Foliumzuur en folaat: Functie & tekort van vorm vitamine B11

Foliumzuur is een vorm van een in water oplosbaar vitamine B11. Het is een belangrijk component bij het maken van het nucleïnezuur dat deel uitmaakt van al het genetische materiaal. Het is een vitamine uit het vitamine B-complex. Vitamine B11 en zijn vormen vervullen diverse cruciale functies zoals de hersenontwikkeling van een baby, de aanmaak van meer rode bloedcellen en het voorkomen van gehoorverlies.

• Verschil tussen folaat en foliumzuur
• Natuurlijke bronnen van folaat
• Aanbevolen inname van foliumzuur
• Functies: Preventie van enkele aandoeningen
• Autismespectrumstoornis (autisme)
• Gespleten lip en gehemelte (schisis)
• Reumatoïde artritis
• Zwangere vrouwen en foliumzuur
• Tekort aan foliumzuur
• Risicofactoren
• Symptomen
• Behandeling
• Complicaties
• Bijwerkingen van foliumzuurinname

Verschil tussen folaat en foliumzuur

Folaat is de generieke naam voor een type B-vitamine. Dit is van nature aanwezig in voedingsmiddelen. Foliumzuur is de door de mens gemaakte versie van folaat, hetgeen verkrijgbaar is als supplement en ook wordt toegevoegd aan verrijkte voedingsmiddelen. Folaat en foliumzuur hebben dezelfde effecten.

Natuurlijke bronnen van folaat

Donkergroene groenten zijn goede bronnen van folaat. Deze mogen echter niet te gaar zijn, omdat het foliumzuurgehalte aanzienlijk daalt als het voedingsmiddel wordt blootgesteld aan hitte.

Volgende voedingsmiddelen zijn rijk aan folaat:

• aardappel in de schil
• artisjokken
• asperges
• bakkersgist
• bananen
• bloemkool
• bonen
• broccoli
• citroenen
• eigeel
• erwten
• kiwi
• kool
• lever, hoewel vrouwen dit tijdens de zwangerschap het best niet consumeren
• linzen
• melk
• meloenen
• nier
• papaja
• pastinaak
• sinaasappels
• sla
• spinazie
• spruitjes
• volkorenbrood, omdat het meestal verrijkt is
• zonnebloemzaden

Het is altijd beter om voedingsstoffen uit natuurlijke voedselbronnen te halen in plaats van foliumzuursupplementen te gebruiken.

Aanbevolen inname van foliumzuur

Volgende richtlijnen zijn van kracht inzake de aanbevolen dagelijkse inname van folaat/foliumzuur:

• 0-6 maanden: 65 microgram / dag
• 7-12 maanden: 80 microgram / dag
• 1-3 jaar: 150 microgram / dag, maximaal 300 microgram / dag
• 4-8 jaar: 200 microgram / dag, maximaal 400 microgram / dag
• 9-13 jaar: 300 microgram / dag, maximaal 600 microgram / dag
• 14 jaar en ouder: 400 microgram / dag, maximaal 800 microgram / dag
• zwangere vrouw: 600 microgram / dag
• vrouwen die borstvoeding geven: 500 microgram / dag

Functies: Preventie van enkele aandoeningen

Vitamine B11 bevat foliumzuur hetgeen belangrijk is voor verschillende functies in het lichaam zoals:

• de aanmaak van rode bloedcellen
• de preventie van leeftijdsgebonden gehoorverlies
• de synthese en reparatie van DNA en RNA
• de verbetering van de hersengezondheid
• een snelle celdeling en groei

Autismespectrumstoornis (autisme)

Het nemen van foliumzuur vóór de bevruchting en tijdens de vroege zwangerschap vermindert wellicht het risico op autismespectrumstoornis (autisme) bij mensen met een inefficiënt foliumzuurmetabolisme. Anno oktober 2020 is verder onderzoek nodig om dit verband te bevestigen.

Gespleten lip en gehemelte (schisis)

Foliumzuursuppletie vermindert mogelijk ook het risico op een gespleten lip en gehemelte. Net zoals een neurale buisdefect is een gespleten lip en gehemelte een aanlegstoornis.

Reumatoïde artritis

Foliumzuur wordt vaak gebruikt ter ondersteuning van een recept op methotrexaat voor de behandeling van reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen). Methotrexaat is een effectief medicijn voor de behandeling van deze aandoening. Het medicijn staat er echter ook om bekend dat het foliumzuur uit het lichaam verwijdert. Dit veroorzaakt maag- en darmgerelateerde klachten bij 20 tot 65 procent van de patiënten die het medicijn gebruiken. Foliumzuursupplementen verminderen de kans op het ontwikkelen van maag- en darmklachten met 79 procent. Een arts is de meest gekwalificeerde persoon om informatie te geven inzake medicatie- en supplementengebruik.

Zwangere vrouwen en foliumzuur

Foliumzuur is vooral belangrijk voor zwangere vrouwen, die voldoende foliumzuur moeten innemen. Dit voorkomt namelijk dat de foetus belangrijke aangeboren misvormingen van de hersenen of de wervelkolom ontwikkelt, inclusief neurale buisdefecten, zoals spina bifida (open rug) en anencefalie ((gedeeltelijke) afwezigheid van de hersenen). Vrouwen die zwanger willen worden, moeten daarom vóór de conceptie een volledig jaar foliumzuursupplementen innemen om het risico op deze ontwikkelingen te verkleinen. Foliumzuur vermindert tot slot het risico op pre-eclampsie en een vroege bevalling.

Tekort aan foliumzuur

Foliumzuurdeficiëntie treedt op wanneer niet genoeg foliumzuur in het lichaam aanwezig is. Dit gebeurt wanneer mensen onvoldoende foliumzuur opnemen via de voeding, maar ook andere risicofactoren zijn bekend.

Risicofactoren

Medicatie
Sommige medicijnen, zoals geneesmiddelen die de arts inzet voor de behandeling van reumatoïde artritis, psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers), kanker en convulsies (stuipen: oncontroleerbare bewegingen), verhogen het risico op een tekort aan foliumzuur. Daarom zijn foliumzuursupplementen voor deze patiënten ook aangewezen.

Problemen met opname van foliumzuur
Sommige patiënten kampen met aandoeningen die het lastig maken om foliumzuur goed te absorberen in het lichaam. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij patiënten met alcoholisme, een leveraandoening, een spijsverteringsaandoening of een nieraandoening.

Sikkelcelanemie
Foliumzuurgebreksanemie komt ook voor bij mensen met onderliggende aandoeningen, zoals sikkelcelanemie (bloedaandoening van rode bloedcellen).

Zwanger
Een tekort aan foliumzuur treedt ook op bij mensen die grotere hoeveelheden foliumzuur nodig hebben en geen supplementen nemen, zoals vrouwen die zwanger zijn en borstvoeding geven.

Symptomen

Bekende symptomen van foliumzuurdeficiëntie zijn:

• een verlies van eetlust
• geheugenverlies en cognitieproblemen
• gewichtsverlies
• kortademigheid
• prikkelbaarheid
• vermoeidheid
• zwakte
• zweren rond de mond

Behandeling

In sommige gevallen is het nodig medicatie te veranderen of de onderliggende aandoening te behandelen. Andere patiënten zijn gebaat met een hogere inname van voedingsmiddelen met folaat. Andere patiënten nemen best foliumzuursupplementen om een tekort te behandelen of voorkomen.

Complicaties

Wanneer een gebrek aan foliumzuur aanwezig is in het lichaam, veroorzaakt dit:

• aangeboren afwijkingen
• bloedarmoede: Aangezien foliumzuur belangrijk is voor het produceren en behouden van rode bloedcellen, leidt foliumzuurdeficiëntie tot een tekort aan rode bloedcellen (anemie). Een tekort aan rode bloedcellen zorgt er voor dat het lichaam geen gezond zuurstofniveau heeft.
• een hoger risico op allergische aandoeningen
• een hoger risico op een lagere botdichtheid op lange termijn
• een hoger risico op het ontwikkelen van een klinische depressie
• geheugenproblemen en problemen met de hersenfunctie

Bijwerkingen van foliumzuurinname

Er zijn geen ernstige bijwerkingen gekoppeld aan het nemen van foliumzuur. In zeldzame gevallen melden mensen maagklachten zoals misselijkheid, een opgeblazen gevoel en slapeloosheid. Zelfs als een persoon meer foliumzuur neemt dan nodig is, is er geen reden tot zorg. Omdat foliumzuur in water oplosbaar is, wordt overtollig vocht namelijk van nature via de urine doorgegeven.

Lees verder

• Neurale buisdefecten: Soorten neuraalbuisdefecten bij baby's
• Vitaminen en mineralen: Functie, tekort & overmatige inname