Mammografie: Röntgenfoto borsten voor opsporen borstkanker

Een mammografie is een röntgenfoto van de borsten (mamma), wat nodig is bij vrouwen alsook mannen om tijdig borsttumoren en borstkanker op te sporen. Bij dit soms wat ongemakkelijk onderzoek drukt een toestel de borst plat wat nodig is om een gedetailleerde borstfoto te verkrijgen. Bij mogelijk afwijkende resultaten krijgt een vrouw verdere onderzoeken en als hieruit ook abnormale resultaten komen, is het wegnemen van een stukje borstweefsel nodig om borstkanker uit te sluiten. Een mammografie is tot slot over het algemeen een vrij veilig onderzoek.

• Indicatie onderzoek van de borsten: Borstkanker opsporen
• Voor de mammografie
• Tijdens het onderzoek
• Resultaten van röntgenfoto van borsten
• Beperkingen
• Complicaties mammografie

Indicatie onderzoek van de borsten: Borstkanker opsporen

Een mammografie is nodig om vrouwen maar ook mannen te screenen op borstkanker (borstkanker bij vrouwen en borstkanker bij mannen), want bij een vroege opsporing valt de ziekte vaak nog te genezen. De röntgenfoto toont zowel klier- als vetweefsel van de borst waardoor in de meeste gevallen ook kleine tumoren te zien zijn. Maar een mammografie is ook inzetbaar voor het diagnosticeren van borstproblemen zoals een voelbare massa, afscheiding uit de tepel, pijnlijke borsten, ...

Een mammografie is over het algemeen aanbevolen voor:

• alle patiënten met aanhoudende of verergerende borstpijn (gevoelige borsten)
• alle patiënten met het Peutz-Jeghers syndroom want zij hebben naast de meerdere darmpoliepen en donkere huidvlekken ook een verhoogd risico op borstkanker en andere vormen van kanker
• alle patiënten met symptomen van borstkanker
• alle vrouwen vanaf vijftigjarige (50) tot negenenzestigjarige (69) leeftijd, met om de twee jaar een herhaling (jaarlijks bij een hoger risico)
• bepaalde patiënten met ernstige okselgezwellen
• bepaalde vrouwen met verhogende risicofactoren omdat een moeder of zus ook borstkanker heeft gehad (jaarlijks of om de twee jaar een screening, en dit nog voor de leeftijd waarop een familielid gediagnosticeerd werd met borstkanker)
• vrouwen met abnormale mammografieresultaten om de afwijking(en) op te volgen

Voor de mammografie

Informatie voor de arts

De arts moet voorts op de hoogte zijn van een zwangerschap of het geven van borstvoeding, alsook of de patiënt reeds een borstbiopsie heeft gehad (stukje weefsel uit de borst weggenomen en microscopisch laten onderzoeken) of een borstprothese heeft.

Praktisch
Een vrouw komt beter niet naar het onderzoek een week voor of tijdens de menstruatieperiode omdat de borsten dan pijnlijker zijn bij het onderzoek. De patiënt mag zeker geen deodorant, parfum, talkpoeders, lotions of zalven onder de armen of op de borsten gebruiken op de dag van de mammografie. Deze stoffen zorgen namelijk voor witte vlekken op de röntgenfoto. Verder doet de patiënt bovenkledij aan die makkelijk uit te krijgen is. De patiënt verwijdert tot slot alle sieraden uit de nek en borst.

Tijdens het onderzoek

De patiënt doet de bovenkledij volledig uit. Afhankelijk van de gebruikte apparatuur, gaat de patiënt zitten of staan. De onderzoeker neemt één borst tegelijkertijd vast en legt deze op een vlakke, doorzichtige ondergrond waarop de plastic röntgenplaat ligt. Een compressor, een soort toestel, drukt dan stevig tegen de borst aan om het borstweefsel platter te maken, wat nodig is voor het maken van een gedetailleerde borstfoto. Dit apparaat voelt soms koud aan, en het indrukken van de borsten is mogelijk pijnlijk (vooral tegen de menstruatieperiode), maar is nodig voor de goede kwaliteit van de foto’s. De onderzoeker maakt de röntgenfoto’s vanuit diverse hoeken. Soms moet de patiënt even de adem inhouden bij het maken van een foto. Het onderzoek kent een totale tijdsduur van enkele minuten.

Resultaten van röntgenfoto van borsten

Het is zeer variabel wanneer de patiënt resultaten krijgt. Soms bekijkt de radioloog de beelden meteen en stuurt hij dezelfde dag nog resultaten door naar de behandelende arts van de patiënt. Maar sommige patiënten krijgen de resultaten pas enkele weken nadat de mammografie is genomen. Deze informatie is afhankelijk van het gekozen ziekenhuis of de faciliteit die gezorgd heeft voor het maken van de borstfoto’s.

Normale resultaten

Het borstweefsel toont geen tekenen van een massa of toont normale verkalkingen.

Abnormale resultaten

De meeste afwijkende bevindingen op een mammografie zijn goedaardig, maar een radioloog bekijkt toch steeds deze bevindingen:

• minder doorzichtige gebieden in de borst wat misschien wijst op borstkanker
• een goed beschreven, vaste, heldere vlek (dit is veelal een goedaardige aandoening, zoals een cyste)
• massa's of klonten
• verkalkingen, die het gevolg zijn van kleine afzettingen van calcium in het borstweefsel (de meeste verkalkingen zijn geen teken van kanker)

Mogelijk krijgt de patiënt de vraag om op een later tijdstip terug te komen voor het maken van verdere mammografische beelden omdat een bepaald gebied bijvoorbeeld niet duidelijk was. Soms zijn verdere onderzoeken nodig na een mammografie

• bijkomende mammografie met vergrotende of compressiebeelden
• een echografie van de borst
• een MRI-scan van de borst (gebeurt zelden)

De arts vergelijkt een vorig mammogram (resultaat verkregen door een mammografie) met de huidige beelden om te kijken of abnormale bevindingen gewijzigd zijn. Bij abnormale resultaten uit de bijkomende mammografie of echografie, volgt een biopsie om het borstweefsel te testen op een mogelijk teken van kwaadaardigheid (kanker).

Beperkingen

Een mammografie kent ook enkele nadelen. Soms vindt een mammografie namelijk afwijkingen terwijl deze geen teken van kanker zijn. Door de verdere onderzoeken krijgt de patiënt soms angst. Af en toe mist een mammografie ook tekenen van kanker. Deze vals-negatieve en vals-positieve resultaten komen vooral tot uiting bij jonge vouwen omdat het borstweefsel bij hen minder doorzichtig is.

Complicaties mammografie

Het stralingsniveau is erg laag bij een mammografie, en daarom komen ook zelden risico’s tot stand. Zwangere vrouwen dragen een loden schort waardoor het buikgebied beschermd is. Maar bij zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven, gebeurt in principe geen standaard screening met een mammografie. Enkel bij risicogroepen volgt een eventuele mammografie tijdens een zwangerschap of de borstvoedingsperiode.

Lees verder

• Borstkanker (mammacarcinoom) bij vrouwen: Tumor in borst
• Borstkanker bij mannen: Veranderingen borst en tepel
• Borstverkalkingen: Kleine calciumafzettingen in borstweefsel
• Ziekte van Paget van de borst (tepel): Vorm van borstkanker
• Inflammatoire borstkanker: Tumor in de borst met roodheid