Toxische hepatitis: Ontsteking van lever door giftige stof

Toxische hepatitis (levertoxiciteit, giftige lever) is een aandoening waarbij de lever ontstoken is doordat deze is blootgesteld aan een toxische (giftige) stof, zoals medicijnen, voedingssupplementen, alcohol en kruiden. Zowel mentale als lichamelijke symptomen verschijnen, zoals vermoeidheid, huid- en oogproblemen en diarree. De patiënt heeft een ziekenhuisopname nodig waarbij hij ondersteunende zorgen krijgt en de bron van de klachten geëlimineerd of gestopt wordt. Verder zijn behandelingen mogelijk om de leverschade ongedaan te maken. Bij een late diagnose en behandeling keert echter soms onomkeerbare leverschade op hetgeen leidt tot leverfalen. Enkele adviezen inzake medicatie en voeding verminderen tot slot de kans op leverproblemen.

• Oorzaken van toxische hepatitis
• Risicofactoren van een giftige lever
• Alcohol
• Chemicaliën en oplosmiddelen
• Kruidensupplementen
• Voorgeschreven medicijnen
• Vrij verkrijgbare medicijnen
• Symptomen
• Lichamelijke tekenen
• Mentale tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Stoppen met medicijnen, alcohol en andere stoffen
• Prognose van ontsteking van lever door blootstelling aan giftige substantie
• Complicaties van levertoxiciteit
• Preventie van leveraandoening
• Voeding
• Medicijnen, stoffen, kruiden en voedingssupplementen

Oorzaken van toxische hepatitis

Levertoxiciteit treedt op wanneer de lever blootgesteld is aan een toxische stof. De lever verwerkt alles wat het lichaam binnendringt en daarom is de lever vrij kwetsbaar voor giftige stoffen. Bij een giftige lever ontstaat een leverontsteking door blootstelling aan deze giftige substanties.

Risicofactoren van een giftige lever

De meest voorkomende toxische stoffen die levertoxiciteit veroorzaken, zijn alcohol, voedingssupplementen en kruiden, vrij verkrijgbare en op doktersvoorschrift verkrijgbare medicijnen (verkeerd ingenomen, in grote hoeveelheden ingenomen of in combinatie met alcohol ingenomen).

Alcohol

Een overmatige inname van alcohol leidt tot alcoholische hepatitis, wat een risicofactor is voor levertoxiciteit. Daarnaast ontstaat toxische hepatitis sneller wanneer een patiënt overmatig alcohol drinkt in combinatie met bepaalde medicijnen of supplementen.

Chemicaliën en oplosmiddelen

Leverschade ontstaat ook door blootstelling aan sommige chemische stoffen op de werkplek. Enkele voorbeelden zijn vinylchloride (wordt gebruikt om kunststoffen te maken), tetrachloorkoolstof (een oplossing voor een chemische reiniging), paraquat (onkruidverdelger) en polychloorbifenylen.

Kruidensupplementen

Sommige veel voorkomende kruiden veroorzaken een toxisch effect op de lever, zoals supplementen die aloe vera, bevatten, zilverkaars, cascara, chaparral, smeerwortel, ephedra, of kava.

Voorgeschreven medicijnen

Enkele voorgeschreven medicijnen leiden soms ook tot een giftige lever:

• Allopurinol voor de behandeling van jicht (ziekte met pijn en zwelling aan grote teen en andere gewrichten)
• antibiotica zoals amoxicilline-clavulanaat of erytromycine
• antivirale geneesmiddelen voor de behandeling van een hiv-infectie
• artritismedicijnen zoals methotrexaat of azathioprine
• chemotherapie (medicijnen voor de behandeling van kanker)
• niacine
• schimmeldodende medicijnen (antimycotica)
• statines (cholesterolverlagende geneesmiddelen)
• steroïden

Vrij verkrijgbare medicijnen

Vooral pijnstillers leiden sneller tot een toxische leverziekte:

• paracetamol
• niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's)
• aspirine, ibuprofen en natrium naproxen (bij een te hoge dosis of in combinatie met alcohol)

Volgende andere risicofactoren zijn bekend voor levertoxiciteit:

• geslacht: vrouwen zijn vaker getroffen; zij metaboliseren gifstoffen trager dan mannen
• ouderen
• patiënten die al een leverziekte zoals chronische hepatitis B of hepatitis C of niet-alcoholische leververvetting hebben
• patiënten met bepaalde genetische mutaties (wijzigingen) die de productie en werking van leverenzymen aantasten

Symptomen

De leveraandoening veroorzaakt tal van lichamelijke en mentale klachten. Soms verschijnen de symptomen van toxische hepatitis binnen enkele uren, maar bij andere patiënten komen de klachten pas na enkele maanden tot uiting.

Lichamelijke tekenen

De patiënt kampt met spijsverteringsproblemen zoals een verlies van eetlust, gewichtsverlies, misselijkheid, braken, maagpijn, buikpijn, diarree, een kleigekleurde ontlasting. De ogen zijn ook aangetast: rode ogen, jeukende ogen of zelfs gele ogen. Een gele huid (geelzucht), jeukende huid of vlekvorming op de huid komt ook voor. De huidgeur verandert en de bloedvaten worden meer zichtbaar. Naast de vieze geur van de huid ontstaat ook een slechte adem of een gecoate tong. Bij levertoxiciteit verzwakt het immuunsysteem waardoor de patiënt vaker ziek is. Donker gekleurde urine, hoofdpijn en koorts zijn tot slot andere tekenen van een giftige lever.

Mentale tekenen

De patiënt kampt met chronische vermoeidheid, zelfs al heeft hij acht uur geslapen. Verder is hij sneller depressief en lijdt hij aan gedragsveranderingen, humeurigheid, woede-uitbarstingen of wanhoop.

Diagnose en onderzoeken

De arts heeft een uitgebreid overzicht van de algehele gezondheid nodig. Hiervoor bevraagt hij de patiënt over de levensstijl, de eventuele blootstelling aan giftige stoffen, het huidige medicatiegebruik of het gebruik van voedingssupplementen. Ook een lichamelijk onderzoek is nodig. Vervolgens is een bloedonderzoek vereist. De arts kijkt naar informatie over de leverenzymen om de leverfunctie te bepalen. Beeldvormende onderzoeken zoals een echografie en CT-scan zijn eveneens nuttig omdat de arts dan in staat is om de lever te visualiseren en eventuele schade op te sporen. Af en toe is een leverbiopsie nodig. De arts neemt dan een stukje weefsel van de lever weg en laat dit dan microscopisch onderzoeken.

Behandeling: Stoppen met medicijnen, alcohol en andere stoffen

De arts kijkt naar de onderliggende oorzaak van een giftige lever en stemt daarop zijn behandeling af. De patiënt stopt met of vermijdt de bron die leiden tot de klachten (alcohol, medicijnen, voedingssupplementen, chemicaliën). Ondersteunende zorg is nodig, zoals intraveneuze (via een ader) vochttoediening en medicijnen om misselijkheid en braken (anti-emetica) te verlichten. De arts schrijft ook medicijnen voor om de leverschade die werd veroorzaakt door paracetamol om te keren. Acetylcysteïne (een chemische stof) dient hij eventueel onmiddellijk toe. Deze stof beperkt de schade die het gevolg is van het gemeenschappelijke ingrediënt dat in pijnstillers aanwezig is. Het toedienen van deze stof is het meest effectief als dit gebeurt na 16 uur na een overdosis paracetamol. Bij ernstige toxische hepatitis is een levertransplantatie vereist.

Prognose van ontsteking van lever door blootstelling aan giftige substantie

Dankzij een snelle diagnose en behandeling verdwijnen de symptomen meestal binnen enkele dagen tot weken.

Complicaties van levertoxiciteit

Als de arts levertoxiciteit niet goed diagnosticeert of behandelt, ontstaan complicaties, zoals littekens in de lever (levercirrose). Na verloop van tijd verergert de levercirrose waardoor complicaties ontstaan, zoals onomkeerbaar leverfalen.

Preventie van leveraandoening

Voeding

Het is belangrijk om een gezonde en evenwichtige voeding te consumeren. Enkele voedingstips bevorderen de levergezondheid:

• drie uur voorafgaand aan het naar bed gaan niet eten
• geraffineerde suikers en kunstmatige zoetstoffen uit de voeding schrappen
• grote maaltijden vermijden; de lever verwerkt gemakkelijker voedingsstoffen wanneer mensen kleinere porties eten
• meer knoflook, broccoli en uien consumeren, omdat ze de leverenzymen verhogen; hierdoor is het mogelijk om de lever te reinigen
• meer lijnzaad gebruiken
• meer noten eten die essentiële vetzuren bevatten.
• meer wortelen en bieten consumeren; dit zijn natuurlijke ontgifters voor de lever.
• vette voedingsmiddelen vermijden
• voedingsmiddelen beperken die belastend zijn voor de lever, zoals alcohol, bewerkte voedingsmiddelen, geraffineerd voedsel en rood vlees
• voedsel die rijk is aan fruit en groenten (de lever heeft veel vitaminen en voedingsstoffen nodig voor een goede functie)

Medicijnen, stoffen, kruiden en voedingssupplementen

Naast de voedingstips zijn enkele andere adviezen beschikbaar om de levergezondheid te bevorderen. De patiënt beperkt de inname van medicijnen indien mogelijk. Hij neemt medicatie enkel zoals voorgeschreven. Voorts is hij voorzichtig met het gebruik van kruiden en voedingssupplementen. Alcohol en medicijnen mengt hij niet. Hij vermijdt bovendien het drinken van overmatige hoeveelheden alcohol. Tot slot moeten alle medicijnen buiten het bereik van kinderen liggen.

Lees verder

• Alcoholische leverziekte: Vetlever, hepatitis en cirrose
• Icterus (geelzucht) en hepatitis (leverontsteking)
• Levergezondheid: Tips voor goede leverfunctie