Placentaloslating: Ernstige complicatie bij zwangere vrouw

In ongeveer 1% van de zwangerschappen wereldwijd treedt een loslating van de placenta op. Deze aandoening, bekend als placentaloslating, is een zeldzame complicatie waarbij de placenta (moederkoek, die zuurstof en voeding aan de baby levert) geheel of gedeeltelijk voortijdig loskomt van de baarmoederwand voordat de baby is geboren. Dit kan ernstige complicaties voor zowel de moeder als de baby met zich meebrengen. Placentaloslating komt meestal voor in het derde trimester van de zwangerschap, maar kan optreden vanaf de twintigste zwangerschapsweek. Symptomen kunnen onder andere bloeding, verminderde beweging van de baby en buikpijn zijn. Behandelingen variëren van een afwachtend beleid tot een spoedkeizersnede.

• Synoniemen van loslating van de placenta
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van abruptio placentae
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen van een placentaloslating
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van placentaloslating
• Prognose voor de zwangere vrouw en de baby
• Complicaties van een placentaloslating
• Preventie van een placentaloslating

Synoniemen van loslating van de placenta

De termen 'placenta abruptio', 'solutio placentae' en 'abruptio placentae' worden vaak gebruikt om een placentaloslating aan te duiden.

Epidemiologie

Placentaloslating, ook bekend als abruptio placentae, is een ernstige complicatie van de zwangerschap die wereldwijd voorkomt. De prevalentie varieert afhankelijk van geografische regio's, sociaaleconomische factoren en de aanwezigheid van risicofactoren bij zwangere patiënten. In ontwikkelde landen wordt de incidentie geschat op 0,4 tot 1% van alle zwangerschappen, terwijl het in ontwikkelingslanden vaker wordt gerapporteerd door een gebrek aan prenatale zorg en hogere blootstelling aan risicofactoren.

Leeftijd van de moeder

Ouderen hebben een hogere kans op placentaloslating, wat mogelijk wordt toegeschreven aan vasculaire veranderingen en een verhoogde prevalentie van chronische ziekten zoals hypertensie.

Aantal zwangerschappen

Multipariteit, of een geschiedenis van meerdere zwangerschappen, is een bekende risicofactor. Bij vrouwen die meerdere keren zijn bevallen, kan de placenta minder stevig aan de baarmoederwand hechten.

Invloed van roken en middelengebruik

Roken en het gebruik van illegale middelen, zoals cocaïne, verhogen de kans op placentaloslating aanzienlijk door een negatieve invloed op de vasculaire integriteit van de placenta.

Geografische en sociaaleconomische verschillen

De incidentie van placentaloslating is hoger in gebieden met beperkte toegang tot medische zorg. Lage sociaaleconomische status kan indirect bijdragen via factoren zoals slechte voedingsstatus en verhoogde stress.

Deze epidemiologische gegevens onderstrepen de noodzaak van een effectieve screening en preventie, vooral bij risicogroepen.

Mechanisme

Placentaloslating ontstaat door een gedeeltelijke of volledige scheiding van de placenta van de baarmoederwand vóór de bevalling. Deze aandoening resulteert in een verstoring van de foetale zuurstoftoevoer en kan ernstige complicaties veroorzaken. Het mechanisme omvat vaak vasculaire schade, waardoor bloedingen tussen de placenta en de baarmoederwand optreden.

Vasculaire schade en ischemie

Chronische hypertensie en pre-eclampsie kunnen de bloedvaten van de placenta beschadigen, wat leidt tot ischemie en een verhoogd risico op loslating.

Mechanische factoren

Trauma, zoals een stomp abdominaal letsel door een val of verkeersongeval, kan directe schade aan de placenta veroorzaken. Ook snelle decompressie van de baarmoeder, zoals bij polyhydramnion of meerlingzwangerschap, kan een rol spelen.

Ontstekingsprocessen

Infectie en ontsteking in de baarmoeder kunnen de hechting van de placenta verzwakken. Dit mechanisme is vaak geassocieerd met intra-uteriene infecties of chorioamnionitis.

Coagulopathieën

Bloedstollingsstoornissen, zoals trombofilie, verhogen de kans op bloedingen en loslating van de placenta door een verstoorde balans tussen bloedstolling en fibrinolyse.

Deze inzichten in het mechanisme van placentaloslating benadrukken de complexiteit van de aandoening en de noodzaak voor een multidisciplinaire aanpak in de behandeling.

Oorzaken van abruptio placentae

Normaal gesproken blijft de placenta stevig vastgehecht aan de binnenwand van de baarmoeder tot de bevalling. Bij placentaloslating komt de placenta echter voortijdig los, nog voordat de baby geboren is. De precieze oorzaak van een placentaloslating is vaak onbekend, maar verschillende medische aandoeningen en omgevingsfactoren kunnen het risico verhogen.

Risicofactoren

Aandoeningen en medische behandelingen

Enkele aandoeningen en medische situaties die het risico op een placentaloslating verhogen zijn:

• Amniocentese: Een vruchtwaterpunctie kan soms leiden tot bloeding achter de placenta.
• Bloedstollingsstoornissen: Verstoorde bloedstolling kan het risico op een placentaloslating verhogen.
• Hoge bloeddruk: Chronische hoge bloeddruk (140/90 of hoger) of hoge bloeddruk door pre-eclampsie verhoogt het risico op een placentaloslating.
• Korte navelstreng.
• Retroplacentaal fibromyoom: Een goedaardig gezwel van bindweefsel en spierweefsel achter de placenta.
• Vorige placentaloslating: Vrouwen die eerder een placentaloslating hebben gehad, hebben een verhoogd risico op herhaling.
• Langdurig gebroken vliezen: Gebroken vliezen langer dan 24 uur, vooral als er een infectie in de baarmoeder is.
• Letsel: Trauma door auto-ongelukken, valpartijen of mishandeling kan bijdragen aan een placentaloslating.
• Littekenweefsel: Vrouwen met een litteken in de baarmoeder van een eerdere operatie of een fibroïd lopen meer risico.
• Mannelijke foetus: Een zwangerschap met een mannelijke foetus verhoogt het risico.
• Meerlingenzwangerschap: Bij meerlingenzwangerschappen kan de bevalling van de eerste baby leiden tot veranderingen in de baarmoeder die een placentaloslating kunnen veroorzaken vóór de geboorte van de tweede baby.

Omgevingsfactoren

Enkele omgevingsfactoren die het risico op een placentaloslating verhogen zijn:

• Alcohol: Misbruik van alcohol kan bijdragen aan de loslating van de placenta.
• Drugs: Het gebruik van drugs zoals cocaïne verhoogt het risico.
• Economische status: Een lage sociaaleconomische status kan een risicofactor zijn.
• Huidskleur: Vrouwen met een zwarte huidskleur hebben een hoger risico dan vrouwen met een blanke huidskleur.
• Leeftijd: Vrouwen jonger dan twintig jaar en ouder dan veertig jaar hebben een verhoogd risico.
• Roken: Roken tijdens de zwangerschap verhoogt het risico op een placentaloslating.

Risicogroepen

Placentaloslating treft bepaalde groepen patiënten disproportioneel vaker, afhankelijk van hun medische voorgeschiedenis, leefstijl en zwangerschapsomstandigheden.

Vrouwen met een voorgeschiedenis van placentaloslating

Een eerdere episode van placentaloslating verhoogt het risico op herhaling in latere zwangerschappen, mogelijk door blijvende vasculaire schade of structurele afwijkingen in de baarmoeder.

Patiënten met chronische hypertensie of pre-eclampsie

Deze aandoeningen veroorzaken vasculaire schade, wat een belangrijke predisponerende factor is voor placentaloslating.

Rokende patiënten en middelengebruikers

Roken vermindert de bloedtoevoer naar de placenta, terwijl drugs zoals cocaïne een directe schadelijke werking hebben op de vasculaire integriteit van de placenta.

Vrouwen met meerlingzwangerschappen

Meerlingzwangerschappen leiden tot verhoogde druk op de baarmoeder en placenta, wat kan bijdragen aan loslating.

Door deze risicogroepen te identificeren, kan medische controle worden geïntensiveerd om mogelijke complicaties te minimaliseren.

Symptomen van een placentaloslating

De symptomen van een placentaloslating treden vaak plotseling op en kunnen variëren in ernst.

Milde symptomen

Waarschuwingssignalen van een placentaloslating kunnen zijn:

• Buikpijn, een harde buik of buikpijn tijdens de zwangerschap.
• Lichte tot matige abnormale vaginale bloeding. De hoeveelheid bloed zegt niet altijd iets over de ernst van de aandoening; bloed kan tussen de placenta en de baarmoederwand vast komen te zitten.
• Pijnlijke baarmoeder die stijf aanvoelt.
• Verminderde beweging van de baby.
• Tekenen van een voortijdige bevalling, zoals regelmatige weeën en pijn in de onderrug (lage rugpijn) of buik.

In sommige gevallen kan de placentaloslating zich geleidelijk ontwikkelen, met mildere symptomen zoals trage groei van de baby, verminderde hoeveelheid vruchtwater (oligohydramnion), of andere complicaties.

Ernstige symptomen

Ernstige tekenen van een placentaloslating kunnen zijn:

• Ernstige bloedingen, zoals een grote bloeding of een bloedstolsel.
• Plotselinge of ernstige buikpijn.
• Tekenen van shock, zoals flauwvallen, verwardheid, rusteloosheid, zwakte, misselijkheid, braken en een snelle, oppervlakkige ademhaling (tachycardie). Soms is shock het enige teken van de aandoening.

Alarmsymptomen

Placentaloslating kan gepaard gaan met een reeks alarmerende symptomen die onmiddellijke medische interventie vereisen.

Plotselinge buikpijn en harde buik

Een scherpe, constante pijn in de buik of onderrug is een veelvoorkomend teken. De baarmoeder voelt vaak hard aan door ophoping van bloed.

Vaginale bloedingen

Heldere of donkere bloedingen, al dan niet gepaard met stolsels, kunnen wijzen op een gedeeltelijke of volledige loslating van de placenta.

Foetale bewegingsvermindering

Verminderde of afwezige foetale bewegingen kunnen duiden op foetale nood door een beperkte zuurstoftoevoer.

Tekenen van shock bij de moeder

Symptomen zoals duizeligheid, zweten, snelle hartslag en een lage bloeddruk wijzen op bloedverlies en kunnen levensbedreigend zijn.

Deze symptomen vereisen onmiddellijke opname en behandeling om complicaties voor zowel moeder als kind te voorkomen. Laat weten of verdere uitbreiding of aanpassingen nodig zijn.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De diagnose van een placentaloslating kan uitdagend zijn. De arts zal de zwangere vrouw ondervragen over haar symptomen en een lichamelijk onderzoek uitvoeren. Dit omvat het monitoren van de foetale hartslag om de gezondheid van de baby te beoordelen en het observeren van de baarmoedersamentrekkingen. Een echografie kan helpen bij de diagnose, omdat het de arts in staat kan stellen om de aandoening bij ongeveer de helft van de patiënten te identificeren. Bovendien kan een bloedonderzoek noodzakelijk zijn om bloedarmoede (anemie) te detecteren bij ernstig bloedverlies. Bij vermoeden van een ernstige placentaloslating kan een ziekenhuisopname noodzakelijk zijn om de ernst van de aandoening te evalueren.

Differentiële diagnose

Het is essentieel om een snelle diagnose te stellen om de gezondheid van moeder en baby te waarborgen. De arts moet ook rekening houden met andere aandoeningen die vergelijkbare symptomen kunnen vertonen:

• Cysten (abnormaal gevormde blaasvormige holten in het lichaam)
• Buitenbaarmoederlijke zwangerschap
• Hemorragische shock
• Hypovolemische shock
• Ovariële torsie
• Stomp buiktrauma
• Zwangerschapstrauma
• Placenta praevia
• Pre-eclampsie
• Verspreide intravasculaire coagulatie

Behandeling van placentaloslating

De behandeling van een placentaloslating hangt af van de ernst van de aandoening, de uitgerekende datum en de toestand van de baby. Bij milde symptomen en een niet-invloedrijke toestand van de baby is een ziekenhuisopname mogelijk niet noodzakelijk, maar de arts zal de moeder en baby regelmatig volgen. Soms kunnen medicijnen worden gegeven om de arbeid te stoppen als de vrouw te vroeg begint met weeën. Bij matige tot ernstige gevallen is ziekenhuisopname noodzakelijk om de gezondheid van moeder en baby nauwlettend te monitoren. Ernstige gevallen vereisen vaak een snelle bevalling, vaak via een spoedkeizersnede. Vrouwen die veel bloed hebben verloren, kunnen een bloedtransfusie nodig hebben. Als de bloeding na de bevalling aanhoudt, kan een hysterectomie (chirurgische verwijdering van de baarmoeder) noodzakelijk zijn. Premature baby's worden behandeld in een gespecialiseerde eenheid, de neonatale intensive care unit (NICU), voor intensieve zorg.

Prognose voor de zwangere vrouw en de baby

Een aanhoudende bloeding verhoogt het risico op overlijden van zowel de moeder als de baby, vooral als er geen passende behandeling wordt gegeven. Bij een bijna volledige loslating van de placenta is de kans groot dat de foetus overlijdt (doodgeboorte), tenzij er onmiddellijk een keizersnede wordt uitgevoerd. Ongeveer 1% van de vrouwen met een placentaloslating overlijdt aan deze aandoening. Het overlijdensrisico is hoger bij rokers.

Complicaties van een placentaloslating

Baby

Een placentaloslating kan leiden tot ernstige problemen voor de baby, zoals vroeggeboorte (prematuriteit) of een laag geboortegewicht. In sommige gevallen kan de baby overlijden door de aandoening.

Moeder

De moeder kan ernstige complicaties ervaren, waaronder aanzienlijk bloedverlies dat kan leiden tot een hypovolemische shock. Ook kunnen er aandoeningen zoals diffuse intravasale stolling (bloedingsstoornis) optreden. Andere mogelijke complicaties zijn nierfalen en het falen van andere organen.

Preventie van een placentaloslating

Hoewel een placentaloslating niet volledig te voorkomen is, kunnen risicofactoren worden geminimaliseerd door bepaalde maatregelen te nemen. Dit omvat het goed beheren van de bloeddruk, het vermijden van roken, alcoholmisbruik en het gebruik van illegale drugs. Regelmatige prenatale zorg en het nemen van foliumzuur zijn ook belangrijk voor een gezonde zwangerschap.

Lees verder

• Keizersnede: Operatie om baby ter wereld te brengen
• Doodgeboorte: Oorzaken en behandeling van verlies van kindje
• Buikpijn tijdens zwangerschap: Oorzaken van pijnlijke buik