Toxische hepatitis: Ontsteking van lever door giftige stof

Toxische hepatitis (levertoxiciteit, giftige lever) is een aandoening waarbij de lever ontstoken is door blootstelling aan toxische (giftige) stoffen, zoals medicijnen, voedingssupplementen, alcohol en kruiden. Zowel mentale als lichamelijke symptomen kunnen optreden, zoals vermoeidheid, huid- en oogproblemen en diarree. De patiënt heeft vaak ziekenhuisopname nodig voor ondersteunende zorg en om de oorzaak van de klachten te elimineren. Behandelingen zijn mogelijk om leverschade te verhelpen, maar bij een late diagnose kan onomkeerbare leverschade ontstaan, wat kan leiden tot leverfalen. Adviezen inzake medicatie en voeding kunnen de kans op leverproblemen helpen verminderen.

• Oorzaken van toxische hepatitis
• Risicofactoren van een giftige lever
• Alcohol
• Chemicaliën en oplosmiddelen
• Kruidensupplementen
• Voorgeschreven medicijnen
• Vrij verkrijgbare medicijnen
• Symptomen
• Lichamelijke tekenen
• Mentale tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Stoppen met medicijnen, alcohol en andere stoffen
• Prognose van ontsteking van de lever door blootstelling aan giftige substanties
• Complicaties van levertoxiciteit
• Preventie van leveraandoeningen
• Voeding
• Medicijnen, stoffen, kruiden en voedingssupplementen

Oorzaken van toxische hepatitis

Levertoxiciteit treedt op wanneer de lever blootgesteld is aan een toxische stof. De lever verwerkt alles wat het lichaam binnendringt en is daardoor kwetsbaar voor giftige stoffen. Een ontsteking van de lever ontstaat door deze blootstelling aan giftige substanties.

Risicofactoren van een giftige lever

De meest voorkomende toxische stoffen die levertoxiciteit veroorzaken, zijn alcohol, voedingssupplementen en kruiden, evenals vrij verkrijgbare en op doktersvoorschrift verkrijgbare medicijnen (wanneer verkeerd ingenomen, in grote hoeveelheden ingenomen of in combinatie met alcohol gebruikt).

Alcohol

Een overmatige inname van alcohol kan leiden tot alcoholische hepatitis, wat een risicofactor is voor levertoxiciteit. Daarnaast ontstaat toxische hepatitis sneller wanneer alcohol overmatig wordt gedronken in combinatie met bepaalde medicijnen of supplementen.

Chemicaliën en oplosmiddelen

Leverschade kan ook ontstaan door blootstelling aan sommige chemische stoffen op de werkplek. Voorbeelden zijn vinylchloride (gebruikt voor kunststoffen), tetrachloorkoolstof (oplossing voor chemische reiniging), paraquat (onkruidverdelger) en polychloorbifenylen.

Kruidensupplementen

Sommige veelvoorkomende kruiden veroorzaken toxische effecten op de lever, zoals supplementen die aloe vera, zilverkaars, cascara, chaparral, smeerwortel, ephedra of kava bevatten.

Voorgeschreven medicijnen

Enkele voorgeschreven medicijnen kunnen ook toxische effecten op de lever hebben:

• Allopurinol voor de behandeling van jicht (ziekte met pijn en zwelling aan de grote teen en andere gewrichten)
• Antibiotica zoals amoxicilline-clavulanaat of erytromycine
• Antivirale geneesmiddelen voor de behandeling van een HIV-infectie
• Artritismedicijnen zoals methotrexaat of azathioprine
• Chemotherapie (medicijnen voor de behandeling van kanker)
• Niacine
• Schimmeldodende medicijnen (antimycotica)
• Statines (cholesterol verlagende geneesmiddelen)
• Steroïden

Vrij verkrijgbare medicijnen

Vooral pijnstillers kunnen leiden tot een toxische leverziekte:

• Paracetamol
• Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's)
• Aspirine, ibuprofen en natrium naproxen (bij een te hoge dosis of in combinatie met alcohol)

Andere bekende risicofactoren voor levertoxiciteit zijn:

• Geslacht: Vrouwen zijn vaker getroffen omdat zij gifstoffen trager metaboliseren dan mannen.
• Ouderen
• Patiënten met bestaande leverziekten zoals chronische hepatitis B of hepatitis C, of niet-alcoholische leververvetting
• Patiënten met bepaalde genetische mutaties die de productie en werking van leverenzymen beïnvloeden

Symptomen

De leveraandoening kan zowel lichamelijke als mentale klachten veroorzaken. Soms verschijnen de symptomen van toxische hepatitis binnen enkele uren, maar bij andere patiënten kunnen de klachten pas na enkele maanden optreden.

Lichamelijke tekenen

De patiënt kan last hebben van spijsverteringsproblemen zoals een verlies van eetlust, gewichtsverlies, misselijkheid, braken, maagpijn, buikpijn, diarree, en een kleigekleurde ontlasting. De ogen kunnen ook aangetast zijn: rode ogen, jeukende ogen of zelfs gele ogen. Een gele huid (geelzucht), jeukende huid of vlekken op de huid komen ook voor. De huidgeur verandert en de bloedvaten worden meer zichtbaar. Ook kan er een slechte adem of een gecoate tong ontstaan. Bij levertoxiciteit verzwakt het immuunsysteem, waardoor de patiënt vaker ziek is. Donker gekleurde urine, hoofdpijn en koorts zijn andere mogelijke tekenen van levertoxiciteit.

Mentale tekenen

De patiënt kan last hebben van chronische vermoeidheid, zelfs na acht uur slaap. Verder kan hij sneller depressief worden en lijden aan gedragsveranderingen, humeurigheid, woede-uitbarstingen of wanhoop.

Diagnose en onderzoeken

De arts zal een uitgebreid overzicht van de algehele gezondheid van de patiënt opstellen. Dit omvat vragen over levensstijl, blootstelling aan giftige stoffen, huidig medicatiegebruik en gebruik van voedingssupplementen. Ook zal een lichamelijk onderzoek worden uitgevoerd. Vervolgens is een bloedonderzoek nodig om informatie over leverenzymen en de leverfunctie te verkrijgen. Beeldvormende onderzoeken zoals een echografie en CT-scan zijn nuttig om de lever te visualiseren en eventuele schade op te sporen. In sommige gevallen is een leverbiopsie nodig, waarbij een stukje leverweefsel wordt verwijderd en microscopisch onderzocht.

Behandeling: Stoppen met medicijnen, alcohol en andere stoffen

De behandeling richt zich op het wegnemen van de oorzaak van de toxische hepatitis. Dit houdt in dat de patiënt stopt met of de blootstelling aan schadelijke stoffen zoals alcohol, medicijnen, voedingssupplementen en chemicaliën vermijdt. Ondersteunende zorg kan bestaan uit intraveneuze vochttoediening en medicijnen om misselijkheid en braken (anti-emetica) te verlichten. Indien de toxische hepatitis veroorzaakt is door paracetamol, kan acetylcysteïne worden toegediend om de schade te beperken. Deze behandeling is het meest effectief binnen 16 uur na een overdosis paracetamol. In ernstige gevallen kan een levertransplantatie noodzakelijk zijn.

Prognose van ontsteking van de lever door blootstelling aan giftige substanties

Met een snelle diagnose en behandeling verdwijnen de symptomen meestal binnen enkele dagen tot weken.

Complicaties van levertoxiciteit

Onjuiste diagnose of behandeling van levertoxiciteit kan leiden tot complicaties zoals littekens in de lever (levercirrose). Na verloop van tijd kan levercirrose verergeren, wat kan leiden tot onomkeerbaar leverfalen.

Preventie van leveraandoeningen

Voeding

Een gezonde en evenwichtige voeding is essentieel voor levergezondheid. Enkele voedingstips zijn:

• Drie uur voorafgaand aan het naar bed gaan niet eten
• Geraffineerde suikers en kunstmatige zoetstoffen uit de voeding schrappen
• Grote maaltijden vermijden; kleinere porties helpen de lever de voedingsstoffen beter te verwerken
• Meer knoflook, broccoli en uien consumeren, omdat ze de leverenzymen verhogen en helpen de lever te reinigen
• Meer lijnzaad gebruiken
• Meer noten eten die essentiële vetzuren bevatten
• Meer wortelen en bieten consumeren, omdat dit natuurlijke ontgifters voor de lever zijn
• Vette voedingsmiddelen vermijden
• Voedingsmiddelen beperken die belastend zijn voor de lever, zoals alcohol, bewerkte voedingsmiddelen, geraffineerd voedsel en rood vlees
• Voedsel rijk aan fruit en groenten eten, aangezien de lever veel vitaminen en voedingsstoffen nodig heeft voor een goede functie

Medicijnen, stoffen, kruiden en voedingssupplementen

Naast voedingsadviezen kunnen de volgende richtlijnen helpen om de levergezondheid te bevorderen:

• Medicijnen beperken indien mogelijk; gebruik alleen zoals voorgeschreven
• Voorzichtig zijn met het gebruik van kruiden en voedingssupplementen
• Alcohol en medicijnen niet combineren
• Overmatige hoeveelheden alcohol vermijden
• Medicijnen buiten het bereik van kinderen houden

Lees verder

• Alcoholische leverziekte: Vetlever, hepatitis en cirrose
• Icterus (geelzucht) en hepatitis (leverontsteking)
• Levergezondheid: Tips voor goede leverfunctie