Klebsiella-infectie: Ziekenhuisinfectie door bacteriën

Klebsiella is een bacterie die normaal gezien in de menselijke darmen leeft en daar geen ziekte veroorzaakt. Komt deze echter in andere lichaamsdelen terecht, dan ontstaan diverse mogelijke ziekten, waaronder een longontsteking en een bloedinfectie. Vooral zwakke patiënten en mensen in een ziekenhuisomgeving zijn aangetast door de infectie. Het bloed, de hersenen en de longen zijn het vaakst getroffen, maar ook andere lichaamsstructuren zijn mogelijk getroffen. De behandeling vormt een klinische uitdaging omdat vele bacteriestammen resistent zijn tegen antibiotica. Daarom zet de arts krachtige antibioticacombinaties in in de hoop dat hij de infectie onder controle krijgt. De uitkomst is vooral afhankelijk van de effectiviteit van de antibiotica.

• Oorzaken Klebsiellabacteriën
• Soort bacterie
• Verspreiding
• Risicofactoren van ziekenhuisinfectie
• Symptomen van Klebsiella-infecties
• Bloed
• Hersenen
• Longen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van Klebsiella
• Prognose van infectie door bacteriën
• Preventie van bacteriële infectie

Oorzaken Klebsiellabacteriën

Soort bacterie

Klebsiella is een geslacht van gramnegatieve, staafvormige bacteriën die als goede bacteriën (commensalen) in de darm en de luchtwegen voorkomen. Om een Klebsiella-infectie te krijgen, moet een patiënt aan de bacteriën worden blootgesteld. Klebsiella moet bijvoorbeeld het ademhalingsstelsel binnendringen om een longontsteking te veroorzaken, of in het bloed terechtkomen om een bloedbaaninfectie te veroorzaken. Dit gebeurt sneller bij zieke en zwakke patiënten in een ziekenhuisomgeving of zorginstelling.

Verspreiding

De verspreiding van Klebsiella gebeurt door direct contact via de handen of het gebruik van besmette medische apparatuur. In zorgcentra en ziekenhuizen gebeurt dit snel. Gezonde mensen hoeven zich dus geen zorgen te maken want deze bacteriën bevinden zich niet in de lucht.

Risicofactoren van ziekenhuisinfectie

Wanneer mensen echter een verminderde weerstand hebben (verzwakt immuunsysteem), zijn deze bacteriën in staat om symptomen te veroorzaken. Bijgevolg zijn vooral mensen met een zwak afweersysteem aangetast door Klebsiella, zoals bijvoorbeeld patiënten met een longaandoening. Patiënten die mechanische ventilatie krijgen (beademd worden), lopen meer kans op de infectie, daar de ademhalingsbuizen mogelijk besmet geraken met de bacteriën. Ook mensen die langdurig een intraveneuze (via een ader) katheter of urinekatheter hebben, zijn vatbaar voor Klebsiella. Verder komt de infectie vaker tot stand bij mensen met wonden door een letsel of operatie. Deze infectie komt vaak voor in een zorginstelling of ziekenhuisomgeving (ziekenhuisinfecties). Het langdurig nemen van antibiotica verhoogt tot slot het risico op het ontwikkelen van een Klebsiella-infectie.

Symptomen van Klebsiella-infecties

De symptomen van een Klebsiella-infectie zijn variabel en afhankelijk van de locatie van de infectie. De bacteriën zijn verwekkers van onder andere infecties van de huid (wondinfectie), de luchtwegen, de urinewegen (urineweginfectie, via katheters), de lever (hepatitis), het binnenoor, de hersenvliezen (meningitis) en evt. het bloed (sepsis: bloedvergiftiging, via intraveneuze katheters).

Bloed

De bacteriën infecteren mogelijk het bloed (bacteriëmie en sepsis). De patiënt ervaart dan koorts, koude rillingen, een huiduitslag, duizeligheid en een gewijzigde mentale toestand.

Hersenen

Meningitis (hersenvliesontsteking) produceert de kenmerkende symptomen van bacteriële meningitis, waaronder koorts, verwardheid, een stijve nek en een overgevoeligheid voor felle lichten (fotofobie).

Longen

Een longontsteking door Klebsiella (Klebsiella pneumoniae) komt meestal voor bij ouderen met een voorgeschiedenis van hart- of longaandoeningen, diabetes mellitus (suikerziekte), overmatig alcoholgebruik of kanker. Het begin is vaak plotseling, met ernstige systemische klachten zoals koorts, koude rillingen, griepachtige symptomen, kortademigheid en hoesten (al dan niet met slijm). Het sputum (slijm) is etterig, gelatineachtig of met bloed bevlekt. De bovenste longlobben zijn vaker aangetast en de letsels zijn vaak uitgebreid. Er is vaak zwelling van de geïnfecteerde kwab, zodat deze via een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto) zichtbaar is. Het organisme is verder aanwezig in het sputum of in het bloed en is dan op deze manier op te sporen.

Diagnose en onderzoeken

Klebsiella- bacteriën zijn meestal te vinden in een klein beetje bloed (bloedonderzoek), slijm en / of urine (urineonderzoek). Röntgenfoto’s van de borstkas of een PET-scan onthullen ook informatie over de schade van de longontsteking veroorzaakt door Klebsiella. Wanneer de arts vermoedt dat de patiënt lijdt aan een Klebsiella-infectie, moet hij alle mogelijke infectielocaties laten testen op de aanwezigheid van de bacterie.

Behandeling van Klebsiella

De behandeling is afhankelijk van de gevoeligheid van het organisme. Een laboratoriumonderzoek geeft informatie over welke antibiotica vermoedelijk het meest effectief zijn bij de patiënt. De opkomst van antibioticaresistente stammen (bacteriestammen die weerstand kunnen bieden aan de medicijnen) leidt echter tot een bemoeilijkte behandeling. De arts zet daarom vaak krachtige antibioticacombinaties in. Onderzoekers van de Queen’s Universiteit van Belfast hebben samen met de Universiteit van Wenen in november 2017 ontdekt dat het afweersysteem van het lichaam de antibioticaresistente bacterie Klebsiella van nature probeert te bestrijden. Ze geven daarom aan dat de behandeling zich beter kan richten op het versterken van het immuunsysteem van de patiënt zelf in plaats van op de bacteriën.

Prognose van infectie door bacteriën

De mortaliteit bij een longontsteking veroorzaakt door de Klebsiellabacteriën is hoog, deels als gevolg van de aanwezigheid van de aanwezige aandoeningen. Daarnaast zijn sommige bacterievarianten vaak resistent tegen veel typen antibiotica, hetgeen de behandeling eveneens bemoeilijkt. De vooruitzichten van andere infecties zijn eveneens afhankelijk van de effectiviteit van de antibioticakuur.

Preventie van bacteriële infectie

Om de verspreiding van Klebsiella-infecties tussen patiënten te voorkomen, is het belangrijk dat het zorgpersoneel specifieke voorzorgsmaatregelen volgt. Ze moeten veelvuldig de handen wassen, een schort en handschoenen dragen bij het betreden van kamers en patiënten met een Klebsiella-infectie. Verder zijn strikte schoonmaakprocedures nodig om de verspreiding van Klebsiella te voorkomen. Als familieleden gezond zijn, lopen ze een zeer laag risico op het krijgen van een Klebsiella-infectie. Het is nog steeds noodzakelijk om alle voorzorgsmaatregelen te volgen, met name een goede handhygiëne.

Lees verder

• Ziekenhuisinfecties: Oorzaken, soorten en risicofactoren
• Antibioticaresistentie: Geen werking meer van antibiotica