Zwemmersoor: Ooraandoening met afscheiding uit oor & oorpijn

Bij een zwemmersoor (otitis externa) is de oorschelp en de gehoorgang ontstoken. Dit gebeurt vaak door water dat in het oor terechtkomt na het zwemmen, waardoor een vochtige omgeving ontstaat wat aantrekkelijk is voor bacteriën. Een oorafscheiding, oorpijn en gehoorverlies zijn enkele typerende kenmerken van deze vervelende ooraandoening. Meestal valt de aandoening goed te behandelen met antibiotioca-oordruppels, zodat de patiënt ook complicaties voorkomt. Soms is een meer invasieve behandeling vereist.

• Epidemiologie ooraandoening
• Oorzaken acuut of chronisch zwemmersoor
• Risicofactoren otitis externa
• Symptomen: Afscheiding uit oor en oorpijn
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties ontsteking gehoorgang en oorschelp
• Preventie: Zwemmen in schoon water

Epidemiologie ooraandoening

Vooral kinderen, tieners en jongvolwassenen zijn getroffen door een zwemmersoor. Bij kinderen komt de ziekte zelden voor tweejarige leeftijd tot stand. Mensen die leven in warme, vochtige klimaten zijn bovendien vaker aangetast.

Oorzaken acuut of chronisch zwemmersoor

Acuut zwemmersoor

Schade aan huid
De belangrijkste oorzaak van een zwemmersoor is schade in het huidslijmvlies van het uitwendige oor of de gehoorgang. Op deze manier komen bacteriën of schimmels de oorschelp binnen. Schade aan de huid ontstaat bijvoorbeeld door:

• de blootstelling aan chemicaliën (haarverf, bleekmiddelen, sommige shampoos, haarsprays)
• het foutief reinigen van de oren met wattenstaafjes of met doekjes of andere voorwerpen in het oor
• het inbrengen van apparaten in het oor (oordopjes, een hoorapparaat, een hoofdtelefoon, …)
• te krabben aan het oorgebied

Water in oor
Een zwemmersoor treedt tevens snel op wanneer iemand zwemt in vuil water. De bacteriën of schimmels die zich in dit water bevinden, veroorzaken snel een oorontsteking. Maar ook na het zwemmen of douchen komt soms water in het oor terecht, wat zorgt voor een vochtige omgeving wat aantrekkelijk is voor ziekmakende organismen.

Chronisch zwemmersoor

Een chronisch zwemmersoor is te wijten aan een allergische reactie of een chronische huidaandoening zoals eczeem of psoriasis. Een zwemmersoor gaat voorts mogelijk gepaard met een middenoorontsteking (otitis media) of een luchtweginfectie zoals een verkoudheid.

Risicofactoren otitis externa

Een aantal factoren verhogen het risico op een zwemmersoor zoals:

• een agressieve reiniging van de gehoorgang met wattenstaafjes of andere voorwerpen
• een smalle gehoorgang waardoor water gemakkelijk vast blijft zitten (komt vaak voor bij kinderen)
• een zwemmersoor in het verleden gehad hebben
• geen of weinig oorsmeer
• het gebruik van bepaalde apparaten, zoals een hoofdtelefoon of een gehoorapparaat
• huidallergieën of irritatie door sieraden, haarlak of haarverf
• zwemmen
• zwemmen in vuil water waarin zich meer bacteriën bevinden, zoals een meer

Symptomen: Afscheiding uit oor en oorpijn

De symptomen van een zwemmersoor verschijnen geleidelijk of plots. De klachten zijn meestal vrij mild, al verergeren ze wel zonder behandeling. Uit het oor komt een gele, geelgroene, pusachtige of stinkende afscheiding. Soms is zelfs sprake van een oorbloeding. Daarnaast ervaart de patiënt oorpijn, zeker wanneer hij aan de rode en gezwollen oorschelp trekt. Af en toe is ook sprake van pijn achter het oor. Eenzijdig gehoorverlies of gehoorverlies aan beide oren, oorsuizen (tinnitus aurium), jeuk van het oor of de gehoorgang en een drukkend gevoel in het hoofd treden tevens op. De lymfeklieren in de nek zijn bovendien gezwollen (gezwollen lymfeklieren) en ook duizeligheid en koorts zijn mogelijke kenmerken, al verschijnen deze tekenen vooral in een gevorderd stadium van otitis externa.

Diagnose en onderzoeken

De arts bekijkt de oren met een otoscoop (otoscopie) en bemerkt dat de gehoorgang rood en gezwollen is; de huid hierin is bovendien schilferig. Voorts raakt hij de oorschelp aan en beweegt hij deze, hetgeen de pijn doet toenemen bij de patiënt. Daarna bekijkt hij het trommelvlies, maar dit is moeilijk als gevolg van een zwelling in de oorschelp. Bovendien heeft de patiënt mogelijk een gescheurd trommelvlies. De arts neemt vaak een vloeistofmonster uit het oor en stuurt dit naar een laboratorium, waar ze bevestigen welke bacteriën of schimmels de oorzaak zijn van otitis externa.

Behandeling

De arts schrijft veelal antibiotica voor in de vorm van oordruppels, die de patiënt gedurende tien à veertien dagen gebruikt. Is de gehoorgang erg opgezwollen, dan plaatst de arts mogelijk een wiek in het oor. De wiek zorgt er dan voor dat de druppels terechtkomen in het einde van de gehoorgang. De patiënt krijgt voorts orale (via de mond ingenomen) antibiotica bij een middenoorontsteking of infectie die zich buiten het oor verspreidt. Is de ontsteking echter het gevolg van schimmels, dan zet de arts een ander medicijn in, gekend als een antimycoticum (schimmeldodend middel). Corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) zijn nodig om de jeuk en ontsteking als gevolg van zwemmersoor te verminderen. Verder mag de patiënt pijnstillers nemen zoals paracetamol (Tylenol) of ibuprofen (Advil, Motrin). Azijnzuuroordruppels verlichten eveneens de symptomen. Heeft de patiënt een chronisch zwemmersoor, dan is het nodig om een langdurige of herhaalde behandeling in te zetten om complicaties te voorkomen. Het is altijd goed om iets warm tegen het oor te plaatsen om de pijn te verlichten. Vliegen of de oren nat laten worden (zwemmen, duiken, …) is verder niet aangewezen. Ook het dragen van oordopjes, een hoofdtelefoon of een gehoorapparaat is niet wenselijk tijdens de behandeling.

Prognose

De prognose van een zwemmersoor is goed. De pijn van otitis externa verdwijnt meestal binnen 24 uur na het inzetten van de medische behandeling. De ontsteking zelf is meestal binnen de week verdwenen.

Complicaties ontsteking gehoorgang en oorschelp

De infectie verspreidt zich mogelijk naar andere gebieden rond het oor, zoals het schedelbot. Wanneer de hersenen of zenuwen getroffen zijn, is dit levensbedreigend. Ook verspreidt otitis externa zich mogelijk naar de diepe weefsels en bindweefsels van de huid, wat resulteert in cellulitis (huidinfectie met rode en gezwollen huid). Bij ouderen of patiënten met diabetes mellitus, ontstaan mogelijk ernstige symptomen als gevolg van de ontsteking (maligne otitis externa of necrotiserende otitis externa). Hierdoor ontstaat schade aan het bot en kraakbeen. Deze aandoening behandelt de arts met hoge dosis antibiotica via een ader (intraveneus). Af en toe komen oorpoliepen voor; goedaardige gezwellen die gepaard gaan met een oorafscheiding. Tot slot krijgen een aantal patiënten te maken met tijdelijk gehoorverlies.

Preventie: Zwemmen in schoon water

Een aantal maatregelen zijn voorhanden om otitis externa tegen verdere schade te beschermen:

• de oren schoon en droog houden en geen water in de oren laten bij het douchen, wassen of baden.
• een mengsel van één druppel alcohol met één druppel witte azijn in de oren plaatsen nadat het oor nat geweest is; dit voorkomt de groei van bacteriën
• een nat oor altijd goed afdrogen
• na het zwemmen oordruppels gebruiken om de gehoorgang droog te krijgen
• niet krabben op de oren of met wattenstaafjes of andere objecten in de oren komen
• oordopjes tijdens het zwemmen gebruiken
• zwemmen in vervuild water vermijden

Lees verder

• Oorinfecties: Soorten, symptomen en behandeling
• Oorpijn: Pijn in oor door probleem in oren of lichaam
• Surfersoor: Ziekte met botgroei aan uitwendige gehoorgang
• Otoscopie: Inwendig gehooronderzoek van het oor of de oren
• Perceptief en geleidend gehoorverlies: Oorzaken en symptomen