Poikiloderma van Civatte: symptomen en behandeling zonnehals
Poikiloderma van Civatte symptomen zijn een roodbruine verkleuring in de hals (hyperpigmentatie), teleangiëctasieën (vaatjes) en atrofie (dunne huid). Poikiloderma van Civatte, ook wel 'zonnehals' genoemd, is een chronische, goedaardige huidaandoening, die zich manifesteert op zonbeschenen huidgedeelten als de hals, soms doorlopend over de kaakranden naar de wangen, en op het coeur (borst). De roodbruine huidafwijkingen worden veroorzaakt door een pigmentstoornis in combinatie met verouderingsverschijnselen en schade aan de huidstructuren, als gevolg van bovenmatige blootstelling aan de zon. De aandoening kan onder meer behandeld worden met lasertherapie.- Kernpunten
- Wat is poikiloderma van Civatte?
- De hals met een verhaal
- Wat is het eigenlijk?
- Synoniemen
- Symptomen poikiloderma van Civatte
- Oorzaak poikiloderma van Civatte
- Combinatie van factoren
- Blootstelling aan de zon
- Risicofactoren
- Wie loopt er risico?
- Onderzoek en diagnose
- Behandeling zonnehals
- Bescherming tegen de zon
- Laser en flitslicht-methode
- Camouflage
- Crèmes
- Prognose
Kernpunten
- Poikiloderma van Civatte is een veel gezien huidverandering in de hals.
- De huidaandoening wordt veroorzaakt door langdurige blootstelling aan de zon.
- Vooral vrouwen van middelbare leeftijd worden erdoor getroffen.
- De aandoening kan behandeld worden met laser (pulsed dye laser) of door toepassing van IPL (Intense Pulsed Light) methode.
Wat is poikiloderma van Civatte?
De hals met een verhaal
Een 62-jarige dame meldde zich op het spreekuur vanwege een opvallende verkleuring van haar hals en decolleté. Al jaren viel het haar op dat haar huid daar roodbruin en vlekkerig werd, ondanks het trouw vermijden van de zon. Haar man had het inmiddels gekscherend “wijnglazen-huid” genoemd, omdat de verkleuring precies zichtbaar was op de plekken waar zij dagelijks parfum aanbracht. Bij lichamelijk onderzoek was er sprake van een klassiek patroon: roodheid, pigmentvlekken en een fijn netwerk van lichte en donkere verkleuringen. Het beeld paste perfect bij poikiloderma van Civatte.Na uitleg over de oorzaak – een combinatie van zonneschade, huidveroudering en mogelijk parfum- of cosmetica-irritatie – haalde de patiënte haar schouders op. “Dus dit is de prijs voor een beetje elegantie?” vroeg ze glimlachend. Een behandeling met zonbescherming, milde verzorging en eventueel lasertherapie werd besproken. Zelf had ze de aandoening inmiddels geaccepteerd. “Misschien moet ik het maar gewoon mijn Franse hals noemen,” grapte ze bij vertrek, “klinkt toch chiquer dan ‘ouderdomshuid’.”
Wat is het eigenlijk?
Poikiloderma van Civatte is een chronische, goedaardige huidaandoening, die zich manifesteert op zonbeschenen huidgedeelten en wordt veroorzaakt door een pigmentstoornis in combinatie met verouderingsverschijnselen en schade aan de huidstructuren als gevolg van bovenmatige blootstelling aan de zon. Deze veel voorkomende verandering van de huid in de hals en de voorzijde van de borst (het zogeheten coeur gebied), komt vooral voor bij vrouwen van 40 jaar en ouder met een blanke huidskleur.Synoniemen
Poikiloderma van Civatte staat ook wel bekend als:- erythrosis interfollicularis colli;
- erythromelanosis interfollicularis colli; en
- zonnehals.
In 1923 is deze aandoening voor het eerst beschreven door de arts Civatte.
Symptomen poikiloderma van Civatte
Bij poikiloderma van Civatte is er sprake van een roodbruine huidverkleuring in de hals, soms doorlopend over de kaakranden naar de wangen, en op het coeur (borst). Deze afwijkingen treden vaak symmetrisch op. Het gebiedje van de hals onder de kin is niet aangedaan, omdat op deze plek geen zonlicht komt. De roodbruine vlekken met daarin verwijde vaatjes (teleangiëctasieën) en gebiedjes waarbij de huid dunner is (dunne huid of atrofie), hebben een vrij scherpe en grillige begrenzing met de omringende, normale huid. Het erytheem of de roodheid - die volledig wegdrukbaar is - is gelegen tussen de haarzakjesopeningen, de zogeheten haarfollikels. Wanneer druk op de huid wordt uitgeoefend, is meestal een lichte bruine hyperpigmentatie zichtbaar, die vaak ook al zichtbaar is zonder dat het bloed uit de vaatjes hoeft te worden weggedrukt. In een verder stadium van de aandoening kunnen er ook kleine witte vlekjes in het aangedane gebied ontstaan.Oorzaak poikiloderma van Civatte
Combinatie van factoren
De precieze oorzaak van Poikiloderma van Civatte is anno 2025 onbekend. Vermoedelijk ontstaat de aandoening door een combinatie van factoren:- overmatige en langdurige blootstelling aan de zon, waardoor schade aan de huid ontstaat;
- hormonale factoren (vrouwen in de overgang);
- verouderingsverschijnselen;
- genetische factoren; en
- een reactie op contact met chemicaliën zoals die in parfum of make-up.
Blootstelling aan de zon
Chronische blootstelling aan zonlicht lijkt de belangrijkste oorzakelijke factor. Dit wordt ondersteund doordat de afwijkingen alleen voorkomen op de zonblootgestelde huidgebieden en dat het 'schaduwplekje' onder de kin niet meedoet aan de huidafwijking. Bovendien laat de huid onder de microscoop tekenen van zonneschade zien. Mogelijk dat hormonale factoren bij vrouwen in de overgang een rol spelen. Dit verklaart dat de meeste patiënten vrouwen van middelbare leeftijd zijn. Genetische aanleg speelt wellicht ook een rol.Risicofactoren
De volgende factoren vergroten de kans om poikiloderma van Civatte te ontwikkelen:- middelbare leeftijd
- een vrouw, vooral als je in de overgang bent of als je eierstokken zijn verwijderd
- een lichte huid
- wonen waar veel zon is
- een persoon die veel blootstelling aan de zon heeft (gehad)
- als het veel in je familie voorkomt
- een persoon wiens huid gevoelig is voor chemicaliën, vooral die in parfums en make-up
Wie loopt er risico?
Poikiloderma van Civatte is een cosmetisch probleem dat vaker vrouwen treft dan mannen. Met het ouder worden heb je meer risico om deze huidaandoening te ontwikkelen.Onderzoek en diagnose
De diagnose wordt normaal gesproken op het oog gesteld. Aanvullend onderzoek zoals bloedonderzoek is normaal gesproken niet nodig.Behandeling zonnehals
Bescherming tegen de zon
Verdere schade van de huid door UV-straling kan men verminderen door het nemen van preventieve maatregelen:- de zon zo veel mogelijk mijden;
- het gebruiken van anti-zonnebrandmiddelen met een hoge beschermingsfactor (niet bedoeld om langer in de zon te vertoeven!);
- het dragen van beschermende kleding en hoofddeksel;
- vermijd alle parfums op of in de buurt van het getroffen gebied, inclusief zeep.
Laser en flitslicht-methode
Behandeling van de aandoening kan bestaan uit:- Behandeling met laser (pulsed dye laser); of
- door toepassing van IPL (Intense Pulsed Light) methode, in de volksmond ook wel bekend als de 'flitslicht-methode'.
Na het weglaseren van de roodheid kan evenwel de hyperpigmentatie achterblijven.
