Pre-eclampsie: Ernstige complicatie van zwangerschap

Pre-eclampsie is een aandoening die zich na de twintigste zwangerschapsweek voordoet bij zwangere vrouwen en wordt gekenmerkt door hoge bloeddruk en eiwit in de urine. Dit kan leiden tot wijzigingen in het gezichtsvermogen, een verminderde urineproductie en zwelling van de handen en het gezicht. Deze zwangerschapscomplicatie kan ernstige gevolgen hebben voor zowel de moeder als het kind als het niet tijdig wordt behandeld. De behandeling is afhankelijk van de ernst van de symptomen en de uitgerekende bevallingsdatum. In sommige gevallen is het nodig om de bevalling in te zetten. Een goede prenatale opvolging is essentieel om de tekenen van pre-eclampsie, soms ook gekend als 'zwangerschapsvergiftiging', tijdig op te sporen.

• Oorzaken ernstige complicatie bij zwangerschap
• Risicofactoren
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken: Hoge bloeddruk en eiwit in urine
• Behandeling pre-eclampsie
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Oorzaken ernstige complicatie bij zwangerschap

Het is niet precies bekend wat de oorzaak van pre-eclampsie is, hoewel het voorkomt bij ongeveer 3 tot 7% van alle zwangerschappen. De aandoening lijkt te ontstaan door een niet goed functionerende placenta, waarbij de bloedvaten niet goed zijn aangelegd.

Risicofactoren

Risicofactoren zijn onder meer:

• een eerste zwangerschap
• een familiegeschiedenis van pre-eclampsie
• een geschiedenis van diabetes mellitus (suikerziekte), een hoge bloeddruk (hypertensie), een nierziekte (zoals autosomaal dominante polycystische nierziekte) en migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn)
• een geschiedenis van pre-eclampsie
• een meerlingzwangerschap
• een vrouw die ouder is dan 35 jaar
• zwaarlijvigheid

Symptomen

Zwangere vrouwen met milde pre-eclampsie vertonen vaak weinig symptomen en voelen zich meestal niet ziek. Vroege symptomen kunnen zijn:

• een plotselinge gewichtstoename (op één à twee dagen of meer dan 0,9 kg per week)
• gezwollen voeten
• zwelling van de handen
• zwelling van het gezicht
• zwelling rond de ogen (oedeem)

In ernstige gevallen kunnen de volgende symptomen optreden:

• ademhalingsproblemen (door vochtophoping in de longen)
• buikpijn aan de rechterzijde, onder de ribben; deze pijn kan uitstralen naar de rechterschouder en kan worden verward met maagzuur, pijn in de galblaas, een maagvirus of schoppen door de baby
• een verminderde urineproductie oligurie
• hoofdpijn die niet weggaat
• misselijkheid en braken (een zorgwekkend teken)
• veranderingen in het gezichtsvermogen zoals dubbelzien (diplopie), tijdelijke blindheid, het zien van lichtflitsen (fotopsie) of vlekken (floaters), gevoeligheid voor licht (fotofobie) en een wazig gezichtsvermogen

Diagnose en onderzoeken: Hoge bloeddruk en eiwit in urine

Het lichamelijk onderzoek onthult vaak een hoge bloeddruk (zwangerschapshypertensie), meestal hoger dan 140/90 mm Hg. Daarnaast kunnen zwellingen in de handen en gezicht en een snelle gewichtstoename zichtbaar zijn. Het urineonderzoek toont vaak schuimende urine en eiwit in de urine (proteïnurie). Uit het bloedonderzoek blijkt een verhoogd aantal leverenzymen (verminderde leverfunctie) en een laag aantal bloedplaatjes (trombocytopenie). De arts controleert ook de gezondheid van de baby via een echografie. Op basis van deze onderzoeken bepaalt de arts of een onmiddellijke bevalling nodig is. Vrouwen met een lage bloeddruk aan het begin van de zwangerschap, gevolgd door een aanzienlijke stijging, krijgen een nauwlettende opvolging door de arts om andere tekenen van pre-eclampsie te detecteren.

Behandeling pre-eclampsie

Bij pre-eclampsie is bevallen vaak noodzakelijk om de symptomen te verlichten. De baby is meestal vanaf 37 weken voldoende ontwikkeld om gezond geboren te worden. De arts kan medicijnen geven om de bevalling op gang te zetten of een keizersnede uitvoeren. Als de baby nog niet volledig ontwikkeld is en de patiënte milde pre-eclampsie heeft, kunnen de volgende maatregelen thuis worden genomen:

• bedrust en meestal op de linkerzij liggen
• frequent de arts bezoeken om de gezondheid van moeder en baby op te volgen
• geneesmiddelen om de bloeddruk te verlagen (soms)
• minder zout eten
• veel water drinken

Soms kan het nodig zijn om de vrouw en de baby in het ziekenhuis te monitoren.

De bevalling moet dringend worden ingeleid wanneer de vrouw tekenen van ernstige pre-eclampsie vertoont, zoals:

• abnormale leverfunctietestresultaten
• een laag aantal bloedplaatjes (trombocytopenie) of bloedingen
• een lage urineproductie, veel eiwit in de urine (proteïnurie) en andere tekenen van verminderde nierfunctie
• vochtophoping in de longen (longoedeem)
• epileptische aanvallen
• ernstige hoofdpijn
• het HELLP-syndroom (zeldzaam)
• het onderste getal van de bloeddruk is meer dan 110 mmHg of consequent over een periode van 24 uur hoger dan 100 mmHg
• pijn in het buikgebied
• testresultaten die wijzen op onvoldoende groei van de baby of onvoldoende bloedtoevoer
• veranderingen in de mentale functies zoals agitatie (rusteloosheid)

Prognose

De symptomen van pre-eclampsie verdwijnen bij de meeste vrouwen binnen zes weken na de bevalling. De hoge bloeddruk kan echter vaak nog enkele dagen na de bevalling verhoogd blijven. Een eerdere episode van pre-eclampsie vergroot de kans op een nieuwe aanval in toekomstige zwangerschappen, hoewel deze meestal minder ernstig is. Langdurig kan een hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap het risico op hoge bloeddruk bij het ouder worden verhogen.

Complicaties

Zeldzame, maar ernstige onmiddellijke complicaties voor zowel de moeder als de baby kunnen zijn:

• bloedingsproblemen
• de dood
• een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen)
• langzame groei, een laag geboortegewicht en vroeggeboorte van de baby
• een leverruptuur
• een voortijdige scheiding van de placenta van de baarmoeder vóór de bevalling (placentaloslating)
• epileptische aanvallen (eclampsie)
• het HELLP-syndroom (ernstige complicatie met afbraak van rode bloedcellen, verhoogde leverenzymen en een verlaagd aantal bloedplaatjes)
• hypermagnesiëmie (verhoogd magnesiumgehalte in het bloed) door een overdosis magnesium

Op lange termijn kan de patiënte een verhoogd risico hebben op diabetes (suikerziekte), hartaandoeningen of nierziekten.

Preventie

Pre-eclampsie kan niet volledig worden voorkomen, maar zorgvuldige prenatale controles door een arts kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen en beheren van de aandoening.

Lees verder

• Zwangerschapshypertensie: Hoge bloeddruk bij zwangerschap
• Keizersnede: Operatie om baby ter wereld te brengen