Polyfagie: Overmatig hongergevoel bij aandoeningen

Polyfagie, ook wel hyperfagie genoemd, is de medische term voor "vraatzucht" of "een ziekelijk verhoogde eetlust". Dit symptoom wordt gekenmerkt door een buitensporige honger en een verhoogde eetlust. Hoewel polyfagie soms tijdelijk optreedt na zware fysieke inspanning, kan het ook een aanwijzing zijn voor ernstigere onderliggende aandoeningen. Het is belangrijk om te begrijpen dat polyfagie vaak een symptoom is van een onderliggende ziekte, zoals diabetes (suikerziekte), en dat het doorgaans verbeterd kan worden door de oorzaak te behandelen.

• Wat is polyfagie?
• Angst, depressie of stress en verhoogde eetlust
• Boulimie en ziekelijk verhoogde eetlust
• De eetbuienstoornis (Binge Eating Disorder)
• Diabetes (suikerziekte) en vraatzucht
• Hyperglykemie (hoge bloedsuikerspiegel)
• Hyperthyreoïdie (overactieve schildklier)
• Hypoglykemie (Lage bloedsuikerspiegel)
• Medicijnen en polyfagie
• Psychiatrische aandoeningen
• Syndromen
• Worminfectie en overmatig hongergevoel
• Zwangerschap en PMS
• Symptomen
• Wanneer naar de dokter?
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Complicaties
• Preventie

Wat is polyfagie?

Polyfagie is een medische term voor een constant gevoel van honger, ondanks dat een patiënt net gegeten heeft. Hoewel een tijdelijke toename van de eetlust normaal is, bijvoorbeeld na zware fysieke inspanning, kan chronische polyfagie wijzen op een onderliggend probleem.

Angst, depressie of stress en verhoogde eetlust

Angst, een depressie of stress kunnen leiden tot polyfagie als een manier om psychische problemen te verwerken. In zulke gevallen eet de patiënt mogelijk meer om zich beter te voelen. Daarnaast kunnen hormonale veranderingen ook bijdragen aan een verhoogde eetlust, afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Psychologische factoren spelen dus een belangrijke rol in de ontwikkeling van polyfagie.

Boulimie en ziekelijk verhoogde eetlust

Boulimie is een eetstoornis gekenmerkt door episodes van oncontroleerbare eetbuien, gevolgd door compenserende gedragingen zoals braken of het gebruik van laxeermiddelen om gewicht te verliezen. Patiënten met boulimie kunnen ook overmatig gebruik maken van medicijnen en zware fysieke inspanningen om gewichtstoename te voorkomen. Deze eetstoornis gaat vaak gepaard met een obsessieve preoccupatie met lichaamsgewicht en lichaamsomvang, ondanks dat het gewicht meestal normaal is maar onderhevig kan zijn aan grote schommelingen. Frequente braakneigingen kunnen leiden tot tandbederf, hypokaliëmie (te laag kaliumgehalte in het bloed) en ontstekingen van de keel, slokdarm en maag.

De eetbuienstoornis (Binge Eating Disorder)

Binge eating disorder (BED) is een psychische aandoening waarbij de patiënt regelmatig eetbuien ervaart, vergelijkbaar met boulimie, maar zonder het gebruik van laxeermiddelen of braken. Bij BED worden de vreetbuien niet gecompenseerd door andere gedragingen, wat kan leiden tot gewichtstoename en andere gezondheidsproblemen.

Diabetes (suikerziekte) en vraatzucht

Polyfagie komt vaak voor bij diabetes mellitus. Bij diabetes kan het lichaam de bloedsuiker (glucose) niet effectief gebruiken. Normaal gesproken reguleert het hormoon insuline de bloedsuikerspiegel, maar bij diabetes kan het lichaam geen insuline aanmaken of reageert het niet meer op insuline. Belangrijke symptomen van diabetes zijn frequent urineren (pollakisurie), verhoogde dorst (polydipsie) en verhoogde eetlust (polyfagie). Behandeling door een arts en diëtist is vaak noodzakelijk om de symptomen onder controle te houden en gewichtstoename te voorkomen. Kleine, frequente maaltijden gedurende de dag kunnen helpen om de symptomen van polyfagie te verminderen en het risico op toekomstige episodes te verkleinen. Insuline kan ook helpen bij het beheersen van polyfagie, onder begeleiding van een arts.

Hyperglykemie (hoge bloedsuikerspiegel)

Bij ongecontroleerde diabetes kunnen de bloedsuikerspiegels abnormaal hoog zijn, wat bekend staat als hyperglykemie. Door een tekort aan insuline of insulineresistentie (cellen zijn ongevoelig voor insuline) kan glucose niet effectief in de cellen worden opgenomen. Dit resulteert in verhoogde honger en vermoeidheid. Lichaamsbeweging speelt een belangrijke rol bij het verlagen van de bloedsuikerspiegel en het verminderen van honger bij hyperglykemie.

Hyperthyreoïdie (overactieve schildklier)

Hyperthyreoïdie, waaronder de ziekte van Graves (een auto-immuunaandoening met overproductie van schildklierhormonen), versnelt de stofwisseling (metabolisme) van het lichaam. Dit kan leiden tot symptomen zoals polyfagie, een versnelde hartslag (tachycardie), trillende handen, overmatig zweten (hyperhidrose), broos haar, prikkelbaarheid, gewichtsverlies en een vergrote schildklier (struma). Deze symptomen wijzen op een overactieve schildklier en vereisen medische aandacht.

Hypoglykemie (Lage bloedsuikerspiegel)

Hypoglykemie, of een lage bloedsuikerspiegel, kan ook leiden tot verhoogde honger. Wanneer de glucosewaarden gevaarlijk laag zijn, vrijmaakt het lichaam opgeslagen glucose uit de lever om de glucoseniveaus te herstellen. Hypoglykemie kan worden veroorzaakt door langdurig niet eten, hormonale stoornissen of ernstige orgaanziekten. Naast polyfagie kunnen symptomen van hypoglykemie hoofdpijn, prikkelbaarheid, verwardheid, duizeligheid, zweten en een bleke huid zijn. Het consumeren van zoet voedsel kan helpen om de glucosewaarden snel te verhogen en ernstige gevolgen zoals bewusteloosheid, convulsies, coma, coördinatieproblemen en gevoelloosheid in de mond en tong te voorkomen.

Medicijnen en polyfagie

Bepaalde medicijnen die door artsen worden voorgeschreven, zoals corticosteroïden, cyproheptadine, tricyclische antidepressiva en marihuana, kunnen leiden tot een verhoogde eetlust. Dit kan bijdragen aan polyfagie en dient in overleg met een arts gemanaged te worden.

Psychiatrische aandoeningen

Psychiatrische aandoeningen zoals stemmingsstoornissen, manische psychose (verlies van realiteit met wanen en hallucinaties) en bipolaire stoornis kunnen ook resulteren in een ziekelijk verhoogde eetlust. Deze aandoeningen vereisen vaak een gecombineerde aanpak van psychologische en medische interventies om zowel de eetlust als de onderliggende aandoeningen te behandelen.

Syndromen

Het Bardet-Biedl-syndroom

Het Bardet-Biedl-syndroom is een erfelijke aandoening gekenmerkt door ernstige visuele problemen (soms zelfs blindheid) door het afsterven van de netvliezen. Andere symptomen zijn polyfagie, polydactylie (te veel vingers of tenen), hypogonadisme (onvoldoende ontwikkeling van geslachtsklieren), nierinsufficiëntie, nierfalen en een verstandelijke handicap.

Het Kleine-Levin Syndroom

Het Kleine-Levin syndroom is een zeldzame genetische hersenaandoening die vooral adolescenten treft. Deze aandoening veroorzaakt polyfagie door schade aan de hypothalamus, het deel van de hersenen dat verantwoordelijk is voor eet- en slaappatronen. De symptomen komen in golven en omvatten naast verhoogde eetlust ook overmatig slapen (tot twintig uur per dag), prikkelbaarheid, lusteloosheid, apathie, desoriëntatie en hallucinaties.

Het Prader-Willi Syndroom

Het erfelijke Prader-Willi syndroom wordt gekenmerkt door aanhoudende polyfagie die meestal begint rond de leeftijd van twee jaar. Bij kinderen kan dit leiden tot obesitas. Andere symptomen zijn typische gelaatstrekken, vertraagde motorische en spraakontwikkeling, verstandelijke handicap en onderontwikkelde geslachtsorganen.

Worminfectie en overmatig hongergevoel

Een worminfectie in de ingewanden kan leiden tot verhoogde eetlust. Dit type infectie, dat vaak voorkomt bij kinderen, kan leiden tot gewichtsverlies en buikpijn door de besmetting.

Zwangerschap en PMS

Tijdens de zwangerschap kunnen de verhoogde voedingsbehoeften van de foetus en hormonale veranderingen bijdragen aan polyfagie. Bovendien kan polyfagie ook voorkomen bij het premenstrueel syndroom (PMS), waarbij hormonale schommelingen bijdragen aan een verhoogde eetlust.

Symptomen

Naast een overmatige eetlust kunnen andere symptomen optreden, afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Denk hierbij aan:

• Gewichtstoename
• Vermoeidheid
• Prikkelbaarheid
• Slaapproblemen
• Veranderingen in de menstruatiecyclus
• Zweet
• Hartkloppingen
• Spierzwakte

Wanneer naar de dokter?

Bij een aanhoudende, onverklaarbare eetlust, is het belangrijk om een arts te raadplegen.

Diagnose en onderzoeken

Om de oorzaak van polyfagie vast te stellen, zal de arts een uitgebreide medische geschiedenis opnemen en een lichamelijk onderzoek uitvoeren. Mogelijk worden er aanvullende tests aangevraagd, zoals bloedonderzoek, urineonderzoek, een echografie of een MRI-scan.

Behandeling

De behandeling van polyfagie is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Mogelijke behandelingen zijn:

• Medicijnen: Om de onderliggende medische aandoening te behandelen.
• Psychotherapie: Bij psychische oorzaken kan psychotherapie helpen om de eetstoornis aan te pakken.
• Dieetadvies: Een dietist kan helpen bij het opstellen van een gezond voedingsplan.
• Leefstijlveranderingen: Regelmatige lichaamsbeweging en voldoende slaap kunnen helpen om de eetlust te reguleren.

Complicaties

Onbehandelde polyfagie kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen, zoals obesitas, diabetes, hartziekten en leveraandoeningen.

Preventie

Een gezonde levensstijl, met voldoende beweging en een uitgebalanceerd dieet, kan helpen om polyfagie te voorkomen.

Lees verder

• Verhoogde eetlust: Medische oorzaken van toegenomen honger
• Hongerpijn: Oorzaken van hongergevoelens met maagpijn