Vaginitis: Ontsteking van het slijmvlies van de vagina

Vaginitis: Ontsteking van het slijmvlies van de vagina Vaginitis is de medische term voor een ontsteking van het slijmvlies van de vagina. Meestal is een verstoring van het evenwicht van bacteriën of een vaginale infectie de oorzaak van vaginitis. Tal van risicofactoren verhogen de kans op het ontwikkelen van deze ontsteking. Jeuk, (brandende) pijn en een al dan niet ruikende afscheiding zijn de meest voorkomende symptomen. Een lichamelijk onderzoek en biopsie zijn nodig om de diagnose te stellen en de aard van vaginitis te identificeren. De behandeling is individueel gericht en afhankelijk van de juiste oorzaak en vorm van vaginitis. Medicijnen zijn voorhanden om de symptomen te verlichten. De vooruitzichten zijn uitstekend bij effectief behandelde patiënten. Niet-behandelde vaginitis veroorzaakt echter mogelijk tal van (ernstige) complicaties.

Synoniemen vaginitis

Vaginitis is eveneens gekend onder deze synoniemen:
  • colpitis
  • elytritis

Epidemiologie aandoening

Vaginitis komt vaak voor bij jonge, seksueel actieve vrouwen en is vrij ongewoon bij meisjes die zich nog niet in de puberteit bevinden. Bacteriële vaginose (stinkende afscheiding uit vagina) is bij bijna de helft van de patiënten met vaginitis de oorzaak. Vaginale candidiasis (schimmelinfectie door gist Candida die mogelijk het bloed, de geslachtsorganen, de huid, de mond, de keel en/of de nagels aantast) is aanwezig bij circa 20-25% van de patiënten en circa 15-20% van de patiënten met vaginitis heeft een infectie veroorzaakt door Trichomonas. Vaginitis kent geen raciale voorliefde. De hoogste incidentie van bacteriële vaginose is volgens Emedicine te vinden bij patiënten met een zwarte huidskleur en de laagste incidentie is genoteerd bij Aziaten.

Vormen en oorzaken

Vaginitis bestaat in diverse vormen en kent hierdoor verschillende oorzaken. Een bacteriële vaginose, een schimmelinfectie of trichomoniasis (seksueel overdraagbare aandoening met stinkende afscheiding uit vagina bij vrouwen) zijn infectieuze oorzaken van vaginitis, die bij 90% van de patiënten optreden. Bij de andere patiënten verschijnt de niet-infectieuze vorm van vaginitis. Af en toe is de exacte oorzaak niet te achterhalen.

Infectieuze oorzaken

Aerobe vaginitis
Aerobe vaginitis kenmerkt zich door een abnormale (dysbiotische) vaginale microflora waarin aerobe, enterische bacteriën, variabele niveaus van een vaginale ontsteking optreedt.

Vooral volgende bacteriën zijn aanwezig:

Daarnaast treedt een atrofie van het vaginaal epitheel op. De aandoening lijkt op bacteriële vaginose, omdat bij beiden een verminderd aantal lactobacilli aanwezig zijn of deze zelfs volledig afwezig zijn. Ook zijn er verschillen in het microscopische uiterlijk. Bij aerobe vaginitis zijn leukocyten (witte bloedcellen) en parabasale of onrijpe epitheelcellen aanwezig. Bij bacteriële vaginose is het kenmerkend dat het korrelige aspect van de microflora afwezig zijn. Bacteriële vaginose gaat gepaard met een verhoogde vaginale afscheiding met een visgeur, terwijl bij ernstige vormen van aerobe vaginitis een vieze, nogal rotte geur aanwezig is. De kleur van de vaginale afscheiding is bij bacteriële vaginose meestal witachtig of grijs en heeft een waterige consistentie, terwijl deze bij aerobe vaginitis geel tot groen is en tamelijk dik en mucoïde (slijmachtig) is. Bij aerobe vaginitis is een uitgesproken verhoogd pH-waarde aanwezig terwijl deze gewoonlijk maar licht verhoogd is bij bacteriële vaginose. Verder is er bij vrouwen met bacteriële vaginose geen ontsteking aanwezig terwijl de vagina bij vrouwen met aerobe vaginitis vaak rood en gezwollen is, en soms zelfs kleine erosies of zweren aanwezig zijn. Vrouwen met bacteriële vaginose hebben geen pijn tijdens de geslachtsgemeenschap, terwijl sommige vrouwen met ernstige aerobe vaginitis hiermee wel problemen hebben. Vrouwen kampen tot slot met vaginale prikkelingen en branderige gevoelenswanneer ze lijden aan aerobe vaginitis.

Bacteriële vaginose
De meest voorkomende oorzaak van vaginitis resulteert uit een overmatige groei van één van de vele verschillende organismen die zich normaal in de vagina bevinden. In de vagina bevinden zich "goede" bacteriën, lactobacillen, en "slechte bacteriën" (anaerobe bacteriën). Wanneer de anaerobe bacteriën te talrijk zijn in de vagina, is het evenwicht verstoord waardoor bacteriële vaginose ontstaat. Bacteriële vaginose is gebruikelijk bij zwangere vrouwen en is geassocieerd met een vroeggeboorte. Bijna 85% van de patiënten met dit type vaginitis is asymptomatisch (heeft geen symptomen).

Schimmelinfectie (candidiasis)
Schimmelinfecties zijn meestal het gevolg van de schimmel Candida albicans. Dit organisme woekert door het lichaam. Deze schimmel veroorzaakt de meeste schimmelinfecties in de vagina, maar ook in de mond (spruw) de huidplooien en de nagelbedden. Ook luieruitslag (huidaandoening met rode vlekken in luiergebied) is vaak het gevolg van een infectie met de schimmel C. albicans. Candidiasis treft meestal vruchtbare vrouwen. Jeuk is hierbij het meest voorkomende symptoom.

Trichomoniasis
Trichomonas vaginalis is een eencellige parasiet die tijdens de geslachtsgemeenschap het lichaam binnendringt. Mannen zijn door de infectie getroffen aan de urinewegen, maar vertonen vaak geen symptomen. Bij vrouwen ontstaat hierdoor vaginitis en komen wel symptomen voor.

Niet-infectieuze oorzaken

Het vaginaslijmvlies verdunt door een verminderde oestrogeenproductie na de menopauze (vaginitis senilis) of door een operatieve verwijdering van de eierstokken (oöforectomie). Het verdunnen of afsterven van het vulva- en vaginaweefsel is gekend als “vaginale atrofie” of “atrofische vaginitis”. De vagina gaat hierdoor mogelijk ook jeuken en branden. Een andere oorzaak is het gebruik van vaginale sprays, het zelf handmatig uitspoelen van de vagina met een soort flacon, geparfumeerde zeep, geparfumeerde detergenten, glijmiddelen, tampons en zaaddodende producten. Deze resulteren bij sommige patiënten in een allergische reactie of irriteren het vulva- en vaginaweefsel. Tot slot dringen bij kinderen soms vreemde voorwerpen (zoals kralen) binnen hetgeen leidt tot vaginitis.

Risicofactoren ontsteking van het slijmvlies van de vagina

Factoren die het risico op het ontwikkelen van vaginitis verhogen, zijn:
  • de aanwezigheid van een spiraaltje voor anticonceptie
  • een seksuele activiteit
  • het dragen van vochtige of nauwsluitende kleding
  • het gebruik van hygiënische producten, zoals badschuim, een vaginale spray of vaginale deodorant
  • het hebben van een seksueel overdraagbare infectie
  • het zelf handmatig uitspoelen van de vagina met een soort flacon
  • hormonale veranderingen, zoals een zwangerschap, het gebruik van de pil of de menopauze
  • medicijnen, zoals antibiotica (bestrijden bacteriële infecties) en corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmende medicatie)
  • ongecontroleerde diabetes mellitus (suikerziekte)

Symptomen: Pijn en vaginale afscheiding

Vaginitis veroorzaakt verschillende symptomen die niet altijd en bij iedereen tot uiting komen. Een vaginale afscheiding is wel kenmerkend.

Vaginale afscheiding
Een verandering in de kleur, de geur of de hoeveelheid afscheiding uit de vagina treedt op. Deze is bij een bacteriële vaginose grijs-wit, stinkt naar vis en komt vaak voor na de geslachtsgemeenschap. Bij een schimmelinfectie is de afscheiding eerder wit, geurloos en dik, en lijkt deze op kwark. Trichomoniasis leidt tot slot tot een groengele, soms schuimige afscheiding.

Andere symptomen
De patiënte heeft verder lichte abnormale vaginale bloedingen, vaginaal bloedverlies na het vrijen, pijn bij het plassen (dysurie), een frequente urinelozing (pollakisurie), pijn tijdens het vrijen (dyspareunie) en ook vaginale jeuk (vooral bij een schimmelinfectie) of irritatie. Deze irritatie is het gevolg van de ontsteking waarbij roodheid, zwelling van de grote schaamlippen, de kleine schaamlippen en het perineum (de streek tussen de vagina en de anus) optreden.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
De arts bevraagt de patiënte met vaginitis over haar medische voorgeschiedenis alsook of ze een seksueel overdraagbare infectie heeft (gehad). Daarna voert hij een gynaecologisch onderzoek uit en neemt hij eventueel een monster (biopsie) van de baarmoederhals of de vaginale afscheiding wat hij microscopisch laat onderzoeken. Het laboratorium deelt de arts dan mee welke soort infectie de vrouw heeft, wat nuttig is voor een juiste behandeling.

Differentiële diagnose
Vaginitis heeft enkele symptomen aan boord die soms doen denken aan andere aandoeningen. Volgende ziekten verwart de arts wel eens met vaginitis:

Behandeling via medicijnen

De behandeling is heel verschillend en afhankelijk van de juiste oorzaak.

Bacteriële vaginose
De arts schrijft medicijnen voor die de patiënte oraal (medische term: via de mond) inneemt, of anders crème die ze op de vagina smeert. Meestal neemt de vrouw deze ongeveer één week in.

Schimmelinfecties
De patiënte gebruikt een schimmeldodende crème, een zetpil, of een oraal antimycoticum (schimmeldodend medicijn).

Trichomoniasis
De patiënte neemt hiervoor medicijnen in.

Vaginale atrofie
Bepaalde op doktersvoorschrift verkrijgbare medicijnen zijn nuttig. Ook schrijft de arts oestrogeen voor in de vorm van vaginale crèmes, tabletten of ringen

Niet-infectieuze vaginitis
Nieuwe zeep, een ander wasmiddel, ander maandverband en nieuwe tampons of het vermijden van tampons, zijn enkele behandelingsvormen voor niet-infectieuze vaginitis. De patiënte vermijdt indien mogelijk ook de risicofactor. Oestrogeen verlicht hierbij de klachten.

Complicaties: Soms hoger risico op infectie of SOA

Vaginale infecties veroorzaken geen ernstige complicaties. Een vroegtijdige bevalling en een laag geboortegewicht komen echter voor bij zwangere vrouwen die lijden aan bacteriële vaginose en trichomoniasis. Vrouwen met trichomoniasis of bacteriële vaginose lopen ook een groter risico op het ontwikkelen van een hiv-infectie en andere seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA's).

Preventie via goede hygiëne

Een goede hygiëne voorkomt in veel gevallen vaginitis. Dit houdt in dat de vrouw het vaginagebied reinigt met milde zeep (zonder irriterende stoffen). Hygiënesprays, zepen en andere vrouwelijke producten, bubbelbaden en het handmatig uitspoelen van de vagina met een soort flacon zijn af te raden. Het afvegen van de billen doet de patiënte van voor naar achter en niet andersom zodat fecale bacteriën niet in de vagina terechtkomen. Losse kledij en katoenen ondergoed is eveneens aanbevolen. Veilig vrijen met behulp van een latex condoom is tot slot ook aangewezen.

Prognose is meestal zeer goed

De prognose is voor een groot deel van de patiënten zeer goed. De meeste patiënten met vaginitis vertonen geen symptomen of problemen op lange termijn dankzij een effectieve en snelle behandeling. Een onbehandelde infectie van het vaginaslijmvlies, leidt tot een verspreiding van de infectie naar andere bekkenorganen. Hierdoor ontwikkelt de patiënte een bekkenontsteking (infectie van de vrouwelijke voortplantingsorganen). Indien de bekkenontsteking zeer ernstig is, ontstaat een verminderde vruchtbaarheid. Soms keert vaginitis terug, zelfs na een succesvolle behandeling. Een andere behandeling of een combinatie van meerdere behandelingen is dan vereist.

Lees verder

© 2016 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Oorzaken van veel afscheidingOorzaken van veel afscheidingAls u last heeft van veel afscheiding kan u behoorlijk schrikken. Over het algemeen is veel afscheiding niet normaal. Ve…
Oorzaken van stinkende afscheidingOorzaken van stinkende afscheidingAls u last heeft van een stinkende afscheiding, kunt u zich behoorlijk schamen. Terwijl een stinkende afscheiding tot ee…
Vagina-ontsteking: oorzaken en symptomenVagina-ontsteking: oorzaken en symptomenDe meeste vrouwen krijgen wel een keer last van vaginale klachten. Vaak is er sprake van een ontstoken vagina. De klacht…
Jeuk in schaamstreek bij de vrouw: vulvovaginitisJeuk in schaamstreek bij de vrouw: vulvovaginitisHet is heel gênant als je last hebt van jeuk in de schaamstreek. Het geeft naast jeuk ook irritatie en een branderig gev…

Weke delen sarcoom: Kanker in zachte weefsels van lichaamWeke delen sarcoom: Kanker in zachte weefsels van lichaamHet weke delen sarcoom (wekedelensarcoom) is een vorm van kanker die begint in de zachte weefsels van het lichaam. Deze…
Vulvodynie: Pijn aan uitwendige vrouwelijke geslachtsorganenVulvodynie: Pijn aan uitwendige vrouwelijke geslachtsorganenBij vulvodynie heeft een patiënte chronische pijn in de vulva, de uitwendige vrouwelijke geslachtsorganen. Deze omvatten…
Bronnen en referenties
  • Aerobic vaginitis, https://www.dermnetnz.org/topics/aerobic-vaginitis
  • Aerobic vaginitis: no longer a stranger., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28502874, geraadpleegd op 5 april 2018
  • Can vaginitis be prevented, http://www.medicinenet.com/vaginitis_overview/page5.htm, geraadpleegd op 16 september 2016
  • Causes, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/vaginitis/basics/causes/con-20022645, geraadpleegd op 16 september 2016
  • Clinical Presentation, http://emedicine.medscape.com/article/257141-clinical-presentation#showall, geraadpleegd op 16 september 2016
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010, geraadpleegd op 16 september 2016
  • Complications, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/vaginitis/basics/complications/con-20022645, geraadpleegd op 16 september 2016
  • Definition, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/vaginitis/basics/definition/con-20022645, geraadpleegd op 16 september 2016
  • Differential Diagnoses, http://emedicine.medscape.com/article/257141-differential-diagnoses#showall, geraadpleegd op 16 september 2016
  • Overview, http://emedicine.medscape.com/article/257141-overview#showall, geraadpleegd op 16 september 2016
  • Prevention, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/vaginitis/basics/prevention/con-20022645, geraadpleegd op 16 september 2016
  • Risk factors, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/vaginitis/basics/risk-factors/con-20022645, geraadpleegd op 16 september 2016
  • Symptoms, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/vaginitis/basics/symptoms/con-20022645, geraadpleegd op 16 september 2016
  • Treatment, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/vaginitis/basics/treatment/con-20022645, geraadpleegd op 16 september 2016
  • Tests & Diagnosis, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/vaginitis/basics/tests-diagnosis/con-20022645, geraadpleegd op 16 september 2016
  • Vaginitis, http://www.iwannaknow.org/teens/sti/vaginitis.html, geraadpleegd op 16 september 2016
  • Vaginitis, http://www.medicinenet.com/vaginitis_overview/article.htm, geraadpleegd op 16 september 2016
  • What is vaginitis? What causes vaginitis?, http://www.medicalnewstoday.com/articles/175101.php, geraadpleegd op 16 september 2016
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 31-03-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 18
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.