Acromegalie: Overproductie groeihormoon bij hypofysetumor

Acromegalie: Overproductie groeihormoon bij hypofysetumor Acromegalie is een hormonale aandoening waarbij het skelet en omgevende weke delen na de adolescentie langzaam groeien, zonder abnormale lengtegroei van het lichaam. Deze afwijking ontstaat doordat de hypofyse in de hersenen te veel groeihormoon produceert. Dit is veelal het gevolg van een goedaardige hypfoysetumor. Enkele van de vele voorkomende symptomen omvatten een abnormale groei van handen en voeten, afwijkingen aan het gezicht, gewrichtspijn en huidafwijkingen. Acromegalie is niet te voorkomen. Een vroegtijdige behandeling die meestal bestaat uit chirurgie, medicatie en/of radiotherapie, voorkomt echter complicaties. Zonder behandeling resulteert de ziekte vaak in de dood.

Synoniemen acromegalie

Acromegalie is eveneens gekend onder het synoniem "somatotrofe adenoom" (meestal goedaardige klierweefselgezwel).

Epidemiologie hormonale aandoening

Wereldwijd lijden ongeveer 60 op 1 miljoen mensen aan acromegalie. De jaarlijkse incidentie van acromegalie bedraagt ongeveer 3-4 op 1 miljoen mensen volgens de website van “The National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases”. NHS choices meldt een prevalentie van 3-14 op 100.000 mensen wereldwijd. Vermoedelijk is de werkelijke frequentie hoger omdat de arts de klinische diagnose vaak mist. Acromegalie is veelal te vinden bij volwassenen van middelbare leeftijd (rond de 45 jaar), maar de symptomen verschijnen mogelijk op elke leeftijd.

Oorzaken: Vaak een hypfoysetumor in hersenen

Acromegalie is een zeldzame aandoening waarbij de hypofyse teveel groeihormoon aanmaakt. De hypofyse is een kleine endocriene klier aan de onderzijde van de hersenen. Deze produceert o.a. groeihormonen. Meestal komen teveel groeihormonen vrij door goedaardige hypofysetumoren. Bij kinderen veroorzaakt een teveel van groeihormoon de aandoening gigantisme (overmatige groei door hypofysetumor in hersenen) in plaats van acromegalie. In zeldzame gevallen zijn hypofysetumoren niet de oorzaak van acromegalie, maar betreft dit tumoren van de pancreas, longen en andere delen van de hersenen.

Symptomen: Afwijkingen aan botten en gezicht

De symptomen van acromegalie zijn zeer divers. Zowel afwijkingen aan het gezicht als de botten zijn mogelijk, en daarnaast treden tal van mogelijke andere symptomen op. Deze zijn niet altijd bij iedereen aanwezig.

Botten

Een typisch kenmerk van acromegalie zijn de grote voeten en grote handen van de patiënt. Zo ervaart de patiënt frequente verandering in schoenmaat alsook in de ring of handschoenmaat. De vingers of tenen zijn tevens breder, wat gepaard gaat met zwelling, roodheid en pijn. Tot slot ontstaat een overmatige lengte (bij overmatige productie van groeihormoon die begint in de kindertijd).

Gezicht

De patiënt heeft botgroei in het gezicht wat leidt tot een uitstekende onderste kaak (prognathie), een uitstekend, voorhoofd en een vergroot neusbeen. Daarnaast heeft de patiënt een grote tong en wijd uit elkaar geplaatste tanden.

Bijkomende symptomen

Tal van bijkomende symptomen zijn mogelijk:

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts bevraagt de patiënt over zijn symptomen. Tijdens een lichamelijk onderzoek bemerkt hij een vergrote lever (hepatomegalie) en milt (splenomegalie), een vergroot hart (cardiomegalie), vergrote nieren en andere vergrote organen. De vergroting van de ingewanden bij acromegalie, is in medische termen gekend als “splanchnomegalie”. De borstomvang is tevens vergroot. Verdere onderzoeken zijn nodig voor de bevestiging van de diagnose van acromegalie. Het diagnosticeren van de aandoening is overigens moeilijk omdat de symptomen traag en sluipend ontstaan. Hierdoor krijgen veel patiënten geen of een foute diagnose.

Diagnostisch onderzoek

Naast een bloedonderzoekzijn enkele beeldvormende nodig zoals een echocardiografie, een MRI-scan van de hersenen en een röntgenfoto van de rug.

Behandeling door chirurgie, medicatie en/of radiotherapie

Voor het behandelen van deze hormonale aandoening verwijdert de arts de hypofysetumor die de ziekte veroorzaakt. Hierdoor kan hij het abnormale groeihormoon elimineren. Soms is de tumor te groot en is volledig verwijderen niet mogelijk. In dat geval is acromegalie niet te genezen, maar de arts gebruikt dan geneesmiddelen of bestraling (radiotherapie) als behandelingsmethode van acromegalie. Ook is medicatie beschikbaar voor patiënten bij wie de tumor te moeilijk te verwijderen is. Na de behandeling krijgt de patiënt jaarlijks controlebezoeken. Hierbij controleert de arts de werking van de hypofyse en kijkt hij of acromegalie niet terugkeert.

Complicaties zijn mogelijk ernstige gezondheidsproblemen

Een tijdige diagnose en snelle behandeling zijn vereist voor het voorkomen van complicaties. Door de progressie van acromegalie ontstaan mogelijk ernstige gezondheidsproblemen. Dit zijn mogelijke complicaties:
  • artrose (reumatische aandoening van gewrichtskraakbeen met pijn, stijfheid, gewrichtsgeluiden en hardheid)
  • een hoge bloeddruk (hypertensie)
  • een verminderde secretie van andere hypofysehormonen (hypopituïtarisme)
  • hart- en vaatziekten, met name de uitbreiding van het hart (cardiomyopathie: hartspieraandoening)
  • het carpaal tunnel syndroom
  • het verlies van het gezichtsvermogen
  • ruggenmergcompressie
  • slaapapneu, een aandoening waarbij de ademhaling herhaaldelijk stopt en start tijdens de slaap
  • struma (een schildkliervergroting)
  • suikerziekte (diabetes mellitus)
  • vleesbomen (goedaardige gezwellen in de baarmoeder), goedaardige tumoren in de baarmoeder
  • voorstadia van gezwellen (poliepen) op de binnenkant van de dikke darm

Prognose is goed bij tijdige behandeling

Hypofysechirurgie is bij de meeste patiënten succesvol, afhankelijk van de grootte van de tumor en de ervaring van de chirurg. Zonder behandeling verergeren de symptomen. Hierdoor ontwikkelt de patiënt aandoeningen zoals een hoge bloeddruk (hypertensie), diabetes, hart- en vaatziekten en artritis (gewrichtsontsteking).

Lees verder

© 2016 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Aandoening: AcromegalieAandoening: AcromegalieAcromegalie is een zeldzame aandoening die niet veel voorkomt. her is geen aangeboren afwijking. Het is een aandoening v…
Syndroom of ziekte van CushingSyndroom of ziekte van CushingHet syndroom van Cushing is een weinig voorkomende aandoening, die wordt veroorzaakt door verhoogde cortisolbloedspiegel…
Groeihormoon en groeihormoonbehandelingGroeihormoon en groeihormoonbehandelingGroeihormoon: groeihormoonbehandeling en groeihormonen kopen. Waartoe dient het groeihormoon en hoe maakt het lichaam de…
McCune-Albright syndroom: Symptomen aan bot, hormonen & huidMcCune-Albright syndroom: Symptomen aan bot, hormonen & huidHet McCune-Albright syndroom is een zeldzame ziekte waarbij reeds bij de geboorte symptomen ontstaan aan de botten, zoal…

Holt-Oram-syndroom: Afwijkingen aan skelet en hartHolt-Oram-syndroom: Afwijkingen aan skelet en hartHet Holt-Oram-syndroom kenmerkt zich door afwijkingen aan het skelet en het hart. Deze aandoening die te wijten is aan g…
Actinische keratose: Huidletsels door blootstelling aan zonActinische keratose: Huidletsels door blootstelling aan zonBij actinische keratose ontstaat een kleine, ruwe, verhoogde plek op de huid. Vaak ontstaan deze huidletsels op een huid…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Philippe Chanson & Sylvie Salenave, Wikimedia Commons (CC BY-2.0)
  • Acromegaly, http://www.healthline.com/health/acromegaly#Overview1, geraadpleegd op 30 juli 2016
  • Acromegaly, http://www.nhs.uk/conditions/acromegaly/Pages/Introduction.aspx, geraadpleegd op 30 juli 2016
  • Acromegaly, https://medlineplus.gov/ency/article/000321.htm, geraadpleegd op 30 juli 2016
  • Acromegaly, https://www.niddk.nih.gov/health-information/health-topics/endocrine/acromegaly/Pages/fact-sheet.aspx, geraadpleegd op 30 juli 2016
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010, geraadpleegd op 30 juli 2016
  • Symptoms and causes, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/acromegaly/symptoms-causes/dxc-20177626, geraadpleegd op 30 juli 2016
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 16-12-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 7
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.