Uitzaaiingen (metastasen) van borstkanker: Locaties

Sommige patiënten met borstkanker krijgen van hun arts te horen dat de kanker gemetastaseerd is. Dit houdt in dat de kanker zich naar andere lichaamsdelen verspreid heeft, zoals de botten, de hersenen, de lever, de longen en de lymfeklieren. Dit betekent dat de kanker zich in een verder gevorderd stadium (stadium IV) bevindt dan wanneer enkel kanker in de borsten aanwezig is. Bij het vaststellen van het kankerstadium bepaalt de arts onder andere hoe ver de kanker zich heeft verspreid. Borstkanker keert mogelijk maanden of jaren na de oorspronkelijke diagnose en behandeling in een ander lichaamsdeel terug. Bijna 30% van de patiënten met de diagnose van borstkanker in een vroeg stadium ontwikkelt uiteindelijk metastasen (uitzaaiingen van kanker).

• Wijze van verspreiding van borstkanker
• Meest voorkomende getroffen organen van gemetastaseerde borstkanker
• Botten
• Hersenen
• Lever
• Longen
• Lymfeklieren
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van uitgezaaide borstkanker
• Prognose van gemetastaseerde borstkanker

Wijze van verspreiding van borstkanker

Kankercellen reizen via het lymfesysteem of de bloedbaan van de borst naar andere organen. Vaak verspreidt borstkanker zich wanneer de kanker in de lymfeklieren onder de armen (axillaire knopen) terechtkomt. Van daaruit komen de kankercellen terecht in het lymfestelsel, een verzameling knopen en bloedvaten die deel uitmaken van het immuunsysteem van het lichaam. Zodra de kanker andere organen heeft bereikt, vormt deze nieuwe tumoren. Gemetastaseerde borstkanker begint mogelijk ook maanden of jaren nadat de behandeling voor een kanker in een eerdere fase beëindigd werd. Behandelingen zoals chirurgie, radiotherapie en chemotherapie zijn goed in het verwijderen of doden van kankercellen. Maar soms blijven een paar kankercellen achter. Zelfs een enkele kankercel groeit dan mogelijk uit tot een nieuwe tumor die zich naar andere lichaamsdelen kan verspreiden.

Meest voorkomende getroffen organen van gemetastaseerde borstkanker

Borstkanker die een ander orgaan bereikt, blijft ook borstkanker. Als borstkanker zich bijvoorbeeld heeft verspreidt naar de longen, lijdt de patiënt niet aan longkanker maar aan longmetastasen (uitzaaiingen van kanker in de longen). Sommige plaatsen zijn erg vaak aangetast door gemetastaseerde borstkanker met name de botten, de hersenen, de lever, de longen en de lymfeklieren.

Botten

Wanneer borstkanker in de botten zit (botmetastasen), is botpijn meestal het eerste symptoom dat een patiënt ervaart. Elk bot is mogelijk aangetast, zoals de wervelkolom, de armen en de benen. Soms is het bot zwak genoeg om te breken en een botbreuk te veroorzaken, maar meestal volstaat een behandeling om deze complicatie te voorkomen. Als de kanker de wervelkolom treft, krijgt de patiënt te maken met dit incontinentie. Wanneer een arm of been getroffen is, treedt gevoelloosheid of zwakte op. Deze symptomen verschijnen door druk op de zenuwen.

Hersenen

Soms verspreidt de borstkanker zich naar de hersenen (hersenmetastasen), hetgeen resulteert in hoofdpijn, veranderingen in het gezichtsvermogen, veranderingen in het spraakvermogen, evenwichts- en coördinatieproblemen, gevoelloosheid of zwakte hebben in een lichaamsdeel, gedragsveranderingen, verwardheid of epileptische aanvallen.

Lever

Als borstkanker zich verspreidt naar de lever (levermetastasen), lijdt de patiënt aan aanhoudende buikpijn, koorts, zwakte, vermoeidheid, een opgeblazen of vol gevoel, een verminderde eetlust en gewichtsverlies. De huid en het wit van de ogen krijgt bovendien een gele kleur (geelzucht). Dit symptoom is het gevolg van een slecht werkende leverfunctie.

Longen

Borstkanker verspreidt zich mogelijk naar de longen (longmetastasen) of de ruimte tussen de longen en de borstwand, waardoor een vochtophoping rond de longen tot stand komt. Symptomen hiervan zijn kortademigheid, een aanhoudende hoest en pijn op de borst. Sommige patiënten hebben een verlies van eetlust wat leidt tot gewichtsverlies.

Lymfeklieren

De lymfeklieren onder de arm, in de borst en in de buurt van het sleutelbeen behoren tot de eerste plaatsen waar borstkanker zich verspreidt (lymfekliermetastasen. Artsen sprekende over ‘uitgezaaide’ of ‘gemetastaseerde’ kanker’ als de kanker zich buiten deze kleine klieren verspreidt naar andere lichaamsdelen. Wanneer een patiënt de diagnose van borstkanker krijgt, moet de arts de lymfeklieren in de buurt van de tumor controleren om er zeker van te zijn dat deze niet getroffen zijn. Het lymfesysteem helpt bacteriën en ander schadelijk materiaal uit het lichaam te verwijderen. Wanneer de borstkanker zich in deze lymfeknopen bevindt, merkt een patiënt niet altijd symptomen op.

Diagnose en onderzoeken

Als een patiënt één van de symptomen van uitgezaaide borstkanker heeft, voert de arts één of meer van volgende testen uit:

• een biopsie (verwijderen van weefselmonster) van elk verdacht gebied
• een bloedonderzoek (inclusief tumormarkers bij sommige patiënten)
• een botscan van het hele lichaam, met of zonder röntgenfoto's van specifieke botten
• een bronchoscopie (inwendig kijkonderzoek van de luchtwegen) bij patiënten die constant hoesten of moeite hebben met ademhalen
• een CT-scan van de borst, de buik, het bekkengebied en/of de hersenen
• een MRI-scan van de wervelkolom of de hersenen
• een PET-scan
• een röntgenfoto of echografie van de buik of borst
• een verwijdering van vloeistof uit het gebied met symptomen om dit te laten controleren op de aanwezigheid van kankercellen

Behandeling van uitgezaaide borstkanker

Mogelijk heeft een patiënt chirurgie, chemotherapie, radiotherapie en/of medicijnen nodig. De medicijnen die de arts aanbeveelt, zijn afhankelijk van het type borstkanker. Als het hormoon oestrogeen de groei van de kankercellen bevordert, opteert de arts een andere behandeling dan voor een patiënt met HER2-borstkanker. Bij HER2-borstkanker stimuleert een bepaald eiwit de groei van de kanker. Pijnbestrijding is ook essentieel zodat de patiënt zich zo goed mogelijk blijft voelen.

Prognose van gemetastaseerde borstkanker

Gemetastaseerde borstkanker is ongeneeslijk en is terminaal. De vijfjaarsoverleving van gemetastaseerde borstkanker bedraagt circa 22%. Uitgezaaide borstkanker is echter niet hopeloos. Veel patiënten blijven in deze fase een lang, productief leven leiden. Er zijn een breed scala aan behandelingsopties voor uitgezaaide borstkanker. Meer en meer patiënten leven ten volle tijdens hun behandeling voor uitgezaaide borstkanker. Hoewel gemetastaseerde borstkanker mogelijk niet helemaal verdwijnt, is het dankzij een behandeling vaak wel mogelijk om de ziekte gedurende een aantal jaren onder controle te houden. Als een behandeling niet meer werkt, is er meestal een andere behandelingsoptie beschikbaar. De kanker is soms actief en gaat dan op andere momenten in remissie. Veel verschillende behandelingen worden alleen en/of in combinatie met elkaar gebruikt. Even stoppen met de behandeling wanneer de ziekte onder controle is en de patiënt zich goed voelt, maakt vaak een groot verschil in de kwaliteit van leven.

Lees verder

• Metastasen: Uitzaaiingen van kanker in andere lichaamsdelen
• Borstkanker (mammacarcinoom) bij vrouwen: Tumor in borst
• Longmetastasen: Uitzaaiingen van kanker in de longen
• Levermetastasen: Uitzaaiingen van kanker in de lever
• Botmetastasen: Uitzaaiingen van kanker in de botten met pijn