Bijschildklieradenoom: Goedaardige tumor van bijschildklier
De bijschildklieren produceren het bijschildklierhormoon, ook gekend als PTH (parathyroïdhormoon). PTH reguleert de hoeveelheid calcium, fosfor, en vitamine D in het bloed en bot. Een bijschildklieradenoom is een zeldzaam optredende goedaardige tumor van de bijschildklieren. Door de aanwezigheid van de tumor in de nek, is de calcium- en fosforbalans in het bloed verstoord. Vaak heeft de patiënt geen symptomen en gebeurt de diagnose per toeval met een bloedonderzoek. Wanneer de symptomen optreden, lijdt de patiënt o.a. aan gewrichtspijn, botpijn en vermoeidheid. Deze vorm van kanker valt met medicatie en/of een operatie te verhelpen. De vooruitzichten zijn in de meeste gevallen goed.
Werking van bijschildklieren
Bijschildklieren bevinden zich in de nek op de schildklier. De meeste mensen hebben vier ovale bijschildklieren ter grootte van een erwt. Endocriene klieren, zoals de schildklier en de bijschildklier, scheiden hormonen af. Dit zijn natuurlijke stoffen die lichaamsfuncties reguleren. De bijschildklier zorgt voor de afscheiding van het bijschildklierhormoon. Het bijschildklierhormoon helpt bij het reguleren van de hoeveelheid
calcium, fosfor en vitamine D in het bloed. Calcium is nodig voor een goede functie van de
hersenen, het hart, de zenuwen, de botten en de spijsvertering. Het bijschildklierhormoon neemt calcium uit het bot, waar het wordt opgeslagen, en laat het vervolgens vrij in de bloedstroom.
Werking van tumor in de nek
De benigne (goedaardige) tumor treedt op wanneer één bijschildklier uitgroeit tot een tumor. Soms ontstaat de tumor ook uit meerdere bijschildklieren. Zodra de bijschildklier een tumor is geworden, verliest deze de controle over het hormoonregulatiesysteem, waardoor deze constant veel meer PTH aanmaakt dan het lichaam nodig heeft. Het overijverige bijschildklierhormoon circuleert in het bloed, verwijdert vervolgens calcium uit de botten en plaatst het teveel aan calcium in het bloed. Het teveel aan calcium veroorzaakt de symptomen van de tumor. Deze goedaardige vorm van
kanker tast de hersenen, het zenuwstelsel, de botten, de spieren, het hart, de nieren, en zelfs de darmfunctie aan.
Oorzaken bijschildklieradenoom
De oorzaak van de meeste bijschildklieradenomen is onbekend. Ongeveer 10% van de tumoren is erfelijk. Bijschildklieradenomen zijn de meest voorkomende oorzaak van
hyperparathyreoïdie (overmatige werking van bijschildklieren), wat leidt tot een verhoogd calciumgehalte in het bloed (
hypercalciëmie). Een verhoogde hoeveelheid van het bijschildklierhormoon verstoort de normale calciumbalans van het lichaam, waardoor de hoeveelheid calcium in het bloed verhoogt.
Risicofactoren
Vrouwen ouder dan zestig jaar hebben het hoogste risico op het ontwikkelen van deze aandoening. De tumor komt evenwel voor op alle leeftijden en bij beide geslachten. Een andere risicofactor is
radiotherapie (behandeling via bestraling) aan het hoofd of de nek.
Symptomen: Verhoogde hoeveelheid van calcium in het bloed
Veel patiënten hebben geen symptomen. Volgende symptomen treden mogelijk op, al zijn ze niet altijd en bij iedereen aanwezig:
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
Bij het lichamelijk onderzoek voelt de arts mogelijk de tumor in de nek wanneer hij de nek van de patiënt betast. Daarnaast bemerkt hij de andere, algemene symptomen van de patiënt op. Verdere onderzoeken zijn nodig.
Diagnostisch onderzoek
Het stellen van de diagnose gebeurt vaak bij een
bloedonderzoek dat plaatsvindt voor een andere medische reden. Een bloedonderzoek onderzoekt het gehalte van het bijschildklierhormoon, alsook van calcium, fosfor en vitamine D. Een 24-uurs
urineonderzoek geeft informatie over het verhoogd calciumgehalte in de urine.
Andere tests omvatten:
Behandeling via chirurgie
Chirurgie is de meest voorkomende behandeling. Hierbij verwijdert de arts de vergrote klier of klieren. Wanneer de aandoening mild is, verkiezen sommige patiënten een regelmatige opvolging door de arts. Voorts stopt de patiënt eveneens met het nemen van calcium en vitamine D-supplementen. De arts schrijft soms calcimimetica voor waardoor de afscheiding van PTH afneemt.
Postmenopauzale vrouwen krijgen vaak hormoonvervangende therapie.
Prognose goedaardige tumor
De vooruitzichten zijn over het algemeen goed. De meeste patiënten (90%) herstellen uitstekend van de operatie.
Complicaties
Osteoporose (verlies van botmassa met risico op
botbreuken) en een verhoogde kans op botbreuken zijn de meest voorkomende complicaties. Andere complicaties komen minder vaak voor. Deze omvatten:
- Nefrocalcinose (kalkafzettingen in de nieren zodat de nierfunctie vermindert)
- Osteitis fibrosa cystica (zachte, zwakke plekken in de botten)
Complicaties van chirurgie omvatten:
- schade aan de bijschildklieren, waardoor hypoparathyreoïdie (te traag werkende bijschildklier(en)) en een laag calciumgehalte (hypocalciëmie) ontstaat
- schade aan een zenuw die de spraakfunctie (stem) reguleert