Beenkrampen: oorzaken en wat te doen?

Bij kramp trekken je spieren onwillekeurig krachtig samen en dit doet pijn. Kramp kan overal ontstaan en het kan verschillende oorzaken hebben, bijvoorbeeld een verminderde bloedtoevoer, een tekort aan zouten en vocht, kou of hitte. Een veelvoorkomende krampsoort is beenkramp. Meestal betreft het de kuitspieren. Het kan komen door intensief sporten, maar ook door verkeerde voeding. Wat houdt beenkramp in, wat kan de oorzaak zijn en hoe kun je dit het beste behandelen?

Algemeen

Kramp is het plotseling en onwillekeurig samentrekken van een spier of een spiergroep. Kramp kan ook ontstaan buiten de willekeurige spieren om, zoals orgaanspieren. Het kan bijvoorbeeld ook in de maag of darmen ontstaan. Meestal betreft het kramp in een spier. Dit is te voelen als een sterke en grote krampbeweging waarbij de spier aanspant, dat meestal gepaard gaat met pijn. Op dat moment functioneert de spier niet. Kramp kan bij iedereen voorkomen en het kan optreden als gevolg van een zware fysieke inspanning, maar het kan ook tijdens de slaap ontstaan.

Beenkramp

Kramp krijgen in een been komt regelmatig voor. Bijna iedereen kan erover meepraten en weet hoe vervelend dit is. Meestal betreft het de kuitspieren en dit kan behoorlijk pijnlijk zijn. In de meeste gevallen komt beenkramp voor tijdens je slaap. Door de pijn en de spierspasmen word je wakker en je bent vervolgens even de controle over je beenspieren kwijt. Er zijn twee soorten van spierkrampen die je kunt krijgen:

1. Idiopathische beenkrampen
2. Secundaire beenkrampen

Soorten beenkrampen

Idiopathische beenkrampen zijn spasmen of krampen die je krijgt zonder aanwijsbare reden. Deze soort kramp komt ’s nachts het meeste voor. Het wordt gezien als de spier in een verkorte positie gestimuleerd wordt. Tijdens slapen is je been meestal iets opgetrokken, waardoor de kuitspier verkort is. Secundaire beenkrampen worden vooral gezien bij een lichamelijke inspanning of aandoening.

Oorzaken

Er zijn meerdere oorzaken voor het krijgen van kramp. Als je net na het eten gaat sporten, is de kans op het krijgen van kramp groter omdat je bloed vooral naar je maag en darmen gaat om het voedsel te verteren. Er blijft minder bloed in de benen achter en als je gaat sporten, dan hebben je benen juist meer bloed nodig. De spieren kunnen dan reageren door middel van kramp. Als je door overmatig zweten veel vocht en zouten verliest, kun je ook last krijgen van kramp. Vaak is er ook sprake van een te zware belasting van je spieren. Andere tekorten aan mineralen die kunnen leiden tot kramp zijn: magnesium of calcium. Verder kan een tekort aan suiker of vermoeidheid zorgen dat je krampen krijgt.

Nachtelijke kramp

Vooral een nachtelijke kuitkramp kan nog wel eens voorkomen. Het heeft niet altijd te maken met sporten of een voedingstekort. Het kan ook te maken hebben met geestelijke inspanning. Als je met een hoofd vol gedachten naar bed gaat, kan het zijn dat je niet ontspannen slaapt. Je gedachten gaan ’s nachts door en dat kan ervoor zorgen dat je spieren aanspant. Piekeren kan ook zorgen voor hevige dromen, waardoor de kans op het krijgen van kramp wordt vergroot. Het is beter om ontspannen je bed in te stappen.

Risicogroepen

Intensieve sporters lopen meer risico om beenkrampen te krijgen omdat de kans groter is dat ze hun spieren overbelasten. Uit onderzoek is gebleken dan 40 procent van de volwassenen met de leeftijd ouder dan 60 jaar gemiddeld drie per week last heeft van beenkrampen. Zwangere vrouwen lopen ook meer risico op het krijgen van beenkramp, met name tijdens de laatste drie maanden van de zwangerschap. Beenkramp kan bij iedereen voorkomen, bij alle leeftijden, zelfs bij kinderen. Er wordt geen verschil gezien tussen mannen en vrouwen.

Kramp behandelen

Wat veel mensen doen tijdens de kramp is het strekken van de betreffende beenspier. Door het stretchen voorkom je het samentrekken van de spier. In geval van kuitkramp kun je voorzichtig je tenen omhoog trekken. Als de spier is gestopt met samentrekken, is het prettig de spier wat te masseren. Dit draagt bij om de spier te ontspannen en het helpt tegen spierpijn. Mocht je overmatig hebben gezweet en een tekort hebben aan bepaalde stoffen, kun je dit het beste weer aanvullen. Zo kunnen sporters bijvoorbeeld een beker bouillon drinken of een sportdrankje tegen suikertekorten.

Beenkrampen voorkomen

Sporters kunnen van tevoren zorgen dat het gehalte aan zouten en suikers op peil is. Eet niet teveel, omdat dit weer bloed uit de spieren onttrekt naar het spijsverteringskanaal. Ook kan het helpen door de spieren te rekken voordat je gaat sporten om krampen te voorkomen. Als je overdag sport, wordt de kans op nachtelijk beenkrampen verminderd. Ook kun je voor het slapengaan wat rustige rekoefeningen doen. Zwangere vrouwen lopen meer risico op een magnesiumtekort. Zij kunnen er voor zorgen dat ze voldoende magnesium via de voeding binnenkrijgen. Magnesium komt voor in volkoren graanproducten, noten, zaden, donkergroene bladgroenten en bananen.

Medicatie

Meestal gaat de kramp vanzelf weer over en hoef je niet naar de huisarts. Als er een andere oorzaak is, bijvoorbeeld een leveraandoening, kan het zijn dat je baat hebt bij spierontspanners. Door een ziekte van de nieren kan er ook kramp ontstaan. Medicijnen worden alleen gegeven in uitzonderlijke gevallen. Als het gaat om een zwangere vrouw, dan zal de kramp in de meeste gevallen na de bevalling vanzelf weer verdwijnen.

Voedingsadvies

Kuitkramp wordt meestal veroorzaakt door een tekort aan magnesium. In de westerse maatschappij zijn er verschillende factoren die het magnesiumgehalte in de voeding verslechteren. Door geraffineerde voeding gaat veel magnesium verloren. Een magnesiumtekort wordt vaak gezien in combinatie met vermoeidheid en een slecht bloed- en lymfecirculatie. Stress zorgt ervoor dat je lichaam extra magnesium nodig heeft. Leefwijze speelt hierbij een grote rol. Daarnaast kan voeding met veel vetten en suikers ervoor zorgen dat het lichaam moeilijker magnesium kan opnemen. Het eten van knoflook kan de kans op krampen verminderen.

Lees verder

• Criteria voor rusteloze benen (Restless Legs Syndrome)
• Droge huid benen: wat kun je hieraan doen?
• Flexibiliteitstraining voor je spieren
• Het nut van een warming-up bij sporten
• Sporten met spierpijn: goed of slecht?