Gehoorgangontsteking: symptomen, oorzaak en behandeling

Een gehoorgangontsteking, ook wel een zwemmersoor of otitis externa genoemd, is een ontsteking van de huid van de gehoorgang. Om precies te zijn: de buitenste gehoorgang, die loopt van je trommelvlies naar de buitenkant van je hoofd. Dit gaat vaak gepaard met oorpijn. Oorpijn duidt bij kinderen en jonge mensen vaak op een middenoorontsteking, terwijl bij volwassenen en ouderen vaak ontsteking van de gehoorgang in het spel is. Een middenoorontsteking wordt vaak veroorzaakt door water dat achterblijft in je oor na het zwemmen. Het creëert een vochtige omgeving die de groei van bacteriën stimuleert. Het wordt daarom ook wel 'zwemmersoor' genoemd. Vingers, wattenstaafjes of andere voorwerpen in je oren stoppen kunnen ook leiden tot een zwemmersoor als gevolg van beschadiging van de kwetsbate huid in de gehoorgang. Meestal kan een gehoorgangontsteking met oordruppels behandeld worden.

• Wat is een gehoorgangontsteking?
• Gehoorgangontsteking oorzaak
• Gehoorgangontsteking symptomen
• Acute gehoorgangontsteking
• Chronische gehoorgangontsteking
• Risicofactoren zwemmersoor
• Complicaties
• Onderzoek en diagnose
• Gehoorgangontsteking behandeling
• Oordruppels en oortoilet
• Middel tegen de pijn
• Prognose
• Gehoorgangontsteking voorkomen

Wat is een gehoorgangontsteking?

Een gehoorgangontsteking, ook wel een zwemmersoor of otitis externa genoemd, duidt op een ontsteking van de huid van de gehoorgang. De huid van de gehoorgang wordt beschermd door zuur en vettig oorsmeer, maar wanneer het zelfreinigend vermogen van het oorsmeer is verminderd, bestaat er een verhoogde kans op een gehoorgangontsteking. Als gevolg van irritatie van de huid kan een ontsteking ontstaan, veelal veroorzaakt door een bacterie, maar ook een schimmelinfectie behoort tot de mogelijkheden. Bij eczeem, psoriasis of (contact)allergie, komt een ontsteking van de gehoorgang vaker voor.

Gehoorgangontsteking oorzaak

De gehoorgangontsteking wordt meestal veroorzaakt door bacteriën in combinatie met een beschadigde huid (welke de porte d'entrée is waar het ziekmakend micro-organisme het lichaam binnendringt), maar een schimmel kan ook de veroorzaker zijn. In de huid van de gehoorgang bevinden zich zo'n 1.000 tot 2.000 klieren, die zuur en vettig oorsmeer aanmaken en de huid beschermen. Oorsmeer zorgt ervoor dat de zuurgraad in het oor goed blijft. De huid in de gehoorgang wordt daardoor beschermd tegen onder meer vuil, stof en bacteriën. Oorsmeer transporteert daarnaast huidschilfers en vuil uit de gehoorgang naar buiten. In situaties dat de beschermende factoren, zoals oorsmeer en een intacte opperhuid, wegvallen, is er een verhoogde kans op een gehoorgangontsteking. De meestvoorkomende oorzaken van een gehoorgangontsteking zijn:

• zwemmen en baden wat tot gevolg heeft dat de vochtigheidsgraad in de gehoorgang wordt verhoogd en deze te dientengevolge minder zuur wordt wat de kans op een ontsteking groter maakt;
• krabben en oorpeuteren (bijvoorbeeld met een wattenstaafje);
• gestoorde beluchting door bijvoorbeeld langdurige afsluiting met een oordopje of het hebben van een smalle gehoorgang;
• haargroei;
• cosmetische producten zoals shampoo, zeep en haarspray, welke de huid in de gehoorgang kunnen irriteren;
• allergische huidreactie door bijvoorbeeld oorstukjes van hoortoestellen en oordruppels, waardoor je gaat krabben en de huid in de gehoorganghuid beschadigd raakt met verhoogde kans op een ontsteking.

Gehoorgangontsteking symptomen

Acute gehoorgangontsteking

Een acute gehoorgangontsteking wordt gekenmerkt door de volgende klachten:

• hevige pijn, soms zo hevig zijn dat je hierdoor niet kunt slapen;
• de huid van de gehoorgang is rood en gezwollen, soms tot in de oorschelp;
• er kan een vernauwing optreden van de gehoorgang;
• er kan een loopoor en korstvorming ontstaan;
• druk op het kraakbeen voor het oor is pijnlijk, evenals het naar achter trekken van de oorschelp;
• bij een uitgebreide vorm van gehoorgangontsteking krijgt je ook last van koorts en zwelling van de lymfeklieren rondom het oor en in de hals;
• als gevolg van zwelling of afscheiding kun je tijdelijk minder goed horen.

Chronische gehoorgangontsteking

Een chronische gehoorgangontsteking wordt gekenmerkt door de volgende klachten:

• pijn staat minder op de voorgrond, je hebt vooral last van voortdurende jeuk of breanderigheid;
• de huid van de gehoorgang kan droog en schilferig zijn, maar ook vochtig (loopoor).

Risicofactoren zwemmersoor

Factoren die het risico van een middenoorontsteking kunnen verhogen, zijn:

• Zwemmen;
• Zwemmen in water met veel bacteriën, zoals een meerof reacreatieplas;
• Een smalle gehoorgang;
• Agressieve reiniging van de gehoorgang met wattenstaafjes of andere voorwerpen;
• Het gebruik van bepaalde apparaten, zoals een hoofdtelefoon of een gehoorapparaat;
• Huidallergieën of irritatie door sieraden, haarlak of haarverf.

Complicaties

Een middenoorontsteking is meestal niet ernstig indien het snel en adequaat behandeld wordt. Er kunnen zich evenwel complicaties voordoen:

• Tijdelijk gehoorverlies;
• Langdurige infectie (chronische otitis externa).
• Diep weefsel infectie (cellulitis).
• Bot en kraakbeen schade (necrotiserende otitis externa).
• Meer wijdverspreide besmetting, zoals de hersenen of in de omgeving van zenuwen.

Onderzoek en diagnose

De diagnose wordt veelal gesteld op basis van het klachtenpatroon en het onderzoek van het oor. Soms zal aanvullend onderzoek nodig zijn in de vorm van het afnemen van een kweek. Er wordt geadviseerd om bij personen die na 3 weken behandeling nog steeds klachten hebben, materiaal af te nemen voor een kweek op schimmels, gisten en bacteriën.¹

Gehoorgangontsteking behandeling

Oordruppels en oortoilet

Bijna altijd beperkt een gehoorgangontsteking zich tot de huid van de gehoorgang en is het euvel eenvoudig en snel te genezen door middel van een lokale behandeling, waarbij na gemiddeld één tot twee weken de klachten zijn verdwenen. Bij acute gehoorgangontsteking zal de KNO-arts een zogeheten 'oortoilet' toepassen, waarbij de gehoorgang grondig gereinigd wordt zonder daarbij de huid te beschadigen. Daarna drie keer per dag drie druppels in de ontstoken gehoorgang aanbrengen. Het gaat om oordruppels waar een zuur en een corticosteroïd (bijnierschorshormoon) in aanwezig is. Wanneer de gehoorgang echter sterk vernauwd is, zullen de druppels niet op de plaats van de ontsteking komen. In dat geval zal de arts diep in de gehoorgang een oortampon aanbrengen. Op het oortampon is een zure oordruppel of een ontstekingsremmer en antibioticum aangebracht. Bij chronische gehoorgangontsteking is het driemaal daags aanbrengen van een corticosteroïdhoudende oordruppel vaak al voldoende om herstel in te zetten.

Middel tegen de pijn

Bij veel oorpijn kan pijnstilling helpen in de vorm van paracetamol of desnoods een nsaid (ibuprofen, diclofenac en naproxen). Lees voor het gebruik eerst de bijsluiter.

Prognose

De prognose van een gehoorgangontsteking is prima. De pijn verdwijnt meestal binnen 24 uur na het inzetten van medische behandeling en de ontsteking zelf is meestal binnen een week verdwenen.

Gehoorgangontsteking voorkomen

Een gehoorgangontsteking kan mogelijk voorkomen worden door het nemen van de volgende maatregelen:

• De gehoorgang reinigt zich normaal gesproken vanzelf; haal daarom alleen zichtbaar oorsmeer weg.
• Maak je oren van binnen niet schoon (met bijvoorbeeld een wattenstaafje) en peuter en krab er niet in.
• Gebruik geen scherpe of vreemde voorwerpen om de gehoorgang schoon te maken, zoals een haarspeld.
• Voorkom dat je bij het douchen en het wassen van je haar water en zeep in het oor krijgt.
• Na het zwemmen of douchen is het verstandig de oorschelp en de ingang van de gehoorgang goed te drogen.
• Gebruik eventueel bij het zwemmen oordopjes of doe watjes met vaseline in het oor, als je merkt dat zwemmen een uitlokkende factor is.
• Vermijd (cosmetica)producten als je merkt dat deze de huid (van de gehoorgang) irriteren.
• Laat je gehoorapparaat bij de audicien controleren of het apparaat goed past, indien je vermoedt dat je klachten hiermee samenhangen.

Noot:

1. Tj. Wiersma, E. Rooijackers-Lemmens, F.A.M. van Balen, W. Opstelten, J.S. Starreveld en A.N. Goudswaard. Samenvatting van de standaard 'Otitis externa' (eerste herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap. Ned Tijdschr Geneeskd. 2008;152:1210-4

Lees verder

• Oorontsteking: symptomen baby, kind en volwassenen
• Oorpijn: oorzaken en oorpijn verzachten kind en volwassene
• Middenoorontsteking kind: symptomen en behandeling
• Jeukende oren (met afscheiding): symptomen en oorzaken
• Jeuk in oor: oorzaken van jeukende oren of oorjeuk