorders/skin-cancers/bowen-s-disease
  • Bowen's disease: Two case reports of a giant and dwarf lesions, http://www.cancerjournal.net/article.asp?issn=0973-1482;year=2017;volume=13;issue=2;spage=371;epage=373;aulast=Nagakeerthana
  • Carcinoma in situ: Kankercellen nog op plaats van oorsprong, https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/186614-carcinoma-in-situ-kankercellen-nog-op-plaats-van-oorsprong.html#plaveiselcelcarcinoom-in-situ-of-ziekte-van-bowen-huidkanker
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Huidgezwellen met verhoogd risico op huidkanker, https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/178613-huidgezwellen-met-verhoogd-risico-op-huidkanker.html
  • Afbeelding bron 1: Blueeve, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: Dimitrisvetsikas1969, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 07-10-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 15
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.