Borstkanker bij mannen: Veranderingen borst en tepel
Borstkanker bij vrouwen is goed bekend. Jongens en mannen bezitten echter net als vrouwen eveneens borstweefsel. Omdat de kanker zich daar ontwikkelt, zijn mannen daarom mogelijk ook getroffen door borstkanker. De oorzaken, familiale geschiedenis, symptomen, diagnose, behandeling en prognose zijn vergelijkbaar met vrouwen met borstkanker. Wel gebeurt de diagnose veelal later omdat het borstweefsel van mannen kleiner is dan dat van vrouwen en de tumor daarom moeilijk voelbaar is. Borstkanker bij mannen komt zelden voor.
Synoniemen borstkanker bij mannen
Borstkanker bij mannen (MBC) is eveneens gekend als 'male breast cancer'.
Epidemiologie mannelijke borstkanker
De epidemiologie van borstkanker bij mannen betreft de studie van de frequentie, spreiding en de risicofactoren van borstkanker in de mannelijke populatie. Hoewel borstkanker bij mannen zeldzaam is, heeft het de laatste decennia meer aandacht gekregen door de erkenning van de ziekte bij mannen van verschillende leeftijden.
Incidentie van borstkanker bij mannen
Borstkanker bij mannen is veel zeldzamer dan bij vrouwen, met een incidentie van ongeveer 1 op 100.000 mannen per jaar wereldwijd. Desondanks wordt het aantal gevallen langzaam steeds duidelijker, vooral omdat meer mannen bewust worden van de symptomen. De meeste gevallen komen voor bij mannen boven de 60 jaar, maar het kan ook voorkomen bij jongere mannen, vooral als er genetische predisposities aanwezig zijn.
Leeftijd en demografie
Borstkanker bij mannen komt voornamelijk voor bij oudere mannen, met een piekincidentie tussen de 60 en 70 jaar. Er is echter geen leeftijdsgrens voor de diagnose, en er zijn gevallen van borstkanker bij mannen in hun dertiger jaren of zelfs jonger. Het komt minder vaak voor bij mannen van niet-Westerse afkomst, hoewel het aantal gevallen toeneemt, vooral in ontwikkelingslanden door veranderende levensstijlen.
Geografische verschillen
Er zijn geografische verschillen in de incidentie van borstkanker bij mannen. In sommige landen, zoals de Verenigde Staten en landen in Europa, is de incidentie relatief hoger dan in Aziatische landen. Dit kan deels te maken hebben met genetische factoren, maar ook met levensstijlfactoren zoals voeding, alcoholgebruik en blootstelling aan hormonen.
Mechanisme
Het mechanisme van borstkanker bij mannen wordt gekarakteriseerd door een abnormale celgroei in de borstklieren of de melkgangen. Net zoals bij vrouwen wordt borstkanker bij mannen beïnvloed door hormonale veranderingen, genetische predisposities en omgevingsfactoren.
Hormonale invloeden
Borstkanker bij mannen wordt voornamelijk beïnvloed door een disbalans tussen de geslachtshormonen, voornamelijk oestrogeen en testosteron. Een toename van oestrogeen of een vermindering van testosteron kan de groei van borstklierweefsel bevorderen, waardoor het risico op borstkanker toeneemt. Dit kan het gevolg zijn van hormonale therapieën, leverziekten, obesitas of genetische mutaties.
Genetische factoren
Genetische factoren spelen een grote rol in het mechanisme van borstkanker bij mannen. Mutaties in de BRCA1- of BRCA2-genen, die geassocieerd worden met borstkanker bij vrouwen, verhogen ook het risico bij mannen. Mannen met een familiegeschiedenis van borstkanker of andere gerelateerde kankers hebben een verhoogde kans om deze genetische mutaties te erven.
Cellulaire veranderingen
Op cellulair niveau leidt borstkanker tot ongeremde celgroei die niet onder controle wordt gehouden door de normale regulerende mechanismen. Deze cellen kunnen zich verspreiden naar andere delen van het lichaam (uitzaaiingen), wat het mechanisme van de ziekte complexer maakt.
Oorzaken
De exacte oorzaak van borstkanker bij mannen is onbekend. Niettemin verhogen enkele risicofactoren het risico op het ontwikkelen van borstkanker, zoals:
Radiotherapie op de borst voor dertigjarige leeftijd (dit gebeurt vaak bij de ziekte van Hodgkin)
Een hoger
oestrogeenspiegel als gevolg van diverse factoren zoals veel drinken,
cirrose (
medische term voor verschrompeling van de lever door littekenvorming),
obesitas, sommige testikelaandoeningen en sommige
geneesmiddelen voor de behandeling van
prostaatkanker
Een oudere leeftijd
Genetische factoren zoals onder andere een familiegeschiedenis van borstkanker, een gemuteerd BRCA1- of BRCA2-gen, het Klinefeltersyndroom
Overtollig borstweefsel (
gynaecomastie)
Hierdoor zijn de oorzaken en risicofactoren voor borstkanker bij mannen vergelijkbaar met
borstkanker bij vrouwen.
Risicofactoren
Er zijn verschillende risicofactoren die het risico op borstkanker bij mannen verhogen. Sommige van deze risicofactoren zijn genetisch bepaald, terwijl andere verband houden met omgevings- of levensstijlkeuzes.
Hormonale invloeden en aandoeningen
Verhoogde niveaus van oestrogeen bij mannen zijn een belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van borstkanker. Dit kan worden veroorzaakt door aandoeningen zoals levercirrose, obesitas of bepaalde medicijnen die de testosteronniveaus verlagen. Het gebruik van hormonale therapieën, zoals oestrogeen of anti-androgenen, kan ook bijdragen aan verhoogde oestrogeenspiegels en dus het risico op borstkanker verhogen.
Genetische factoren
Een belangrijke genetische risicofactor is de aanwezigheid van de BRCA2-mutatie. Mannen die deze mutatie dragen, hebben een verhoogd risico op borstkanker, net als vrouwen. Andere genetische syndromen, zoals Klinefelter-syndroom, waarbij mannen een extra X-chromosoom hebben, kunnen ook het risico verhogen.
Leeftijd en familiegeschiedenis
Net als bij vrouwen neemt het risico op borstkanker toe met de leeftijd. Mannen met een familiegeschiedenis van borstkanker hebben ook een verhoogd risico, vooral als de ziekte voorkomt bij een eerstegraads familielid, zoals een moeder of zus.
Risicogroepen
Borstkanker bij mannen komt zelden voor, maar bepaalde groepen mannen lopen een verhoogd risico vanwege genetische en omgevingsfactoren.
Mannen met een familiegeschiedenis van borstkanker
Mannen die een moeder of zuster hebben met borstkanker, of mannen waarvan de familie meerdere gevallen van borstkanker heeft, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van borstkanker zelf. Dit kan te maken hebben met genetische predisposities die van generatie op generatie worden doorgegeven.
Mannen met genetische mutaties
Mannen die drager zijn van een mutatie in het BRCA1- of BRCA2-gen hebben een aanzienlijk verhoogd risico om borstkanker te ontwikkelen. Draagsters van deze mutaties hebben vaak een familiegeschiedenis van borstkanker bij zowel mannen als vrouwen.
Mannen met bepaalde syndromen
Mannen met het Klinefelter-syndroom, waarbij ze extra X-chromosomen hebben, lopen een hoger risico op borstkanker. Andere genetische syndromen, zoals Li-Fraumeni-syndroom, kunnen ook bijdragen aan een verhoogd risico.
Symptomen: Veranderingen tepel, knobbel in borstweefsel
De symptomen zijn vergelijkbaar met die van vrouwen met borstkanker. De patiënt kan de volgende symptomen ervaren:
- (Bloederige) afscheiding uit de tepel
- Pijnlijke tepel
- Knobbel, bult of zwelling in het borstweefsel, waardoor één borst mogelijk groter is dan de andere
- Kleine knobbel onder de tepel
- Abnormale veranderingen in de tepel of de huid rond de tepel, zoals roodheid, schilferigheid of rimpeling
- Huidzweren op de tepel en het tepelhof
- Af en toe knobbels onder de armen
Alarmsymptomen
Vroege herkenning van borstkanker bij mannen is cruciaal voor een succesvolle behandeling. Er zijn verschillende alarmsymptomen waar mannen op moeten letten.
Veranderingen in de borst of tepel
Een pijnloze knobbel in de borst is het meest voorkomende symptoom van borstkanker bij mannen. Andere symptomen zijn veranderingen in de grootte, vorm of textuur van de borst, evenals afscheiding uit de tepel. De tepel kan ook ingetrokken raken of geïrriteerd worden.
Huidveranderingen
Huidveranderingen op de borst, zoals roodheid, schilfering of verdikking, kunnen wijzen op een onderliggende infectie of kanker. Deze symptomen moeten altijd worden onderzocht door een arts.
Pijn of zwelling in de borst
Mannen kunnen pijn of ongemak ervaren in de borst, wat kan wijzen op een zich ontwikkelende tumor of ontsteking. Hoewel pijn in de borst niet altijd een teken is van kanker, kan het in sommige gevallen wel een vroeg symptoom zijn.
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
De arts betast elke borst en onderzoekt daarnaast grondig elke tepel. Bij de man komt gewoonlijk reeds bloed of afscheiding uit de tepels voordat hij de arts een bezoek brengt. Een zelfdiagnose is namelijk vaak moeilijk snel te stellen. Een tumor is moeilijker te voelen doordat er zo weinig borstweefsel is bij de man. Hierdoor heeft de kanker vaak reeds de kans gehad om zich te verspreiden naar de omliggende weefsels alvorens de arts de diagnose stelt. Daarom is een invasief (of infiltrerend) ductaal carcinoom de meest voorkomende borstkanker bij mannen.
Diagnostisch onderzoek
Naast een
bloedonderzoek, voert de arts enkele beeldvormende onderzoeken uit waaronder een
echografie van de borst, een
mammografie (
radiografisch onderzoek) en een
MRI-scan van de borst. Indien de arts vermoedt dat de patiënt kanker heeft, voert hij een
biopsie uit. Wanneer de diagnose van kanker bevestigd is, voert de arts nog meerdere onderzoeken uit, met name een
botscan, een
CT-scan, een
PET-scan, een röntgenfoto van de borst om de mogelijke verspreiding naar de longen te identificeren en een schildwachtklierbiopsie om te controleren of de kanker is
uitgezaaid naar de
lymfeklieren (lymfekliermetastasen). Dankzij de resultaten van de beeldvormende onderzoeken en de biopsie is de arts in staat om het stadium van de kanker te bepalen, hetgeen een bijdrage levert aan de behandelingsmethode.
Differentiële diagnose
Zowel
fibroadenomen (goedaardige gezwellen bestaande uit bindweefsel en epitheel) en papillomen (goedaardig epitheelgezwel met tepelachtige verhevenheden) zijn goedaardige tumoren die ook voorkomen bij mannen. Verder verwart de arts borstkanker bij de man soms met gynaecomastie (ontwikkeling van de borstklier van de man naar het vrouwelijke type toe).
Behandeling
De behandelingsmethode van borstkanker bij mannen is hetzelfde als bij die van vrouwen. De chirurg verwijdert de borst, borstspieren en lymfeklieren indien nodig. Daarna doodt radiotherapie de resterende kankercellen.
Chemotherapie doodt kankercellen die zich hebben verspreid naar andere lichaamsdelen. Tot slot groeien bepaalde vormen van borstkanker niet wanneer de patiënt hormoontherapie krijgt. Mannen met borstkanker reageren doorgaans zeer goed op hormoontherapie. Tijdens en na de behandeling krijgt de patiënt nog meerdere onderzoeken om te kijken of de behandeling werkt en ook of de kanker eventueel terugkeert.
Prognose
De prognose voor borstkanker bij mannen is afhankelijk van verschillende factoren, waaronder de grootte en het stadium van de tumor, de aanwezigheid van uitzaaiingen en de algehele gezondheid van de patiënt.
Stadium bij diagnose
De prognose is meestal beter wanneer de kanker in een vroeg stadium wordt ontdekt, voordat de tumor zich heeft verspreid. Mannen die een vroege diagnose krijgen, hebben over het algemeen een hogere kans op succesvolle behandeling en overleving.
Behandelingsopties en overleving
De behandeling kan chirurgie, radiotherapie, chemotherapie of hormoontherapie omvatten, afhankelijk van het type en stadium van de borstkanker. Overleving is over het algemeen beter bij mannen die reageren op behandelingen zoals chemotherapie en hormoontherapie.
Uitzaaiingen en overleving op lange termijn
Als de kanker zich heeft verspreid naar andere delen van het lichaam, kan de prognose verslechteren. Mannen met metastatische borstkanker hebben mogelijk een kortere overlevingstijd, maar met de juiste behandeling kunnen ze soms nog jarenlang leven.
Complicaties
Mogelijke complicaties van borstkanker bij mannen zijn:
- Lymfoedeem: Zwelling van de arm door het verwijderen van lymfeklieren.
- Infecties: Na chirurgische ingrepen kunnen er infecties optreden.
- Pijn: Chronische pijn kan ontstaan na behandeling.
- Psychosociale gevolgen: Veranderingen in lichaamsbeeld en emotionele stress kunnen invloed hebben op de kwaliteit van leven.
Preventie
Hoewel er geen garantie is om borstkanker volledig te voorkomen, kunnen de volgende maatregelen het risico op borstkanker bij mannen verlagen:
- Gezonde levensstijl: Het handhaven van een gezond gewicht en het vermijden van overmatig alcoholgebruik kunnen bijdragen aan het verminderen van het risico. Een evenwichtig dieet dat rijk is aan fruit, groenten en vezels kan ook helpen.
- Regelmatige medische controles: Mannen met een verhoogd risico, zoals diegenen met een familiegeschiedenis van borstkanker of erfelijke genetische mutaties, wordt aangeraden regelmatige screenings en medische controles te ondergaan. Dit kan helpen bij een vroege opsporing van eventuele afwijkingen.
- Genetische screening: Voor mannen met een sterke familiegeschiedenis van borstkanker of met bekende genetische mutaties, zoals BRCA1 of BRCA2, kan genetische screening nuttig zijn. Dit kan helpen om risico’s vroegtijdig te identificeren en preventieve maatregelen te overwegen.
- Bewustwording en zelfonderzoek: Bewustzijn van de symptomen en regelmatige zelfcontroles kunnen helpen om afwijkingen vroegtijdig op te merken. Hoewel zelfonderzoek bij mannen minder gebruikelijk is dan bij vrouwen, kan het nuttig zijn om veranderingen in borstweefsel of tepels te monitoren en bij afwijkingen medische hulp te zoeken.
- Voorkomen van blootstelling aan risicofactoren: Het vermijden van factoren die het risico kunnen verhogen, zoals langdurige blootstelling aan hoge oestrogeenniveaus of het gebruik van bepaalde medicijnen, kan bijdragen aan het verminderen van de kans op het ontwikkelen van borstkanker.
Door deze preventieve maatregelen te volgen, kunnen mannen hun risico op borstkanker verminderen en bijdragen aan een vroege detectie en behandeling indien nodig. Regelmatige consultaties met een arts en bewustzijn van de symptomen zijn cruciaal voor een effectieve preventie en tijdige interventie.
Praktische tips voor het omgaan met borstkanker bij mannen
Wees je bewust van de symptomen
Borstkanker wordt vaak geassocieerd met vrouwen, maar mannen kunnen er ook door getroffen worden. Het is belangrijk om alert te zijn op veranderingen in je borstweefsel. Symptomen zoals een pijnloze zwelling of knobbel in de borst, veranderingen in de huid van de borst (zoals roodheid of dimpling), of veranderingen in de tepel (bijvoorbeeld afscheiding of omkering) kunnen wijzen op borstkanker. Als je een van deze symptomen opmerkt, neem dan onmiddellijk contact op met je huisarts. Vroege detectie is cruciaal voor een betere prognose. Regelmatig zelfonderzoek kan je helpen om mogelijke veranderingen in je borstweefsel vroegtijdig te herkennen.
Ga naar de huisarts voor verder onderzoek
Als je symptomen hebt die wijzen op borstkanker, zoals een onverklaarbare knobbel of veranderingen in je tepel, is het belangrijk om een afspraak te maken met je huisarts. De arts zal je vragen stellen over je symptomen en een lichamelijk onderzoek uitvoeren. Afhankelijk van je symptomen kan je arts verdere onderzoeken voorstellen, zoals een mammografie, echografie, of biopsie. Mannen worden vaak pas op latere leeftijd gediagnosticeerd met borstkanker, dus wees niet terughoudend om hulp te zoeken. Door het probleem vroeg aan te pakken, vergroot je de kans op succesvolle behandeling.
Begrijp je behandelingsopties
Als bij jou borstkanker wordt vastgesteld, zijn er verschillende behandelingsopties beschikbaar. De behandeling kan bestaan uit chirurgie om de tumor of de gehele borst te verwijderen, afhankelijk van de grootte en locatie van de tumor. Chemotherapie en bestraling kunnen ook worden gebruikt om kankercellen te doden of de tumor te verkleinen. Hormonale therapie kan effectief zijn als je borstkanker gevoelig is voor hormonen zoals oestrogeen. Het is belangrijk om de tijd te nemen om met je arts te bespreken welke behandelingsopties het beste voor jou zijn, rekening houdend met je gezondheid, het stadium van de kanker en je persoonlijke voorkeuren. Zorg ervoor dat je volledig geïnformeerd bent over de voor- en nadelen van elke behandeling.
Neem deel aan ondersteuning en nazorg
Borstkanker kan niet alleen lichamelijk belastend zijn, maar ook emotioneel. Het is normaal om gevoelens van angst, verdriet of onzekerheid te ervaren. Praat met je arts over ondersteuningsmogelijkheden zoals therapie, steungroepen, of andere vormen van psychologische begeleiding die kunnen helpen bij het omgaan met de emoties die gepaard gaan met borstkanker. De overgang naar herstel kan ook uitdagingen met zich meebrengen, zoals vermoeidheid en veranderingen in je lichaam. Ondersteuning van je naasten, psychologische zorg, en eventuele aanvullende behandelingen kunnen je helpen om deze moeilijke periode door te komen.
Pas je levensstijl aan voor herstel en preventie
Na de behandeling van borstkanker is het belangrijk om je gezondheid te blijven monitoren en gezonde gewoonten te onderhouden. Eet een evenwichtig voedingspatroon, rijk aan groenten, fruit, en volle granen, en beperk de inname van bewerkte voedingsmiddelen en alcohol. Het behouden van een gezond gewicht kan ook helpen om de kans op terugkeer van de kanker te verminderen. Regelmatige lichaamsbeweging kan je herstel bevorderen, je energieniveau verhogen en bijdragen aan het verbeteren van je algehele welzijn. Als je rookt, is dit het moment om te stoppen, omdat roken het risico op kanker kan verhogen. Het is belangrijk om ook je controleafspraken goed na te komen, zodat je arts je gezondheid op de lange termijn kan blijven monitoren.
Wees geduldig en geef jezelf de tijd om te herstellen
Het proces van herstel na borstkankerbehandeling kan lang duren, zowel fysiek als emotioneel. Het is belangrijk om geduldig met jezelf te zijn en jezelf de tijd te geven om zowel lichamelijk als geestelijk te herstellen. Het kan helpen om kleine, haalbare doelen voor jezelf te stellen en stappen te zetten in je herstel, zoals het geleidelijk hervatten van dagelijkse activiteiten of het omgaan met emoties door meditatie of ontspanningstechnieken. Zorg ervoor dat je voldoende rust neemt en niet overbelast raakt. Gun jezelf de tijd om volledig te herstellen en wees trots op elke vooruitgang die je maakt.
Misvattingen rond borstkanker bij mannen
Borstkanker wordt vaak geassocieerd met vrouwen, maar het komt ook voor bij mannen, zij het in veel kleinere aantallen. Er zijn veel misvattingen over borstkanker bij mannen die het moeilijk maken om de aandoening tijdig te herkennen. Het is belangrijk om deze misvattingen te ontkrachten om zowel mannen als hun zorgverleners bewust te maken van de symptomen en risicofactoren.
Borstkanker komt alleen voor bij vrouwen
Een veelvoorkomende misvatting is dat borstkanker uitsluitend bij vrouwen voorkomt. Hoewel het zeldzamer is bij mannen, kunnen zij ook borstkanker ontwikkelen. De borstklieren bij mannen zijn namelijk ook vatbaar voor de vorming van tumoren, hoewel de aandoening veel minder vaak voorkomt. Mannen die symptomen vertonen, zoals een knobbel in de borst, moeten medische hulp zoeken voor verdere diagnostiek.
Borstkanker bij mannen is altijd erfelijk
Niet alle gevallen van borstkanker bij mannen zijn erfelijk. Hoewel een familiegeschiedenis van borstkanker een risicofactor kan zijn, ontwikkelen de meeste mannen zonder familiegeschiedenis deze aandoening. Genetische factoren kunnen wel een rol spelen, zoals de aanwezigheid van bepaalde mutaties in de
borstkanker-gerelateerde genen, zoals BRCA1 of BRCA2, die ook bij mannen het risico op borstkanker kunnen verhogen.
Borstkanker bij mannen is altijd te herkennen door zichtbare symptomen
Veel mannen geloven dat borstkanker altijd duidelijke uiterlijke symptomen vertoont, zoals een zichtbare massa of verandering in de vorm van de borst. Hoewel een knobbel de meest voorkomende aanwijzing is, kunnen de symptomen subtieler zijn. Soms kan de kanker zich ontwikkelen zonder dat er grote of zichtbare veranderingen zijn in de borst. Daarom is het belangrijk dat mannen die risicofactoren hebben of zich zorgen maken, regelmatig gecontroleerd worden door een arts.
Als er geen pijn is, is het geen borstkanker
Een andere misvatting is dat borstkanker altijd gepaard gaat met pijn. De meeste mannen die borstkanker ontwikkelen, ervaren geen pijn in de borst, zelfs niet wanneer er een tumor aanwezig is. Pijn is geen universeel symptoom van borstkanker, en het ontbreken van pijn betekent niet dat er geen kanker is. Dit kan leiden tot vertraging in het zoeken naar medische hulp, wat nadelige gevolgen kan hebben voor de behandeling.
Borstkanker bij mannen is altijd een dodelijke aandoening
Hoewel borstkanker bij mannen zeldzaam is, betekent dit niet dat het altijd fataal is. Net als bij vrouwen, kan borstkanker bij mannen goed behandeld worden, vooral wanneer het vroeg wordt ontdekt. Behandelingen zoals
radiotherapie, chirurgie en chemotherapie kunnen effectief zijn, afhankelijk van het stadium en de aard van de kanker. Vroege detectie en behandeling verbeteren de prognose aanzienlijk.
De behandeling voor borstkanker bij mannen verschilt van die voor vrouwen
De behandeling voor borstkanker bij mannen is vaak vergelijkbaar met die voor vrouwen. Dit kan chirurgische ingrepen, zoals het verwijderen van de tumor of de gehele borst, omvatten. Verder kunnen aanvullende behandelingen zoals
bestraling of chemotherapie worden aanbevolen. Het behandelplan wordt echter op maat gemaakt, afhankelijk van het stadium van de kanker, de hormonale gevoeligheid van de tumor en de algemene gezondheid van de patiënt.
Borstkanker bij mannen heeft altijd te maken met het gebruik van alcohol of andere risicofactoren
Hoewel alcoholmisbruik een risicofactor kan zijn voor borstkanker bij zowel mannen als vrouwen, is het niet de enige oorzaak van de ziekte bij mannen. Er zijn veel andere risicofactoren, zoals genetische aanleg, hormoononevenwichtigheden of eerdere blootstelling aan bestraling. Het is belangrijk te begrijpen dat borstkanker bij mannen niet altijd het gevolg is van leefstijlkeuzes of omgevingsfactoren.
Lees verder