Trillende oogleden: Meestal onschuldig of teken van ziekte

Een patiënt met een trillend ooglid knippert abnormaal en onvrijwillig met het ooglid. Dit knipperen gebeurt vaak meermaals per dag en kan in ernstige gevallen het gezichtsvermogen aantasten. Stress en andere uitlokkende factoren veroorzaken dit oogprobleem. In veruit de meeste gevallen zijn de trillende oogleden onschuldig, hoewel dit ook een symptoom kan zijn van een andere aandoening aan de ogen of hersenen. Milde symptomen behoeven vaak geen behandeling of de patiënt vermijdt uitlokkende factoren om de symptomen te voorkomen. In ernstige gevallen kan een injectie of chirurgische ingreep nodig zijn.

• Synoniemen trillend ooglid
• Epidemiologie oogspiertrekkingen
• Risicofactoren trillende oogleden
• Oorzaken: Probleem met oogspieren door afwijkingen aan ogen en hersenen
• Symptomen: Meestal onschuldig of teken van een ziekte
• Diagnose van de oogziekte en onderzoeken door de oogarts
• Behandeling oogafwijking
• Prognose
• Complicaties oogprobleem
• Preventie van trillende oogleden

Synoniemen trillend ooglid

Een trillend ooglid is ook gekend onder deze synoniemen

• faciale fasciculaties
• faciale myokemie
• ooglidtrillingen
• oogspiertrekkingen
• terugkerende spiertrekkingen in ogen

Epidemiologie oogspiertrekkingen

Een trillend ooglid komt vaak voor, vooral wanneer de patiënt moe is, veel cafeïne heeft ingenomen, of blootgesteld is aan andere risicofactoren. Een patiënt met regelmatig trillende oogleden komt vrij zelden voor. Exacte prevalentiecijfers zijn niet gevonden in de geraadpleegde literatuur. Patiënten van middelbare leeftijd en oudere vrouwen worden vaker getroffen door een trillend ooglid.

Risicofactoren trillende oogleden

Wanneer een trillend ooglid voorkomt bij andere familieleden, is dit een verhogende risicofactor. Ook kan een patiënt die een hoofdletsel heeft gehad, vaker trillende oogleden ervaren. Daarnaast kan een trillend ooglid af en toe optreden als complicatie bij bepaalde medicatie voor psychoses en epilepsie. Bepaalde uitlokkende factoren verergeren daarnaast de symptomen. Deze omvatten alcohol, cafeïne, felle lampen, oogirritatie door een andere oorzaak, rijden, roken, spanning en vermoeidheid.

Oorzaken: Probleem met oogspieren door afwijkingen aan ogen en hersenen

Om te begrijpen waar een trillend ooglid vandaan komt, is het belangrijk eerst enige kennis te hebben over de anatomie van de spieren van de oogleden. De orbicularis oculi is een spier van het gezicht die verantwoordelijk is voor het sluiten van het ooglid. De levator palpebrae superioris is een spier die het ooglid omhoog trekt. Wanneer er problemen optreden met één van deze spieren, kan het oog gaan trillen. Daarnaast zijn er ook andere oogspieren die soms bijdragen aan trillende oogleden.

Ogen

Regelmatig gaan trillende oogleden gepaard met blefarospasme, de medische term voor “kramp van een ooglid”. De oorzaak hiervan is onbekend, maar mogelijk speelt een deel van de hersenen hierbij een rol. Dit leidt tot problemen met deze spiergroepen rond de ogen. Daarnaast kunnen een aantal oogallergieën ook trillende oogleden veroorzaken.

Hersenen en zenuwstelsel

In zeldzame gevallen kan de patiënt een probleem hebben met de hersenen of het zenuwstelsel. Deze problemen omvatten de ziekte van Parkinson, hersenbeschadiging door een ontsteking of een beroerte (vooral van de thalamus, basale ganglia of hersenstam) en een reactie op bepaalde psychiatrische medicatie. Bij deze aandoeningen heeft de patiënt vaak ook bijkomende symptomen.

Andere oorzaken

Andere oorzaken van oogspiertrekkingen omvatten:

• epilepsie
• het drinken van energiedranken
• hormonale veranderingen
• migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn)
• patiënten met bepaalde genen
• sommige voedingstekorten (zoals een tekort aan magnesium)

Symptomen: Meestal onschuldig of teken van een ziekte

Trillende oogleden variëren in ernst en frequentie. Sommige patiënten hebben om de paar seconden trillende oogleden, terwijl anderen veel minder vaak een trillend ooglid ervaren. De symptomen kunnen vaak enkele dagen of langer aanhouden en verdwijnen daarna weer voor een tijd. Na verloop van tijd kunnen sommige patiënten meer en soms langer aanhoudende trillende oogleden ontwikkelen. Bij andere patiënten verdwijnen de symptomen en keren ze niet meer terug. Meestal trilt enkel het bovenste ooglid. Vaak is de aandoening bilateraal (aan beide ogen), maar soms vertoont slechts één oog symptomen. Soms sluit een ooglid zich gedeeltelijk, maar een volledige sluiting behoort eveneens tot de mogelijkheden.

De patiënt kan naast de trillende oogleden ook last hebben van de volgende symptomen: blefaritis (ontsteking van de oogleden), droge ogen, conjunctivitis (oogbindvliesontsteking), spasmen in het gezicht, een verminderd gezichtsvermogen als het trillen veelvuldig voorkomt, lichtgevoeligheid (fotofobie), oogirritatie (vaak een eerste symptoom) en een verhoogde snelheid van knipperen.

Diagnose van de oogziekte en onderzoeken door de oogarts

Contact opnemen met de arts

De patiënt dient contact op te nemen met de oogarts indien de symptomen langer dan één week aanhouden.

Lichamelijk en oogheelkundig onderzoek

De patiënt ondergaat een volledig neurologisch onderzoek, en bij de oogarts een uitgebreid oogonderzoek. Normaalgezien zijn verdere onderzoeken niet nodig.

Diagnostisch onderzoek

Af en toe is beeldvormend onderzoek van de hersenen nodig, zoals een CT-scan of een MRI-scan. Dit sluit andere medische oorzaken van een trillend ooglid uit.

Behandeling oogafwijking

Zelfzorg

Symptomen van trillende oogleden verdwijnen vaak wanneer een patiënt gaat slapen of zich concentreert op een moeilijke taak. De trillende oogleden hebben de neiging tijdelijk te verdwijnen wanneer de patiënt actie onderneemt, zoals praten, zingen, of een ander lichaamsdeel aanraken. Bij milde symptomen of trillende oogleden die slechts sporadisch voorkomen, is geen behandeling vereist. Het vermijden van uitlokkende factoren vermindert eveneens de symptomen. Dit houdt in dat de patiënt een zonnebril gebruikt als dat nodig is, voldoende slaapt, stress vermindert, cafeïne vermijdt en andere bronnen van oogirritatie zoveel mogelijk vermindert. Oogyoga is verder ook aan te bevelen.

Professionele medische zorg

Een computerbril of leesbril kan bij sommige patiënten de symptomen al verlichten. Bij ernstige symptomen kan de oogarts een botulinumtoxine-injectie (botoxinjectie) aanbevelen. Deze wordt toegediend in de spieren van de oogleden. De botoxinjectie verlamt de oogspier die abnormaal werkt. Bepaalde medicatie kan de symptomen ook verlichten, maar werkt vaak slechts op korte termijn en is niet bij iedereen even effectief. Soms is een myectomie nodig. Dit is een operatie waarbij de chirurg een deel van de spieren en zenuwen van de oogleden verwijdert. Deze operatie is bij veel patiënten succesvol. Uiteraard behandelt de arts ook de onderliggende medische aandoening die de trillende oogleden veroorzaakt (zoals de ziekte van Parkinson).

Prognose

De prognose voor een trillend ooglid varieert afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de ernst van de symptomen. In veel gevallen verdwijnen de symptomen spontaan binnen enkele dagen tot weken, vooral als de oorzaak gerelateerd is aan tijdelijke factoren zoals stress, vermoeidheid, of cafeïne-inname.

Bij patiënten met milde symptomen zonder onderliggende aandoeningen is de prognose meestal goed, met een hoge kans op volledige verlichting van de symptomen zonder blijvende gevolgen. Regelmatige controle en het vermijden van uitlokkende factoren kunnen de duur en frequentie van de symptomen verminderen.

Voor patiënten met een chronische aandoening of ernstige symptomen kan de prognose variëren. Als een onderliggende medische aandoening zoals de ziekte van Parkinson of een zenuwstoornis de oorzaak is, kunnen de symptomen aanhouden zolang de primaire aandoening niet effectief wordt behandeld. In dergelijke gevallen kan de behandeling van de onderliggende aandoening en het gebruik van specifieke therapieën, zoals botulinumtoxine-injecties, de symptomen aanzienlijk verbeteren en de kwaliteit van leven bevorderen.

Bij sommige patiënten kunnen de symptomen terugkeren, zelfs na behandeling, en kunnen aanvullende therapieën nodig zijn. De prognose kan ook beïnvloed worden door de respons op behandelingen en de mate waarin de uitlokkende factoren gecontroleerd kunnen worden.

Complicaties oogprobleem

De oogleden en andere oogstructuren kunnen soms permanent beschadigd raken wanneer de patiënt kampt met ernstige en chronische trillende oogleden. Dit kan leiden tot abnormale vouwen in de oogleden. De bovenoogleden en wenkbrauwen kunnen lager liggen dan normaal. Tevens kan de patiënt overtollige huid hebben aan de bovenkant of onderkant van het oog. Sommige patiënten met chronische trillende oogleden ontwikkelen uiteindelijk spierspasmen in andere delen van het lichaam, zoals de kaak of nek.

Preventie van trillende oogleden

Er zijn enkele maatregelen die kunnen helpen om het optreden van trillende oogleden te voorkomen of te verminderen:

• Vermijd overmatige cafeïne-inname en alcohol.
• Beperk blootstelling aan felle lampen en schermen.
• Zorg voor voldoende slaap en verminder stress.
• Gebruik een zonnebril om oogirritatie te voorkomen bij fel zonlicht.
• Neem regelmatig pauzes bij activiteiten die visuele vermoeidheid kunnen veroorzaken, zoals langdurig computergebruik.

Lees verder

• Botox bij oogaandoeningen via botoxinjectie
• Ooglidaandoeningen: Oorzaken van problemen aan oogleden