Leverschade door paracetamol: symptomen en behandeling

Paracetamol is een zeer veilig geneesmiddel wanneer het wordt ingenomen volgens voorschrift, zelfs bij mensen met een leveraandoening. Niettemin kan elk medicijn ongewenste neveneffecten, bijwerkingen en risico's met zich meebrengen. Leverschade door paracetamol kan het gevolg zijn van een overdosis of van normale doses die worden ingenomen tijdens het drinken van alcohol. De meeste gevallen van paracetamol-geïnduceerde leverbeschadiging worden veroorzaakt door opzet of suïcidaal gedrag. Onbedoelde of onopzettelijke overdosis van paracetamol kan meestal worden vermeden als je de medicatie inneemt zoals in de bijsluiter staat vermeld. Artsen kunnen de kans op leverbeschadiging inschatten op basis van de timing van de overdosis en de bloedspiegel van het geneesmiddel. Bij het vermoeden van ernstige paracetamolintoxicatie is intraveneuze toediening van acetylcysteïne het antidotum van eerste keus.

• Is paracetamol veilig?
• Leverschade door de aanbevolen dosis paracetamol?
• Geen leverschade
• Wel verhoogde leverenzymen
• Overdosis paracetamol
• Symptomen van leverschade door paracetamol
• Fase 1
• Fase 2
• Fase 3
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling

Is paracetamol veilig?

Anno 2024 is paracetamol de meest gebruikte pijnstiller in Nederland. Het is een zeer effectief pijnstillend en koortsverlagend middel. Het is ook een zeer veilig medicijn zolang de aanbevolen dosering niet wordt overschreden. Het gebruik van paracetamol in plaats van aspirine voor de behandeling van koorts bij zuigelingen heeft het voorkomen van het syndroom van Reye, een vaak fatale vorm van leverfalen, sterk verminderd. Het innemen van te veel paracetamol (een overdosis) kan echter ook leiden tot leverfalen, hoewel dit door een ander mechanisme tot stand komt.

Leverschade door de aanbevolen dosis paracetamol?

Geen leverschade

De gebruikelijke doses paracetamol veroorzaakt slechts zelden of helemaal geen leverschade bij mensen met normale levers. Iemand met een leverziekte loopt geen verhoogd risico op het ontwikkelen van extra schade aan de lever door het gebruik van paracetamol, mits hij of zij niet regelmatig alcohol drinkt. Paracetamol kan dus vrij veilig worden gebruikt in de aanbevolen doseringen, ook bij patiënten met hepatitis.

Wel verhoogde leverenzymen

Paracetamol kan wel leiden tot verhoogde leverenzymen in het bloed, wat wijst op een beschadiging van de lever. Deze enzymverhoging keert terug naar normaal na het stoppen van paracetamol. Derhalve kan de aanbevolen dosis paracetamol die gedurende twee weken aan gezonde mensen worden gegeven, milde tot matige omkeerbare leverbeschadiging veroorzaken. Paracetamol dient, net als alle andere medicijnen, met de nodige voorzichtigheid worden gebruikt en niet langer dan strikt noodzakelijk.

Overdosis paracetamol

Paracetamoltoxiciteit of paracetamoloverdosis kan doelbewust voorkomen (wanneer een persoon bewust meer dan de aanbevolen maximale dagelijkse dosis neemt) of per ongeluk (wanneer een persoon zich niet bewust is dat hij of zij meerdere medicijnen neemt die paracetamol bevatten en de aanbevolen maximale dagelijkse dosis overschrijdt). De maximale aanbevolen dosis paracetamol per etmaal (een periode van 24 uur) voor gezonde volwassenen is 6 x 500 mg voor de tabletten en er dient een periode van minimaal 3 tot 4 uur tussen de doseringen in te zitten. Personen met een onderliggende leverziekte of mensen die alcohol drinken lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van hepatotoxiciteit (vergiftiging van de lever) bij het gebruik van paracetamol.

Symptomen van leverschade door paracetamol

Er worden drie fasen van leverschade als gevolg van paracetamol onderscheiden.

Fase 1

De eerste 12 tot 24 uur na inname is de eerste fase. Hierbij staan misselijkheid en braken voorop.

Fase 2

Fase 2 duurt mogelijk 12 tot 24 uur en wordt de inactieve (latente) fase genoemd, aangezien je je dan goed voelt en nergens last van hebt.

Fase 3

De derde fase begint ongeveer 48 tot 72 uur na de inname van paracetamol. In deze fase zijn er afwijkingen in het bloedonderzoek van de lever. Vooral extreem hoge niveaus ALAT en ASAT komen vaak voor bij dit type leverbeschadiging. De prognose van de leverbeschadiging kan vrij nauwkeurig worden voorspeld op basis van het klinische onderzoek en bloedtests.

Onderzoek en diagnose

De eerste stap van een arts in het diagnosticeren van paracetamoltoxiciteit is om een ​​volledig beeld te krijgen van de klachten. Ook wil de arts weten wanneer de paracetamol werd ingenomen, de hoeveelheid die werd ingenomen en welke vorm van het medicijn werd ingenomen. Een diagnose van paracetamoltoxiciteit wordt meestal bevestigd door middel van diagnostische tests, waaronder een paracetamolniveau, elektrolyten, nierfunctietests, amylase en lipase (om te controleren of de alvleesklier beschadigd is), leverfunctietests, compleet bloedbeeld en stollingsfactoren (een eiwit dat voorkomt in bloedplasma en dat nodig is voor de bloedstolling). Beeldvormend onderzoek, zoals een echografie, kan worden gebruikt om de leververgroting te beoordelen. Een leverbiopsie kan ook worden gedaan.

Behandeling

Snelle behandeling van paracetamoltoxiciteit is van vitaal belang en daarom proberen artsen binnen acht uur na inname van het middel aan te vangen met de behandeling. Dit om de best mogelijke uitkomst voor de patiënt te bereiken. De meerderheid van de patiënten overleeft paracetamoltoxiciteit met ondersteunende zorg zoals intraveneuze vloeistoffen en anti-misselijkheid-medicatie, actieve kool, indien gebruikt binnen één uur na inname, en antidotum therapie waaronder (intraveneuze) toediening van acetylcysteïne. Voor patiënten die leverfalen ontwikkelen, kan levertransplantatie de enige behandelingsoptie zijn.

Lees verder

• Lever: functie, werking, ligging en gezond houden van lever
• Leverschade door alcohol: symptomen, oorzaken en behandeling
• Leverschade door medicijnen: symptomen en behandeling
• Leverschade: symptomen, oorzaken & gevolgen schade aan lever
• Leverpijn (pijn aan de lever): steken of pijn in leverstreek