Polyfagie: Overmatig hongergevoel bij aandoeningen
Polyfagie (hyperfagie) is de medische term voor "vraatzucht" of "een ziekelijk verhoogde eetlust". Door polyfagie heeft een patiënt een buitensporige honger en een toename van de eetlust. Dit symptoom is normaal en verschijnt kortstondig wanneer een patiënt een zware fysieke activiteit levert. Maar polyfagie is niet altijd even onschuldig. Dit is namelijk één van de drie belangrijkste symptomen van diabetes (suikerziekte). Een overmatig hongergevoel resulteert evenwel uit meerdere aandoeningen, syndromen en andere factoren. Polyfagie is meestal een symptoom van een ziekte. Daarom behandelt de arts de onderliggende oorzaak, meestal diabetes. Polyfagie verbetert meestal doch niet altijd wanneer de arts de oorzaak identificeert en deze behandelt.
De patiënt heeft altijd overmatig veel honger, wat zonder behandeling niet weggaat. Dit is het gevolg van meerdere aandoeningen en factoren.
Angst, depressie of stress en symptomen van meer honger
Angst, een
depressie of
stress veroorzaken als copingmechanisme polyfagie. Dit houdt in dat de patiënt de psychische problemen verwerkt door meer te eten, omdat hij zich zo beter voelt. Soms is polyfagie ook het gevolg van
hormonale veranderingen, afhankelijk van de onderliggende oorzaak.
Boulimie en ziekelijk verhoogde eetlust
Deze
eetstoornis kenmerkt zich door episodes van onbeheerste vreetbuien. Hij compenseert dit gedrag door na deze vraatzucht zelf braakepisodes uit te lokken. De patiënt maakt tevens gebruik van
laxeermiddelen (geneesmiddelen bij
obstipatie) en
medicijnen om een
gewichtsverlies te bewerkstelligen. Hierbij dieet hij streng door het maken van zware fysieke inspanningen of hij gaat vasten, om zeker te zijn dat hij niet in gewicht aankomt. Daarnaast is de patiënt permanent overbezorgd over de lichaamsomvang en het lichaamsgewicht. Het gewicht is meestal normaal maar aan grote schommelingen onderhevig. Bovendien ontwikkelt de patiënt door het frequent
braken sneller tandcariës (
tandbederf),
hypokaliëmie (een te laag kaliumgehalte in het bloed) en een
ontsteking van de keel, de slokdarm en de maag.
De eetbuienstoornis (binge eating disorder)
Bij de
psychische aandoening binge eating disorder heeft de patiënt vreetbuien (zoals bij
boulimie: oncontroleerbare vreetbuien en compenserend gedrag), maar hierbij gebruikt de patiënt geen laxeermiddelen en zet hij zich evenmin aan tot braken.
Diabetes (suikerziekte) en vraatzucht
Polyfagie komt het vaakst voor bij
diabetes mellitus. Bij diabetes is het lichaam niet meer in staat om de bloedsuiker (glucose) te gebruiken. Normaal regelt het lichaam de bloedsuikerspiegel heel precies met het pancreashormoon insuline. Patiënten met diabetes maken zelf geen insuline meer aan of het lichaam reageert niet meer op de insuline. Vaker urineren (
pollakisurie), een toegenomen dorst (
polydipsie) en een toegenomen honger (polyfagie) zijn de belangrijkste symptomen van suikerziekte. Hulp van een arts en diëtist zijn hierbij vaak nodig zodat de patiënt niet te veel eet en in gewicht bijkomt, want dit is slecht voor diabetici. Veel kleine maaltijden gedurende de dag eten is aanbevolen voor patiënten met diabetes. Hierdoor verdwijnen de symptomen van polyfagie en voorkomt de patiënt toekomstige episodes van polyfagie. Daarnaast helpt insuline ook tegen polyfagie, hetgeen de patiënt onder begeleiding van een arts gebruikt.
Hyperglykemie (een hoge bloedsuikerspiegel)
Bij ongecontroleerde diabetes zijn de bloedsuikerspiegels soms abnormaal hoog, wat gekend is als
hyperglykemie. Door een gebrek aan insuline of
insulineresistentie (cellen zijn ongevoelig voor insuline) is het voor het lichaam niet mogelijk om voedsel om te zetten in energie omdat de glucose uit het bloed niet in de cellen geraken. Als de energie laag is, neemt de honger toe. Een inspanning leveren is belangrijk voor hyperglykemie, zodat de bloedsuikerspiegel vermindert en de honger terugdringt.
Hyperthyreoïdie (een overactieve schildklier)
Een overactieve schildklier en de
ziekte van Graves (auto-immuunaandoening met overproductie van schildklierhormonen) doet de stofwisseling (
metabolisme) van het lichaam versnellen. Dit leidt tot een groot aantal symptomen, waaronder polyfagie. Een versnelde hartslag (
tachycardie), trillende
handen, overmatig zweten (
hyperhidrose), broos haar,
prikkelbaarheid, gewichtsverlies en een
struma (vergrote schildklier) op de hals zijn bijkomende symptomen van
hyperthyreoïdie.
Hypoglykemie (een lage bloedsuikerspiegel)
Het hongergevoel bij
hypoglykemie ontstaat door gevaarlijk lage glucosewaarden. Het lichaam geeft het opgeslagen glucose vrij uit de lever zodat de glucoseniveaus weer verhogen. De oorzaak van de daling is toe te schrijven aan een langere tijd niet eten, hormonale stoornissen of grote orgaanziekten. Hypoglykemie veroorzaakt naast polyfagie nog
hoofdpijn, prikkelbaarheid,
verwardheid,
duizeligheid, zweten en een
bleke huidskleur. Patiënten moeten iets zoet eten bij hypoglykemie zodat de glucosewaarden weer stijgen. Dit resulteert anders in
bewusteloosheid,
convulsies (stuipen: oncontroleerbare fysieke bewegingen en veranderingen in het bewustzijn), een
coma,
coördinatieproblemen en gevoelloosheid in de mond en
tong.
Medicijnen en polyfagie
Bepaalde door de arts voorgeschreven medicijnen zoals
corticosteroïden, cyproheptadine, tricyclische
antidepressiva en marihuana leiden eveneens tot een overmatig hongergevoel.
Psychiatrische aandoeningen
Enkele psychiatrische aandoeningen zoals
stemmingsstoornissen (
manische psychose (verlies van realiteit met wanen en hallucinaties) en
bipolaire stoornis) resulteren soms ook in een ziekelijk
verhoogde eetlust.

Obesitas is een typisch symptoom van het Prader-Willi syndroom /
Bron: Tobyotter, Flickr (CC BY-2.0)Syndromen
Het Bardet-Biedl-syndroom
Het
Bardet-Biedl-syndroom is een erfelijke aandoening waarbij de patiënt kampt met ernstige visuele problemen (soms zelfs blindheid) door het afsterven van de netvliezen. Andere symptomen zijn polyfagie,
polydactylie (te veel
vingers of tenen),
hypogonadisme (onvoldoende ontwikkeling van geslachtsklieren), nierinsufficiëntie,
nierfalen en een verstandelijke handicap.
Het Kleine-Levin syndroom
Bij deze zeldzame genetische
hersenaandoening die vooral adolescente mannen treft, ontstaat polyfagie als gevolg van schade aan de hypothalamus in de
hersenen (wat verantwoordelijk is voor eten en slapen). De symptomen van het Kleine-Levin komen en gaan echter in golven. Naast een verhoogde eetlust slaapt de patiënt overmatig veel (tot twintig uur per dag). Prikkelbaarheid, lusteloosheid, en een duidelijk gebrek aan emotionele reacties (
apathie) treden daarnaast op.
Desoriëntatie en
hallucinaties zijn andere symptomen.
Het Prader-Willi syndroom
Het erfelijke
Prader-Willi syndroom kenmerkt zich door aanhoudende polyfagie die start rond tweejarige leeftijd. Bij kinderen is
obesitas het vaakst het gevolg van het Prader-Willi syndroom. Naast vraatzucht heeft de patiënt typische gelaatstrekken, een vertraagde motorische- en spraakontwikkeling, een verstandelijke handicap en
onderontwikkelde geslachtsorganen.
Worminfectie en overmatig hongergevoel
Een infectie met wormen in de ingewanden leidt tot meer honger. Bij deze worminfectie, die vaak optreedt bij kinderen, verliest de patiënt vaak gewicht. Daarnaast heeft hij
buikpijn door de besmetting.
Zwangerschap en PMS
De voedingswaarde eisen van de foetus en hormonale aanpassingen van de zwangerschap veroorzaakt mogelijk polyfagie. Polyfagie komt bovendien voor bij het
premenstrueel syndroom (PMS).
Lees verder