Zwangerschapshypertensie: Hoge bloeddruk bij zwangerschap

Ongeveer 6-8% van de vrouwen loopt tijdens de zwangerschap risico op een verhoogde bloeddruk (zwangerschapshypertensie). De verhoogde bloeddruk vindt voornamelijk plaats in de tweede helft van de zwangerschap en ontstaat zonder bekende oorzaak, al zijn wel enkele risicofactoren bekend. De patiënte heeft weinig symptomen, maar onbehandeld leidt een hoge bloeddruk wel tot een aantal gezondheidsproblemen. De arts volgt tijdens en ook na de zwangerschap de patiënte nauwkeurig op. Hij bekijkt, naar aanleiding van de hoogte van de bloeddruk, de uitgerekende bevallingsdatum en de gezondheidstoestand van moeder en baby, welke behandeling nodig is. Deze bestaat veelal uit een afwachtend beleid, medicijnen of een keizersnede.

• Synoniemen zwangerschapshypertensie
• Epidemiologie
• Prevalentie van zwangerschapshypertensie
• Risicogroepen en trends
• Mechanisme
• Vasculaire veranderingen en verstoorde bloeddrukregulatie
• Veranderingen in nierfunctie en verhoogde weerstand in de bloedvaten
• Oorzaken verhoogde bloeddruk
• Risicofactoren hoge bloeddruk
• Diagnose en onderzoeken bij zwangerschap
• Behandeling van zwangere vrouwen
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het omgaan met zwangerschapshypertensie
• Controleer regelmatig je bloeddruk
• Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon
• Beperk stress en zorg voor voldoende rust
• Wees alert op symptomen van ernstige complicaties
• Medische behandeling en controle
• Overleg over je bevallingsplan
• Misvattingen rond zwangerschapshypertensie
• Zwangerschapshypertensie komt alleen voor bij vrouwen die al een geschiedenis van hoge bloeddruk hebben
• Zwangerschapshypertensie heeft altijd ernstige gevolgen voor de baby
• Zwangerschapshypertensie is hetzelfde als zwangerschapsvergiftiging
• Vrouwen met zwangerschapshypertensie moeten altijd medicatie nemen
• Zwangerschapshypertensie heeft geen invloed op de moeder, alleen op de baby
• Zwangerschapshypertensie komt zelden voor
• Zwangerschapshypertensie is altijd te voorkomen

Synoniemen zwangerschapshypertensie

De oude benaming voor zwangerschapshypertensie is 'zwangerschapstoxicose', al zijn 'toxicosis' of 'toxicose' ook nog gebruikte termen voor het aanduiden van een verhoogde bloeddruk tijdens de zwangerschap. Bovendien is de term 'zwangerschapsvergiftiging' soms nog vindbaar in de medische literatuur. Maar deze termen waarin gebruik wordt gemaakt van 'toxicose / vergiftiging', zijn in principe niet correct. Een toxicose (vergiftiging door toxinen) is namelijk nooit aangetoond en daarom is de correctere term 'zwangerschapshypertensie'.

Epidemiologie

Prevalentie van zwangerschapshypertensie

Zwangerschapshypertensie is een veel voorkomende aandoening die ongeveer 6 tot 8% van alle zwangerschappen wereldwijd treft. De prevalentie kan echter variëren op basis van geografische locatie, etnische achtergrond en risicofactoren. In ontwikkelde landen komen deze gevallen vaker voor in de oudere zwangerschapsgroepen en bij vrouwen met overgewicht. In ontwikkelingslanden is de prevalentie vaak hoger vanwege beperkte toegang tot zorg en het management van risicofactoren.

Risicogroepen en trends

Vrouwen die eerder zwangerschapshypertensie of pre-eclampsie hebben gehad, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van de aandoening in latere zwangerschappen. Verder zijn vrouwen van oudere leeftijd, vrouwen met overgewicht, en vrouwen die zwanger zijn van meerdere kinderen ook meer vatbaar voor zwangerschapshypertensie. De laatste jaren is er een stijgende trend in de prevalentie van zwangerschapshypertensie, voornamelijk als gevolg van een toename in obesitas en de gemiddelde leeftijd van zwangere vrouwen.

Mechanisme

Vasculaire veranderingen en verstoorde bloeddrukregulatie

Het mechanisme van zwangerschapshypertensie houdt verband met de verstoorde regulatie van de bloeddruk door de bloedvaten. De normale fysiologische aanpassing van het vaatstelsel tijdens de zwangerschap wordt verstoord, waardoor de bloedvaten niet voldoende kunnen verwijden om de verhoogde bloedstroom te accommoderen. Dit veroorzaakt een verhoging van de bloeddruk. Daarnaast speelt een disfunctie van de endotheelcellen, die de binnenkant van bloedvaten bekleden, een rol in het ontstaan van zwangerschapshypertensie.

Veranderingen in nierfunctie en verhoogde weerstand in de bloedvaten

Zwangerschapshypertensie is vaak ook gekoppeld aan verminderde nierfunctie, wat de bloeddruk verder verhoogt. Bij sommige vrouwen met zwangerschapshypertensie kunnen de nieren minder goed werken, waardoor de nieren minder effectief in het reguleren van vocht- en zoutbalans zijn. Dit draagt bij aan de verhoogde bloeddruk. Er is ook een toegenomen weerstand in de perifere bloedvaten, wat het hart meer moeite kost om bloed door het lichaam te pompen.

Oorzaken verhoogde bloeddruk

Zwangere vrouwen krijgen gewoonlijk na de twintigste zwangerschapsweek om onbekende redenen te maken met zwangerschapshypertensie. De hoge bloeddruk leidt tot problemen bij de foetus, omdat de moederkoek schade oploopt. De jonge bloedvaten in de moederkoek zorgen voor de uitwisseling van voedings- en afvalstoffen, maar zijn eveneens erg gevoelig. Door de hoge bloeddruk slibben de jonge bloedvaten dicht en krijgt de foetus onvoldoende zuurstof en voedingsstoffen.

[IMAGE=238316977812=RIGHT]

Roken vormt een risicofactor voor zwangerschapshypertensie

Risicofactoren hoge bloeddruk

Vrouwen krijgen vaker te maken met toxicose in de volgende situaties:

• diabetes (suikerziekte)
• een hoge bloeddruk (hypertensie)
• een meerlingenzwangerschap
• een nierziekte
• een spieraandoening
• een vaatziekte
• een zwarte huidskleur
• het overmatig gebruik van alcohol
• het overmatig gebruik van cafeïne
• leeftijd: jonger dan twintig jaar, ouder dan veertig jaar
• obesitas voor de zwangerschap
• roken
• zwanger van het eerste kind

Diagnose en onderzoeken bij zwangerschap

De arts meet de bloeddruk bij de vrouw en komt zo te weten dat de vrouw lijdt aan zwangerschapshypertensie. Een hoge bloeddruk houdt in dat de waarde gelijk is aan of groter is dan 140/90. Dit gaat meestal niet met merkbare symptomen gepaard, tenzij de patiënte echt een extreem hoge bloeddruk heeft. Het bovenste getal van de bloeddruk is de systolische druk; de druk van het bloed dat tegen de wanden van de bloedvaten drukt wanneer het hart bloed pompt. Het onderste getal staat voor de diastolische druk, wat de druk is wanneer het hart zich ontspant en vult met bloed. De vrouw krijgt daarnaast een echografie om de groei van de baby en de hoeveelheid vruchtwater te bekijken. De bloedstroom van de baby controleert de arts met behulp van een Doppler-echografie (beeldvormend onderzoek van bloedvaten). Sommige vrouwen krijgen bovendien een urineonderzoek waarbij ze gedurende 24 uur alle urine moeten verzamelen. Daarna controleert de arts de aanwezigheid van proteïnen in de urine, omdat dit dan in combinatie met een verhoogde bloeddruk wijst op pre-eclampsie (ernstige zwangerschapscomplicatie met eiwit in urine en hoge bloeddruk).

Behandeling van zwangere vrouwen

Tijdens de zwangerschap

Wanneer de zwangere vrouw milde symptomen heeft en de baby nog niet volledig ontwikkeld is, dan is liggend rusten op de linkerkant van de buik aangewezen, zodat het gewicht van de baby niet tegen de grote bloedvaten drukt. De arts volgt tevens de zwangere patiënte regelmatig op via bloeddruk- en urineonderzoek. Sommige vrouwen krijgen hiervoor een ziekenhuisopname waarbij de arts via een monitor nauwkeurig opvolgt. De moeder hanteert best een gezonde en evenwichtige voeding die bestaat uit fruit, groenten, volkorenbrood, mager vlees, vetarme zuivelproducten en een normale zoutinname. Een lage zoutinname verlaagt namelijk de bloeddruk niet volgens UMC Utrecht. Voldoende water drinken (acht glazen per dag) is nodig. Bij ernstige zwangerschapshypertensie schrijft de arts bloeddrukverlagende medicijnen voor.

Tegen de bevalling

De arts kijkt naar de uitgerekende datum, want als de patiënte met zwangerschapshypertensie snel moet bevallen, is een snelle bevalling de beste behandeling. De arts voert hiervoor een keizersnede uit.

Na de zwangerschap

Na de zwangerschap volgt de arts de patiënte nog steeds. Blijft de bloeddruk na drie maanden na de bevalling nog steeds verhoogd, dan is sprake van chronische hypertensie.

Prognose

De meeste vrouwen die een snelle diagnose en behandeling krijgen, bevallen van een gezonde baby die mogelijk wel een lager geboortegewicht heeft. Hoe hoger de bloeddrukwaarden echter zijn en hoe eerder dit plaatsvindt in de zwangerschap, hoe groter het risico op problemen.

Complicaties

Doordat de baby onvoldoende zuurstof en voedingsstoffen krijgt, komt hij mogelijk met een laag geboortegewicht ter wereld. Maligne hypertensie is een andere complicatie van onbehandelde zwangerschapshypertensie. Hierbij is de bloeddruk plots dermate hoog dat dit leidt tot het uitvallen van diverse organen. Wanneer zich eiwitten in de urine (proteïnurie) bevinden, wijst dit op zwangerschapshypertensie die evolueert naar een meer ernstige aandoening, namelijk pre-eclampsie. Hierbij komen leverafwijkingen of nierafwijkingen, aanhoudende of ernstige hoofdpijn, pijn in de bovenbuik, een plotselinge gewichtstoename, misselijkheid en braken, of problemen met het gezichtsvermogen voor. Andere complicaties omvatten een vroeggeboorte, abruptio placentae (placentaloslating: geheel of gedeeltelijk loslaten van de moederkoek voordat de baby is geboren) en een doodgeboorte.

Preventie

Zwangerschapshypertensie valt niet te voorkomen, maar dankzij enkele maatregelen is de moeder wel in staat om de baby en zichzelf zo gezond mogelijk te houden tijdens de zwangerschap. Dit houdt in dat de moeder een zo gezond mogelijke levensstijl hanteert. Daarnaast zijn regelmatige opvolgbezoeken bij de arts nodig om tijdig eventuele problemen op te sporen. Een snelle behandeling geeft namelijk betere resultaten voor de baby. Het extra innemen van foliumzuur en calcium is nodig om het risico op zwangerschapshypertensie te verlagen, alsook om andere aangeboren afwijkingen te voorkomen. Een gezonde voeding, voldoende beweging en het vermijden van cafeïne, alcohol en roken vormen anders sleutels tot een gezonde zwangerschap.

Praktische tips voor het omgaan met zwangerschapshypertensie

Zwangerschapshypertensie, ook wel zwangerschapsvergiftiging genoemd, is een aandoening die zich tijdens de zwangerschap kan ontwikkelen, gekarakteriseerd door een hoge bloeddruk en soms eiwitten in de urine. Het is belangrijk om te weten hoe je de symptomen kunt herkennen en hoe je de gezondheid van zowel de moeder als de baby kunt ondersteunen. Hieronder volgen enkele praktische tips voor het omgaan met zwangerschapshypertensie.

Controleer regelmatig je bloeddruk

Een van de belangrijkste stappen bij het omgaan met zwangerschapshypertensie is het regelmatig controleren van je bloeddruk. Het is cruciaal om je bloeddruk goed in de gaten te houden, omdat een te hoge bloeddruk zowel de gezondheid van de moeder als van de baby kan beïnvloeden. Je kunt je bloeddruk thuis monitoren met een betrouwbare bloeddrukmeter, maar het is ook belangrijk om regelmatig naar de verloskundige of huisarts te gaan voor een controleafspraak. Deze controles helpen om afwijkingen tijdig op te merken en passende maatregelen te treffen.

Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon

Een evenwichtig voedingspatroon kan helpen om de bloeddruk op een gezond niveau te houden. Focus op het eten van verse groenten, fruit, volkoren producten en magere eiwitten. Vermijd overmatige zoutinname, aangezien zout de bloeddruk kan verhogen. Ook is het belangrijk om voldoende vocht te drinken, bij voorkeur water, om je lichaam goed gehydrateerd te houden. Raadpleeg altijd je arts over de juiste voedingsaanpassingen die geschikt zijn voor jouw situatie.

Beperk stress en zorg voor voldoende rust

Stress kan een negatieve invloed hebben op je bloeddruk. Het is daarom belangrijk om manieren te vinden om stress te verminderen en voldoende rust te nemen. Overweeg ontspanningstechnieken zoals diepe ademhalingsoefeningen of meditatie om je geest te kalmeren. Bovendien is voldoende slaap essentieel voor het beheren van je bloeddruk. Probeer een regelmatig slaapschema te hanteren en zorg voor een rustige slaapomgeving.

Wees alert op symptomen van ernstige complicaties

Bij zwangerschapshypertensie is het belangrijk om alert te zijn op symptomen van ernstige complicaties, zoals pre-eclampsie. Symptomen hiervan kunnen zijn: hevige hoofdpijn, veranderingen in het gezichtsvermogen (zoals wazig zien), pijn in de bovenbuik, en plotselinge zwelling van je handen of gezicht. Als je een van deze symptomen ervaart, neem dan onmiddellijk contact op met je arts of verloskundige, aangezien dit duidt op een medische noodsituatie.

Medische behandeling en controle

In sommige gevallen kan medicatie nodig zijn om de bloeddruk onder controle te houden. Artsen kunnen medicijnen voorschrijven die de bloeddruk verlagen zonder schadelijk te zijn voor de baby. Het is belangrijk om deze medicatie precies zoals voorgeschreven in te nemen en regelmatig medische controles te ondergaan om ervoor te zorgen dat zowel jij als je baby veilig blijven. Volg de adviezen van je zorgverleners nauw op en vraag om advies als je twijfels hebt over je behandeling.

Overleg over je bevallingsplan

Als je zwangerschapshypertensie hebt, kan het nodig zijn om je bevallingsplan met je arts of verloskundige te bespreken. In sommige gevallen kan vroegtijdige bevalling nodig zijn om de gezondheid van de moeder en baby te beschermen. Het is belangrijk om goed geïnformeerd te zijn over de mogelijkheden en risico's, zodat je samen met je zorgverleners de beste beslissingen kunt nemen voor zowel jou als je baby.

Misvattingen rond zwangerschapshypertensie

Zwangerschapshypertensie is een aandoening die voorkomt tijdens de zwangerschap, gekarakteriseerd door een verhoogde bloeddruk. Deze aandoening kan ernstige gevolgen hebben voor zowel de moeder als de baby. Er zijn veel misvattingen over zwangerschapshypertensie, die vaak leiden tot verwarring en een gebrek aan begrip over de ernst van de aandoening. Hier worden enkele van de meest voorkomende misvattingen over zwangerschapshypertensie besproken.

Zwangerschapshypertensie komt alleen voor bij vrouwen die al een geschiedenis van hoge bloeddruk hebben

Een veelvoorkomende misvatting is dat zwangerschapshypertensie alleen voorkomt bij vrouwen die eerder hoge bloeddruk hebben gehad. In werkelijkheid kan zwangerschapshypertensie ook optreden bij vrouwen die voor de zwangerschap een normale bloeddruk hadden. Hoewel vrouwen met een voorgeschiedenis van hoge bloeddruk meer kans hebben om zwangerschapshypertensie te ontwikkelen, kan het ook zich ontwikkelen bij vrouwen zonder eerdere bloeddrukproblemen. Het is belangrijk om tijdens de zwangerschap regelmatig de bloeddruk te laten controleren, ook als je geen geschiedenis van hoge bloeddruk hebt.

Zwangerschapshypertensie heeft altijd ernstige gevolgen voor de baby

Veel mensen geloven dat zwangerschapshypertensie altijd schadelijk is voor de baby. Hoewel de aandoening het risico op complicaties zoals vroeggeboorte kan verhogen, betekent dit niet altijd dat er ernstige gevolgen voor de baby zullen zijn. Wanneer zwangerschapshypertensie op tijd wordt opgespoord en adequaat wordt behandeld, kunnen veel vrouwen een gezonde zwangerschap hebben. Het is echter essentieel om regelmatig bloedonderzoeken te laten doen om te controleren op mogelijke complicaties.

Zwangerschapshypertensie is hetzelfde als zwangerschapsvergiftiging

Hoewel zwangerschapshypertensie en zwangerschapsvergiftiging beide te maken hebben met een verhoogde bloeddruk, zijn het niet dezelfde aandoeningen. Zwangerschapsvergiftiging, ook wel pre-eclampsie genoemd, is een ernstigere vorm van zwangerschapshypertensie en gaat vaak gepaard met symptomen zoals proteïnurie (eiwit in de urine), ernstige hoofdpijn, en veranderingen in het gezichtsvermogen. Zwangerschapshypertensie kan in sommige gevallen leiden tot zwangerschapsvergiftiging, maar niet alle gevallen van zwangerschapshypertensie leiden tot deze ernstige complicatie. Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen beide aandoeningen om de juiste behandeling te bieden.

Vrouwen met zwangerschapshypertensie moeten altijd medicatie nemen

Niet alle vrouwen met zwangerschapshypertensie hoeven medicatie te nemen. In veel gevallen kan de aandoening gecontroleerd worden door regelmatige bloeddrukmonitoring en veranderingen in de levensstijl, zoals bedrust en een gezonde voeding. Medicatie kan nodig zijn als de bloeddruk te hoog blijft of als er tekenen zijn van complicaties zoals zwangerschapsvergiftiging. Het is belangrijk om samen met de arts te bepalen of medicatie nodig is, afhankelijk van de ernst van de aandoening.

Zwangerschapshypertensie heeft geen invloed op de moeder, alleen op de baby

Een andere misvatting is dat zwangerschapshypertensie alleen invloed heeft op de baby en geen invloed heeft op de gezondheid van de moeder. In werkelijkheid kan een te hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap ernstige gevolgen hebben voor de moeder, zoals het verhogen van het risico op een beroerte, hartproblemen en andere cardiovasculaire aandoeningen. Het is belangrijk om zwangerschapshypertensie niet alleen als een risico voor de baby te beschouwen, maar ook voor de gezondheid van de moeder.

Zwangerschapshypertensie komt zelden voor

Hoewel zwangerschapshypertensie relatief vaak voorkomt, denken veel mensen dat het zeldzaam is. In werkelijkheid ontwikkelt ongeveer 5 tot 8 procent van de zwangere vrouwen zwangerschapshypertensie. Omdat het zo'n veelvoorkomende aandoening is, is het essentieel dat vrouwen tijdens hun zwangerschap regelmatig hun bloeddruk laten controleren. Het vroegtijdig opsporen van verhoogde bloeddruk kan helpen om complicaties te voorkomen.

Zwangerschapshypertensie is altijd te voorkomen

Veel mensen denken dat zwangerschapshypertensie altijd voorkomen kan worden, maar dit is niet het geval. Er zijn risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van zwangerschapshypertensie vergroten, zoals overgewicht, een geschiedenis van diabetes mellitus, en een familiegeschiedenis van de aandoening. Hoewel een gezonde levensstijl kan helpen om de risico’s te verminderen, kan zwangerschapshypertensie soms nog steeds optreden, zelfs bij vrouwen die goed voor zichzelf zorgen. Het is belangrijk om de symptomen van verhoogde bloeddruk te herkennen en medische hulp in te schakelen als dat nodig is.

Lees verder

• Hypertensie (verhoogde bloeddruk): Soorten en symptomen
• Hoge bloeddruk (hypertensie): Oorzaken en behandeling
• Keizersnede: Operatie om baby ter wereld te brengen