Borstkanker bij mannen: Veranderingen borst en tepel

Borstkanker bij vrouwen is goed bekend. Jongens en mannen bezitten echter net als vrouwen eveneens borstweefsel. Omdat de kanker zich daar ontwikkelt, zijn mannen daarom mogelijk ook getroffen door borstkanker. De oorzaken, familiale geschiedenis, symptomen, diagnose, behandeling en prognose zijn vergelijkbaar met vrouwen met borstkanker. Wel gebeurt de diagnose veelal later omdat het borstweefsel van mannen kleiner is dan dat van vrouwen en de tumor daarom moeilijk voelbaar is. Borstkanker bij mannen komt zelden voor.

• Synoniemen borstkanker bij mannen
• Epidemiologie mannelijke borstkanker
• Incidentie van borstkanker bij mannen
• Leeftijd en demografie
• Geografische verschillen
• Mechanisme
• Hormonale invloeden
• Genetische factoren
• Cellulaire veranderingen
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Hormonale invloeden en aandoeningen
• Genetische factoren
• Leeftijd en familiegeschiedenis
• Risicogroepen
• Mannen met een familiegeschiedenis van borstkanker
• Mannen met genetische mutaties
• Mannen met bepaalde syndromen
• Symptomen: Veranderingen tepel, knobbel in borstweefsel
• Alarmsymptomen
• Veranderingen in de borst of tepel
• Huidveranderingen
• Pijn of zwelling in de borst
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Stadium bij diagnose
• Behandelingsopties en overleving
• Uitzaaiingen en overleving op lange termijn
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen borstkanker bij mannen

Borstkanker bij mannen (MBC) is eveneens gekend als 'male breast cancer'.

Epidemiologie mannelijke borstkanker

De epidemiologie van borstkanker bij mannen betreft de studie van de frequentie, spreiding en de risicofactoren van borstkanker in de mannelijke populatie. Hoewel borstkanker bij mannen zeldzaam is, heeft het de laatste decennia meer aandacht gekregen door de erkenning van de ziekte bij mannen van verschillende leeftijden.

Incidentie van borstkanker bij mannen

Borstkanker bij mannen is veel zeldzamer dan bij vrouwen, met een incidentie van ongeveer 1 op 100.000 mannen per jaar wereldwijd. Desondanks wordt het aantal gevallen langzaam steeds duidelijker, vooral omdat meer mannen bewust worden van de symptomen. De meeste gevallen komen voor bij mannen boven de 60 jaar, maar het kan ook voorkomen bij jongere mannen, vooral als er genetische predisposities aanwezig zijn.

Leeftijd en demografie

Borstkanker bij mannen komt voornamelijk voor bij oudere mannen, met een piekincidentie tussen de 60 en 70 jaar. Er is echter geen leeftijdsgrens voor de diagnose, en er zijn gevallen van borstkanker bij mannen in hun dertiger jaren of zelfs jonger. Het komt minder vaak voor bij mannen van niet-Westerse afkomst, hoewel het aantal gevallen toeneemt, vooral in ontwikkelingslanden door veranderende levensstijlen.

Geografische verschillen

Er zijn geografische verschillen in de incidentie van borstkanker bij mannen. In sommige landen, zoals de Verenigde Staten en landen in Europa, is de incidentie relatief hoger dan in Aziatische landen. Dit kan deels te maken hebben met genetische factoren, maar ook met levensstijlfactoren zoals voeding, alcoholgebruik en blootstelling aan hormonen.

Mechanisme

Het mechanisme van borstkanker bij mannen wordt gekarakteriseerd door een abnormale celgroei in de borstklieren of de melkgangen. Net zoals bij vrouwen wordt borstkanker bij mannen beïnvloed door hormonale veranderingen, genetische predisposities en omgevingsfactoren.

Hormonale invloeden

Borstkanker bij mannen wordt voornamelijk beïnvloed door een disbalans tussen de geslachtshormonen, voornamelijk oestrogeen en testosteron. Een toename van oestrogeen of een vermindering van testosteron kan de groei van borstklierweefsel bevorderen, waardoor het risico op borstkanker toeneemt. Dit kan het gevolg zijn van hormonale therapieën, leverziekten, obesitas of genetische mutaties.

Genetische factoren

Genetische factoren spelen een grote rol in het mechanisme van borstkanker bij mannen. Mutaties in de BRCA1- of BRCA2-genen, die geassocieerd worden met borstkanker bij vrouwen, verhogen ook het risico bij mannen. Mannen met een familiegeschiedenis van borstkanker of andere gerelateerde kankers hebben een verhoogde kans om deze genetische mutaties te erven.

Cellulaire veranderingen

Op cellulair niveau leidt borstkanker tot ongeremde celgroei die niet onder controle wordt gehouden door de normale regulerende mechanismen. Deze cellen kunnen zich verspreiden naar andere delen van het lichaam (uitzaaiingen), wat het mechanisme van de ziekte complexer maakt.

Oorzaken

De exacte oorzaak van borstkanker bij mannen is onbekend. Niettemin verhogen enkele risicofactoren het risico op het ontwikkelen van borstkanker, zoals:

Radiotherapie op de borst voor dertigjarige leeftijd (dit gebeurt vaak bij de ziekte van Hodgkin)
Een hoger oestrogeenspiegel als gevolg van diverse factoren zoals veel drinken, cirrose (medische term voor verschrompeling van de lever door littekenvorming), obesitas, sommige testikelaandoeningen en sommige geneesmiddelen voor de behandeling van prostaatkanker
Een oudere leeftijd
Genetische factoren zoals onder andere een familiegeschiedenis van borstkanker, een gemuteerd BRCA1- of BRCA2-gen, het Klinefeltersyndroom
Overtollig borstweefsel (gynaecomastie)
Hierdoor zijn de oorzaken en risicofactoren voor borstkanker bij mannen vergelijkbaar met borstkanker bij vrouwen.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die het risico op borstkanker bij mannen verhogen. Sommige van deze risicofactoren zijn genetisch bepaald, terwijl andere verband houden met omgevings- of levensstijlkeuzes.

Hormonale invloeden en aandoeningen

Verhoogde niveaus van oestrogeen bij mannen zijn een belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van borstkanker. Dit kan worden veroorzaakt door aandoeningen zoals levercirrose, obesitas of bepaalde medicijnen die de testosteronniveaus verlagen. Het gebruik van hormonale therapieën, zoals oestrogeen of anti-androgenen, kan ook bijdragen aan verhoogde oestrogeenspiegels en dus het risico op borstkanker verhogen.

Genetische factoren

Een belangrijke genetische risicofactor is de aanwezigheid van de BRCA2-mutatie. Mannen die deze mutatie dragen, hebben een verhoogd risico op borstkanker, net als vrouwen. Andere genetische syndromen, zoals Klinefelter-syndroom, waarbij mannen een extra X-chromosoom hebben, kunnen ook het risico verhogen.

Leeftijd en familiegeschiedenis

Net als bij vrouwen neemt het risico op borstkanker toe met de leeftijd. Mannen met een familiegeschiedenis van borstkanker hebben ook een verhoogd risico, vooral als de ziekte voorkomt bij een eerstegraads familielid, zoals een moeder of zus.

Risicogroepen

Borstkanker bij mannen komt zelden voor, maar bepaalde groepen mannen lopen een verhoogd risico vanwege genetische en omgevingsfactoren.

Mannen met een familiegeschiedenis van borstkanker

Mannen die een moeder of zuster hebben met borstkanker, of mannen waarvan de familie meerdere gevallen van borstkanker heeft, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van borstkanker zelf. Dit kan te maken hebben met genetische predisposities die van generatie op generatie worden doorgegeven.

Mannen met genetische mutaties

Mannen die drager zijn van een mutatie in het BRCA1- of BRCA2-gen hebben een aanzienlijk verhoogd risico om borstkanker te ontwikkelen. Draagsters van deze mutaties hebben vaak een familiegeschiedenis van borstkanker bij zowel mannen als vrouwen.

Mannen met bepaalde syndromen

Mannen met het Klinefelter-syndroom, waarbij ze extra X-chromosomen hebben, lopen een hoger risico op borstkanker. Andere genetische syndromen, zoals Li-Fraumeni-syndroom, kunnen ook bijdragen aan een verhoogd risico.

Symptomen: Veranderingen tepel, knobbel in borstweefsel

De symptomen zijn vergelijkbaar met die van vrouwen met borstkanker. De patiënt kan de volgende symptomen ervaren:

• (Bloederige) afscheiding uit de tepel
• Pijnlijke tepel
• Knobbel, bult of zwelling in het borstweefsel, waardoor één borst mogelijk groter is dan de andere
• Kleine knobbel onder de tepel
• Abnormale veranderingen in de tepel of de huid rond de tepel, zoals roodheid, schilferigheid of rimpeling
• Huidzweren op de tepel en het tepelhof
• Af en toe knobbels onder de armen

Alarmsymptomen

Vroege herkenning van borstkanker bij mannen is cruciaal voor een succesvolle behandeling. Er zijn verschillende alarmsymptomen waar mannen op moeten letten.

Veranderingen in de borst of tepel

Een pijnloze knobbel in de borst is het meest voorkomende symptoom van borstkanker bij mannen. Andere symptomen zijn veranderingen in de grootte, vorm of textuur van de borst, evenals afscheiding uit de tepel. De tepel kan ook ingetrokken raken of geïrriteerd worden.

Huidveranderingen

Huidveranderingen op de borst, zoals roodheid, schilfering of verdikking, kunnen wijzen op een onderliggende infectie of kanker. Deze symptomen moeten altijd worden onderzocht door een arts.

Pijn of zwelling in de borst

Mannen kunnen pijn of ongemak ervaren in de borst, wat kan wijzen op een zich ontwikkelende tumor of ontsteking. Hoewel pijn in de borst niet altijd een teken is van kanker, kan het in sommige gevallen wel een vroeg symptoom zijn.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
De arts betast elke borst en onderzoekt daarnaast grondig elke tepel. Bij de man komt gewoonlijk reeds bloed of afscheiding uit de tepels voordat hij de arts een bezoek brengt. Een zelfdiagnose is namelijk vaak moeilijk snel te stellen. Een tumor is moeilijker te voelen doordat er zo weinig borstweefsel is bij de man. Hierdoor heeft de kanker vaak reeds de kans gehad om zich te verspreiden naar de omliggende weefsels alvorens de arts de diagnose stelt. Daarom is een invasief (of infiltrerend) ductaal carcinoom de meest voorkomende borstkanker bij mannen.

Diagnostisch onderzoek
Naast een bloedonderzoek, voert de arts enkele beeldvormende onderzoeken uit waaronder een echografie van de borst, een mammografie (radiografisch onderzoek) en een MRI-scan van de borst. Indien de arts vermoedt dat de patiënt kanker heeft, voert hij een biopsie uit. Wanneer de diagnose van kanker bevestigd is, voert de arts nog meerdere onderzoeken uit, met name een botscan, een CT-scan, een PET-scan, een röntgenfoto van de borst om de mogelijke verspreiding naar de longen te identificeren en een schildwachtklierbiopsie om te controleren of de kanker is uitgezaaid naar de lymfeklieren (lymfekliermetastasen). Dankzij de resultaten van de beeldvormende onderzoeken en de biopsie is de arts in staat om het stadium van de kanker te bepalen, hetgeen een bijdrage levert aan de behandelingsmethode.

Differentiële diagnose
Zowel fibroadenomen (goedaardige gezwellen bestaande uit bindweefsel en epitheel) en papillomen (goedaardig epitheelgezwel met tepelachtige verhevenheden) zijn goedaardige tumoren die ook voorkomen bij mannen. Verder verwart de arts borstkanker bij de man soms met gynaecomastie (ontwikkeling van de borstklier van de man naar het vrouwelijke type toe).

Behandeling

De behandelingsmethode van borstkanker bij mannen is hetzelfde als bij die van vrouwen. De chirurg verwijdert de borst, borstspieren en lymfeklieren indien nodig. Daarna doodt radiotherapie de resterende kankercellen. Chemotherapie doodt kankercellen die zich hebben verspreid naar andere lichaamsdelen. Tot slot groeien bepaalde vormen van borstkanker niet wanneer de patiënt hormoontherapie krijgt. Mannen met borstkanker reageren doorgaans zeer goed op hormoontherapie. Tijdens en na de behandeling krijgt de patiënt nog meerdere onderzoeken om te kijken of de behandeling werkt en ook of de kanker eventueel terugkeert.

Prognose

De prognose voor borstkanker bij mannen is afhankelijk van verschillende factoren, waaronder de grootte en het stadium van de tumor, de aanwezigheid van uitzaaiingen en de algehele gezondheid van de patiënt.

Stadium bij diagnose

De prognose is meestal beter wanneer de kanker in een vroeg stadium wordt ontdekt, voordat de tumor zich heeft verspreid. Mannen die een vroege diagnose krijgen, hebben over het algemeen een hogere kans op succesvolle behandeling en overleving.

Behandelingsopties en overleving

De behandeling kan chirurgie, radiotherapie, chemotherapie of hormoontherapie omvatten, afhankelijk van het type en stadium van de borstkanker. Overleving is over het algemeen beter bij mannen die reageren op behandelingen zoals chemotherapie en hormoontherapie.

Uitzaaiingen en overleving op lange termijn

Als de kanker zich heeft verspreid naar andere delen van het lichaam, kan de prognose verslechteren. Mannen met metastatische borstkanker hebben mogelijk een kortere overlevingstijd, maar met de juiste behandeling kunnen ze soms nog jarenlang leven.

Complicaties

Mogelijke complicaties van borstkanker bij mannen zijn:

• Lymfoedeem: Zwelling van de arm door het verwijderen van lymfeklieren.
• Infecties: Na chirurgische ingrepen kunnen er infecties optreden.
• Pijn: Chronische pijn kan ontstaan na behandeling.
• Psychosociale gevolgen: Veranderingen in lichaamsbeeld en emotionele stress kunnen invloed hebben op de kwaliteit van leven.

Preventie

Hoewel er geen garantie is om borstkanker volledig te voorkomen, kunnen de volgende maatregelen het risico op borstkanker bij mannen verlagen:

• Gezonde levensstijl: Het handhaven van een gezond gewicht en het vermijden van overmatig alcoholgebruik kunnen bijdragen aan het verminderen van het risico. Een evenwichtig dieet dat rijk is aan fruit, groenten en vezels kan ook helpen.
• Regelmatige medische controles: Mannen met een verhoogd risico, zoals diegenen met een familiegeschiedenis van borstkanker of erfelijke genetische mutaties, wordt aangeraden regelmatige screenings en medische controles te ondergaan. Dit kan helpen bij een vroege opsporing van eventuele afwijkingen.
• Genetische screening: Voor mannen met een sterke familiegeschiedenis van borstkanker of met bekende genetische mutaties, zoals BRCA1 of BRCA2, kan genetische screening nuttig zijn. Dit kan helpen om risico’s vroegtijdig te identificeren en preventieve maatregelen te overwegen.
• Bewustwording en zelfonderzoek: Bewustzijn van de symptomen en regelmatige zelfcontroles kunnen helpen om afwijkingen vroegtijdig op te merken. Hoewel zelfonderzoek bij mannen minder gebruikelijk is dan bij vrouwen, kan het nuttig zijn om veranderingen in borstweefsel of tepels te monitoren en bij afwijkingen medische hulp te zoeken.
• Voorkomen van blootstelling aan risicofactoren: Het vermijden van factoren die het risico kunnen verhogen, zoals langdurige blootstelling aan hoge oestrogeenniveaus of het gebruik van bepaalde medicijnen, kan bijdragen aan het verminderen van de kans op het ontwikkelen van borstkanker.

Door deze preventieve maatregelen te volgen, kunnen mannen hun risico op borstkanker verminderen en bijdragen aan een vroege detectie en behandeling indien nodig. Regelmatige consultaties met een arts en bewustzijn van de symptomen zijn cruciaal voor een effectieve preventie en tijdige interventie.

Lees verder

• Uitzaaiingen (metastasen) van borstkanker: Locaties
• Borstkanker (mammacarcinoom) bij vrouwen: Tumor in borst
• Tepelafwijkingen: Soorten abnormale tepels bij vrouwen
• Ductaal carcinoma in situ: Voorstadium van borstkanker
• Kankerbehandeling: Verschillende behandelingen voor kanker