Oorpijn: wat kun je er zelf tegen doen

Pijn in het oor wijst meestal op een ontsteking van het buitenoor of het middenoor. Bij kinderen is er meestal sprake van een middenoorontsteking en bij volwassenen van een ontsteking van het buitenoor. Vaak is het een gevolg van een verkoudheid waarbij de buis van Eustachius wordt dichtgedrukt. Dit sluit het oor af, waardoor er een ontsteking kan ontstaan. Als je tijdens een verkoudheid snel reageert en zorgt dat de neus open blijft, kan een oorontsteking worden voorkomen. Wat houdt oorpijn in en wat kun je ertegen doen?

Hoe oorpijn ontstaat

De gehoorgang bestaat uit een buitenoor dat bestaat uit een oorschelp en gehoorgang, een middenoor en een binnenoor. Het buitenoor wordt gescheiden van het middendoor door het trommelvlies. De buis van Eustachius verbindt het middenoor met de neus- en keelholte. Door een verkoudheid of keelontsteking zwelt het slijmvlies van de neus- en/of keelholte op, waardoor de buis van Eustachius wordt dichtgedrukt. Hierdoor wordt het middenoor afgesloten, waardoor er het ontstoken kan raken. Er ontstaat vocht dat drukt op het trommelvlies en dit veroorzaakt een vervelende oorpijn.

Loopoor

In sommige gevallen breekt het trommelvlies open en loopt het vocht naar buiten in de vorm van vocht en soms ook pus. Dit wordt een loopoor genoemd. Het ontstekingsvocht uit het oor is besmettelijk en kan weer leiden tot een verkoudheid. De pijn verdwijnt na het doorbreken meestal snel en het trommelvlies geneest daarna vanzelf. Het komt meestal voor bij kinderen, maar het kan ook bij een volwassene voorkomen.

Oorontsteking bij kinderen

Vooral jonge kinderen hebben gauw last van een middenoorontsteking. Mogelijk hangt dit samen dat bij hen de buis van Eustachius makkelijker dichtgedrukt raakt. Jonge kinderen zijn ook vaker verkouden dan volwassenen. Bij een baby herken je de oorpijn vaak aan het feit dat de baby veel huilt en naar de oren grijpt of met het hoofd heen en weer gaat. Bij kinderen jonger dan 2 jaar gaat een middenoorontsteking vaak gepaard met koorts. Een kind kan behoorlijk ziek zijn van oorpijn, waardoor het niet goed eet of slaapt. Oorontsteking bij kinderen is meestal geen reden tot grote zorgen, meestal verdwijnen de klachten binnen enkele dagen. Soms zal het gehoor van het kind nog een paar weken minder goed werken.

Bij volwassenen

Bij volwassenen wijst oorpijn juist meestal op een ontsteking van het buitenoor. Er is dan sprake van een ontsteking van de huid van de gehoorgang als gevolg van bacteriën of schimmels. Hierdoor wordt de gehoorgang schilferig, rood en gezwollen. Er kan wat vocht uit het oor komen. Deze vorm van ontsteking kan zichtbaar zijn of dieper in de gehoorgang zitten. Een ontsteking van het buitenoor gaat meestal ook gepaard met jeuk, en kan het gevolg zijn van het achterblijven van vocht of zeepresten in de oren na het zwemmen of douchen. Het kan ook het gevolg zijn van overmatig in de oren peuteren. Oorpijn kan ook een andere onderliggende oorzaak hebben, zoals een aandoening in de kaak of achterste kiezen, ontstoken amandelen of een puistje in de uitwendige gehoorgang.

Wat je zelf kunt doen

Je kunt een middenoorontsteking gedeeltelijk voorkomen door snel te reageren bij een verkoudheid. Als een kind een oorontsteking heeft met koorts, moet je zorgen dat het goed drinkt. Als een kind in bed ligt, kun je het hoofd eventueel wat hoger leggen dan de rest van het lijf. Was de oorschelp alleen met water en vermijd zeepresten die de huid van de gehoorgang kunnen irriteren. Het voorste deel van de gehoorgang kan (preventief) gereinigd worden met zoete olie zoals arachide-, olijf- of slaolie. Pas op met wattenstaafjes of andere scherpe voorwerpen omdat dit het trommelvlies of gehoorgang kan beschadigen.

Oorpijn en zwemmen

Let er bij het zwemmen op dat er geen water in het oor komt. Dit kan het oor irriteren en zelfs achter het trommelvlies terechtkomen. De chloor in het water kan de huid van de gehoorgang extra irriteren. Subtropische zwemparadijzen en zomerse recreatieplassen kunnen ook een bron van bacteriën zijn. Tijdens het zwemmen kun je de oren beschermen met oordopjes. Ook kunnen er met vet geïmpregneerde propjes watten gebruikt worden, maar deze gaan minder lang mee. Je kunt beter geen gewone watjes in de oren doen. Deze sluiten de oren niet goed af en pluizen. Pluizen trekken vuil aan en zijn daardoor eerder een broeinest van infecties.

De middelen

Zowel bij buiten- als middenoorontsteking is de pijn te verlichten met paracetamol. Dit middel is de eerste keus bij oorpijn. Volwassenen kunnen als paracetamol onvoldoende helpt, ook ibuprofen of naproxen gebruiken. Bij een middenoorontsteking kun je vanaf de leeftijd van 2 jaar een neusdruppel of spray met een slijmvliesslinker zoals xylometazoline gebruiken. Deze slijmvliesslinkers verminderen de vernauwing van de buis van Eustachius en daarmee de druk op het middenoor. Gebruik dit niet vaker dan 3 keer per dag niet en niet langer dan een week, omdat het anders een blijvende schade kan aanrichten aan het neusslijmvlies.

Oordruppels

Er zijn oordruppels die een lokaal verdovend middel lidocaïne bevatten. Hoewel sommigen er baat bij hebben, is het nooit aangetoond dat het werkt. Bovendien kan dit middel schade toebrengen aan het gehoor als er sprake is van een kapot trommelvlies. In geval van een loopoor moet je dit middel absoluut niet gebruiken. Van oordruppels met plantaardige oliën en van homeopathische oordruppels is nog nooit een gunstig effect bij oorpijn aangetoond.

Naar de huisarts

Als volwassene kun je beter naar een huisarts gaan in geval van hevige oorpijn of wanneer de oorpijn langer dan 2 weken duurt. Bij een kind kun je beter een huisarts raadplegen wanneer de oorpijn langer dan 3 dagen aanhoudt en daarbij koorts heeft, of wanneer er langer dan 2 weken sprake is van een loopoor. Als het kind of volwassene last heeft van eczeem of jeuk in het oor, of bij steeds terugkerende oorklachten kan er beter ook een huisarts worden geraadpleegd.

Lees verder

• Oorklachten door verkoudheid
• Veelvoorkomende oorzaken gehoorverlies
• Slijmoor: vocht achter het trommelvlies