Poikiloderma van Civatte: symptomen en behandeling zonnehals

Poikiloderma van Civatte symptomen zijn een roodbruine verkleuring in de hals (hyperpigmentatie), teleangiëctasieën (vaatjes) en atrofie (dunne huid). Poikiloderma van Civatte, ook wel 'zonnehals' genoemd, is een chronische, goedaardige huidaandoening, die zich manifesteert op zonbeschenen huidgedeelten als de hals, soms doorlopend over de kaakranden naar de wangen, en op het coeur (borst). De roodbruine huidafwijkingen worden veroorzaakt door een pigmentstoornis in combinatie met verouderingsverschijnselen en schade aan de huidstructuren, als gevolg van bovenmatige blootstelling aan de zon. De aandoening kan onder meer behandeld worden met lasertherapie.

• Kernpunten
• Wat is poikiloderma van Civatte?
• Synoniemen
• Symptomen poikiloderma van Civatte
• Oorzaak poikiloderma van Civatte
• Combinatie van factoren
• Blootstelling aan de zon
• Risicofactoren
• Wie loopt er risico?
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling zonnehals
• Bescherming tegen de zon
• Laser en flitslicht-methode
• Camouflage
• Crèmes
• Prognose

Kernpunten

• Poikiloderma van Civatte is een veel gezien huidverandering in de hals.
• De huidaandoening wordt veroorzaakt door langdurige blootstelling aan de zon.
• Vooral vrouwen van middelbare leeftijd worden erdoor getroffen.
• De aandoening kan behandeld worden met laser (pulsed dye laser) of door toepassing van IPL (Intense Pulsed Light) methode.

Wat is poikiloderma van Civatte?

Poikiloderma van Civatte is een chronische, goedaardige huidaandoening, die zich manifesteert op zonbeschenen huidgedeelten en wordt veroorzaakt door een pigmentstoornis in combinatie met verouderingsverschijnselen en schade aan de huidstructuren als gevolg van bovenmatige blootstelling aan de zon. Deze veel voorkomende verandering van de huid in de hals en de voorzijde van de borst (het zogeheten coeur gebied), komt vooral voor bij vrouwen van 40 jaar en ouder met een blanke huidskleur.

Synoniemen

Poikiloderma van Civatte staat ook wel bekend als:

• erythrosis interfollicularis colli;
• erythromelanosis interfollicularis colli; en
• zonnehals.

In 1923 is deze aandoening voor het eerst beschreven door de arts Civatte.

Symptomen poikiloderma van Civatte

Bij poikiloderma van Civatte is er sprake van een roodbruine huidverkleuring in de hals, soms doorlopend over de kaakranden naar de wangen, en op het coeur (borst). Deze afwijkingen treden vaak symmetrisch op. Het gebiedje van de hals onder de kin is niet aangedaan, omdat op deze plek geen zonlicht komt. De roodbruine vlekken met daarin verwijde vaatjes (teleangiëctasieën) en gebiedjes waarbij de huid dunner is (dunne huid of atrofie), hebben een vrij scherpe en grillige begrenzing met de omringende, normale huid. Het erytheem of de roodheid - die volledig wegdrukbaar is - is gelegen tussen de haarzakjesopeningen, de zogeheten haarfollikels. Wanneer druk op de huid wordt uitgeoefend, is meestal een lichte bruine hyperpigmentatie zichtbaar, die vaak ook al zichtbaar is zonder dat het bloed uit de vaatjes hoeft te worden weggedrukt. In een verder stadium van de aandoening kunnen er ook kleine witte vlekjes in het aangedane gebied ontstaan.

Oorzaak poikiloderma van Civatte

Combinatie van factoren

De precieze oorzaak van Poikiloderma van Civatte is anno 2024 onbekend. Vermoedelijk ontstaat de aandoening door een combinatie van factoren:

• overmatige en langdurige blootstelling aan de zon, waardoor schade aan de huid ontstaat;
• hormonale factoren (vrouwen in de overgang);
• verouderingsverschijnselen;
• genetische factoren; en
• een reactie op contact met chemicaliën zoals die in parfum of make-up.

Blootstelling aan de zon

Chronische blootstelling aan zonlicht lijkt de belangrijkste oorzakelijke factor. Dit wordt ondersteund doordat de afwijkingen alleen voorkomen op de zonblootgestelde huidgebieden en dat het 'schaduwplekje' onder de kin niet meedoet aan de huidafwijking. Bovendien laat de huid onder de microscoop tekenen van zonneschade zien. Mogelijk dat hormonale factoren bij vrouwen in de overgang een rol spelen. Dit verklaart dat de meeste patiënten vrouwen van middelbare leeftijd zijn. Genetische aanleg speelt wellicht ook een rol​​.

Risicofactoren

De volgende factoren vergroten de kans om poikiloderma van Civatte te ontwikkelen:

• middelbare leeftijd
• een vrouw, vooral als je in de overgang bent of als je eierstokken zijn verwijderd
• een lichte huid
• wonen waar veel zon is
• een persoon die veel blootstelling aan de zon heeft (gehad)
• als het veel in je familie voorkomt
• een persoon wiens huid gevoelig is voor chemicaliën, vooral die in parfums en make-up

Wie loopt er risico?

Poikiloderma van Civatte is een cosmetisch probleem dat vaker vrouwen treft dan mannen. Met het ouder worden heb je meer risico om deze huidaandoening te ontwikkelen.

Onderzoek en diagnose

De diagnose wordt normaal gesproken op het oog gesteld. Aanvullend onderzoek zoals bloedonderzoek is normaal gesproken niet nodig.

Behandeling zonnehals

Bescherming tegen de zon

Verdere schade van de huid door UV-straling kan men verminderen door het nemen van preventieve maatregelen:

• de zon zo veel mogelijk mijden;
• het gebruiken van anti-zonnebrandmiddelen met een hoge beschermingsfactor (niet bedoeld om langer in de zon te vertoeven!);
• het dragen van beschermende kleding en hoofddeksel;
• vermijd alle parfums op of in de buurt van het getroffen gebied, inclusief zeep.

Laser en flitslicht-methode

Behandeling van de aandoening kan bestaan uit:

• Behandeling met laser (pulsed dye laser); of
• door toepassing van IPL (Intense Pulsed Light) methode, in de volksmond ook wel bekend als de 'flitslicht-methode'.

Na het weglaseren van de roodheid kan evenwel de hyperpigmentatie achterblijven.

Camouflage

Behandeling kan ook bestaan door camouflage via een erkende huidtherapeute, die een dekkende, watervaste crème kan samenstellen die precies aansluit bij de eigen huidskleur.

Crèmes

Medicinale crème zoals hydrochinon-bevattende preparaten kunnen de pigmentatie helpen vervagen, maar zijn voor het halsgebied wat minder geschikt. Voor de kaaklijn kunnen ze wel gebruikt worden. Voorts kunnen huidverzorgingsproducten met ingrediënten die de oppervlakkige pigmentatie wat oplichten helpen, bijvoorbeeld glycolzuur, niacinamide, vitamine C en zoethoutwortel. Verder doe je er verstandig aan om bodylotions, crèmes en andere huidverzorgingsproducten met irriterende ingrediënten als parfum, te vermijden.

Prognose

Hoewel de huidafwijkingen irriterend of hinderlijk kunnen zijn, is poikiloderma van Civatte niet gevaarlijk of levensbedreigend. Het is niet te genezen; spontane verbetering is nog nooit waargenomen. Je kunt de verkleuring van de huid evenwel minimaliseren met behandeling en verdere schade voorkomen door de huid tegen de zon te beschermen. De vlekken kunnen verergeren als er niet verstandig met zonblootstelling wordt omgegaan. Poikiloderma van Civatte wordt beschouwd als een vorm van zonneschade en volgens de literatuur bestaat er een verhoogd risico dat in de aangedane huiddelen later een vorm van huidkanker zal ontstaan.

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Huiduitslag met rode vlekken, puntjes en bultjes op de huid
• Jeukende huid of jeuk: oorzaken van jeuk en soorten jeuk
• Zonneallergie: symptomen, voorkomen, behandeling, medicijnen
• Pityriasis versicolor, zomergist: symptomen en behandeling