Polyfagie: Overmatig hongergevoel bij aandoeningen

Polyfagie (hyperfagie) is de medische term voor "vraatzucht" of "een ziekelijk verhoogde eetlust". Door polyfagie heeft een patiënt een buitensporige honger en een toename van de eetlust. Dit symptoom is normaal en verschijnt kortstondig wanneer een patiënt een zware fysieke activiteit levert. Maar polyfagie is niet altijd even onschuldig. Dit is namelijk één van de drie belangrijkste symptomen van diabetes (suikerziekte). Een overmatig hongergevoel resulteert evenwel uit meerdere aandoeningen, syndromen en andere factoren. Polyfagie is meestal een symptoom van een ziekte. Daarom behandelt de arts de onderliggende oorzaak, meestal diabetes. Polyfagie verbetert meestal doch niet altijd wanneer de arts de oorzaak identificeert en deze behandelt.

• Angst, depressie of stress en symptomen van meer honger
• Boulimie en ziekelijk verhoogde eetlust
• De eetbuienstoornis (binge eating disorder)
• Diabetes (suikerziekte) en vraatzucht
• Hyperglykemie (een hoge bloedsuikerspiegel)
• Hyperthyreoïdie (een overactieve schildklier)
• Hypoglykemie (een lage bloedsuikerspiegel)
• Medicijnen en polyfagie
• Psychiatrische aandoeningen
• Syndromen
• Worminfectie en overmatig hongergevoel
• Zwangerschap en PMS

De patiënt heeft altijd overmatig veel honger, wat zonder behandeling niet weggaat. Dit is het gevolg van meerdere aandoeningen en factoren.

Angst, depressie of stress en symptomen van meer honger

Angst, een depressie of stress veroorzaken als copingmechanisme polyfagie. Dit houdt in dat de patiënt de psychische problemen verwerkt door meer te eten, omdat hij zich zo beter voelt. Soms is polyfagie ook het gevolg van hormonale veranderingen, afhankelijk van de onderliggende oorzaak.

Boulimie en ziekelijk verhoogde eetlust

Deze eetstoornis kenmerkt zich door episodes van onbeheerste vreetbuien. Hij compenseert dit gedrag door na deze vraatzucht zelf braakepisodes uit te lokken. De patiënt maakt tevens gebruik van laxeermiddelen (geneesmiddelen bij obstipatie) en medicijnen om een gewichtsverlies te bewerkstelligen. Hierbij dieet hij streng door het maken van zware fysieke inspanningen of hij gaat vasten, om zeker te zijn dat hij niet in gewicht aankomt. Daarnaast is de patiënt permanent overbezorgd over de lichaamsomvang en het lichaamsgewicht. Het gewicht is meestal normaal maar aan grote schommelingen onderhevig. Bovendien ontwikkelt de patiënt door het frequent braken sneller tandcariës (tandbederf), hypokaliëmie (een te laag kaliumgehalte in het bloed) en een ontsteking van de keel, de slokdarm en de maag.

De eetbuienstoornis (binge eating disorder)

Bij de psychische aandoening binge eating disorder heeft de patiënt vreetbuien (zoals bij boulimie: oncontroleerbare vreetbuien en compenserend gedrag), maar hierbij gebruikt de patiënt geen laxeermiddelen en zet hij zich evenmin aan tot braken.

Diabetes (suikerziekte) en vraatzucht

Polyfagie komt het vaakst voor bij diabetes mellitus. Bij diabetes is het lichaam niet meer in staat om de bloedsuiker (glucose) te gebruiken. Normaal regelt het lichaam de bloedsuikerspiegel heel precies met het pancreashormoon insuline. Patiënten met diabetes maken zelf geen insuline meer aan of het lichaam reageert niet meer op de insuline. Vaker urineren (pollakisurie), een toegenomen dorst (polydipsie) en een toegenomen honger (polyfagie) zijn de belangrijkste symptomen van suikerziekte. Hulp van een arts en diëtist zijn hierbij vaak nodig zodat de patiënt niet te veel eet en in gewicht bijkomt, want dit is slecht voor diabetici. Veel kleine maaltijden gedurende de dag eten is aanbevolen voor patiënten met diabetes. Hierdoor verdwijnen de symptomen van polyfagie en voorkomt de patiënt toekomstige episodes van polyfagie. Daarnaast helpt insuline ook tegen polyfagie, hetgeen de patiënt onder begeleiding van een arts gebruikt.

Hyperglykemie (een hoge bloedsuikerspiegel)

Bij ongecontroleerde diabetes zijn de bloedsuikerspiegels soms abnormaal hoog, wat gekend is als hyperglykemie. Door een gebrek aan insuline of insulineresistentie (cellen zijn ongevoelig voor insuline) is het voor het lichaam niet mogelijk om voedsel om te zetten in energie omdat de glucose uit het bloed niet in de cellen geraken. Als de energie laag is, neemt de honger toe. Een inspanning leveren is belangrijk voor hyperglykemie, zodat de bloedsuikerspiegel vermindert en de honger terugdringt.

Hyperthyreoïdie (een overactieve schildklier)

Een overactieve schildklier en de ziekte van Graves (auto-immuunaandoening met overproductie van schildklierhormonen) doet de stofwisseling (metabolisme) van het lichaam versnellen. Dit leidt tot een groot aantal symptomen, waaronder polyfagie. Een versnelde hartslag (tachycardie), trillende handen, overmatig zweten (hyperhidrose), broos haar, prikkelbaarheid, gewichtsverlies en een struma (vergrote schildklier) op de hals zijn bijkomende symptomen van hyperthyreoïdie.

Hypoglykemie (een lage bloedsuikerspiegel)

Het hongergevoel bij hypoglykemie ontstaat door gevaarlijk lage glucosewaarden. Het lichaam geeft het opgeslagen glucose vrij uit de lever zodat de glucoseniveaus weer verhogen. De oorzaak van de daling is toe te schrijven aan een langere tijd niet eten, hormonale stoornissen of grote orgaanziekten. Hypoglykemie veroorzaakt naast polyfagie nog hoofdpijn, prikkelbaarheid, verwardheid, duizeligheid, zweten en een bleke huidskleur. Patiënten moeten iets zoet eten bij hypoglykemie zodat de glucosewaarden weer stijgen. Dit resulteert anders in bewusteloosheid, convulsies (stuipen: oncontroleerbare fysieke bewegingen en veranderingen in het bewustzijn), een coma, coördinatieproblemen en gevoelloosheid in de mond en tong.

Medicijnen en polyfagie

Bepaalde door de arts voorgeschreven medicijnen zoals corticosteroïden, cyproheptadine, tricyclische antidepressiva en marihuana leiden eveneens tot een overmatig hongergevoel.

Psychiatrische aandoeningen

Enkele psychiatrische aandoeningen zoals stemmingsstoornissen (manische psychose (verlies van realiteit met wanen en hallucinaties) en bipolaire stoornis) resulteren soms ook in een ziekelijk verhoogde eetlust.

Syndromen

Het Bardet-Biedl-syndroom

Het Bardet-Biedl-syndroom is een erfelijke aandoening waarbij de patiënt kampt met ernstige visuele problemen (soms zelfs blindheid) door het afsterven van de netvliezen. Andere symptomen zijn polyfagie, polydactylie (te veel vingers of tenen), hypogonadisme (onvoldoende ontwikkeling van geslachtsklieren), nierinsufficiëntie, nierfalen en een verstandelijke handicap.

Het Kleine-Levin syndroom

Bij deze zeldzame genetische hersenaandoening die vooral adolescente mannen treft, ontstaat polyfagie als gevolg van schade aan de hypothalamus in de hersenen (wat verantwoordelijk is voor eten en slapen). De symptomen van het Kleine-Levin komen en gaan echter in golven. Naast een verhoogde eetlust slaapt de patiënt overmatig veel (tot twintig uur per dag). Prikkelbaarheid, lusteloosheid, en een duidelijk gebrek aan emotionele reacties (apathie) treden daarnaast op. Desoriëntatie en hallucinaties zijn andere symptomen.

Het Prader-Willi syndroom

Het erfelijke Prader-Willi syndroom kenmerkt zich door aanhoudende polyfagie die start rond tweejarige leeftijd. Bij kinderen is obesitas het vaakst het gevolg van het Prader-Willi syndroom. Naast vraatzucht heeft de patiënt typische gelaatstrekken, een vertraagde motorische- en spraakontwikkeling, een verstandelijke handicap en onderontwikkelde geslachtsorganen.

Worminfectie en overmatig hongergevoel

Een infectie met wormen in de ingewanden leidt tot meer honger. Bij deze worminfectie, die vaak optreedt bij kinderen, verliest de patiënt vaak gewicht. Daarnaast heeft hij buikpijn door de besmetting.

Zwangerschap en PMS

De voedingswaarde eisen van de foetus en hormonale aanpassingen van de zwangerschap veroorzaakt mogelijk polyfagie. Polyfagie komt bovendien voor bij het premenstrueel syndroom (PMS).

Lees verder

• Verhoogde eetlust: Medische oorzaken van toegenomen honger
• Hongerpijn: Oorzaken van hongergevoelens met maagpijn