Uitzaaiingen (metastasen) van borstkanker: Locaties

Sommige patiënten met borstkanker krijgen te horen dat de kanker is gemetastaseerd, wat betekent dat de kanker zich naar andere lichaamsdelen heeft verspreid, zoals de botten, de hersenen, de lever, de longen en de lymfeklieren. Dit duidt op een gevorderd stadium van kanker (stadium IV), vergeleken met een situatie waarin de kanker enkel in de borst aanwezig is. Bij het vaststellen van het kankerstadium bepaalt de arts onder andere hoe ver de kanker zich heeft verspreid. Het is mogelijk dat borstkanker maanden of jaren na de oorspronkelijke diagnose en behandeling weer terugkeert in een ander lichaamsdeel. Ongeveer 30% van de patiënten met een vroege diagnose van borstkanker ontwikkelt uiteindelijk metastasen.

• Verspreidingswijzen van borstkanker
• Meest voorkomende organen aangetast door gemetastaseerde borstkanker
• Botten
• Hersenen
• Lever
• Longen
• Lymfeklieren
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van uitgezaaide borstkanker
• Prognose van gemetastaseerde brstkanker
• Ondersteuning en hulpbronnen

Verspreidingswijzen van borstkanker

Kankercellen verspreiden zich via het lymfesysteem of de bloedbaan van de borst naar andere organen. Borstkanker verspreidt zich vaak wanneer de kankercellen in de lymfeklieren onder de armen (axillaire knopen) terechtkomen. Vanuit daar komen de kankercellen in het lymfestelsel terecht, een netwerk van knopen en bloedvaten dat deel uitmaakt van het immuunsysteem van het lichaam. Zodra de kanker andere organen bereikt, kunnen er nieuwe tumoren ontstaan. Gemetastaseerde borstkanker kan ook maanden of jaren na de behandeling van een eerdere fase van kanker optreden. Behandelingen zoals chirurgie, radiotherapie, en chemotherapie zijn effectief in het verwijderen of doden van kankercellen, maar soms blijven enkele kankercellen achter. Zelfs een enkele kankercel kan uitgroeien tot een nieuwe tumor die zich naar andere lichaamsdelen verspreidt.

Meest voorkomende organen aangetast door gemetastaseerde borstkanker

Wanneer borstkanker naar andere organen verspreidt, blijft het borstkanker en verandert de diagnose niet in bijvoorbeeld longkanker. Als borstkanker zich naar de longen verspreidt, spreekt men van longmetastasen (uitzaaiingen). De meest voorkomende organen die door metastasen van borstkanker worden aangetast zijn de botten, de hersenen, de lever, de longen, en de lymfeklieren.

Botten

Wanneer borstkanker naar de botten uitzaait (botmetastasen), is botpijn vaak het eerste merkbare symptoom. De kanker kan elk bot aantasten, zoals de wervelkolom, de armen, en de benen. Soms kan de botstructuur verzwakken en leiden tot een botbreuk, maar meestal kan deze complicatie worden voorkomen met een passende behandeling. Als de kanker de wervelkolom aantast, kunnen er neurologische symptomen zoals incontinentie optreden. Bij betrokkenheid van armen of benen kunnen symptomen zoals gevoelloosheid of zwakte optreden, vaak door druk op de zenuwen.

Hersenen

Als borstkanker zich verspreidt naar de hersenen (hersenmetastasen), kunnen symptomen optreden zoals hoofdpijn, veranderingen in gezichtsvermogen, problemen met spraak, evenwichts- en coördinatiestoornissen, gevoelloosheid of zwakte in een lichaamsdeel, gedragsveranderingen, verwardheid, en epileptische aanvallen.

Lever

Als borstkanker zich naar de lever verspreidt (levermetastasen), kunnen symptomen optreden zoals aanhoudende buikpijn, koorts, zwakte, vermoeidheid, een opgeblazen gevoel, een verminderde eetlust, en gewichtsverlies. De huid en het wit van de ogen kunnen geel worden, een aandoening die geelzucht wordt genoemd en voortkomt uit een verminderde leverfunctie.

Longen

Borstkanker kan zich ook naar de longen verspreiden (longmetastasen) of de ruimte tussen de longen en de borstwand, wat kan leiden tot vochtophoping rond de longen. Symptomen hiervan zijn kortademigheid, een aanhoudende hoest, en pijn op de borst. Sommige patiënten ervaren ook verlies van eetlust, wat kan leiden tot gewichtsverlies.

Lymfeklieren

De lymfeklieren onder de arm, in de borst en bij het sleutelbeen zijn vaak de eerste plaatsen waar borstkanker zich verspreidt (lymfekliermetastasen). Artsen spreken van ‘uitgezaaide’ of ‘gemetastaseerde’ kanker wanneer de kanker zich buiten deze lymfeklieren verspreidt naar andere lichaamsdelen. Bij de diagnose van borstkanker controleert de arts de lymfeklieren in de nabijheid van de tumor om te bepalen of ze zijn aangetast. Het lymfestelsel speelt een rol bij het verwijderen van bacteriën en ander schadelijk materiaal uit het lichaam. Wanneer borstkanker zich in deze lymfeklieren bevindt, merkt een patiënt niet altijd symptomen op.

Diagnose en onderzoeken

Bij verdenking van uitgezaaide borstkanker kan de arts een of meer van de volgende onderzoeken aanvragen:

• Een biopsie (weefselmonster) van elk verdacht gebied
• Een bloedonderzoek (inclusief tumormarkers indien nodig)
• Een botscan van het gehele lichaam, met of zonder röntgenfoto’s van specifieke botten
• Een bronchoscopie (inwendig kijkonderzoek van de luchtwegen) bij patiënten met aanhoudende hoest of ademhalingsproblemen
• Een CT-scan van de borst, buik, bekkengebied, en/of hersenen
• Een MRI-scan van de wervelkolom of de hersenen
• Een PET-scan
• Een röntgenfoto of echografie van de buik of borst
• Verwijdering en analyse van vloeistof uit het gebied met symptomen om te testen op kankercellen

Behandeling van uitgezaaide borstkanker

De behandeling van gemetastaseerde borstkanker kan chirurgie, chemotherapie, radiotherapie en/of medicatie omvatten. De keuze van medicijnen hangt af van het type borstkanker. Bijvoorbeeld, als oestrogeen de groei van de kankercellen bevordert, kiest de arts mogelijk voor een andere behandeling dan bij HER2-borstkanker, waarbij een bepaald eiwit de groei stimuleert. Pijnbestrijding is ook belangrijk om de levenskwaliteit van de patiënt te verbeteren.

Prognose van gemetastaseerde brstkanker

Gemetastaseerde borstkanker is momenteel ongeneeslijk en wordt beschouwd als terminaal. De vijfjaarsoverleving voor gemetastaseerde borstkanker bedraagt ongeveer 22%. Desondanks is er hoop voor veel patiënten, die vaak een lang en productief leven kunnen leiden ondanks de ziekte. Dankzij een breed scala aan behandelingsopties kunnen veel patiënten een goede kwaliteit van leven behouden tijdens hun behandeling. Hoewel de kanker vaak niet volledig verdwijnt, kan het dankzij behandeling mogelijk zijn om de ziekte enkele jaren onder controle te houden. Wanneer een behandeling niet meer effectief is, zijn er meestal alternatieve behandelingsopties beschikbaar. De ziekte kan actieve perioden afwisselen met remissies. Diverse behandelingen worden vaak gecombineerd, en een tijdelijke onderbreking van de behandeling kan soms de kwaliteit van leven aanzienlijk verbeteren.

Ondersteuning en hulpbronnen

Patiënten met gemetastaseerde borstkanker kunnen baat hebben bij aanvullende ondersteuning en hulpbronnen, zoals:

• Psychologische begeleiding en therapie
• Steungroepen voor borstkankerpatiënten
• Pijnmanagement en palliatieve zorg
• Voedingsadvies en ondersteuning
• Sociale werkers en casemanagers

Deze extra ondersteuning kan helpen bij het omgaan met de emotionele en praktische uitdagingen die gepaard gaan met een diagnose van gemetastaseerde borstkanker.

Voor de meest actuele informatie en ondersteuning kunt u terecht op gespecialiseerde websites en contact opnemen met zorgprofessionals die ervaring hebben met het behandelen van borstkanker in een gevorderd stadium.

Lees verder

• Metastasen: Uitzaaiingen van kanker in andere lichaamsdelen
• Borstkanker (mammacarcinoom) bij vrouwen: Tumor in borst
• Longmetastasen: Uitzaaiingen van kanker in de longen
• Levermetastasen: Uitzaaiingen van kanker in de lever
• Botmetastasen: Uitzaaiingen van kanker in de botten met pijn