Zwemmersoor: Ooraandoening met afscheiding uit oor & oorpijn

Bij een zwemmersoor (otitis externa) is de oorschelp en de gehoorgang ontstoken. Dit ontstaat vaak door water dat in het oor terechtkomt na het zwemmen, wat een vochtige omgeving creëert die aantrekkelijk is voor bacteriën en schimmels. Kenmerkende symptomen zijn oorafscheiding, oorpijn en gehoorverlies. De aandoening is doorgaans goed te behandelen met antibiotica-oordruppels, waarmee complicaties meestal worden voorkomen. In sommige gevallen kan een meer invasieve behandeling nodig zijn.

• Anatomie van het oor en relatie tot zwemmersoor
• Epidemiologie ooraandoening
• Mechanisme
• Oorzaken acuut of chronisch zwemmersoor
• Risicofactoren otitis externa
• Risicogroepen
• Symptomen: Afscheiding uit het oor en oorpijn
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties ontsteking gehoorgang en oorschelp
• Preventie: Zwemmen in schoon water
• Praktische tips voor het leven met / omgaan met zwemmersoor
• Houd je oren droog
• Gebruik oorbeschermers of een badmuts
• Reinig je oren op een veilige manier
• Gebruik oordruppels bij infectie
• Raadpleeg een arts bij aanhoudende symptomen
• Voorkom overmatig gebruik van het gehoor
• Verzorg je gehoorgang bij allergieën of irritatie
• Overweeg andere oorbehandelingen bij complicaties
• Wees voorzichtig met zelfbehandeling
• Misvattingen rond zwemmersoor
• Zwemmen met zwemmersoor is niet gevaarlijk
• Zwemmersoor ontstaat alleen bij zwemmen in open water
• Het dragen van oordopjes beschermt altijd tegen zwemmersoor
• Alle oorinfecties zijn zwemmersoor
• Zwemmersoor komt alleen voor bij mensen die vaak zwemmen
• Antibiotica zijn altijd nodig bij zwemmersoor
• Zwemmersoor kan niet worden voorkomen

Anatomie van het oor en relatie tot zwemmersoor

Het oor bestaat uit drie hoofdsecties: het uitwendige oor, het middenoor en het binnenoor. Zwemmersoor, ook wel otitis externa genoemd, betreft een infectie of ontsteking van de gehoorgang, het kanaal dat van het uitwendige oor naar het trommelvlies leidt. De gehoorgang heeft een beschermende huidlaag die kan worden aangetast door vocht, irritatie of infecties. Wanneer de beschermende huidbarrière verstoord wordt, kunnen bacteriën of schimmels de gehoorgang binnendringen, wat leidt tot ontsteking en infectie.

Gehoorgang en bescherming
De gehoorgang is normaal gesproken beschermd door talgklieren en cerumen (oorsmeer), dat een barrière vormt tegen vreemde deeltjes, bacteriën en schimmels. Het binnendringen van water in de gehoorgang tijdens het zwemmen kan deze natuurlijke barrière verstoren, wat het risico op infectie vergroot.

Risico op infectie bij vochtig milieu
Wanneer de gehoorgang vochtig blijft na zwemmen of andere wateractiviteiten, creëert dit een ideale omgeving voor bacteriën en schimmels om zich te ontwikkelen. Dit leidt tot een verhoogd risico op zwemmersoor, vooral als de gehoorgang beschadigd is door overmatig reinigen of het inbrengen van voorwerpen zoals wattenstaafjes.

Epidemiologie ooraandoening

Zwemmersoor komt vaak voor bij mensen die regelmatig zwemmen, vooral in verontreinigd water of in omgevingen met veel vocht, zoals zwembaden en zeeën. De aandoening komt vaker voor in warme, vochtige klimaten, waar het water sneller in de gehoorgang kan blijven zitten.

Incidentie en prevalentie
Zwemmersoor is een veelvoorkomende aandoening, vooral tijdens de zomermaanden wanneer zwemmen en wateractiviteiten populair zijn. De prevalentie varieert per regio, maar het komt vaak voor bij volwassenen en kinderen die regelmatig in open water of openbare zwembaden zwemmen.

Leeftijd en geslacht
Zwemmersoor kan bij mensen van alle leeftijden optreden, maar komt vaker voor bij jonge volwassenen en kinderen die veel zwemmen. Er is geen significant verschil tussen mannen en vrouwen wat betreft de incidentie van de aandoening.

Mechanisme

Zwemmersoor ontstaat meestal wanneer de huid van de gehoorgang beschadigd raakt door vocht of irriterende stoffen, waardoor bacteriën of schimmels de kans krijgen om een infectie te veroorzaken. Dit kan leiden tot een ontsteking van de huid in de gehoorgang, wat pijn, jeuk en soms afscheiding veroorzaakt.

Fysiologisch proces van infectie
De infectie begint vaak als een lokale ontsteking van de huid van de gehoorgang door bacteriën, zoals Pseudomonas aeruginosa of Staphylococcus aureus, of schimmels. Deze micro-organismen prolifereren in de vochtige omgeving van de gehoorgang, wat leidt tot zwelling, roodheid, pijn en afscheiding.

Ontstekingsreactie
De ontsteking veroorzaakt een verminderde werking van de gehoorgang, wat leidt tot verstopte oren, jeuk en pijn. Als de infectie niet wordt behandeld, kan deze zich verder verspreiden naar de diepere structuren van de gehoorgang, waardoor ernstigere symptomen en complicaties optreden.

Oorzaken acuut of chronisch zwemmersoor

Acuut zwemmersoor
Schade aan de huid
De belangrijkste oorzaak van een zwemmersoor is schade aan de huid van het uitwendige oor of de gehoorgang, waardoor bacteriën of schimmels binnendringen. Schade aan de huid kan ontstaan door:

• Blootstelling aan chemicaliën zoals haarverf, bleekmiddelen, sommige shampoos en haarsprays
• Onjuist reinigen van de oren met wattenstaafjes, doekjes of andere voorwerpen
• Inbrengen van voorwerpen in het oor zoals oordopjes, een hoorapparaat, of een hoofdtelefoon
• Krabben aan het oorgebied

Water in het oor
Een zwemmersoor ontstaat ook snel wanneer iemand zwemt in vervuild water. De bacteriën of schimmels in dit water kunnen een oorontsteking veroorzaken. Ook na het zwemmen of douchen kan water in het oor blijven zitten, wat zorgt voor een vochtige omgeving die bevorderlijk is voor ziekteverwekkers.

Chronisch zwemmersoor
Een chronisch zwemmersoor kan het gevolg zijn van een allergische reactie of een chronische huidaandoening zoals eczeem of psoriasis. Het kan ook gepaard gaan met een middenoorontsteking (otitis media) of een luchtweginfectie zoals een verkoudheid.

Risicofactoren otitis externa

Factoren die het risico op een zwemmersoor verhogen zijn onder andere:

• Overmatig gebruik van wattenstaafjes of andere voorwerpen voor het reinigen van de gehoorgang
• Een smalle gehoorgang waardoor water gemakkelijk vast blijft zitten (vaak bij kinderen)
• Vorige episodes van een zwemmersoor
• Verminderde productie van oorsmeer
• Gebruik van apparaten zoals hoofdtelefoons of gehoorapparaten
• Huidallergieën of irritatie door sieraden, haarlak of haarverf
• Frequent zwemmen
• Zwemmen in vervuild water, zoals in een meer of zwembad

Risicogroepen

Bepaalde groepen lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van zwemmersoor, vooral diegenen die regelmatig in wateromgevingen vertoeven of vatbaar zijn voor huidbeschadigingen.

Zwemmen in verontreinigd water
Mensen die zwemmen in rivieren, meren of zeeën met een hoge mate van vervuiling, hebben een verhoogd risico op het oplopen van infecties in de gehoorgang. Dit is met name het geval in gebieden waar onvoldoende waterbehandeling plaatsvindt.

Kinderen en jongvolwassenen
Kinderen en jongvolwassenen die vaak in zwembaden of natuurlijke wateren zwemmen, vormen een risicogroep. Ze zijn vatbaarder voor het ontwikkelen van zwemmersoor door frequente blootstelling aan water en het gebruik van onveilige schoonmaakpraktijken.

Mensen met verzwakte immuunsystemen
Patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals hiv-positieve patiënten of mensen die chemotherapie ondergaan, kunnen gemakkelijker infecties ontwikkelen, inclusief zwemmersoor. Bij deze groep kan de infectie ernstiger zijn en moeilijker te behandelen.

Symptomen: Afscheiding uit het oor en oorpijn

De symptomen van een zwemmersoor kunnen geleidelijk optreden of plotseling verschijnen. Ze zijn meestal mild, maar kunnen verergeren zonder behandeling. Typische symptomen zijn:

• Gele, geelgroene, pusachtige of stinkende afscheiding uit het oor
• Oorbloeding (soms)
• Oorpijn, vooral bij aanraking of beweging van de oorschelp
• Pijn achter het oor
• Eenzijdig gehoorverlies of gehoorverlies aan beide oren
• Oorsuizen (tinnitus aurium)
• Jeuk in de gehoorgang
• Drukkend gevoel in het hoofd
• Gezwollen lymfeklieren in de nek
• Duizeligheid en koorts kunnen voorkomen, vooral in een gevorderd stadium

Alarmsymptomen

Zwemmersoor kan beginnen met milde symptomen, maar kan verergeren als het niet tijdig wordt behandeld. De belangrijkste symptomen zijn jeuk, pijn en afscheiding uit het oor.

Jeuk en irritatie
De eerste symptomen van zwemmersoor zijn meestal jeuk en irritatie in de gehoorgang. Deze symptomen kunnen erger worden bij het inbrengen van wattenstaafjes of bij watercontact.

Pijn en verstopte oren
Naarmate de infectie verergert, kan pijn optreden in het oor, die kan uitstralen naar de kaak of hals. Het oor kan ook verstopt raken door zwelling of afscheiding, waardoor het gehoor vermindert.

Afscheiding uit het oor
Bij een gevorderde infectie kan er een gele of groene afscheiding uit het oor komen, wat duidt op een bacteriële infectie. Dit kan gepaard gaan met een onaangename geur.

Diagnose en onderzoeken

De arts zal de oren inspecteren met een otoscoop (otoscopie) en constateren dat de gehoorgang rood en gezwollen is; de huid kan ook schilferig zijn. Door de oorschelp te bewegen, kan de pijn toenemen. Het trommelvlies kan moeilijk zichtbaar zijn door zwelling. De arts kan ook een vloeistofmonster uit het oor nemen en naar een laboratorium sturen om te identificeren welke bacteriën of schimmels de oorzaak zijn van de infectie.

Behandeling

De behandeling bestaat meestal uit antibiotica in de vorm van oordruppels, die gedurende tien tot veertien dagen worden toegepast. Bij ernstige zwelling kan de arts een wiek in het oor plaatsen om de druppels naar het einde van de gehoorgang te laten druppelen. Indien nodig kunnen orale antibiotica worden voorgeschreven bij een middenoorontsteking of een infectie die zich buiten het oor verspreidt. Bij schimmelinfecties zal een antimycoticum (schimmeldodend middel) worden ingezet. Corticosteroïden (ontstekingsremmers) kunnen nodig zijn om jeuk en ontsteking te verlichten. Pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen kunnen helpen bij de pijnbestrijding. Azijnzuuroordruppels kunnen ook verlichting bieden. Bij chronische gevallen is vaak een langdurige of herhaalde behandeling noodzakelijk. Het is aan te raden om warmte aan het oor toe te passen om de pijn te verlichten. Tijdens de behandeling moeten zwemmen, duiken, en het gebruik van oordopjes, hoofdtelefoons of gehoorapparaten worden vermeden.

Prognose

De meeste gevallen van zwemmersoor reageren goed op behandeling met oor-druppels of antibiotica, maar zonder behandeling kan de infectie verergeren.

Genezing met tijdige behandeling
Wanneer zwemmersoor vroeg wordt gediagnosticeerd en behandeld, is de prognose meestal goed. Antibacteriële of schimmeldodende druppels zijn effectief bij het behandelen van de infectie.

Risico op chronische infecties
Bij onvoldoende behandeling of herhaaldelijke infecties kan zwemmersoor chronisch worden, wat leidt tot voortdurende ontsteking van de gehoorgang en mogelijke gehoorverlies.

Complicaties ontsteking gehoorgang en oorschelp

Mogelijke complicaties van een zwemmersoor zijn:

• Verspreiding van de infectie naar omliggende structuren, zoals het schedelbot
• Levensbedreigende situaties als de hersenen of zenuwen worden aangetast
• Verspreiding naar diepe weefsels en bindweefsels, resulterend in cellulitis (huidinfectie met rode en gezwollen huid)
• Bij ouderen of mensen met diabetes mellitus kan een maligne otitis externa of necrotiserende otitis externa ontstaan, wat leidt tot bot- en kraakbeenschade. Deze aandoening vereist hoge doses antibiotica via intraveneuze toediening.
• Het optreden van oorpoliepen, goedaardige gezwellen gepaard met oorafscheiding
• Tijdelijk gehoorverlies

Preventie: Zwemmen in schoon water

Om otitis externa te voorkomen, zijn de volgende maatregelen aanbevolen:

• Houd de oren schoon en droog; voorkom dat er water in de oren komt tijdens douchen, wassen of baden.
• Plaats na blootstelling aan water een mengsel van één druppel alcohol en één druppel witte azijn in de oren om de groei van bacteriën te voorkomen.
• Droog natte oren goed af.
• Gebruik na het zwemmen oordruppels om de gehoorgang te drogen.
• Vermijd krabben aan de oren of het inbrengen van wattenstaafjes of andere objecten in de oren.
• Draag oordopjes tijdens het zwemmen.
• Vermijd zwemmen in vervuild water.

Praktische tips voor het leven met / omgaan met zwemmersoor

Zwemmersoor, ook wel otitis externa genoemd, is een ooraandoening die meestal wordt veroorzaakt door een infectie van de gehoorgang. Het komt vaak voor bij mensen die veel zwemmen, omdat water de gehoorgang kan irriteren en infecties kan bevorderen. De aandoening gaat vaak gepaard met jeuk, pijn en afscheiding uit het oor. Het is belangrijk om maatregelen te nemen om de symptomen te verlichten en herhaling te voorkomen. Hier zijn enkele praktische tips voor het omgaan met zwemmersoor.

Houd je oren droog

Een van de belangrijkste maatregelen om zwemmersoor te voorkomen en te behandelen, is het behouden van droge oren. Als je vaak zwemt, zorg er dan voor dat je oren goed droog zijn na het zwemmen. Dit kun je doen door met een schone handdoek je oren af te drogen of door voorzichtig wat water uit je oren te schudden. Gebruik geen wattenstaafjes om je oren te reinigen, omdat dit de irritatie kan verergeren of het risico op infecties kan vergroten.

Gebruik oorbeschermers of een badmuts

Als je regelmatig zwemt, kan het dragen van oorbeschermers of een badmuts een goede manier zijn om te voorkomen dat er water in je oren komt. Dit helpt niet alleen om zwemmersoor te voorkomen, maar beschermt ook je gehoorgang tegen irritatie door chloor of zout water. Er zijn speciale oorbeschermers die in je oren passen en die helpen om water buiten te houden tijdens het zwemmen.

Reinig je oren op een veilige manier

Hoewel het belangrijk is om je oren schoon te houden, is het essentieel om dit op een veilige manier te doen. Vermijd het gebruik van wattenstaafjes, omdat deze de oren kunnen irriteren of zelfs een infectie kunnen verergeren. Gebruik in plaats daarvan een vochtige doek om voorzichtig de buitenkant van je oren schoon te maken. Als je een ophoping van oorsmeer hebt, kun je een oorirrigatietoestel of speciale oordruppels gebruiken, maar raadpleeg eerst je arts of apotheker voor advies over veilige producten.

Gebruik oordruppels bij infectie

Als je last hebt van zwemmersoor en de symptomen zoals pijn, jeuk en afscheiding aanhouden, kunnen oordruppels helpen om de infectie te bestrijden. Oordruppels die antibiotica of ontstekingsremmers bevatten, kunnen effectief zijn tegen de bacteriën die de infectie veroorzaken. Volg de aanwijzingen van je arts of apotheker zorgvuldig op bij het gebruik van oordruppels, en gebruik ze precies zoals voorgeschreven. Vermijd het gebruik van oordruppels als je een gaatje in je trommelvlies hebt, tenzij je arts het anders adviseert.

Raadpleeg een arts bij aanhoudende symptomen

Als de symptomen van zwemmersoor niet verbeteren na het gebruik van oordruppels of als je vaker last hebt van infecties, is het belangrijk om een arts te raadplegen. Je arts kan bepalen of je verdere behandeling nodig hebt, zoals orale antibiotica, of kan je adviseren over andere manieren om je oren te beschermen tegen herhaling van de aandoening. Bij ernstige gevallen van zwemmersoor kan de arts ook de gehoorgang onderzoeken om te controleren op andere aandoeningen die de symptomen kunnen veroorzaken.

Voorkom overmatig gebruik van het gehoor

Zorg ervoor dat je niet te vaak je oren blootstelt aan water, vooral als je al gevoelig bent voor zwemmersoor. Als je merkt dat je vaak last hebt van pijn of ongemak na het zwemmen, probeer dan het aantal keer per week dat je zwemt te beperken. Als het onvermijdelijk is om te zwemmen, probeer dan waterdichte gehoorbeschermers te gebruiken of af en toe uit te rusten van het zwemmen om je oren te laten herstellen.

Verzorg je gehoorgang bij allergieën of irritatie

Als je gevoelig bent voor allergieën of andere oorirritaties die bijdragen aan zwemmersoor, zorg dan voor extra bescherming. Allergieën voor bijvoorbeeld pollen of huisdieren kunnen de gevoeligheid van je oren vergroten. Zorg voor een goede behandeling van allergieën, zoals antihistaminica of andere voorgeschreven medicijnen, en probeer blootstelling aan allergenen te minimaliseren. Dit helpt niet alleen je oren, maar ook je algehele gezondheid.

Overweeg andere oorbehandelingen bij complicaties

In sommige gevallen kan zwemmersoor verergeren of leiden tot complicaties zoals een chronische infectie of een abces in de gehoorgang. Als je merkt dat de symptomen verergeren of terugkeren, is het belangrijk om een arts te raadplegen voor verdere behandeling. Soms kan een arts besluiten om de oorbehandeling aan te passen of extra stappen te ondernemen om een complicatie te voorkomen.

Wees voorzichtig met zelfbehandeling

Hoewel het verleidelijk kan zijn om zelf de behandeling van zwemmersoor in handen te nemen, is het belangrijk om dit zorgvuldig te doen. Overmatig gebruik van oordruppels of onjuiste technieken kan de situatie verergeren. Raadpleeg altijd een arts voor professioneel advies, vooral als de symptomen ernstig zijn of langer dan een paar dagen aanhouden.

Met de juiste zorg en voorzorgsmaatregelen kun je zwemmersoor effectief behandelen en voorkomen. Het belangrijkste is om altijd goed voor je oren te zorgen en bij symptomen snel te handelen om complicaties te voorkomen.

Misvattingen rond zwemmersoor

Zwemmen in open water of zwembaden kan verschillende risico's met zich meebrengen voor de oren, met als gevolg een aandoening die bekendstaat als zwemmersoor. Dit is een infectie van de gehoorgang die veroorzaakt wordt door water en bacteriën. Er bestaan verschillende misvattingen over deze aandoening en hoe deze te voorkomen. In dit artikel worden enkele van de meest voorkomende misverstanden besproken.

Zwemmen met zwemmersoor is niet gevaarlijk

Er wordt vaak gedacht dat zwemmersoor een onschuldige aandoening is die geen ernstige gevolgen heeft. Hoewel het in veel gevallen mild is, kan zwemmersoor leiden tot aanzienlijke pijn en complicaties, zoals een abces in de gehoorgang. In ernstigere gevallen kan de infectie zich verspreiden naar andere delen van het oor of zelfs het omliggende weefsel aantasten. Het is belangrijk om de symptomen serieus te nemen en tijdig medische hulp in te schakelen.

Zwemmersoor ontstaat alleen bij zwemmen in open water

Veel mensen denken dat zwemmersoor alleen ontstaat wanneer je in open water zwemt, zoals meren of de zee. In werkelijkheid kan zwemmersoor ook ontstaan door zwemmen in chloorwater, vooral als het water in contact komt met je oren. Het is de combinatie van water en bacteriën die de infectie veroorzaakt, wat betekent dat zowel zwembadwater als natuurlijk water risicofactoren zijn.

Het dragen van oordopjes beschermt altijd tegen zwemmersoor

Er bestaat een misverstand dat het dragen van oordopjes altijd voldoende bescherming biedt tegen zwemmersoor. Hoewel oordopjes helpen om te voorkomen dat water in de gehoorgang komt, bieden ze niet altijd volledige bescherming tegen bacteriën die de infectie kunnen veroorzaken. Het is ook belangrijk om ervoor te zorgen dat de oordopjes goed passen en geen water doorlaten. Na het zwemmen is het bovendien belangrijk om de oren goed te drogen om infecties te voorkomen.

Alle oorinfecties zijn zwemmersoor

Niet alle oorinfecties zijn zwemmersoor. Oorinfecties kunnen ook veroorzaakt worden door andere factoren, zoals verkoudheid of allergieën, die leiden tot ontsteking in de gehoorgang. Hoewel zwemmersoor de meest voorkomende oorinfectie is bij zwemmers, kunnen andere aandoeningen zoals een huidinfectie in de gehoorgang ook soortgelijke symptomen veroorzaken. Het is belangrijk om het juiste type infectie te diagnosticeren voor de juiste behandeling.

Zwemmersoor komt alleen voor bij mensen die vaak zwemmen

Hoewel zwemmersoor vaker voorkomt bij mensen die regelmatig zwemmen, kan het ook optreden bij mensen die af en toe zwemmen of in contact komen met water. Zelfs een enkele blootstelling aan besmet water kan leiden tot een infectie. Dit maakt het belangrijk om voorzorgsmaatregelen te nemen, zoals het drogen van de oren na blootstelling aan water, ongeacht hoe vaak je zwemt.

Antibiotica zijn altijd nodig bij zwemmersoor

Een misverstand is dat antibiotica altijd nodig zijn om zwemmersoor te behandelen. In veel gevallen kan de aandoening worden behandeld met eenvoudige zelfzorgmaatregelen, zoals het schoonmaken en drogen van de oren. In ernstigere gevallen, vooral wanneer er sprake is van een huidaandoening of wanneer de infectie zich verspreidt, kunnen antibiotica nodig zijn. Het is belangrijk om de symptomen goed in de gaten te houden en een arts te raadplegen voor de juiste behandeling.

Zwemmersoor kan niet worden voorkomen

Hoewel het niet mogelijk is om zwemmersoor volledig te voorkomen, kunnen er wel maatregelen worden genomen om het risico te verkleinen. Het dragen van een zwembril of oordopjes, het vermijden van langdurige blootstelling aan water en het goed drogen van de oren na het zwemmen zijn allemaal effectieve manieren om zwemmersoor te voorkomen. Ook het reinigen van de oren met een doekje na blootstelling aan water kan helpen om bacteriën te verwijderen.

Lees verder

• Oorinfecties: Soorten, symptomen en behandeling
• Oorpijn: Pijn in oor door probleem in oren of lichaam
• Surfersoor: Ziekte met botgroei aan uitwendige gehoorgang
• Otoscopie: Inwendig gehooronderzoek van het oor of de oren
• Perceptief en geleidend gehoorverlies: Oorzaken en symptomen