Visuele hallucinaties: Oorzaken van zien van onechte beelden
Sommige patiënten lijden aan visuele hallucinaties. Hierbij zijn ze er van overtuigd dat ze iets gezien hebben, maar in werkelijkheid is dit visuele beeld niet aanwezig. Deze mogelijk enge en stresserende gebeurtenis wijst vaak op een onderliggend probleem. Een oogziekte, een neurologisch probleem of een psychologische aandoening liggen mogelijk aan de basis van de visuele hallucinaties. Ook het gebruik of misbruik van bepaalde stoffen en andere aandoeningen zijn risicofactoren voor het zien van onechte percepties. Het is belangrijk om een arts te raadplegen zodat hij de oorzaak van de visuele hallucinaties kan opsporen en behandelen.
Andere aandoeningen en visuele hallucinaties
Hoge koorts en infecties
Sommige infecties, zoals
meningitis (hersenvliesontsteking met
hoofdpijn en een
stijve nek), leiden mogelijk tot
hallucinaties. Hoge
koorts veroorzaakt eveneens soms visuele hallucinaties, wat vooral tot uiting komt bij kinderen.
Intense stress
Ernstige
stress en sterke emoties hebben mogelijk een grote impact op mensen. Sommige patiënten denken bijvoorbeeld dat ze nog een geliefde zien nadat hij is overleden.

Migraine veroorzaakt mogelijk visuele hallucinaties /
Bron: Geralt, PixabayMigraine
Ongeveer één op de drie patiënten met
migraine heeft naast de aanvallen van
eenzijdige hoofdpijn ook last van aura’s. Hierbij bemerkt de patiënt flikkeringen die uitgroeien tot een halvemaanvorm of een C-vorm met een zigzagrand.
Myxoedeem (schildklierziekte)
Myxoedeem is een zeldzame complicatie van een
te traag werkende schildklier (hypothyreoïdie). Hierbij produceert de schildklier bijna geen hormonen meer waardoor de hormoonwaarden erg laag zijn. Dit veroorzaakt diverse symptomen, zoals dingen zien en in een
coma vallen.
Slaapproblemen
Bij het in slaap vallen of ontwaken krijgt een patiënt mogelijk te maken met een visuele hallucinatie. De patiënt ziet bijvoorbeeld een bewegend object of een persoon zien, maar het ziet er een beetje dromerig uit.
Narcolepsie (overmatig slaperig en verlies van controle van de ledematen), slapeloosheid en
slaapverlamming zijn enkele
slaapstoornissen waarbij visuele hallucinaties soms tot uiting komen.
Neurologische aandoeningen
Delirium
Sommige medicijnen, infecties en andere medische aandoeningen veroorzaken een
delirium. Bij deze aandoening kampt de patiënt met
verwardheid en
concentratieproblemen en kan hij niet meer helder denken door wijzigingen in de hersenfunctie. De symptomen doen vaak denken aan deze van een
psychische aandoening.
Epilepsie
De beelden die een patiënt ziet bij
epilepsie, hangen sterk af van het aangetaste hersendeel. Sommige patiënten zien eenvoudige afbeeldingen, zoals felgekleurde vlekken of flitsende vormen, maar andere patiënten zijn complexere visuele hallucinaties.
Hersentumor
Af en toe kampt een patiënt met een
hersentumor met visuele hallucinaties. Drukt de tumor op een hersengedeelte dat verantwoordelijk is voor het gezichtsvermogen, dan ontstaan mogelijk dit type hallucinaties. De patiënt ziet dan levensechte scènes.
Ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie
In de late stadia van de
ziekte van Alzheimer (vorm van
dementie) leiden veranderingen in de hersenen tot hallucinaties. Bij
Lewy-body-dementie (problemen met denken, slapen en humeur), een andere
neurologische aandoening, ontstaan complete visuele hallucinaties.
Ziekte van Creutzfeldt-Jakob
De
ziekte van Creutzfeldt-Jacob is een zeldzame, fatale en progressieve neurologische aandoening veroorzaakt door een prioninfectie van het centrale zenuwstelsel. Meestal zijn ouderen getroffen. Zij bemerken bijvoorbeeld kleurveranderingen,
gezichtsvelddefecten,
visuele agnosie (niet kunnen herkennen van objecten en mensen), corticale blindheid,
metamorfopsie (vervormde beelden zien), macropsie en
micropsie (verkleind zien van voorwerpen en mensen).
Ziekte van Parkinson
Ongeveer de helft van de patiënten met de
ziekte van Parkinson, een neurologische aandoening, heeft meestal milde hallucinaties.
Oogproblemen en visuele hallucinatie
Anton-syndroom
Het Anton-syndroom is een zeldzame aandoening waarbij de patiënt blind wordt maar het niet wil toegeven. Veelal weten mensen uit de omgeving niet dat dit plaatsvindt totdat de patiënt ergens tegenaan loopt en een aantal verregaande redenen verzint om uit te leggen waarom hij hier tegenaan gelopen is.

Patiënten met het Charles-Bonnet-syndroom lijden vaak aan een oogaandoening waardoor ze bijvoorbeeld wazig zien /
Bron: Nufkin, Flickr (CC BY-2.0)Charles Bonnet-syndroom
Het
Charles Bonnet-syndroom is een aandoening waarbij vooral ouderen kampen met ernstige problemen met het gezichtsvermogen, zoals
maculadegeneratie (vervaging van het centrale gezichtsvermogen),
cataract (vertroebeling van de ooglens) of
glaucoom (verhoogde oogdruk met schade aan de oogzenuw). In sommige gevallen zien patiënten rijk gevulde scènes met personen en dieren.
Psychische aandoeningen
Hallucinaties komen vaak voor bij
schizofrenie (aandoening met onder andere waanideeën en hallucinaties). Meestal hoort de patiënt dan stemmen, maar patiënten met ernstige symptomen zien levendige scènes met familieleden, dieren of religieuze figuren.
Een visuele hallucinatie komt niet zo vaak voor bij andere psychische aandoeningen, maar het is wel mogelijk bij:
Stoffen en het zien van onechte waarnemingen
Alcohol en illegale drugs
Door het
zwaar drinken en het gebruik van bepaalde illegale
drugs (zoals ecstasy, cocaïne en LSD) gaat een patiënt mogelijk lichtflitsen zien. Bij het
alcoholontwenningssyndroom (stoppen met het drinken van alcohol) en het stoppen van het drugsgebruik na langdurig gebruik van deze middelen, ontstaan mogelijk ook visuele hallucinaties.
Bijwerkingen van medicijnen
Veelal lijden ouderen aan visuele hallucinaties doordat ze diverse soorten
medicijnen gebruiken of een foute dosis van een bepaald medicijn innemen.

Een bloedonderzoek is soms nodig /
Bron: Frolicsomepl, PixabayDiagnose en onderzoeken
De patiënt krijgt eerst een lichamelijk onderzoek en een vraaggesprek. De arts stelt diverse vragen zoals bijvoorbeeld:
- Is de visuele hallucinatie eng, dreigend of juist aangenaam?
- Komen de visuele hallucinaties op bepaalde tijdstippen vaker voor (zoals bijvoorbeeld bij het in slaap vallen)?
- Treden er andere symptomen op tijdens het verschijnen van een visuele hallucinatie?
- Wanneer begonnen de visuele hallucinaties?
- Wat ziet de patiënt precies?
De antwoorden op deze vragen bieden de arts duidelijke aanwijzingen over welke andere testen nog nodig zijn. Sommige patiënten krijgen bijvoorbeeld een psychologisch onderzoek wanneer de arts vermoedt dat een psychische aandoening aan de basis ligt van de visuele hallucinaties. Verdere onderzoeken omvatten:
Behandeling
De behandeling van visuele hallucinaties is afhankelijk van de oorzaak. Meestal stoppen de hallucinaties wanneer het onderliggend probleem effectief behandeld is. Een medicatiedosis of een ander voorgeschreven medicijn doet bijvoorbeeld de klachten reeds minderen wanneer deze het gevolg zijn van medicatiegebruik.
Chemotherapie,
radiotherapie en/of een operatie zijn nodig bij een hersentumor. Schizofrenie of een andere psychische aandoening behandelt de arts met een combinatie van medicijnen, therapie en andere zorgen.