Blefarospasme: Kramp in het ooglid van één of beide ogen

Blefarospasme is een aandoening waarbij het ooglid onwillekeurig en herhaaldelijk knippert of sluit. Dit kan variëren van milde symptomen tot ernstige gevallen waarbij functionele blindheid optreedt. De aandoening kan verschillende oorzaken hebben en wordt vaak verergerd door uitlokkende factoren. Het is belangrijk om blefarospasme tijdig te herkennen en te behandelen om de symptomen te beheersen en de levenskwaliteit te verbeteren.

• Epidemiologie blefarospasme
• Oorzaken blefarospasme
• Uitlokkende factoren
• Symptomen van blefarospasme
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van blefarospasme
• Prognose van blefarospasme
• Complicaties van blefarospasme
• Preventie van blefarospasme

Epidemiologie blefarospasme

De geschatte wereldwijde prevalentie van blefarospasme bedraagt ongeveer 5 op de 100.000 mensen. Vrouwen worden iets vaker getroffen dan mannen. De gemiddelde leeftijd bij het begin van blefarospasme is 56 jaar, en twee derde van de patiënten is 60 jaar of ouder. De aandoening kan op elke leeftijd beginnen, maar komt vaker voor bij oudere volwassenen.

Oorzaken blefarospasme

De exacte oorzaak van blefarospasme is nog onbekend. Men vermoedt dat het te maken heeft met een abnormale werking van de basale ganglia, een groep structuren diep in de hersenen die betrokken zijn bij motorische controle en beweging. De basale ganglia spelen een rol bij de coördinatie van bewegingen, en verstoringen hierin kunnen leiden tot spasmen. Erfelijkheid kan een rol spelen bij sommige gevallen van blefarospasme, hoewel dit zeldzaam is.

Uitlokkende factoren

Blefarospasme kan worden uitgelokt door diverse factoren, waaronder:

• Fel licht
• Stress
• Vermoeidheid

Daarnaast kunnen een aantal medische aandoeningen bijdragen aan het ontstaan van blefarospasme:

• Achromatopsie (kleurenblindheid)
• AIDS
• Albinisme
• Amyloïdose (afzetting van amyloïde in weefsels en organen)
• Arterioveneuze malformatie (misvorming van bloedvaten)
• Ataxie telangiectasia
• Ataxie van Friedreich
• Athetose bij hersenverlamming
• Atypische autosomaal dominante dystonie
• Bell's palsy (plotselinge aangezichtsverlamming)
• Biopterine deficiëntie
• Blefaritis (ooglidontsteking)
• Centrale pontiene myelinolyse
• Cerebrale vasculaire schade zoals beroerte
• Ceroid lipofuscinosis
• Collageen vasculaire aandoeningen
• Conjunctivitis
• Dentato-rubral-pallidoluysiene atrofie
• Dopa-responsieve dystonie
• Droge ogen syndroom
• Dystonie-plus syndromen
• Dystonische lipidose
• Encefalitis lethargica
• Erfelijke spastische paraplegie
• Faciale myokymie
• Familiale basale ganglia verkalkingen
• Fragiele X-syndroom
• Gezichtstrauma
• Glutaarzuur academie
• Hemifaciale spasmen (onwillekeurige spierkrampen in het gezicht)
• Hersentumor
• Wernicke-Korsakov-syndroom
• Hexosaminidase A en B deficiëntie
• Homocystinurie
• Hoofdletsel
• Infantiele bilaterale striatum necrose
• Intraneuronale inclusie ziekte
• Iritis
• Keratitis
• Lesch-Nyhan syndroom (erfelijke ziekte met neurologische en gedragsproblemen)
• Maculopathieën
• Medicatie: levodopa, bromocriptine, antipsychotica, metoclopramide, fenfluramine, flecaïnide, moederkoren, anti-epileptica, bepaalde calciumantagonisten
• Metachromatische leukodystrofie
• Methylmalonische acidemie
• Mitochondriale encefalopathieën
• Mohr-Tranebjaerg syndroom
• Multiple sclerose (chronische auto-immuunziekte van het zenuwstelsel)
• Multisysteematrofie
• Myoclonische dystonie
• Neuroacanthocytose
• Oogontsteking
• Paraneoplastische hersenstam encefalitis
• Parkinsonisme
• Paroxysmale dystonie-choreoathetose
• Perifere trauma
• Progressieve pallidale degeneratie
• Progressieve supranucleaire verlamming
• Pseudohypoparathyroïdisme
• Reye-syndroom
• Roken
• Schwartz-Jampel syndroom
• Subacute scleroserende panencefalitis
• Syndroom van Gilles de la Tourette (tics)
• Syfilis
• Tetanus
• Tic convulsif
• Toxines: MN, CO, CS2, methanol, disulfiram, wespensteek
• Triosefosfaatisomerase deficiëntie
• Tuberculose
• Tyrosinose
• Uveïtis (ontsteking van het oog)
• Vertraagd begin van dystonie
• Virale encefalitis
• Vitamine E deficiëntie
• X-gebonden dystonie-parkinsonisme (Lubag)
• Ziekte van Creutzfeldt-Jakob (progressieve hersenaandoening)
• Ziekte van Hallervorden-Spatz
• Ziekte van Hartnup (stofwisselingsziekte met huiduitslag)
• Ziekte van Huntington (progressieve neurologische aandoening)
• Ziekte van Leber
• Ziekte van Leigh
• Ziekte van Machado-Joseph
• Ziekte van Parkinson
• Ziekte van Whipple
• Ziekte van Wilson (koperstapeling in lever en hersenen)

Symptomen van blefarospasme

Blefarospasme kan variëren van milde tot ernstige symptomen. De spasmen duren meestal van enkele seconden tot enkele minuten en kunnen ongemakkelijk of pijnlijk zijn. De symptomen omvatten:

• Overmatig knipperen van de ogen
• Geïrriteerde ogen
• Fotofobie (lichtschuwheid)
• Vage oogpijn

In de vroege stadia treden symptomen vaak op bij uitlokkende factoren zoals fel licht, vermoeidheid en emotionele spanning. Naarmate de aandoening vordert, kunnen de spasmen ook overdag optreden en kan functionele blindheid ontstaan. Bij ernstige gevallen kunnen de spasmen zo intens zijn dat de oogleden voortdurend gesloten blijven, wat leidt tot beperkingen in dagelijkse activiteiten en pijn.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Blefarospasme kan vaak worden gediagnosticeerd door een arts of oogarts op basis van de zichtbare symptomen. Een grondig oogonderzoek met behulp van een oogspiegel kan worden uitgevoerd om andere oogziekten uit te sluiten. Het gezicht en de ledematen worden gecontroleerd op mogelijke spasmen. In sommige gevallen kan een neurologisch onderzoek door een specialist noodzakelijk zijn om andere oorzaken uit te sluiten.

Diagnostisch onderzoek

Soms kan een MRI-scan van de postcraniale fossa nodig zijn om hemifaciale spasmen of andere afwijkingen te onderzoeken.

Differentiële diagnose

De symptomen van blefarospasme kunnen verward worden met andere aandoeningen zoals blefaritis (ooglidontsteking), ptosis (hangend ooglid), allergische conjunctivitis, dacryocystitis, ooglidmyokymie, keratoconjunctivitis sicca, uveitis anterior en hemifaciale spasme.

Behandeling van blefarospasme

Zelfzorg

Enkele zelfzorgmaatregelen kunnen helpen bij het verminderen van de frequentie en intensiteit van de spasmen. Deze omvatten:

• Voldoende rust en slaap
• Ontspanningstechnieken
• Concentreren op een specifieke taak
• Het gebruiken van kunsttranen
• Tractie op de ogen
• Praten, zingen en neuriën

Alternatieve behandelingen zoals biofeedback, acupunctuur, hypnose, chiropractie en voedingstherapie kunnen ook overwogen worden, hoewel de effectiviteit van deze methoden niet altijd wetenschappelijk bewezen is.

Professionele medische zorg

Een gangbare en effectieve behandeling voor blefarospasme is injectie van botulinumtoxine (zoals Botox). Dit ontspant de oogspieren en vermindert de spasmen. Een andere behandelingsoptie is een myectomie, waarbij een chirurg zenuwen en oogspieren verwijdert om de symptomen te verlichten.

Prognose van blefarospasme

De prognose voor blefarospasme varieert. Bij de meeste patiënten veroorzaakt de aandoening alleen een verhoogde knippersnelheid en intermitterende spasmen zonder ernstige gevolgen. Echter, bij sommige patiënten kunnen de symptomen ernstig zijn, wat kan leiden tot functionele blindheid en beperkingen in dagelijkse activiteiten zoals lezen, autorijden en wandelen. Dit kan leiden tot psychosociale problemen zoals angst, depressie en sociaal isolement. In ernstige gevallen kan de patiënt arbeidsongeschikt raken en kan er zelfs sprake zijn van suïcidale gedachten.

Complicaties van blefarospasme

• Functionele blindheid: Bij ernstige gevallen van blefarospasme kunnen de spasmen zo intens zijn dat de oogleden voortdurend gesloten blijven, wat leidt tot tijdelijk verlies van gezichtsvermogen en belemmering van dagelijkse activiteiten.
• Psychosociale problemen: Langdurige en ernstige symptomen kunnen leiden tot angst, depressie en sociaal isolement. Patiënten kunnen worstelen met gevoelens van frustratie en beperkte mogelijkheden om sociale en professionele activiteiten uit te voeren.
• Arbeidsongeschiktheid: De impact van blefarospasme op het dagelijks functioneren kan zo groot zijn dat patiënten moeite hebben met werkgerelateerde taken, wat kan resulteren in tijdelijke of permanente arbeidsongeschiktheid.
• Risico op verwondingen: Door frequente spasmen kunnen patiënten moeite hebben met het uitvoeren van taken die precisie vereisen, zoals rijden of het hanteren van scherpe voorwerpen, wat het risico op ongelukken en verwondingen vergroot.
• Oogproblemen: Blefarospasme kan bijdragen aan secundaire oogproblemen zoals droge ogen, irritatie, en vermoeidheid van de ogen, wat kan verergeren door constant knipperen en spannen van de oogspieren.
• Verhoogde stress: De constante strijd tegen de spasmen en de bijkomende beperkingen kunnen leiden tot verhoogde stressniveaus en een negatieve invloed hebben op de algehele gezondheid en welzijn van de patiënt.
• Behandelingseffecten: Hoewel behandelingen zoals botulinumtoxine-injecties effectief kunnen zijn, kunnen ze ook bijwerkingen hebben zoals tijdelijke zwakte van de oogspieren, en in sommige gevallen, allergische reacties of infecties op de injectieplaats.

Preventie van blefarospasme

Hoewel primaire blefarospasme vaak niet te voorkomen is, kunnen secundaire blefarospasmen worden voorkomen door het vermijden van uitlokkende factoren zoals fel licht, stress en bepaalde medicijnen. Het is belangrijk om eventuele medicatie bijwerkingen te bespreken met een arts en alternatieve behandelingen te overwegen indien nodig.

Lees verder

• Ooglidaandoeningen: Oorzaken van problemen aan oogleden
• Overmatig knipperen met ogen: Oorzaken frequent oogknipperen
• Trillende oogleden: Meestal onschuldig of teken van ziekte