Surfersoor: Ziekte met botgroei aan uitwendige gehoorgang

Een surfersoor (exostosen van de uitwendige gehoorgang) is een langzaam progressieve ooraandoening waarbij een goedaardige botgroei ontstaat als gevolg van chronische blootstelling aan koud water en koude wind. Deze aandoening komt vaak voor bij surfers, maar iedereen die meermaals wordt blootgesteld aan koud water en koude wind, zoals zwemmers, duikers, kajakkers en deelnemers aan andere maritieme activiteiten, kan deze ziekte ontwikkelen. Meestal veroorzaakt de aandoening geen klachten, maar soms leiden de botuitsteeksels in het benige gedeelte van de gehoorgang tot symptomen zoals gehoorverlies, herhaalde middenoorinfecties en oorafscheiding. De behandeling bestaat uit het verwijderen van vuil uit de uitwendige gehoorgang dat vast komt te zitten door de abnormale botgroei. In ernstige gevallen is een operatie noodzakelijk. De vooruitzichten voor behandelde patiënten zijn meestal goed.

• Epidemiologie van botuitsteeksels in de uitwendige gehoorgang
• Oorzaken: Chronische blootstelling aan koud water en koude wind
• Risicofactoren voor exostosen van de uitwendige gehoorgang
• Symptomen van surfersoor
• Alarmsymptomen van surfersoor
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van surfersoor
• Prognose van botgroei aan de uitwendige gehoorgang
• Complicaties van surfersoor
• Preventie van oorexostosen

Epidemiologie van botuitsteeksels in de uitwendige gehoorgang

De prevalentie van surfersoor varieert wereldwijd, afhankelijk van de geografische locatie en de mate van blootstelling aan koud water. Anno augustus 2024 bedraagt de prevalentie in sommige kustgebieden tot wel 30% onder surfers. De aandoening komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, vermoedelijk omdat mannen vaker deelnemen aan watersporten. Surfersoor kan op elke leeftijd voorkomen, maar treft vooral mensen van in de dertig en veertig jaar.

Oorzaken: Chronische blootstelling aan koud water en koude wind

Exostosen (botuitsteeksels) ontwikkelen zich door langdurige irritatie van de uitwendige gehoorgang door koude wind of koud water (kouder dan 19°C), meestal koud zeewater. De botuitsteeksels ontstaan vanuit de benige trommelvliesring. Vermoedelijk veroorzaakt de blootstelling aan koud water of koude wind een langdurige vasodilatatie (vaatverwijding), wat leidt tot nieuwe botvorming. Het gebied boven de trommelvliesring is uiterst gevoelig door de zeer dunne laag huid die het onderliggende bot bedekt. Het oorsmeer kan door de botgroei niet goed worden afgevoerd, wat leidt tot de vorming van een oorprop (prop gevuld met oorsmeer). Deze verstopping van de uitwendige gehoorgang leidt vervolgens tot symptomen. Ook chemische en fysieke irriterende stoffen kunnen soms bijdragen aan het ontstaan van deze ooraandoening.

Risicofactoren voor exostosen van de uitwendige gehoorgang

Verschillende factoren kunnen het risico op het ontwikkelen van surfersoor verhogen:

• Regelmatige blootstelling aan koud water en wind, zoals bij surfers, zwemmers, kajakkers en andere watersporters.
• Het ontbreken van beschermende uitrusting, zoals oordoppen of een capuchon.
• Herhaalde en langdurige blootstelling, vooral in koude klimaten.
• Mannen lijken een hoger risico te hebben dan vrouwen, mogelijk door vaker deelnemen aan wateractiviteiten.

Symptomen van surfersoor

Botuitsteeksels in het benige gedeelte van de gehoorgang veroorzaken meestal geen symptomen in de vroege stadia. Echter, als de uitsteeksels groter worden, kunnen de volgende symptomen optreden:

• Geleidend gehoorverlies, veroorzaakt door de verstopping van de gehoorgang.
• Een vol gevoel in het oor, als gevolg van ophoping van oorsmeer en vuil.
• Herhaalde otitis externa (chronische ontsteking van de uitwendige gehoorgang), mogelijk met oorafscheiding en jeuk.
• Een gevoel van water achter de oren.
• In zeldzame gevallen secundaire oorpijn, veroorzaakt door de druk van de botuitsteeksels of een bijkomende infectie.

Alarmsymptomen van surfersoor

Hoewel de aandoening meestal mild is, kunnen bepaalde symptomen wijzen op complicaties die medische aandacht vereisen:

• Aanhoudend gehoorverlies dat niet verbetert met reiniging van de gehoorgang.
• Afscheiding uit het oor die wijst op een mogelijke infectie.
• Ernstige pijn in het oor, vooral als deze gepaard gaat met koorts of gezwollen lymfeklieren.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek

Het bespreken van de medische geschiedenis is essentieel voor de diagnose van surfersoor. De aandoening komt niet alleen voor bij surfers, maar ook bij mensen die betrokken zijn bij andere activiteiten in koude, natte, en winderige omstandigheden, zoals windsurfen, kajakken, zeilen, jetskiën, kitesurfen en duiken. De patiënt moet herhaaldelijk zijn blootgesteld aan koud water of koude wind, meestal door watersporten of zwemmen. Significante botuitsteeksels ontwikkelen zich meestal na vijf tot tien jaar van dergelijke blootstelling.

Lichamelijk onderzoek

De arts onderzoekt het oor met een otoscoop (inwendig kijkonderzoek van het oor of de oren) en ziet dan meestal meerdere knobbelachtige gezwellen op de trommelring. Deze gezwellen komen vaak voor in beide uitwendige gehoorgangen. Als de exostosen groot genoeg zijn, kunnen ze het zicht op het trommelvlies blokkeren. Bij aanwezigheid van gehoorverlies voert de arts vaak een aanvullende audiometrie (gehooronderzoek) uit.

Diagnostisch onderzoek

Meestal zijn de medische geschiedenis en het lichamelijk onderzoek voldoende om surfersoor te diagnosticeren. De ernst van de exostosen wordt beoordeeld op een schaal van 1 tot 3, afhankelijk van het percentage verstopping van de gehoorgang. Een CT-scan van de uitwendige gehoorgang kan nodig zijn voor chirurgische planning, vooral als de exostosen groot zijn. Dit beeldvormend onderzoek wordt echter niet routinematig uitgevoerd.

Differentiële diagnose

De differentiaaldiagnose voor gezwellen in de uitwendige gehoorgang omvat:

• Een oorprop ().
• [ARTIKEL=178953]Goedaardige oorpoliepen.
• Osteomen (goedaardige gezwellen van botweefsel).
• Otitis media (middenoorontsteking).

Behandeling van surfersoor

De behandeling richt zich meestal op het regelmatig reinigen van de uitwendige gehoorgang om ingesloten vuil te verwijderen. Dit kan de gehoorgang vrijhouden en symptomen zoals gehoorverlies verminderen. In ernstige gevallen, wanneer meer dan 80% van de gehoorgang is geblokkeerd, kan een chirurgische ingreep onder algemene anesthesie nodig zijn om de exostosen te verwijderen. Bij circa zeven op de tien patiënten verbetert de levenskwaliteit na de operatie. Mogelijke complicaties van de operatie zijn trommelvliesruptuur, vertraagde genezing, kanaalstenose, verlies van hoogfrequent gehoor, temporomandibulaire gewrichtsstoornissen (TMJ) met kaakpijn en gezichtspijn, en aangezichtszenuwverlamming. Vanwege het risico op complicaties wordt chirurgie alleen aanbevolen voor patiënten met significante symptomen. Als exostosen aan beide oren aanwezig zijn, worden twee operaties uitgevoerd met een tussenperiode van zes weken.

Prognose van botgroei aan de uitwendige gehoorgang

Surfersoor is een progressieve aandoening; zonder behandeling kunnen de symptomen verergeren naarmate de tijd verstrijkt, vooral bij voortdurende blootstelling aan koud water of wind. Uiteindelijk kunnen de exostosen zo groot worden dat ze medische problemen veroorzaken. De prognose na chirurgische behandeling is doorgaans goed, hoewel er een kans is op terugkeer van de exostosen als de blootstelling aan koude omstandigheden doorgaat.

Complicaties van surfersoor

Zonder behandeling kan surfersoor leiden tot ernstige gehoorproblemen en chronische infecties. Mogelijke complicaties zijn:

• Permanente gehoorverlies door volledige blokkering van de gehoorgang.
• Chronische otitis externa met frequente infecties en ontstekingen.
• Verhoogd risico op trommelvliesbeschadiging en gehoorverlies.

Preventie van oorexostosen

Om het risico op het ontwikkelen van surfersoor te verkleinen, kunnen mensen het beste voorzorgsmaatregelen nemen, zoals:

• Het gebruik van siliconen oordoppen om te voorkomen dat koud water de gehoorgang binnendringt.
• Het dragen van een zwemmuts, duikhelm, of een wetsuit capuchon tijdens wateractiviteiten.
• Het vermijden van blootstelling aan extreem koude en winderige omstandigheden zonder adequate bescherming.
• Regelmatige controle van de gehoorgang door een arts om eventuele vroege tekenen van exostosen op te sporen.

Lees verder

• Zwemmersoor: Ooraandoening met afscheiding uit oor & oorpijn
• Otitis media (middenoorontsteking): Infectie bij kinderen
• Oorpijn: Pijn in oor door probleem in oren of lichaam
• Oorprop: Overtollig oorsmeer verwijderen, o.a. met water
• Oorinfecties: Soorten, symptomen en behandeling