Endocriene stoornissen: Aandoeningen aan endocriene klieren

Endocriene stoornissen: Aandoeningen aan endocriene klieren Het endocriene systeem omvat acht belangrijke klieren in het hele lichaam. Deze klieren maken hormonen (chemische boodschappers) aan. Hormonen reizen via de bloedbaan naar weefsels of organen. Hormonen zijn nodig voor de groei en ontwikkeling, de seksuele functie, de voortplanting, het humeur, het metabolisme (vertering, eliminatie, ademhaling, bloedsomloop en behoud van de lichaamstemperatuur). Als de hormoonspiegels te hoog of te laag zijn, ervaart de patiënt een endocriene of hormonale aandoening. Endocriene stoornissen komen ook voor als het lichaam niet op hormonen reageert zoals het hoort. Diabetes mellitus (suikerziekte) is de meest voorkomende endocriene ziekte. Hoewel de meeste andere endocriene aandoeningen zeldzaam zijn, zijn ze meestal te genezen of volledig onder controle te krijgen met een geschikte therapie zoals medicatie en/of chirurgie.

Endocriene klieren

Elke endocriene klier zorgt voor de vrijgave van specifieke hormonen in de bloedbaan. Deze hormonen gaan via de bloedbaan naar andere cellen. Op deze manier kunnen tal van lichaamsprocessen gecontroleerd en gereguleerd worden.

Endocriene klieren omvatten:
  • de bijnieren: De twee bijnieren zijn klieren die zich bovenop de nieren bevinden. Ze zorgen voor de vrijgave van het hormoon cortisol.
  • de bijschildklier: De vier bijschildklieren zijn in de nek gelegen. Deze klieren zijn nodig bij de botontwikkeling.
  • de eierstokken: De eierstokken zijn de vrouwelijke voortplantingsorganen die eieren vrijgeven en geslachtshormonen produceren
  • de eilandcellen in het pancreas: De eilandcellen in het pancreas zijn bepaalde alvleeskliercellen die de afgifte van de hormonen insuline en glucagon reguleren.
  • de hypofyse: De hypofyse is een klier aan de hersenbasis achter de sinussen. Deze klier stuurt voornamelijk de schildklier en ook veel andere klieren aan. Wanneer hypofyseproblemen aanwezig zijn, ontstaan problemen met de groei van botten, de menstruatiecyclus van een vrouw, en de vrijgave van de borstmelk.
  • de hypothalamus: De hypofhalamus is een deel van het onderste en middelste gedeelte van de hersenen. Dit hersengedeelte vertelt wanneer hormonen vrijkomen.
  • de pijnappelklier: De pijnappelklier een klier vlakbij het hersencentrum die geassocieerd is met slaappatronen.
  • de schildklier: De schildklier is een vlindervormige klier aan de voorkant van de nek die nodig is voor de stofwisselingsregulatie.
  • de testes: De testes (zaadballen, teelballen, testikels) - de mannelijke voortplantingsklieren - produceren sperma- en geslachtshormonen.
  • de thymus: De thymus is een klier in de bovenste borstkas die nodig is voor de ontwikkeling van het immuunsysteem van het lichaam in het begin van het leven.

Oorzaken van endocriene stoornissen

Endocriene aandoeningen zijn meestal gegroepeerd in twee categorieën:
  • een endocriene aandoening die ontstaat door een hormonale onbalans (te weinig of te veel hormoonproductie door een klier)
  • een endocriene stoornis die tot stand komt door een knobbeltje, een tumor ofe en ander letsel in het endocriene systeem. Mogelijk zijn de hormonale waarden hierdoor getroffen.

Hormonale onbalans

Mogelijk kan het lichaam de hormonen niet goed uit de bloedbaan halen. Het is ook mogelijk dat het hormonale feedbacksysteem het juiste hormonale niveau in de bloedbaan niet kan handhaven, waardoor een hormonale onbalans tot stand komt.

Hormonale problemen ontstaan bijvoorbeeld door:
  • een genetische aandoening, zoals multiple endocriene neoplasie (MEN) of congenitale hypothyreoïdie (aangeboren te traag werkende schildklier)
  • een infectie
  • een probleem met de vrijgave van hormonen door de hypofyse, bijvoorbeeld door een probleem met de hypothalamus
  • een tumor / verwonding van een endocriene klier
  • een ziekte

Endocriene tumoren

Hormoon-afscheidende tumoren komen voor in alle endocriene organen, meestal de hypofyse, de schildklier en de bijschildklier. Meestal zijn deze tumoren goedaardig en dan verspreiden ze zich niet naar andere lichaamsdelen, maar soms zijn endocriene tumoren wel kwaadaardig. Een tumor of knobbel in de klier verstoort echter soms de hormoonproductie van de klier.

Vermoeidheid is één van de mogelijke symptomen van een endocriene stoornis / Bron: Concord90, PixabayVermoeidheid is één van de mogelijke symptomen van een endocriene stoornis / Bron: Concord90, Pixabay

Symptomen van endocriene afwijkingen

Locatie

De belangrijkste endocriene organen en veel voorkomende endocriene problemen omvatten de.

Tekenen

Veel endocriene symptomen zijn wijdverspreid en vaag, en de differentiële diagnose is vaak breed. De mogelijke symptomen bestaan uit:

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek
Een endocrinoloog beoordeelt problemen met het endocriene systeem. Bij het beoordelen van patiënten met deze veel voorkomende klachten moet de arts altijd rekening houden met endocriene stoornissen. Het medisch verleden en de familiale en sociale geschiedenis zijn essentieel voor het maken van de diagnose, het plannen van een passende behandeling en het interpreteren van resultaten van bepaalde bloedtesten. De arts bevraagt bijvoorbeeld de patiënt inzake een eerdere operatie of radiotherapie aan endocriene klieren, de menstruatie, de zwangerschap en de groei in de kindertijd. Een volledige medicatiegeschiedenis sluit door medicatie veroorzaakte endocriene problemen uit. Een familiegeschiedenis van auto-immuunziekten, endocriene ziekten waaronder tumoren, diabetes mellitus en hart- en vaatziekten is vaak relevant, en een kennis van de lengte, het gewicht, de lichaamsbouw, de haargroei en de leeftijd van de seksuele ontwikkeling van familieleden helpt bij de interpretatie van de eigen symptomen van de patiënt.

Een bloedonderzoek is nodig / Bron: Frolicsomepl, PixabayEen bloedonderzoek is nodig / Bron: Frolicsomepl, Pixabay
Diagnostisch onderzoek
Een bloedonderzoek en urineonderzoek zijn vereist om de hormoonspiegels te controleren. Deze helpen de arts bepalen of de patiënt lijdt aan een endocriene stoornis.

Behandeling van endocriene aandoeningen

Er zijn een breed scala aan behandelingsmogelijkheden voor endocriene aandoeningen. Dit komt omdat de endocriene stoornissen sterk variëren, zowel qua type als qua ernst. De behandeling voor endocriene aandoeningen valt over het algemeen in te delen in twee categorieën met name medicatie en/of chirurgie.

Medicatie

Als er te veel of te weinig van een bepaald hormoon in het lichaam aanwezig is, zet de arts synthetische hormonen in om de onbalans te corrigeren en de symptomen te verminderen. Chemotherapie is ook inzetbaar voor de behandeling van patiënten met kanker van een endocriene klier. De arts moet wel regelmatig een bloedonderzoek uitvoeren om tijdig problemen op te sporen of om te kijken of aanpassingen in de behandeling of medicatie nodig zijn.

Chirurgie

In sommige gevallen, zoals bij kwaadaardige en goedaardige tumoren, is een operatie en/of radiotherapie noodzakelijk. Nadat het onderliggende probleem is opgelost, zal de hormoonproductie weer normaliseren.

Lees verder

© 2019 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Hormonen - HormoonstelselHormonen - HormoonstelselHormonen en hormoonherstel zijn begrippen die iedereen wel kent. Maar wat hormonen nu precies zijn en doen is minder bek…
Klier of glandula, functie en ontstekingKlier of glandula, functie en ontstekingEen klier noemen we in het Latijns glandula. Zo heet de schildklier glandula thyroidea en de melkklier glandula mammaria…
Octreotide-scan: Onderzoek - Neuro-endocriene tumor opsporenOctreotide-scan: Onderzoek - Neuro-endocriene tumor opsporenEen octreotide-scan (somatostatine scan, SRS-scan) is een speciaal beeldvormend onderzoek voor het opsporen van neuro-en…
Hormoonstelsel onder de loep – de hypofyseHormoonstelsel onder de loep – de hypofyseIn het lichaam moeten voortdurend tal van fysiologische processen geregeld worden, zoals de lichaamsgroei, de stofwissel…

Bultje (knobbeltje) op hoofd: Oorzaken van bult op hoofdhuidBultje (knobbeltje) op hoofd: Oorzaken van bult op hoofdhuidOp het hoofd ontstaan mogelijk vreemde knobbeltjes. De knobbels ontstaan op of onder het huidoppervlak of op het bot. De…
Congenitale bijnierhyperplasie: Vroege mannelijke symptomenCongenitale bijnierhyperplasie: Vroege mannelijke symptomenDe bijnieren rusten op de toppen van de nieren. Ze maken deel uit van het endocriene systeem, dat de afgifte van hormone…
Bronnen en referenties
  • Geraadpleegd op 26 maart 2019:
  • Coëlho, medisch zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Endocrine disorders, https://medlineplus.gov/endocrinediseases.html
  • Endocrine disorders, https://www.webmd.com/diabetes/endocrine-system-disorders#1
  • INTRODUCTION, boek: Clinical Medicine, Door: Parveen Kumar, Michael Clark, Uitgever: Elsevier, ISBN: 9780702029936, blz. 963-965
  • Treatment for Endocrine Disorders at Tampa General Hospital, https://www.tgh.org/services/diabetes-endocrinology/endocrine-disorder-treatments
  • Afbeelding bron 1: Concord90, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: Frolicsomepl, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 16-12-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 8
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.