Tepelafwijkingen: Soorten abnormale tepels bij vrouwen

Sommige vrouwen kampen met één of meer afwijkende tepels. Deze tepelafwijkingen kunnen geassocieerd zijn met ernstige, onderliggende aandoeningen of structurele defecten die de werking van de tepel beïnvloeden. Abnormale tepels kunnen ook emotionele problemen veroorzaken, zoals angst en schaamte. In sommige gevallen kan een tepelcorrectie mogelijk zijn. De arts zal ook de eventueel onderliggende aandoening of andere aanwezige klachten behandelen.

• Normale tepels
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Voorbeelden van tepelafwijkingen
• Athelie en ontbrekende tepels
• Ingetrokken tepels
• Omgekeerde tepels
• Polythelie en een aangeboren extra tepel
• Prominente tepels
• Trauma aan of verlies van tepel
• Andere tepelafwijkingen bij vrouwen
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsymptomen
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Normale tepels

Normaal gesproken bevindt de tepel zich op het tepelhof van elke borst en steekt deze een beetje uit. Sommige vrouwen vermoeden soms dat ze te maken hebben met abnormale tepels omdat de twee tepels verschillend zijn in vorm, maat of kleur. Net zoals borsten die asymmetrisch zijn in vorm en grootte, vertonen tepels vaak lichte uiterlijke verschillen. Dit is een normaal fysiologisch verschijnsel en wordt door artsen niet beschouwd als een misvorming of tepelafwijking. Wanneer echter plotseling een onevenredige omvang van de tepels ten opzichte van de borst of het tepelhof ontstaat, en er mogelijk ook tepelpijn optreedt, is medisch advies noodzakelijk.

Epidemiologie

Tepelafwijkingen bij vrouwen kunnen variëren van milde tot ernstigere aandoeningen. Het is belangrijk om de prevalentie en frequentie van deze afwijkingen te begrijpen om risicogroepen beter te identificeren en tijdig medische hulp te bieden.

Prevalentie van tepelafwijkingen
De prevalentie van tepelafwijkingen varieert sterk, afhankelijk van het type afwijking. Veel vrouwen ervaren tijdelijke veranderingen in hun tepels tijdens hormonale schommelingen, zoals zwangerschap of de menstruatiecyclus. Sommige afwijkingen zijn zeldzaam, zoals athelie (ontbreken van de tepel), terwijl andere, zoals ingetrokken tepels, veel vaker voorkomen en bij een aanzienlijk aantal vrouwen voorkomen.

Leeftijd en tepelafwijkingen
Tepelafwijkingen komen vaak voor tijdens bepaalde levensfasen. Zo kunnen jonge vrouwen hormonale veranderingen ervaren die tijdelijk tot een verandering in de tepelstructuur leiden. Ook postmenopauzale vrouwen kunnen veranderingen in de tepel waarnemen door de afname van hormonen, die de huidspanning en de tepelstructuur beïnvloeden. Bij postmenopauzale vrouwen kan een toegenomen kans op ingetrokken tepels en andere veranderingen optreden, deels als gevolg van huidveroudering.

Invloed van zwangerschap en borstvoeding
Tijdens de zwangerschap kunnen de tepels veranderen door hormonale invloeden, wat vaak leidt tot vergroting of pigmentveranderingen. Bij vrouwen die borstvoeding geven, komen tepelafwijkingen vaak voor door de mechanische belasting die het geven van borstvoeding met zich meebrengt, zoals ingetrokken tepels of schade door verkeerd aanleggen van de baby.

Mechanisme

Tepelafwijkingen kunnen verschillende oorzaken en mechanismen hebben, zowel genetisch als door omgevingsfactoren. Het begrijpen van het mechanisme helpt bij het bepalen van de juiste behandelingsmethoden.

Hormonale invloeden
Hormonen spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling en verandering van de tepels. Veranderingen in oestrogeen- en progesteronniveaus kunnen invloed hebben op de tepelgrootte en -vorm. Zo kunnen verhoogde oestrogeenspiegels tijdens de zwangerschap de tepels vergroten en pigmenteren, terwijl hormonale fluctuaties tijdens de menstruatiecyclus tijdelijke veranderingen kunnen veroorzaken, zoals gevoeligheid of kleine afwijkingen in de tepelstructuur.

Genetische factoren
Sommige tepelafwijkingen zijn aangeboren en hebben genetische oorzaken. Aangeboren afwijkingen zoals polythelie (extra tepels) of athelie (afwezigheid van de tepel) kunnen voorkomen als gevolg van genetische variaties die de ontwikkeling van de borstklieren beïnvloeden. Dit kan optreden tijdens de embryonale ontwikkeling, wanneer de borstklieren zich ontwikkelen. Andere afwijkingen zoals ingetrokken tepels kunnen zowel genetisch als door omgevingsfactoren worden beïnvloed.

Trauma en beschadiging
Trauma aan de borst of tepel kan leiden tot blijvende afwijkingen in de tepelstructuur. Een zwaar trauma kan bijvoorbeeld leiden tot het verlies van een tepel of schade aan de tepelhof, wat kan resulteren in de vorming van littekens of een gewijzigde tepelstructuur. Verlies van de tepel kan ook optreden door chirurgische ingrepen zoals borstverkleining of borstamputatie.

Voorbeelden van tepelafwijkingen

Athelie en ontbrekende tepels

Bij de zeldzame aangeboren aandoening athelie ontbreekt één of beide tepels. Meestal ontbreekt slechts één tepel. Athelie kan soms een kenmerk zijn van het Poland-syndroom (afwijkingen aan borstkas en hand). Bilaterale athelie (afwezigheid van tepels op beide borsten) komt voor bij bepaalde vormen van ectodermale dysplasie.

Ingetrokken tepels

Ingetrokken tepels worden vaak verward met ‘omgekeerde tepels’, maar dit is niet hetzelfde. Bij ingetrokken tepels zijn de tepels teruggetrokken naar binnen, terwijl ze eerder boven het oppervlak van het tepelhof uitkwamen. Ze steken niet uit door stimulatie.

Dit kan mogelijk te wijten zijn aan:

• aan leeftijd gerelateerde veranderingen
• borstkanker
• een borstabces (pijnlijke knobbel met pus in de borst)
• een infectie van het melkkanaal
• een trauma resulterend in vetnecrose (gebied van vetweefsel na trauma, vaak op de borst) of littekens
• een verzakking van de borst
• mastitis (ontsteking van borstweefsel, vaak bij het geven van borstvoeding)
• plotseling en overmatig gewichtsverlies
• postoperatief na een borst- of tepeloperatie
• tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen)
• uitbreiding (ectasie) van de melkkanalen

Omgekeerde tepels

Bij omgekeerde tepels (tepelinversie) zijn de tepels naar binnen in het tepelhof gedraaid. Eén of beide tepels kunnen omgekeerd zijn. Drukt de vrouw op de borst, dan komen de tepels wel uit het tepelhof tevoorschijn. Ook tijdens de zwangerschap en borstvoedingperiode zijn de tepels mogelijk nog steeds naar binnen gedraaid. Het geven van borstvoeding kan soms moeilijk zijn, maar meestal is het mogelijk om de tepels in een normale stand te krijgen als de baby de tepels goed vastneemt in de mond, of wanneer de vrouw een borstkolf gebruikt.

In veel gevallen is tepelinversie aangeboren. Soms liggen genen aan de basis van het verschil in de vorm van de tepel. Omgekeerde tepels kunnen ook een onderdeel zijn van aandoeningen zoals:

• congenitale glycosyleringsstoornis
• het chromosoom 2q deletiesyndroom
• het Fryns-Aftimos-syndroom
• het Kennerknecht-Sorgo-Oberhoffer-syndroom
• het Weaver-syndroom (neurologische aandoening)

Polythelie en een aangeboren extra tepel

Een vrouw met polythelie heeft vanaf de geboorte een extra tepel boven of onder de normaal gesitueerde tepel. Soms komt de extra tepel ook elders op het lichaam voor, meestal langs de ‘melklijn’ die zich uitstrekt van de oksel tot de liesstreek.

Prominente tepels

Soms zijn de tepels ongebruikelijk groot en steken ze veel vooruit. Deze prominente tepels zijn vooral zichtbaar tijdens de puberteit bij vrouwen en worden veroorzaakt door de groei en ontwikkeling van de borsten (vrouwelijke geslachtskenmerken). Ook tijdens de zwangerschap en borstvoedingperiode kunnen de tepels prominenter en vooruitstekend zijn. Prominente en gezwollen tepels kunnen ook voorkomen bij tubulaire borstvervorming, waarbij het onderliggende borstweefsel vooruitsteekt.

Trauma aan of verlies van tepel

Een trauma aan de borst of tepel kan afwijkingen veroorzaken. Vooral een tepelpiercing kan leiden tot infecties en/of littekenvorming. Brandwonden kunnen ook leiden tot misvormde tepels, of zelfs tot het verlies van één of beide tepels. Af en toe kan een trauma leiden tot onvolledige tepels zonder openingen op het oppervlak voor de uitstroom van melk.

Andere tepelafwijkingen bij vrouwen

Geschubde, gekloofde of gebarsten tepels kunnen het gevolg zijn van de volgende aandoeningen:

• de ziekte van Paget van de tepel (een vorm van borstkanker)
• eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid)
• irriterende dermatitis (joggerstepels)
• psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers)

Deze abnormale tepels kunnen ook worden gezien bij vrouwen die borstvoeding geven.

Oorzaken

De oorzaken van tepelafwijkingen zijn veelzijdig en kunnen zowel genetisch als omgevingsgerelateerd zijn. Veel tepelafwijkingen ontstaan in de vroege ontwikkeling en kunnen erfelijk zijn. Andere afwijkingen kunnen het gevolg zijn van hormonale veranderingen, trauma of infecties.

Genetische oorzaken
Sommige tepelafwijkingen, zoals polythelie (extra tepels), kunnen genetisch bepaald zijn. Deze aandoeningen worden vaak geërfd via een autosomaal dominante overerving, wat betekent dat slechts één ouder de afwijking hoeft door te geven om het te laten verschijnen. Aangeboren tepelafwijkingen kunnen variëren van mild tot ernstig en kunnen de anatomie van de borst op verschillende manieren beïnvloeden.

Hormonale oorzaken
Hormonale veranderingen kunnen ook bijdragen aan de ontwikkeling van tepelafwijkingen. Veranderingen in hormoonspiegels, bijvoorbeeld tijdens de zwangerschap of de puberteit, kunnen invloed hebben op de groei en de functie van de melkklieren en melkkanalen. Dit kan leiden tot vergroting, pijn of vormveranderingen van de tepel.

Trauma en infecties
Trauma aan de borst, zoals een blessure of een chirurgische ingreep, kan de tepelstructuur veranderen en leiden tot afwijkingen. Infecties zoals mastitis kunnen ook leiden tot zwelling en veranderingen in het uiterlijk van de tepel, zoals roodheid of afscheiding.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van tepelafwijkingen kunnen vergroten. Deze risicofactoren kunnen variëren van genetische aanleg tot omgevingsfactoren die de gezondheid van de borsten beïnvloeden.

Genetische aanleg
Een familiegeschiedenis van tepelafwijkingen of borstafwijkingen kan de kans vergroten dat een vrouw soortgelijke afwijkingen ontwikkelt. Genetische aandoeningen die invloed hebben op de ontwikkeling van de borsten kunnen het risico op tepelafwijkingen verhogen, zoals het geval is bij polythelie of athelie.

Hormonale veranderingen
Veranderingen in hormoonspiegels door zwangerschap, menstruatie of de menopauze kunnen het risico op tepelafwijkingen verhogen. Vrouwen die hormonale therapieën ondergaan, zoals hormoonvervangende therapie (HRT), kunnen ook een verhoogd risico hebben op bepaalde tepelafwijkingen, zoals ingetrokken tepels of veranderingen in de tepelgroei.

Omgevingsfactoren en trauma
Vrouwen die blootgesteld worden aan bepaalde omgevingsfactoren zoals straling of chemische stoffen kunnen een verhoogd risico lopen op tepelafwijkingen. Ook fysiek trauma aan de borst of de tepels, zoals een blessure of operatie, kan leiden tot blijvende veranderingen in de tepelstructuur.

Risicogroepen

Sommige vrouwen behoren tot risicogroepen voor het ontwikkelen van tepelafwijkingen, vaak als gevolg van onderliggende medische aandoeningen of levensstijlkeuzes.

Vrouwen met een verhoogd risico op borstkanker
Vrouwen die een familiegeschiedenis van borst- of eierstokkanker hebben, kunnen een verhoogd risico hebben op tepelafwijkingen, zoals veranderingen in de vorm of grootte van de tepel. In sommige gevallen kunnen tepelafwijkingen een teken zijn van borsttumoren of andere kankergerelateerde aandoeningen.

Vrouwen met een verzwakt immuunsysteem
Vrouwen met aandoeningen die hun immuunsysteem verzwakken, zoals HIV/AIDS of bepaalde vormen van kanker, kunnen een verhoogd risico hebben op infecties die de tepels beïnvloeden, wat leidt tot afwijkingen zoals ontsteking of etterige afscheiding.

Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven
Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven, lopen risico op tepelafwijkingen door de hormonale veranderingen en de fysieke belasting die het geven van borstvoeding met zich meebrengt. Vaak voorkomende afwijkingen bij deze vrouwen zijn ingetrokken tepels of beschadigingen door verkeerd aanleggen van de baby.

Geassocieerde symptomen

Tepelafwijkingen kunnen vaak gepaard gaan met andere symptomen die kunnen wijzen op onderliggende aandoeningen. Het is belangrijk om deze symptomen te herkennen, omdat ze cruciale aanwijzingen kunnen geven over de gezondheid van de patiënt.

Pijn of ongemak
Veel tepelafwijkingen gaan gepaard met pijn of ongemak. Dit kan vooral het geval zijn bij ingetrokken of omgekeerde tepels, die het moeilijk maken om een zuigeling goed aan de borst te laten drinken. Andere afwijkingen zoals tepelverdikking kunnen ook pijn veroorzaken.

Afscheiding uit de tepel
Afscheiding uit de tepel, vooral als het bloederig of groenachtig is, kan duiden op een onderliggende infectie of zelfs een tumor. Het is belangrijk om elke vorm van abnormale afscheiding snel door een arts te laten onderzoeken.

Alarmsymptomen

Hoewel tepelafwijkingen vaak goedaardig zijn, kunnen sommige symptomen wijzen op onderliggende medische aandoeningen die medische aandacht vereisen.

Bloed of afscheiding uit de tepel
Een van de meest zorgwekkende alarmsymptomen is het optreden van bloed of ongebruikelijke afscheiding uit de tepel, wat kan wijzen op een infectie, een goed- of kwaadaardige tumor of een andere onderliggende aandoening. Het is belangrijk om dergelijke symptomen direct door een arts te laten onderzoeken.

Veranderingen in tepelgrootte of -vorm
Plotselinge of onverklaarbare veranderingen in de grootte of vorm van de tepel kunnen een aanwijzing zijn voor een onderliggende aandoening, zoals borstkanker of een infectie. Elke verandering die langdurig aanhoudt of gepaard gaat met andere symptomen, zoals pijn of zwelling, moet nader worden onderzocht.

Pijn of gevoeligheid in de tepel
Pijn of gevoeligheid in de tepels, vooral wanneer deze gepaard gaat met andere symptomen zoals zwelling of afscheiding, kan een teken zijn van een onderliggende aandoening, zoals een infectie of een tumor.

Behandeling

De behandeling van tepelafwijkingen hangt af van de oorzaak en de ernst van de afwijking. In sommige gevallen kan een eenvoudige therapie of aanpassing voldoende zijn, terwijl in andere gevallen chirurgische ingrepen noodzakelijk zijn.

Chirurgische correctie
Chirurgische correctie kan nodig zijn voor aandoeningen zoals ingetrokken tepels, waarbij een operatie kan helpen de tepel te herstellen naar een meer natuurlijke positie.

Medicamenteuze behandeling
Sommige tepelafwijkingen kunnen worden behandeld met medicatie, bijvoorbeeld wanneer er sprake is van infecties zoals mastitis. Antibiotica kunnen worden voorgeschreven om de infectie te behandelen.

Prognose

De prognose van tepelafwijkingen hangt af van het type afwijking en de onderliggende oorzaak. In veel gevallen zijn tepelafwijkingen goedaardig en kunnen ze succesvol worden behandeld of gecorrigeerd.

Goedaardige afwijkingen
De meeste tepelafwijkingen, zoals ingetrokken tepels of polythelie, zijn goedaardig en kunnen zonder ernstige gevolgen worden behandeld. In sommige gevallen is een eenvoudige correctie of behandeling voldoende om de symptomen te verlichten. Vrouwen met deze aandoeningen kunnen doorgaans een normaal leven leiden.

Ernstige gevallen
In zeldzamere gevallen, wanneer tepelafwijkingen verband houden met ernstigere aandoeningen zoals borst- of tepelkanker, kan de prognose minder gunstig zijn. Vroege detectie en behandeling zijn cruciaal om de uitkomst te verbeteren en de verspreiding van de ziekte te voorkomen.

Complicaties

Complicaties kunnen optreden als tepelafwijkingen niet adequaat behandeld worden. Dit kan leiden tot infecties, pijn of zelfs borstkanker als er een onderliggende ernstige aandoening is.

Infecties
Onbehandelde infecties kunnen leiden tot langdurige pijn, littekens en in sommige gevallen zelfs tot de noodzaak van een operatie.

Borstkanker
Hoewel zeldzaam, kunnen tepelafwijkingen zoals afscheiding of huidveranderingen wijzen op borstkanker. Het is essentieel om deze symptomen serieus te nemen en snel medische hulp in te schakelen.

Preventie

Hoewel niet alle tepelafwijkingen kunnen worden voorkomen, zijn er verschillende preventieve maatregelen die vrouwen kunnen nemen om het risico op bepaalde afwijkingen te verlagen.

Goede mondhygiëne en verzorging van de borst
Vrouwen kunnen hun borsten gezond houden door een goede verzorging van de huid rondom de tepel en regelmatig te controleren op veranderingen. Dit helpt om symptomen vroegtijdig op te merken en tijdig medische hulp te zoeken.

Beperk blootstelling aan risicofactoren
Het vermijden van risicofactoren, zoals overmatig alcoholgebruik, roken en blootstelling aan schadelijke chemische stoffen, kan helpen om tepelafwijkingen te voorkomen die door omgevingsfactoren worden veroorzaakt.

Regelmatige medische controles
Vrouwen wordt aangeraden om regelmatig medische controles te ondergaan, vooral als ze een verhoogd risico hebben op borst- of tepelkanker. Vroege opsporing en behandeling kunnen de prognose aanzienlijk verbeteren.

Lees verder

• Eén of meer extra tepel of tepels: Meestal onschuldig
• Ingetrokken (omgekeerde) tepels: Oorzaken van tepelinversie
• Athelie: Ontbrekende tepel of afwezige tepels aan borst