Gynaecomastie (borstontwikkeling bij de man): Oorzaken

Gynaecomastie is de medische term voor een meestal goedaardige vergroting van de borstklier bij mannen, die lijkt op de vrouwelijke borstontwikkeling. Dit gebeurt door een toename van borstweefsel en niet door overtollig vet. Hoewel vergrote borsten bij mannen meestal onschadelijk zijn, kunnen ze leiden tot psychologische en emotionele problemen. De vergroting kan zich aan één of beide borsten voordoen en hoeft niet noodzakelijk symmetrisch te zijn. Dit betekent dat de ene borst groter kan zijn dan de andere. Gynaecomastie kan worden veroorzaakt door verschillende hormonale en medische factoren.

• Synoniemen van gynaecomastie
• Oorzaken van gynaecomastie
• Drugs- en alcoholmisbruik
• Geneesmiddelen en medische behandelingen
• Hormonale veranderingen bij mannen
• Diagnose van borstvergroting bij mannen
• Behandeling van gynaecomastie
• Prognose van gynaecomastie
• Complicaties van gynaecomastie
• Preventie van gynaecomastie

Synoniemen van gynaecomastie

Gynaecomastie is ook bekend onder de volgende synoniemen:

• borstontwikkeling bij de man
• gyneacomastie
• gynecomastie
• mannelijke borstvergroting
• mannelijke borstontwikkeling
• mannenborsten

Oorzaken van gynaecomastie

Gynaecomastie bij volwassenen kan ontstaan door diverse medische aandoeningen, waaronder:

• Chronische leveraandoeningen zoals cirrose
• Nierfalen en dialyse
• Lage testosteronspiegels
• Genetische aandoeningen zoals het Klinefelter-syndroom, dat gepaard gaat met kleine testikels en mannelijke onvruchtbaarheid
• Hyperthyreoïdie (overactieve schildklier)
• Tumoren, met name in de bijnieren, testes en hypofyse
• Ondervoeding en honger, die leiden tot een daling van testosteron maar een stabiel oestrogeenniveau

Drugs- en alcoholmisbruik

Alcoholmisbruik, evenals het gebruik van amfetaminen, heroïne, marihuana, methadon en andere (recreatieve) drugs, kan leiden tot borstvergroting bij mannen. Dit valt onder drugsmisbruik en kan bijdragen aan hormonale disbalansen die gynaecomastie veroorzaken.

Geneesmiddelen en medische behandelingen

Bepaalde medicijnen en behandelingen kunnen borstgroei bij mannen veroorzaken, zoals:

• Anabole steroïden
• Anti-angstmedicatie zoals diazepam en Valium
• Specifieke soorten antibiotica en antischimmelmiddelen
• Radiotherapie voor de testikels
• Medicijnen voor brandend maagzuur en zweren
• Chemotherapie bij kanker
• Bepaalde hartmedicatie
• Geneesmiddelen voor hiv-infectie
• Hormoonmedicatie voor prostaatkanker of prostaatvergroting
• Kruiden zoals lavendel, tea tree olie en dong quai
• Tricyclische antidepressiva
• Bepaalde voedingssupplementen

Hormonale veranderingen bij mannen

Hormonale veranderingen zijn een veelvoorkomende oorzaak van borstontwikkeling bij pasgeborenen, jongens en mannen. Een disbalans tussen oestrogeen (vrouwelijk hormoon) en testosteron (mannelijk hormoon) kan gynaecomastie veroorzaken. Beide hormonen zijn aanwezig in het mannelijke lichaam, en veranderingen in hun niveau of in de manier waarop het lichaam op deze hormonen reageert, kunnen leiden tot borstvergroting bij mannen.

Zuigelingen

Bij pasgeborenen kan gynaecomastie ontstaan door blootstelling aan oestrogeen van de moeder. Meer dan de helft van de pasgeborenen heeft vergrote borsten, die meestal binnen drie tot vier weken na de geboorte verdwijnen. In sommige gevallen kunnen de symptomen zes maanden of langer aanhouden. Sommige pasgeborenen kunnen ook melkachtige afscheiding vertonen, galactorroe, die meestal enkele weken aanhoudt, maar in zeldzame gevallen tot twee jaar kan duren.

Puberteit

Tijdens de puberteit ervaren veel jongens borstgroei door normale hormonale veranderingen. Ongeveer 50 tot 70 procent van de jongens ontwikkelt borsten tijdens deze fase. Deze vergroting verdwijnt vaak vanzelf binnen zes maanden tot twee jaar.

Volwassenen

Bij volwassen mannen kan borstgroei optreden als gevolg van veroudering, vooral bij mannen met overgewicht. Ongeveer één op de vier mannen van vijftig jaar en ouder ervaart deze verandering.

Diagnose van borstvergroting bij mannen

Lichamelijk onderzoek

Gynaecomastie kan meestal worden vastgesteld door een lichamelijk onderzoek door een arts. Tijdens dit onderzoek kan de arts ook tekenen van pijn, gevoeligheid of afscheiding uit de borst opmerken.

Diagnostisch onderzoek

Hoewel vaak geen aanvullend onderzoek nodig is, kunnen bloedonderzoeken, echografie van de borst, lever- en nierfunctieonderzoeken, en een mammografie helpen bij het uitsluiten van andere aandoeningen. Indien nodig kunnen aanvullende onderzoeken zoals een CT-scan, een MRI-scan, een echografie van de testes of lever, en een weefselbiopsie worden uitgevoerd.

Differentiële diagnose

Gynaecomastie kan soms worden verward met andere aandoeningen, zoals:

• Lymfoom
• Hypogonadisme (onvoldoende ontwikkeling van geslachtsklieren)
• Dermoïdcyste
• Borstkanker
• Vetweefsel in de borst
• Borstabces

Behandeling van gynaecomastie

In veel gevallen is behandeling niet nodig, omdat de borstgroei vaak vanzelf verdwijnt bij pasgeborenen en tieners. Pijnstillers en koelkompressen kunnen helpen bij pijnverlichting. De arts zal echter eventuele onderliggende medische aandoeningen behandelen en het huidig medicatiegebruik en mogelijk misbruik van alcohol of drugs evalueren. Het is belangrijk om eventuele wijzigingen in medicatie alleen na overleg met een arts door te voeren. In sommige gevallen kan een hormoonbehandeling nodig zijn om oestrogeen te blokkeren. In zeldzame gevallen kan een chirurgische borstverkleining nodig zijn, vooral als de borstgroei extreem, asymmetrisch of pijnlijk is.

Prognose van gynaecomastie

Gynaecomastie heeft over het algemeen een gunstige prognose, vooral als het gaat om gevallen die veroorzaakt worden door normale hormonale veranderingen tijdens de puberteit of door tijdelijke factoren zoals medicijngebruik of alcoholmisbruik. De meeste gevallen van gynaecomastie verdwijnen spontaan binnen enkele maanden tot jaren, afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de aandoening.

Bij pasgeborenen is de prognose meestal uitstekend. De vergrote borsten verdwijnen vaak binnen drie tot vier weken na de geboorte, hoewel het soms tot zes maanden kan duren. In de adolescentie verdwijnen de symptomen vaak binnen zes maanden tot twee jaar zonder medische ingreep.

Bij volwassenen is de prognose afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Als gynaecomastie het gevolg is van medicijngebruik of alcoholmisbruik, kan de toestand verbeteren zodra de onderliggende oorzaak wordt aangepakt. Bij hormonale onevenwichtigheden kan behandeling van de hormonale oorzaak leiden tot verbetering. Indien gynaecomastie wordt veroorzaakt door een onderliggende medische aandoening zoals lever- of nierproblemen, kan behandeling van deze aandoening de symptomen van gynaecomastie verlichten.

In zeldzame gevallen, wanneer gynaecomastie ernstig, pijnlijk of cosmetisch storend is, kan een chirurgische ingreep nodig zijn. De meeste patiënten ervaren na een chirurgische borstverkleining aanzienlijke verbetering in symptomen en tevredenheid met de uitkomst.

Complicaties van gynaecomastie

Hoewel gynaecomastie meestal onschadelijk is, kunnen er enkele complicaties optreden:

• Psychologische en emotionele impact: Vergrote borsten kunnen leiden tot aanzienlijke psychologische stress en sociale problemen, zoals vermijdingsgedrag, depressie of angst.
• Pijn en ongemak: In sommige gevallen kunnen vergrote borsten pijnlijk of ongemakkelijk aanvoelen, vooral als er druk of gevoeligheid rond de borst aanwezig is.
• Veranderingen in huid en tepel: Bij ernstige gevallen kan de huid rond de borst strak of uitgerekt raken. Soms kan er afscheiding uit de tepel optreden, wat kan wijzen op een onderliggende aandoening.
• Chirurgische risico's: Indien chirurgische interventie nodig is, kunnen er risico's en complicaties optreden zoals infecties, bloedingen, of ongewenste cosmetische resultaten.

Preventie van gynaecomastie

Hoewel gynaecomastie niet altijd kan worden voorkomen, kunnen er enkele maatregelen worden genomen om het risico te verminderen, afhankelijk van de oorzaak:

• Gezonde levensstijl: Het handhaven van een gezond gewicht en het vermijden van overmatig alcoholgebruik kunnen helpen bij het verminderen van het risico op gynaecomastie. Overgewicht en alcoholmisbruik zijn bekende risicofactoren.
• Medisch toezicht: Regelmatige controle door een arts kan helpen bij het vroegtijdig opsporen van hormonale onevenwichtigheden of andere medische aandoeningen die gynaecomastie kunnen veroorzaken.
• Bewust gebruik van medicatie: Het zorgvuldig volgen van medische voorschriften en het vermijden van het ongecontroleerd gebruik van medicijnen, zoals anabole steroïden en andere hormonen, kan helpen om medicijn-gerelateerde gynaecomastie te voorkomen.
• Voorlichting over drugsgebruik: Educatie en bewustwording over de risico's van recreatief drugsgebruik kunnen bijdragen aan het verminderen van het risico op gynaecomastie door drugsmisbruik.
• Vroegtijdige behandeling van onderliggende aandoeningen: Het tijdig aanpakken van medische aandoeningen zoals lever- of nierproblemen kan helpen om secundaire gynaecomastie te voorkomen.

Het is belangrijk voor mannen die symptomen van gynaecomastie ervaren om medische hulp te zoeken voor een juiste diagnose en behandeling. Door vroegtijdige interventie en een gezonde levensstijl kunnen de risico's en complicaties van gynaecomastie geminimaliseerd worden.