Longoedeem: Vocht in de longen door linkerhartfalen

Longoedeem is een aandoening waarbij vocht zich ophoopt in de longblaasjes (alveoli), wat de zuurstofopname verstoort en leidt tot kortademigheid. Deze ophoping van vocht wordt vaak veroorzaakt door een disfunctie van de linkerhelft van het hart, wat resulteert in een verhoogde druk in de longvaten en uiteindelijk in de longblaasjes. Hoewel hartaandoeningen de meest voorkomende oorzaak zijn, kan longoedeem ook door andere factoren worden veroorzaakt. Het kan plotseling ontstaan (acuut longoedeem) of zich langzaam ontwikkelen (chronisch longoedeem). Acute longoedeem is een medische noodsituatie en vereist onmiddellijke behandeling met zuurstof en medicatie. De vooruitzichten zijn afhankelijk van de oorzaak, de ernst en uitgebreidheid van de symptomen, en de snelheid en effectiviteit van de behandeling.

• Synoniemen van longoedeem
• Oorzaken: Vochtophoping in de longen door linkerhartfalen
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van longoedeem
• Preventie van longoedeem

Synoniemen van longoedeem

Longoedeem staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• Hartfalen met longoedeem
• Longcongestie
• Pulmonale congestie
• Waterlong

Oorzaken: Vochtophoping in de longen door linkerhartfalen

Hartaandoeningen

Wanneer de linkerzijde van het hart niet goed functioneert, leidt dit tot een ophoping van vocht in de longvaten. Dit gebeurt vaak na een hartaandoening, bij hoge bloeddruk (hypertensie), of bij aandoeningen van de hartkleppen. Het vocht lekt dan in de longblaasjes, wat de zuurstofopname bemoeilijkt en kan leiden tot een daling van de bloeddruk in de rest van het lichaam. Het lichaam reageert hierop door de bloedvaten te vernauwen (vasoconstrictie), wat leidt tot een verhoogde vochtretentie door de nieren en verergert het probleem in de longen. Congestief hartfalen, wat resulteert in longoedeem, kan veroorzaakt worden door:

• Een hartaanval of aandoeningen die de hartspier verzwakken of verstijven, zoals cardiomyopathie (hartspieraandoening)
• Plotselinge ernstige hoge bloeddruk (hypertensie)
• Lekkende of vernauwde hartkleppen, zoals de mitralisklep of aortaklep

Andere oorzaken

Naast hartproblemen kunnen andere oorzaken van longoedeem zijn:

• Bijna-verdrinking
• Blootstelling aan hoge hoogtes
• Ernstige verwondingen zoals hoofdletsel
• Intracraniële bloeding (bloeding in de hersenschedel)
• Longembolie (afsluiting van een slagader in de longen)
• Overdosis van aspirine, methadon of heroïne
• Subarachnoïdale bloeding (bloeding tussen de hersenvliezen met hoofdpijn, stijve nek, en oogproblemen)
• Epileptische aanvallen
• Gebruik van bepaalde medicijnen
• Inademen van rook of giftige gassen
• Longschade door ernstige infecties
• Nierfalen (verminderde of afwezige nierfunctie)
• Vernauwde slagaders die de nieren van bloed voorzien

Symptomen

De symptomen van longoedeem variëren afhankelijk van of het acuut of chronisch is. Niet alle symptomen hoeven aanwezig te zijn, en de ernst kan sterk variëren. Veelvoorkomende symptomen zijn:

• Acute ademnood
• Ademhalingsproblemen bij liggen (orthopneu)
• Angst of rusteloosheid
• Cyanose (blauwheid van de huid en slijmvliezen)
• Daling van de alertheid
• Duizeligheid
• Bleke huid (pallor)
• Knorrende, gorgelende of piepende ademhaling
• Snelle gewichtstoename (bij chronisch longoedeem)
• Flauwvallen
• Gevoel van "luchthonger" of "verdrinking" (paroxysmale nachtelijke dyspneu): de patiënt wordt 's nachts wakker en probeert adem te halen
• Hartkloppingen (palpitaties)
• Hoofdpijn
• Koorts
• Kortademigheid die verergert bij liggen
• Ophoesten van bloed of bloederig sputum (slijm)
• Overmatig zweten (hyperhidrose)
• Spraakproblemen door kortademigheid
• Vermoeidheid
• Weinig plassen (oligurie) door een daling van de bloeddruk
• Zwakte
• Zwelling van de benen of buik

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Tijdens het lichamelijk onderzoek luistert de arts met een stethoscoop naar de ademgeluiden en hartgeluiden (auscultatie). Mogelijke bevindingen zijn abnormale harttonen, een snelle ademhaling (tachypneu), een versnelde hartslag (tachycardie), en gekraak of reutelende geluiden (reutels) in de longen (ronchi).

De arts kan ook abnormale zwelling van de benen opmerken en vochtophoping in de buik (ascites), wat leidt tot buikzwelling. Afwijkingen in de nekaderen kunnen wijzen op een verhoogd vochtgehalte in het lichaam. De huid kan er bleek of blauw uitzien. Verdere diagnostische onderzoeken zijn nodig om de diagnose te bevestigen.

Diagnostisch onderzoek
De arts kan de volgende onderzoeken uitvoeren:

• Echocardiografie (echo van het hart) om hartspierproblemen te identificeren
• Elektrocardiografie (ECG: meting van de elektrische activiteit van het hart) om tekenen van een hartaanval of ritmestoornissen op te sporen
• Pulsoximetrie (meting van het zuurstofgehalte in het bloed)
• Thoraxfoto (röntgenfoto van de borstkas)
• Een volledig bloedonderzoek

Behandeling

Bij acuut longoedeem is onmiddellijke behandeling cruciaal. De arts kan de patiënt reanimeren indien nodig en zuurstof toedienen via een gezichtsmasker of een kunststof buisje in de neus. In ernstige gevallen kan een beademingsmachine worden gebruikt. Intravenieuze morfine wordt gegeven om de slagaderen te verwijden en de druk op het hart te verminderen. Ook worden intraveneuze diuretica toegediend om het overtollige vocht via de urine af te voeren. De patiënt wordt nauwlettend bewaakt op de afdeling voor hartbewaking of op de intensive care.

Voor chronisch hartfalen kunnen ACE-remmers (bloeddrukverlagende medicatie) en orale diuretica (plastabletten) nodig zijn. Andere geneesmiddelen kunnen ook worden voorgeschreven om de hartspier te versterken, de hartslag te reguleren en de druk op het hart te verlagen.

Prognose

De prognose voor patiënten met longoedeem varieert sterk en is afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de effectiviteit van de behandeling. Zonder behandeling kunnen de vooruitzichten slecht zijn, met een hoog sterftecijfer. Met tijdige en juiste behandeling kunnen veel patiënten echter significante verbeteringen ervaren, hoewel sommige patiënten mogelijk nog steeds ernstige gezondheidsproblemen ondervinden.

Complicaties van longoedeem

Longoedeem kan leiden tot verschillende ernstige complicaties, waaronder:

• Pulmonale hypertensie (verhoogde druk in de longslagader): Deze aandoening ontstaat doordat de druk in de longvaten stijgt, wat kan leiden tot verdere schade aan het hart en de longen.
• Pleura-effusie (vochtophoping in de pleuraholte): Dit kan leiden tot ademhalingsproblemen en pijn op de borst.
• Hepatomegalie (zwelling van de lever): De verhoogde druk in de bloedvaten kan ook leiden tot een vergrote lever, wat kan resulteren in pijn en disfunctie van de lever.
• Zwelling van de buik en onderste ledematen: Vochtophoping kan zich uitbreiden naar andere delen van het lichaam, wat leidt tot aanzienlijke zwelling en ongemak.
• Rechtszijdig hartfalen: De verhoogde druk in de longen kan de rechterhelft van het hart overbelasten, wat kan leiden tot verdere hartproblemen.

Preventie van longoedeem

Hoewel niet alle gevallen van longoedeem te voorkomen zijn, kunnen de volgende maatregelen helpen het risico te verminderen:

• Beheer van hoge bloeddruk: Regelmatige controles en het volgen van een voorgeschreven behandelingsplan kunnen helpen om hypertensie onder controle te houden.
• Gezonde levensstijl: Stoppen met roken, regelmatig lichaamsbeweging, en een gebalanceerd dieet kunnen de gezondheid van het hart en de longen bevorderen.
• Behandeling van chronisch nierfalen: Effectieve controle van nierproblemen kan helpen om vochtretentie te minimaliseren.
• Regelmatige medische controles: Het opvolgen van medische aanbevelingen en het gebruik van voorgeschreven medicatie kan helpen om hart- en nierfunctie te ondersteunen en complicaties te voorkomen.
• Vermijden van blootstelling aan schadelijke stoffen: Het vermijden van rook en andere schadelijke gassen kan helpen om longschade te voorkomen.

Lees verder

• Oedeem (vochtretentie): Getroffen lichaamsdelen en oorzaken
• Longembolie: Afsluiting van slagader in longen
• Longcysten: Oorzaken van cysten in de longen
• Longabces: Bacteriële infectie met abces in longen
• Longgezondheid: Tips voor gezonde longen & goede longfunctie