Foliumzuur en folaat: tekort aanvullen met supplement
Foliumzuur en folaat zijn de synthetisch en niet-synthetische vormen van wat we vroeger vitamine B11 noemden. Deze stoffen spelen een belangrijke rol bij onder meer de aanmaak van rode bloedcellen, het omzetten van verschillende aminozuren, het voorkomen van hart- en vaatziekten en een gezonde zwangerschap. Foliumzuur en folaat halen we uit respectievelijk bewerkt en onbewerkt voedsel. Bij een tekort kunnen klachten ontstaan als bloedarmoede, depressieve klachten, rusteloze benen en darmklachten. Een tekort kan het beste aangevuld worden met een supplement op basis van 5-MTHF, een goed opneembare vorm van foliumzuur.
Inhoud
Het verschil tussen foliumzuur en folaat
Foliumzuur is - evenals de anionische vorm
folaat - een wateroplosbare vitamine die wordt geschaard onder het vitamine B-complex. Vroeger werd het ook wel vitamine B11 genoemd maar deze benaming is inmiddels in onbruik geraakt. De namen foliumzuur en folaat worden vaak door elkaar gebruikt. Er is echter wel een duidelijke verschil tussen de twee. Folaat is de natuurlijke vorm van wat vroeger vitamine B11 genoemd werd. De naam wordt gebruikt voor een groep aan elkaar verwante stoffen met voedingseigenschappen die erg op elkaar lijken. In de spijsvertering wordt het omgezet in de biologisch actieve vorm 5-MTHF. Foliumzuur daarentegen is de synthetische vorm van dezelfde stof en wordt ook wel pteroylmonoglutaminezuur genoemd. Het wordt aan verschillende voedingsmiddelen toegevoegd om de nutritionele waarde ervan te verhogen. Lang heeft men gedacht dat het synthetische foliumzuur beter opneembaar is dan het natuurlijke folaat. Dit blijkt echter niet het geval te zijn. Sterker nog, omdat foliumzuur moeilijk door het lichaam te verwerken is kan ongemetaboliseerd foliumzuur zich bij een hoge inname in de bloedsomloop gaan ophopen, met gezondheidsrisico's tot gevolg. Daarbij kan de ophoping van foliumzuur een tekort aan vitamine B12 maskeren waardoor deze mogelijk onbehandeld blijft waar aanvulling wel noodzakelijk is.
Functie van foliumzuur en folaat
Foliumzuur en folaat hebben in het lichaam een groot aantal functies. Het gaat onder meer om het volgende:
- Het draagt bij aan de aanmaak van rode bloedcellen
- Het is nodig voor de afbraak van proteïnen en de afbraak van hemoglobine
- Het is een van de bouwstenen van DNA (het is een co-enzym bij de productie van pyrimidine en purine)
- Het helpt bij het omzetten van verschillende aminozuren
- Het is belangrijk in de preventie van hart- en vaatziekte door de bijdrage aan de productie van methylcobalamine, wat zorgt dat het homocysteïnegehalte niet te hoog wordt
- Het is betrokken bij de ontwikkeling van de foetus in zwangere vrouwen
Het gevaar van een tekort aan foliumzuur/folaat
Idealiter zou een volwassen persoon dagelijks 200 tot 300 mg foliumzuur of folaat beschikbaar moeten hebben. Voor het belangrijkste deel komt dit uit voedsel maar een deel wordt ook door micro-organismen in het maag-darmkanaal geproduceerd. Krijgt iemand onvoldoende foliumzuur of folaat binnen dan kan vrij snel een tekort ontstaan. Dit komt omdat het lichaam er nauwelijks een voorraad van aanhoudt. In 2001 bleek nog uit Nederlands onderzoek dat circa de helft van de bevolking eigenlijk te weinig folaat binnenkrijgt. Bij circa 10% van bevolking is het tekort zelfs alarmerend (
Konings et al, 2001). Een tekort aan folaat en foliumzuur kan onder meer leiden tot bloedarmoede, cognitieve achteruitgang, rusteloze benen, depressieve klachten, ontstekingen in de mond, perifere neuropathie en darmklachten.
Zwangere vrouwen wordt vaak aangeraden om extra foliumzuur in te nemen in de vorm van een supplement. Dit heeft te maken met het verkleinen van de kans op complicaties waaronder miskramen, placenta-loslating, neuraal buisdefecten, een open ruggetje, een hazenlip en verschillende andere aangeboren afwijkingen.
Gebruik van foliumzuur als supplement: 5-MTHF
Heb je een tekort of een verhoogde behoefte aan foliumzuur dan kun je overwegen een supplement te gaan gebruiken. Om te voorkomen dat zoals eerder beschreven het ingenomen foliumzuur niet goed door het lichaam verwerkt wordt is het belangrijk te kiezen voor een goed opneembare variant. De goed opneembare en snel werkende vorm
5-MTHF verdient in dat geval de aanbeveling. 5-MTHF is feitelijk het gene dat je lichaam van foliumzuur of folaat maakt wanneer je dit oraal inneemt. Door een supplement met 5-MTHF te gebruiken hoeft je lichaam dit ingewikkelde proces niet meer in werking te zetten en bestaat ook niet het gevaar van ophoping van ongemetaboliseerd foliumzuur.
Om de opneembaarheid te bevorderen wordt folaat in supplement ook wel eens aangevuld met calcium of met andere B-vitaminen, voornamelijk vitamine B6 en B12. Voor de meeste van deze supplementen geldt dat ze niet met water moeten worden doorgeslikt maar dat je de tabletjes onder de tong moet laten smelten of je deze moet opzuigen. Het wordt namelijk het beste opgenomen via de slijmvliezen in de mond.