Mammografie: waarom en is het pijnlijk

Mammografie is het maken van röntgenfoto's van de borst. Dit is soms nodig voor nader onderzoek. Een mammografie kan pijn doen. Een pijnstiller is soms aan te raden. Meestal wordt er voor een mammografie rekening gehouden met de menstruele cyclus, omdat het onderzoek dan beter verloopt. De uitslag wordt vrijwel direct besproken.

Wat is een mammografie?

Een mammografie is een röntgenonderzoek van de borsten. Deze wordt uitgevoerd wanneer er tijdens het bevolkingsonderzoek of bij zelfonderzoek een knobbeltje in de borst wordt gevonden, wanneer de borst plots een afwijking vertoont of wanneer vloeistof uit de tepel loopt. Door middel van dit röntgenonderzoek kan bekeken worden of er sprake is van een kwaadaardige tumor.

Voor een mammografie moet het bovenlijf ontbloot worden. De borsten mogen niet ingesmeerd zijn met een lotion of olie, omdat dit het onderzoek bemoeilijkt. De borst wordt op een plaat gelegd. Vervolgens wordt er een andere plaat bovenop gedrukt. Bij kleine borsten is het soms nodig de borst wat uit te trekken zodat deze goed op de plaat komt te liggen. Door het samendrukken van de borst wordt het klierweefsel wat uit elkaar gedrukt, zodat er een beter beeld verkregen kan worden. Het maken van de röntgen duurt tien tot twintig seconden per borst.

Is een mammografie pijnlijk?

Of een mammografie pijn doet, is afhankelijk van de gevoeligheid van de borsten. Bij veel vrouwen is een mammografie niet pijnlijk, wel wordt deze als onprettig of ongemakkelijk ervaren. Vrouwen met gevoelige borsten kunnen wel pijn ervaren. Door eerst zelf in de eigen borsten te knijpen, kan gevoeld worden of de borsten snel pijnlijk worden. Door flink door te knijpen, kan ingeschat worden hoe pijnlijk een mammografie zal aanvoelen. Doet het flink doorknijpen pijn, dan kan en mag verwacht worden dat een mammografie best pijn gaat doen. Doet het knijpen een beetje pijn, dan zal de mammografie ook wat pijnlijk zijn. Doet het knijpen geen pijn, dan is dit geen garantie dat de mammografie pijnloos is. Er kan evengoed pijn ervaren worden, maar deze zal meevallen. In andere gevallen zal een mammografie pijnloos zijn.

Vrouwen met kleinere borsten kunnen vaak ook meer pijn ervaren dan vrouwen met grotere borsten. Kleinere borsten bevatten nou eenmaal minder vetweefsel. Hierdoor zijn kleinere borsten vaak gevoeliger.

Ook kan de pijn afhankelijk zijn van het ziekenhuis: het ene team gaat nou eenmaal wat voorzichtiger te werk dan het andere team. Er zijn ziekenhuizen die bij kleine borsten minder kracht gebruiken dan gebruikelijk is. Een andere factor is gewenning: vrouwen die vaker een mammografie moeten laten maken, raken als het ware gewend aan het maken van een mammografie. De borsten worden minder gevoelig voor de pijn.

De pijn wordt vooral tijdens het onderzoek ervaren. Bijna de helft van de vrouwen heeft de volgende dag nog pijnlijke borsten. Een gedeelte van deze vrouwen loopt tot vijf dagen na het onderzoek nog met pijnlijke of gevoelige borsten. Hoewel een mammografie als pijnlijk ervaren kan worden, weegt dit niet op tegen het achterwege van een mammografie. Het maken van een röntgenonderzoek van de borsten is zeer belangrijk.

Nieuw apparaat vermindert de pijn

Sinds 2011 is er een nieuw apparaat in gebruik, dat nog op proef is. Een normaal mammografie-apparaat oefent op iedere borst 18 kilo kracht uit, of de borsten nou groot zijn of klein. Het nieuwe apparaat berekent hoeveel kracht er gezet moet worden op de borst, om het botweefsel goed in beeld te krijgen. Door deze berekening wordt er een juiste dosering kracht op de borst gezet. Gevolg is dat veel borsten niet meer onnodig geplet worden, waardoor de pijn minder is.

Pijn verminderen

Vrouwen die tijdens de menstruatie gevoelige en /of pijnlijke borsten hebben, kunnen beter wachten met het maken van een mammografie totdat deze periode voorbij is. Hierdoor kan er minder pijn ervaren worden. De beste periode voor een mammografie is tussen de vijfde en twaalfde dag na het begin van een nieuwe cyclus. Een nieuwe cyclus begint op de eerste dag van een menstruatie.

Wanneer verwacht wordt dat een mammografie pijnlijk gaat worden, kan vooraf een pijnstiller geworden nomen. Twee tabletten paracetamol zal de scherpe randjes van de pijn afhalen. Pijnstilling als ibuprofen is wat sterker, deze mag ook vooraf ingenomen worden.

De uitslag wordt in de meeste gevallen direct besproken met de patiënt. De huisarts ontvangt de uitslag ook. Soms wordt er na de mammografie nog een echo genomen indien men dit nodig acht. Ook hiervan is de uitslag direct te bespreken.