Klebsiella-infectie: Ziekenhuisinfectie door bacteriën

Klebsiella is een type bacterie die normaal gesproken in de menselijke darmen leeft zonder ziekte te veroorzaken. Wanneer deze bacteriën echter andere delen van het lichaam infecteren, kunnen ze diverse ernstige ziekten veroorzaken, zoals longontsteking en bloedinfecties. Vooral kwetsbare patiënten en mensen in ziekenhuisomgevingen zijn vatbaar voor deze infecties. De meest getroffen lichaamsdelen zijn het bloed, de hersenen en de longen, maar andere structuren kunnen ook worden aangetast. De behandeling vormt een klinische uitdaging omdat veel bacteriestammen resistent zijn tegen antibiotica. Artsen gebruiken daarom vaak krachtige combinaties van antibiotica in de hoop de infectie onder controle te krijgen. De effectiviteit van de behandeling hangt sterk af van de gevoeligheid van de bacteriën voor de gebruikte antibiotica.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van Klebsiella-infecties
• Soort bacterie
• Verspreiding
• Risicofactoren voor ziekenhuisinfecties
• Risicogroepen
• Symptomen van Klebsiella-infecties
• Bloed
• Hersenen
• Longen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van Klebsiella
• Prognose van infecties door Klebsiella
• Complicaties van Klebsiella-infecties
• Sepsis
• Longabcessen
• Nierinsufficiëntie
• Meningitis
• Huidinfecties
• Abdominale complicaties
• Preventie van bacteriële infecties
• Praktische tips voor het omgaan met klebsiella-infectie
• Herken de symptomen van een klebsiella-infectie
• Raadpleeg een arts voor een juiste diagnose en behandeling
• Volg het volledige antibioticaregime
• Zorg voor een goede hygiëne om verspreiding te voorkomen
• Let op mogelijke complicaties en neem onmiddellijk actie
• Verbeter je algehele gezondheid om infecties te voorkomen
• Wees voorzichtig bij medische procedures
• Pas op voor het dragen van medische apparaten
• Houd de omgeving schoon en gedesinfecteerd
• Ondersteun je herstel met voldoende rust en hydratatie
• Volg controleafspraken bij de arts

Epidemiologie

Klebsiella-infectie is een infectie die wordt veroorzaakt door de bacterie Klebsiella pneumoniae, die deel uitmaakt van de normale darmflora maar onder bepaalde omstandigheden ziekte kan veroorzaken. Deze bacterie kan zowel in de gemeenschap als in ziekenhuizen of andere zorginstellingen infecties veroorzaken. De epidemiologie van Klebsiella-infecties omvat de prevalentie, incidentie en risicofactoren die de kans op infectie verhogen.

Prevalentie en incidentie van Klebsiella-infecties
Klebsiella-infecties zijn wereldwijd wijdverbreid, met een toenemende incidentie van nosocomiale infecties, vooral in ziekenhuizen. Studies tonen aan dat Klebsiella een van de belangrijkste veroorzakers is van ziekenhuisgerelateerde pneumonie en urineweginfecties. De incidentie varieert afhankelijk van geografische locatie en zorgomstandigheden, maar het is bekend dat Klebsiella een prominente oorzaak is van ernstige infecties, zoals bacteriëmie en sepsis.

Geografische spreiding en trends
In veel ontwikkelde landen is de incidentie van Klebsiella-infecties gestegen door de verspreiding van resistente stammen, zoals carbapenem-resistente Klebsiella pneumoniae (CRKP). Deze resistente bacteriën maken de behandeling van infecties moeilijker, wat bijdraagt aan de stijging van ziekenhuisgerelateerde gevallen. In ontwikkelingslanden komt Klebsiella vaak voor als een belangrijke veroorzaker van infecties bij patiënten met beperkte toegang tot zorg.

Risico op antibioticaresistentie
De toename van antibioticaresistentie bij Klebsiella pneumoniae is een groeiend probleem wereldwijd. Bacteriën zoals carbapenem-resistente Klebsiella pneumoniae (CRKP) zijn bijzonder zorgwekkend, omdat ze ongevoelig zijn voor veel van de eerstelijns antibiotica die voor de behandeling van infecties worden gebruikt. Dit maakt infecties moeilijker te behandelen en verhoogt de kans op complicaties en sterfte.

Mechanisme

Het mechanisme van infectie door Klebsiella pneumoniae is complex en omvat verschillende factoren die het in staat stellen om het immuunsysteem te ontwijken en ziekte te veroorzaken. Klebsiella is een opportunistische pathogeen, wat betekent dat het meestal ziekte veroorzaakt wanneer het immuunsysteem verzwakt is of wanneer de normale barrières van het lichaam worden verstoord.

Virulentiefactoren van Klebsiella
De virulentie van Klebsiella pneumoniae wordt bepaald door een aantal factoren, waaronder kapselvorming, adhesine-eiwitten en de productie van toxinen. Het kapsel beschermt de bacterie tegen fagocytose door immuuncellen, wat het moeilijk maakt voor het lichaam om de infectie te bestrijden. Daarnaast bevat de bacterie lipopolysachariden die bijdragen aan ontstekingsreacties en de ernst van de infectie kunnen verergeren.

Invasie en verspreiding in het lichaam
Wanneer Klebsiella het lichaam binnendringt, hecht het zich aan epitheelcellen in de longen, urinewegen of andere aangetaste weefsels. De bacterie kan zich vervolgens verspreiden naar de bloedbaan, wat leidt tot bacteriëmie en sepsis. Dit maakt de infectie gevaarlijk, vooral bij kwetsbare patiënten.

Antibioticumresistentie en mechanismen
Antibioticumresistentie bij Klebsiella pneumoniae kan optreden door mutaties in de bacteriële genen of door de overdracht van resistentiegenen van andere bacteriën. Dit leidt tot de productie van enzymen, zoals carbapenemase, die de werking van veel gangbare antibiotica kunnen blokkeren. Dit verhoogt de behandelingscomplexiteit en het risico op onbehandelde infecties.

Oorzaken van Klebsiella-infecties

Soort bacterie

Klebsiella is een geslacht van gramnegatieve, staafvormige bacteriën die doorgaans als commensalen in de darmen en luchtwegen van mensen voorkomen. Voor een Klebsiella-infectie moet een persoon in contact komen met deze bacteriën. Ze moeten bijvoorbeeld het ademhalingssysteem binnendringen om een longontsteking te veroorzaken, of in de bloedbaan terechtkomen om een bloedbaaninfectie te veroorzaken. Dit gebeurt vaker bij zieke en verzwakte patiënten in ziekenhuisomgevingen of zorginstellingen.

Verspreiding

De verspreiding van Klebsiella vindt meestal plaats door direct contact, zoals via handen of het gebruik van besmette medische apparatuur. In zorginstellingen en ziekenhuizen kan de verspreiding snel plaatsvinden. Gezonde mensen hoeven zich doorgaans geen zorgen te maken, aangezien deze bacteriën zich niet in de lucht bevinden.

Risicofactoren voor ziekenhuisinfecties

Mensen met een verzwakt immuunsysteem (verzwakt immuunsysteem) lopen een groter risico op Klebsiella-infecties. Dit geldt bijvoorbeeld voor patiënten met een longaandoening of andere ernstige gezondheidsproblemen. Patiënten die mechanische ventilatie ondergaan (beademing) hebben een verhoogd risico, omdat de ademhalingsbuizen besmet kunnen raken met de bacteriën. Ook mensen met langdurige intraveneuze (via een ader) katheters of urinekatheters zijn vatbaar voor Klebsiella-infecties. Daarnaast komen deze infecties vaak voor bij mensen met wonden door letsel of chirurgie. Ziekenhuisinfecties komen regelmatig voor in zorginstellingen. Het langdurig gebruik van antibiotica kan ook het risico verhogen op het ontwikkelen van een Klebsiella-infectie.

Risicogroepen

Sommige groepen patiënten lopen een hoger risico op het ontwikkelen van Klebsiella-infecties vanwege onderliggende gezondheidsproblemen, ziekenhuisomstandigheden of leeftijdsgebonden factoren.

Patiënten in intensieve zorg
Patiënten die in een intensieve zorgafdeling (ICU) worden behandeld, zijn bijzonder kwetsbaar voor Klebsiella-infecties. Het gebruik van invasieve medische apparatuur en de prevalentie van resistente bacteriën in ziekenhuisomgevingen dragen bij aan dit verhoogde risico.

Zwangere vrouwen en pasgeborenen
Zwangere vrouwen en pasgeborenen kunnen ook risico lopen op Klebsiella-infecties. Pasgeborenen, met name premature baby’s of degenen met een verzwakt immuunsysteem, kunnen een verhoogd risico op ernstige infecties hebben. Zwangere vrouwen kunnen een verhoogde vatbaarheid hebben door hormonale veranderingen en veranderingen in het immuunsysteem.

Ouderen en mensen met chronische ziekten
Ouderen, vooral degenen met onderliggende chronische aandoeningen zoals diabetes, nierziekte of hartziekten, lopen een hoger risico op Klebsiella-infecties. Het verzwakte immuunsysteem en de verminderde fysiologische weerbaarheid van ouderen maken hen vatbaarder voor infecties.

Symptomen van Klebsiella-infecties

De symptomen van een Klebsiella-infectie variëren afhankelijk van de aangetaste lichaamslocatie. Deze bacteriën kunnen infecties veroorzaken van de huid (wondinfecties), de luchtwegen, de urinewegen (urineweginfecties via katheters), de lever (hepatitis), het binnenoor, de hersenvliezen (meningitis), en eventueel het bloed (sepsis: bloedvergiftiging via intraveneuze katheters).

Bloed

Wanneer Klebsiella het bloed infecteert, kan dit leiden tot bacteriëmie of sepsis. Symptomen zijn onder meer koorts, koude rillingen, huiduitslag, duizeligheid, en veranderingen in de mentale toestand van de patiënt.

Hersenen

Een meningitis (hersenvliesontsteking) veroorzaakt door Klebsiella kan leiden tot symptomen zoals koorts, verwardheid, een stijve nek, en overgevoeligheid voor licht (fotofobie).

Longen

Een longontsteking door Klebsiella (meestal Klebsiella pneumoniae) komt vaak voor bij oudere patiënten met een geschiedenis van hart- of longaandoeningen, diabetes mellitus, overmatig alcoholgebruik, of kanker. De infectie begint vaak abrupt, met ernstige systemische klachten zoals koorts, koude rillingen, griepachtige symptomen, kortademigheid, en hoesten (mogelijk met etterig of bloedbevlekt sputum). De bovenste longlobben zijn vaak aangetast, en de infectie kan uitgebreid zijn. Röntgenfoto's van de borstkas (thoraxfoto) kunnen de zwelling van de geïnfecteerde longkwab zichtbaar maken. Het organisme kan verder worden opgespoord in sputum of bloed.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van Klebsiella-infecties zijn van groot belang voor de vroege herkenning en behandeling van deze aandoeningen. Klebsiella-infecties kunnen zich manifesteren met verschillende symptomen, afhankelijk van het aangetaste orgaan, zoals de longen, urinewegen of het bloed.

Koorts en koude rillingen
Een van de eerste symptomen van een Klebsiella-infectie is vaak koorts, gepaard met koude rillingen. Dit kan wijzen op de aanwezigheid van bacteriëmie of pneumonie, vooral als het gepaard gaat met ademhalingssymptomen.

Pijn op de borst en ademhalingsproblemen
Bij Klebsiella-pneumonie kunnen patiënten pijn op de borst ervaren, samen met ademhalingsmoeilijkheden zoals kortademigheid of hoesten, vaak met productie van geelgroen sputum.

Verwardheid en lage bloeddruk
In ernstige gevallen, zoals bij sepsis, kunnen patiënten verward raken, hypotensie (lage bloeddruk) ontwikkelen, en tekenen van orgaanfalen vertonen. Dit vereist onmiddellijke medische aandacht.

Diagnose en onderzoeken

Om een Klebsiella-infectie te diagnosticeren, wordt meestal een klein beetje bloed bloedonderzoek, slijm, of urine urineonderzoek getest. Röntgenfoto’s van de borstkas of een PET-scan kunnen ook helpen bij het beoordelen van de schade door longontsteking veroorzaakt door Klebsiella. Indien een Klebsiella-infectie wordt vermoed, moeten alle mogelijke infectielocaties getest worden op de aanwezigheid van de bacterie.

Behandeling van Klebsiella

De behandeling van een Klebsiella-infectie is afhankelijk van de gevoeligheid van de bacterie voor antibiotica. Laboratoriumtests geven aan welke antibiotica waarschijnlijk het meest effectief zullen zijn. Het optreden van antibioticaresistente stammen (bacteriestammen die resistent zijn tegen veel medicijnen) maakt de behandeling complexer. Artsen gebruiken vaak krachtige combinaties van antibiotica om de infectie te bestrijden. Onderzoekers van de Queen’s Universiteit van Belfast en de Universiteit van Wenen hebben in november 2017 ontdekt dat het afweersysteem van het lichaam van nature probeert de antibioticaresistente bacterie Klebsiella te bestrijden. Ze suggereren dat de behandeling mogelijk effectiever kan zijn door het immuunsysteem van de patiënt te versterken in plaats van alleen de bacteriën te bestrijden.

Prognose van infecties door Klebsiella

De prognose van een Klebsiella-infectie varieert afhankelijk van de ernst van de infectie, de algehele gezondheid van de patiënt en de aanwezigheid van antibioticumresistente stammen. Vroege behandeling is essentieel voor een gunstig resultaat.

Zonder complicaties
Wanneer Klebsiella-infecties vroegtijdig worden gediagnosticeerd en behandeld, is de prognose vaak goed, en herstellen veel patiënten volledig zonder blijvende schade.

Met complicaties
Bij patiënten met ernstige complicaties, zoals sepsis of longfalen, kan de prognose aanzienlijk verslechteren. De kans op overlijden neemt toe, vooral als de infectie niet op tijd wordt behandeld of als antibioticaresistentie een rol speelt.

Invloed van antibioticaresistentie
De prognose is minder gunstig bij infecties die veroorzaakt worden door resistente stammen van Klebsiella. Behandeling wordt bemoeilijkt door de verminderde effectiviteit van veel gangbare antibiotica, wat kan leiden tot langdurige ziekenhuisopnames en verhoogde mortaliteit.

Complicaties van Klebsiella-infecties

Sepsis

Een ernstige complicatie van Klebsiella-infecties is sepsis (bloedvergiftiging). Sepsis kan leiden tot een ernstige algehele ontstekingsreactie in het lichaam, wat kan resulteren in orgaanfalen, een ernstige daling van de bloeddruk, en potentiële levensbedreigende situaties.

Longabcessen

Bij patiënten met longontsteking door Klebsiella kunnen zich soms longabcessen ontwikkelen. Dit zijn met pus gevulde holtes in de longen die de behandeling bemoeilijken en kunnen leiden tot langdurige ademhalingsproblemen.

Nierinsufficiëntie

Bij ernstige gevallen kan Klebsiella-infectie leiden tot nierinsufficiëntie (nierfalen). Dit kan ontstaan door de verspreiding van infecties naar de nieren of door de effecten van sepsis op de nierfunctie.

Meningitis

Hoewel zeldzaam, kan Klebsiella leiden tot meningitis (hersenvliesontsteking), wat kan resulteren in ernstige neurologische complicaties zoals verlamming, epileptische aanvallen, en blijvende hersenschade.

Huidinfecties

In sommige gevallen kunnen Klebsiella-bacteriën leiden tot wondinfecties of cellulitis (infectie van de huid en onderliggende weefsels), wat kan resulteren in pijn, zwelling, en verspreiding van de infectie.

Abdominale complicaties

De bacterie kan ook leiden tot abdominale infecties, zoals peritonitis (ontsteking van het buikvlies) en leverabcessen, wat kan leiden tot ernstige buikpijn en noodsituaties die onmiddellijke medische aandacht vereisen.

Preventie van bacteriële infecties

Preventie van Klebsiella-infecties richt zich voornamelijk op het voorkomen van ziekenhuisgerelateerde infecties, het bevorderen van goede hygiënepraktijken en het beperken van antibioticaresistentie.

Strenge handhygiëne en infectiepreventie in ziekenhuizen
Een van de belangrijkste maatregelen om Klebsiella-infecties te voorkomen is strikte handhygiëne, vooral in ziekenhuisomgevingen. Medisch personeel en patiënten moeten regelmatig hun handen wassen om de verspreiding van infecties te minimaliseren.

Beperken van antibioticaresistentie
Het rationele gebruik van antibiotica is essentieel om de opkomst van antibioticaresistente stammen van Klebsiella te voorkomen. Dit omvat het vermijden van overmatig gebruik van breed-spectrum antibiotica en het gebruik van specifieke antibiotica op basis van gevoeligheidsprofielen van de bacterie.

Vaccinatie- en therapeutische strategieën
Er wordt onderzoek gedaan naar vaccins en andere therapeutische benaderingen om Klebsiella-infecties te voorkomen, vooral in risicogroepen. Tot nu toe zijn er geen routinematige vaccins beschikbaar, maar er wordt gewerkt aan de ontwikkeling van effectieve preventieve maatregelen.

Praktische tips voor het omgaan met klebsiella-infectie

Herken de symptomen van een klebsiella-infectie

Klebsiella is een bacterie die infecties kan veroorzaken in verschillende delen van het lichaam, zoals de longen, urinewegen en het bloed. De symptomen variëren afhankelijk van de locatie van de infectie. Bij longinfecties kunnen er koorts, hoesten, pijn op de borst en kortademigheid optreden. Bij urineweginfecties kun je pijn of branderigheid tijdens het plassen, frequent urineren, en troebele of bloedige urine ervaren. Het is belangrijk om symptomen vroegtijdig te herkennen en medische hulp in te schakelen.

Raadpleeg een arts voor een juiste diagnose en behandeling

Als je symptomen hebt die wijzen op een klebsiella-infectie, is het essentieel om naar een arts te gaan voor een juiste diagnose en behandeling. Klebsiella-infecties worden meestal behandeld met antibiotica. Omdat Klebsiella-bacteriën resistent kunnen zijn tegen bepaalde antibiotica, is het belangrijk dat de arts een cultuurtest uitvoert om te bepalen welk antibioticum het beste werkt tegen de infectie. Het niet correct behandelen van de infectie kan leiden tot complicaties, zoals sepsis of langdurige schade aan organen.

Volg het volledige antibioticaregime

Als je antibiotica voorgeschreven krijgt, is het belangrijk om het volledige regime af te maken, ook al voel je je beter voordat de kuur is afgerond. Het voortijdig stoppen met antibiotica kan ervoor zorgen dat de infectie niet volledig verdwijnt en kan leiden tot een terugkerende infectie of antibioticaresistentie. Zorg ervoor dat je de medicijnen precies volgens de instructies van de arts inneemt.

Zorg voor een goede hygiëne om verspreiding te voorkomen

Klebsiella-infecties kunnen zich gemakkelijk verspreiden, vooral in ziekenhuizen en andere zorginstellingen. Zorg ervoor dat je regelmatig je handen wast met water en zeep, vooral na toiletbezoek, voor het eten, en na hoesten of niezen. Als je antibiotica gebruikt, wees dan extra voorzichtig en zorg ervoor dat je geen gedeelde voorwerpen zoals handdoeken of bestek gebruikt. Als je in een ziekenhuis of zorginstelling bent, volg dan de hygiënemaatregelen van de zorgverleners nauwkeurig op.

Let op mogelijke complicaties en neem onmiddellijk actie

In sommige gevallen kunnen Klebsiella-infecties leiden tot ernstige complicaties, zoals longontsteking, bloedvergiftiging of abcessen. Als je merkt dat de symptomen verergeren of als je plotselinge koorts, verwarring, ademhalingsmoeilijkheden of pijn op de borst ervaart, zoek dan onmiddellijk medische hulp. Vroege behandeling van complicaties kan ernstige gevolgen voorkomen.

Verbeter je algehele gezondheid om infecties te voorkomen

Een goede algehele gezondheid kan je helpen je lichaam beter te beschermen tegen infecties, waaronder klebsiella. Zorg voor een uitgebalanceerd voedingspatroon met voldoende vitaminen en mineralen, slaap voldoende, en blijf fysiek actief om je immuunsysteem sterk te houden. Het vermijden van roken en overmatig alcoholgebruik kan ook je weerstand tegen infecties verbeteren.

Wees voorzichtig bij medische procedures

Klebsiella-infecties komen vaak voor na bepaalde medische procedures, zoals het plaatsen van een katheter of een operatie. Als je een medische ingreep ondergaat, vraag dan aan je arts of zorgverlener welke voorzorgsmaatregelen je kunt nemen om infecties te voorkomen. Zorg ervoor dat medische apparatuur goed gedesinfecteerd is en dat je arts de juiste hygiënepraktijken volgt.

Pas op voor het dragen van medische apparaten

Als je een medische katheter, ademhalingsapparaat of andere invasieve apparatuur gebruikt, kunnen deze dienen als een toegangspoort voor Klebsiella-bacteriën. Zorg ervoor dat deze apparaten goed worden schoongemaakt en dat ze correct worden geplaatst door gekwalificeerd personeel. Als je merkt dat je ongemak hebt of een infectie ontwikkelt rond een medisch apparaat, neem dan onmiddellijk contact op met je arts.

Houd de omgeving schoon en gedesinfecteerd

Als je thuis bent en herstellende bent van een klebsiella-infectie, zorg dan voor een schone en hygiënische omgeving. Desinfecteer regelmatig oppervlakken zoals deurklinken, keukenarbeidsoppervlakken, en badkameraccessoires, omdat bacteriën zich snel kunnen verspreiden via contact met besmette oppervlakken. Dit kan helpen om herinfectie of de verspreiding van de infectie naar anderen te voorkomen.

Ondersteun je herstel met voldoende rust en hydratatie

Tijdens het herstel van een Klebsiella-infectie is het belangrijk om goed voor jezelf te zorgen. Zorg voor voldoende rust, omdat je lichaam de energie nodig heeft om de infectie te bestrijden. Blijf goed gehydrateerd door voldoende water te drinken, vooral als je koorts hebt of veel zweet. Dit helpt om je lichaam op peil te houden en je afweersysteem optimaal te laten functioneren.

Volg controleafspraken bij de arts

Na het beëindigen van je antibioticakuur is het belangrijk om terug te keren naar je arts voor controleafspraken. Dit is vooral belangrijk als je een ernstige of langdurige infectie hebt gehad. Tijdens deze afspraken zal je arts beoordelen of de infectie volledig is verdwenen en of er geen complicaties zijn ontstaan. Het naleven van deze afspraken draagt bij aan een succesvolle genezing en voorkomt terugkerende infecties.

Lees verder

• Ziekenhuisinfecties: Oorzaken, soorten en risicofactoren
• Antibioticaresistentie: Geen werking meer van antibiotica