Neurogene blaas: Zenuwschade door ziekte met plasproblemen

Een neurogene blaas is een aandoening waarbij de blaas geen signaal ontvangt van de hersenen dat het nodig is om te plassen. Dit signaal wordt niet verstuurd door de hersenen als gevolg van zenuwschade. Deze aandoening veroorzaakt plasproblemen; de blaas kan namelijk overactief zijn of juist te weinig actief. Een neurogene blaas kan onbehandeld leiden tot tal van complicaties, zoals infecties en urine-incontinentie. Dankzij een combinatie van medische behandelingen is het echter mogelijk om weer controle te krijgen over de blaasfunctie.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen: Plasproblemen door overactieve of hypotone blaas
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het omgaan met een neurogene blaas
• Leer technieken voor het beheersen van je blaasfunctie
• Gebruik geschikte incontinentiematerialen
• Voedingspatroon en hydratatie aanpassen
• Neem medicatie volgens voorschrift
• Overweeg chirurgische opties indien nodig
• Pas je dagelijkse activiteiten aan
• Zoek emotionele ondersteuning en counseling
• Misvattingen rond neurogene blaas
• De gedachte dat neurogene blaas alleen voorkomt bij ouderen
• De overtuiging dat neurogene blaas geen invloed heeft op andere delen van het lichaam
• De gedachte dat neurogene blaas alleen voorkomt door lichamelijke letsels
• De veronderstelling dat neurogene blaas gemakkelijk te behandelen is
• De overtuiging dat neurogene blaas alleen leidt tot incontinentie
• De misvatting dat neurogene blaas alleen invloed heeft op de urinefunctie
• De overtuiging dat neurogene blaas altijd leidt tot verlies van controle over de blaas

Epidemiologie

De neurogene blaas is een aandoening die wordt gekarakteriseerd door een verstoorde blaasfunctie als gevolg van een neurologische aandoening die de controle over de blaas beïnvloedt. Het komt voor bij patiënten van verschillende leeftijden en kan zowel acuut als chronisch zijn. De prevalentie van neurogene blaas varieert afhankelijk van de onderliggende neurologische aandoening. Het komt veel voor bij patiënten met ruggenmergletsel, multiple sclerose, spina bifida en hersenverlamming. De incidentie neemt toe bij ouderen, vooral in verband met aandoeningen zoals beroertes of neurodegeneratieve ziekten zoals de ziekte van Parkinson. Daarnaast speelt de ernst van de neurologische aandoening een belangrijke rol bij het bepalen van de prevalentie van neurogene blaas.

Prevalentie
De prevalentie van neurogene blaas varieert afhankelijk van de specifieke aandoening die de blaasfunctie beïnvloedt. Bij patiënten met ruggenmergletsel is de prevalentie van neurogene blaas aanzienlijk hoog, waarbij ongeveer 70% tot 80% van de patiënten deze aandoening ontwikkelt. Bij mensen met multiple sclerose is de prevalentie ongeveer 20% tot 50%, afhankelijk van de fase van de ziekte. In de algemene bevolking is de prevalentie van neurogene blaas lager, maar het kan toenemen met de vergrijzing en de stijging van neurodegeneratieve aandoeningen.

Leeftijd en geslacht
Neurogene blaas kan op elke leeftijd optreden, maar het komt vaker voor bij ouderen. De aandoening treft zowel mannen als vrouwen, hoewel sommige onderzoeken suggereren dat mannen een hogere kans hebben op neurogene blaas in verband met bepaalde neurologische aandoeningen zoals ruggenmergletsel. Vrouwen hebben daarentegen vaker last van neurogene blaas in verband met aandoeningen zoals multiple sclerose.

Mechanisme

Neurogene blaas ontstaat wanneer het zenuwstelsel de blaasfunctie niet meer goed kan reguleren, wat leidt tot zowel motorische als sensorische dysfunctie van de blaas. Dit kan veroorzaakt worden door schade aan het centrale zenuwstelsel (bijvoorbeeld de hersenen of het ruggenmerg) of het perifere zenuwstelsel. De blaas wordt normaal gereguleerd door een netwerk van zenuwen die signalen sturen naar de hersenen en omgekeerd om de blaas samentrekking en ontspanning te coördineren. Wanneer deze signalen worden verstoord, kan de blaas niet goed legen of vasthouden, wat leidt tot incontinentie of urinevastretiging.

Oorzaken van neurogene blaas
Er zijn verschillende oorzaken van neurogene blaas, waaronder ruggenmergletsel, beroertes, multiple sclerose, hersenverlamming en andere neurologische aandoeningen zoals Parkinson's disease en amyotrofische laterale sclerose (ALS). Het mechanisme kan variëren afhankelijk van de locatie en aard van de neurologische schade. Bij ruggenmergletsel bijvoorbeeld, kan de schade aan de zenuwen die de blaasfunctie reguleren leiden tot verlies van controle over de blaas. Bij andere aandoeningen zoals multiple sclerose kan de demyelinisatie van zenuwen de communicatie tussen de blaas en de hersenen verstoren.

Types neurogene blaas
Er zijn verschillende typen neurogene blaas, afhankelijk van de aard van de neurologische schade. Dit omvat de overactieve blaas (waarbij de blaas onwillekeurig samengetrokken wordt), de blaas met lage capaciteit (waarbij de blaas niet goed kan legen) en de atonische blaas (waarbij de blaas niet goed samentrekt). De symptomen kunnen variëren afhankelijk van het type neurogene blaas en de onderliggende oorzaak van de aandoening.

Oorzaken

Neurogene blaas wordt veroorzaakt door zenuwschade die het vermogen van de blaas om signalen van de hersenen te ontvangen en te interpreteren verstoort. Deze schade kan het gevolg zijn van verschillende aandoeningen en letsels die de zenuwen en de hersenen beïnvloeden.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van een neurogene blaas kunnen verhogen, waaronder:

• ruggenmergschade
• vitamine B12-tekort
• zenuwschade (neuropathie)
• zenuwschade als gevolg van een operatie aan het bekkengebied
• zenuwschade door syfilis (bacteriële infectie, opgelopen door seksueel contact)
• zenuwschade door een discushernia of spinale stenose (vernauwing van de wervelkolom met rugpijn en zwakte)
• zenuwschade door langdurig, zwaar alcoholgebruik (alcoholische neuropathie)
• zenuwschade door langdurige diabetes mellitus (diabetische neuropathie)

Risicogroepen

Neurogene blaas kan mensen van alle leeftijden treffen, maar er zijn bepaalde risicogroepen die vatbaarder zijn voor het ontwikkelen van deze aandoening.

Patiënten met ruggenmergletsel
Patiënten met ruggenmergletsel vormen een van de grootste risicogroepen voor neurogene blaas. Het letsel aan het ruggenmerg kan de zenuwverbindingen die de blaasfunctie reguleren, verstoren. De prevalentie van neurogene blaas is bijzonder hoog bij patiënten met paraplegie of tetraplegie als gevolg van ruggenmergletsel.

Patiënten met multiple sclerose
Multiple sclerose is een andere aandoening die vaak leidt tot neurogene blaas. De ziekte veroorzaakt demyelinisatie van zenuwen, wat leidt tot verlies van controle over de blaas. De prevalentie van neurogene blaas bij patiënten met multiple sclerose ligt tussen de 20% en 50%, afhankelijk van de mate van ziekteprogressie.

Ouderen
Ouderen zijn ook een risicogroep voor neurogene blaas, vooral als gevolg van neurodegeneratieve aandoeningen zoals de ziekte van Parkinson of beroertes. Het vermogen van de zenuwen om de blaasfunctie te coördineren kan afnemen naarmate mensen ouder worden, wat kan leiden tot incontinentie en andere blaasproblemen.

Symptomen: Plasproblemen door overactieve of hypotone blaas

De klachten van een neurogene blaas variëren. De patiënt ervaart wijzigingen in de plasgewoonten.

Overactieve blaas
Sommige patiënten kampen met een overactieve blaas. De blaas leegt zich willekeurig, zonder controle. Het samentrekken en ledigen van de blaas gebeurt zonder dat de patiënt hierover controle heeft. Patiënten moeten vaak plassen (pollakisurie), maar telkens in kleine hoeveelheden. Ze ervaren daarnaast problemen met het volledig ledigen van de urine uit de blaas, wat bekend staat als ‘urineretentie’. Tot slot verliezen ze de blaascontrole, wat leidt tot urine-incontinentie.

Hypotone blaas
Een blaas kan ook te weinig actief zijn (hypotone blaas). De blaas samentrekt niet, waardoor het ledigen van de inhoud niet mogelijk is. Hierdoor heeft een patiënt snel een volle blaas, waaruit soms urine lekt (urinelekkage). De patiënt is niet in staat om te voelen wanneer de blaas vol is. Dit kan leiden tot een vergrote blaas en een verhoogd risico op urineweginfecties, omdat bacteriën niet effectief worden uitgeplast. Plasproblemen zoals een dribbelstroom bij het plassen, plots stoppen met plassen en urineretentie komen ook voor. De druk en terugstroom van urine kunnen ook sneller leiden tot nierklachten, zoals urineweginfecties en nierschade.

Andere symptomen
Andere symptomen die niet iedereen ervaart zijn onder andere:

• elleboogkrampen of zwakte in de elleboog
• emotionele symptomen
• impotentie
• rugzwakte
• zwakte in de pols

Verder ervaren veel patiënten met een neurogene blaas ook een neurogene darm (ongewild verlies van stoelgang door zenuwschade).

Alarmsymptomen

De symptomen van neurogene blaas kunnen variëren, afhankelijk van de onderliggende neurologische oorzaak en de ernst van de aandoening. Alarmsymptomen die kunnen wijzen op een neurogene blaas zijn onder meer:

Incontinentie
Incontinentie is een veelvoorkomend symptoom van neurogene blaas. Dit kan variëren van lekkage van urine tot volledige verlies van controle over de blaas. Het type incontinentie hangt af van het mechanisme van de blaasdysfunctie.

Urinevastretiging
Urinevastretiging of onvolledige lediging van de blaas is een ander alarmsymptoom. Dit kan leiden tot frequente infecties van de urinewegen en verhoogde druk op de nieren, wat kan leiden tot nierbeschadiging als het niet wordt behandeld.

Frequent urineren
Een verhoogde frequentie van urineren kan optreden bij een neurogene blaas, vooral bij de overactieve blaasvariant. Dit kan gepaard gaan met een plotselinge aandrang om te plassen, wat moeilijk te onderdrukken is.

Diagnose en onderzoeken

De arts bevraagt de medische geschiedenis van de patiënt en voert daarna een lichamelijk onderzoek uit. Andere onderzoeken die helpen bij het diagnosticeren van een neurogene blaas omvatten:

• een digitaal rectaal onderzoek
• een echografie, en prostaatonderzoek
• cystometrografie (meet de blaasfunctie en capaciteit)
• een elektromyografie (test de spierspanning van de blaas)
• een röntgenfoto van de wervelkolom, de hersenen, de nieren en de blaas

Behandeling

De behandeling van een neurogene blaas vereist vaak een gecombineerde benadering, afhankelijk van de oorzaak en ernst van de symptomen. De arts kiest de behandeling op basis van de specifieke situatie van de patiënt.

Bekkenbodemspieroefeningen
De arts kan de patiënt doorverwijzen naar een fysiotherapeut voor bekkenbodemspieroefeningen om de blaascontrole te verbeteren.

Medicatie
Soms worden medicijnen voorgeschreven:

• anti-epileptica
• botulinumtoxine: Een injectie met botox in de blaas kan helpen de blaascontrole te normaliseren; dit gebeurt tijdens een cystoscopie (inwendig kijkonderzoek van de blaas)
• GABA-supplementen
• geneesmiddelen die bepaalde zenuwen activeren (bethanechol)
• geneesmiddelen die de blaas ontspannen (oxybutynine, tolterodine of propantheline)

Elektrische stimulatietherapie
Een andere medische procedure is elektrische stimulatietherapie (sacrale neurostimulatie). Hierbij plaatst de arts elektroden in de blaas om signalen naar de hersenen te sturen, zodat de hersenen informatie ontvangen over de noodzaak om te urineren.

Katheterisatie
De arts plaatst een dunne plastic buis in de blaas om urine te laten afvoeren. Een verblijfskatheter of tijdelijke katheter kan worden gebruikt.

Chirurgie
In sommige gevallen kan een chirurg een kunstmatige sluitspier aanleggen om het plassen te stimuleren. Een operatie kan ook nodig zijn om een neurostimulator te implanteren. Soms is een blaasvergroting nodig, en bij een aantal patiënten is een urinaire stoma vereist. Andere chirurgische technieken kunnen ook nodig zijn, afhankelijk van de symptomen en de oorzaak van de klachten.

Prognose

De prognose van neurogene blaas hangt af van verschillende factoren, waaronder de onderliggende oorzaak, de tijdige behandeling en de mate van schade aan het zenuwstelsel.

Uitkomst afhankelijk van de oorzaak
Bij patiënten met ruggenmergletsel of hersenverlamming kan de prognose variëren afhankelijk van de ernst van de aandoening. In sommige gevallen kan de blaasfunctie gedeeltelijk herstellen met therapie, terwijl in andere gevallen permanente schade aan de blaascontrole kan optreden. De prognose is beter bij patiënten met behandelbare aandoeningen zoals infecties van de urinewegen.

Complicaties
De complicaties van neurogene blaas kunnen ernstig zijn, zoals urineweginfecties, nierbeschadiging en blaasstenen. Tijdige behandeling en opvolging zijn essentieel om ernstige complicaties te voorkomen.

Complicaties

Diverse complicaties kunnen optreden bij een neurogene blaas, zoals:

• een hoger risico op urineweginfecties
• blaasstenen (harde ophopingen van mineralen in de blaas)
• urineretentie (onvolledig of niet kunnen ledigen van de blaas)
• schade aan de nieren of blaas als gevolg van frequente urineweginfecties

Preventie

Preventie van neurogene blaas richt zich op het voorkomen van de onderliggende neurologische aandoeningen en het minimaliseren van schade aan het zenuwstelsel. Het bevorderen van gezonde levensstijlkeuzes, zoals het verminderen van de risico’s op beroertes of het voorkomen van ruggenmergletsel, kan helpen bij het voorkomen van neurogene blaas.

Behandeling van onderliggende aandoeningen
Het is belangrijk om de onderliggende aandoeningen die neurogene blaas veroorzaken te behandelen en te beheersen. Dit kan het gebruik van medicatie, fysiotherapie en soms chirurgische ingrepen omvatten. Bij patiënten met ruggenmergletsel kan bijvoorbeeld het gebruik van katheters helpen om de blaasfunctie te beheersen.

Regelmatige opvolging
Regelmatige opvolging door een zorgverlener is essentieel voor het beheren van neurogene blaas en het voorkomen van complicaties. Monitoring van de nierfunctie, blaasontlediging en het vroegtijdig behandelen van infecties kan helpen de kwaliteit van leven te verbeteren.

Praktische tips voor het omgaan met een neurogene blaas

Een neurogene blaas ontstaat wanneer er een verstoring is in de zenuwen die de blaasfunctie regelen. Dit kan leiden tot incontinentie, moeite met plassen of een onvolledige blaaslediging. Het is belangrijk om te begrijpen hoe je om kunt gaan met deze aandoening, de symptomen kunt beheersen en de kwaliteit van je leven kunt verbeteren. Er zijn verschillende benaderingen die je kunnen helpen bij het beheer van een neurogene blaas.

Leer technieken voor het beheersen van je blaasfunctie

Een belangrijk aspect van het omgaan met een neurogene blaas is het leren beheersen van je blaasfunctie door middel van blaastraining en toiletroutines. Het kan nuttig zijn om op gezette tijden naar het toilet te gaan, zelfs als je geen aandrang voelt. Dit kan helpen om je blaas leeg te maken voordat er ongewild urineverlies optreedt. Je arts kan je ook helpen bij het ontwikkelen van een programma dat is aangepast aan jouw specifieke behoeften en symptomen, zoals het leren van katheterisatie of het gebruik van andere hulpmiddelen.

Gebruik geschikte incontinentiematerialen

Het dragen van geschikte incontinentiematerialen, zoals absorberende pads of een katheter, kan je helpen om jezelf droog en comfortabel te houden. Het kiezen van de juiste producten is cruciaal om ongemak en huidproblemen te voorkomen. Er zijn veel verschillende soorten incontinentiemateriaal beschikbaar, en je arts kan je helpen bij het selecteren van de producten die het beste bij jouw situatie passen. Deze materialen bieden zowel praktisch gemak als bescherming tegen urineverlies, wat je kan helpen om een actief en comfortabel leven te leiden.

Voedingspatroon en hydratatie aanpassen

Wat je eet en drinkt, heeft invloed op je blaasfunctie. Een evenwichtig voedingspatroon kan je helpen om je blaas gezonder te houden. Het is belangrijk om voldoende water te drinken om je blaas goed te hydrateren, maar ook om te letten op de inname van cafeïne, alcohol en zure voedingsmiddelen, die de blaas kunnen irriteren en de symptomen kunnen verergeren. Zorg ervoor dat je voeding rijk is aan vezels om constipatie te voorkomen, aangezien dit ook een negatieve invloed kan hebben op de werking van je blaas.

Neem medicatie volgens voorschrift

Afhankelijk van de oorzaak van je neurogene blaas kan je arts medicijnen voorschrijven die helpen om je blaasfunctie te verbeteren. Deze medicijnen kunnen helpen bij het ontspannen van de blaas, het verminderen van overactieve blaascontracties of het verbeteren van de blaasspanning. Het is belangrijk om je medicatie precies zoals voorgeschreven in te nemen en regelmatig controleafspraken met je arts te hebben om de effectiviteit van de behandeling te beoordelen. Bespreek met je arts de mogelijke bijwerkingen en alternatieven als je ongemak ervaart.

Overweeg chirurgische opties indien nodig

In sommige gevallen, wanneer andere behandelingen niet effectief zijn, kan chirurgie een optie zijn om de blaasfunctie te verbeteren. Dit kan het plaatsen van een katheter, het installeren van een blaaspomp of andere ingrepen omvatten. Je arts kan de mogelijke opties met je bespreken op basis van je medische geschiedenis en de ernst van je symptomen. Het is belangrijk om de voordelen en risico’s van chirurgische behandelingen goed te begrijpen voordat je een beslissing maakt.

Pas je dagelijkse activiteiten aan

Het omgaan met een neurogene blaas kan invloed hebben op je dagelijkse activiteiten, maar het is belangrijk om te blijven deelnemen aan fysieke activiteit, sociale evenementen en werk, zolang je jezelf niet overbelast. Pas je activiteiten aan door bijvoorbeeld regelmatig pauzes in te lassen om naar het toilet te gaan, en zorg voor een goed plan om toegang te krijgen tot toiletten als dat nodig is. Het kan ook helpen om je omgeving aan te passen met bijvoorbeeld toegankelijke toiletten of het dragen van beschermende kleding, zodat je je comfortabel voelt, ongeacht de situatie.

Zoek emotionele ondersteuning en counseling

Het omgaan met een neurogene blaas kan emotioneel uitdagend zijn, vooral als het je sociale interacties en zelfbeeld beïnvloedt. Het kan nuttig zijn om emotionele ondersteuning te zoeken, bijvoorbeeld door psychotherapie of counseling. Een therapeuten kan je helpen om copingmechanismen te ontwikkelen, je zelfvertrouwen te herstellen en de stress te verminderen die gepaard gaat met deze aandoening. Het kan ook nuttig zijn om deel te nemen aan steungroepen, waar je ervaringen kunt delen en van anderen kunt leren die met dezelfde situatie omgaan.

Het leven met een neurogene blaas kan een aantal uitdagingen met zich meebrengen, maar door de juiste benaderingen en hulpmiddelen te gebruiken, kun je de symptomen effectief beheren en je levenskwaliteit verbeteren. Het is belangrijk om een actieve rol te spelen in je behandeling en samen met je zorgteam de beste strategieën te vinden voor jouw specifieke situatie.

Misvattingen rond neurogene blaas

Neurogene blaas is een aandoening die vaak wordt verkeerd begrepen, ondanks de impact die het heeft op het dagelijks leven van mensen die eraan lijden. Er zijn verschillende misvattingen over deze aandoening die het moeilijk maken voor patiënten om de juiste zorg en behandeling te krijgen.

De gedachte dat neurogene blaas alleen voorkomt bij ouderen

Veel mensen denken dat neurogene blaas alleen voorkomt bij ouderen, maar deze aandoening kan in werkelijkheid op elke leeftijd voorkomen. Neurogene blaas wordt vaak veroorzaakt door schade aan de zenuwen die de blaas controleren, en dit kan het gevolg zijn van een breed scala aan oorzaken, waaronder ruggenmergletsel, hersenbeschadiging, of aandoeningen zoals mentale gezondheidstoornissen of diabetes mellitus.

De overtuiging dat neurogene blaas geen invloed heeft op andere delen van het lichaam

Een andere misvatting is dat neurogene blaas uitsluitend de blaas zelf beïnvloedt. In werkelijkheid kan het zenuwstelsel dat de blaas controleert ook invloed hebben op andere delen van het lichaam, zoals de spieren en gewrichten, wat kan leiden tot complicaties zoals blaasinfecties, urine-incontinentie, of zelfs mentaal welzijnproblemen door de impact op de levenskwaliteit.

De gedachte dat neurogene blaas alleen voorkomt door lichamelijke letsels

Hoewel fysieke letsels, zoals ruggenmergletsel, vaak geassocieerd worden met neurogene blaas, is dit niet de enige oorzaak. Aandoeningen zoals multiple sclerose, Parkinson, of diabetes kunnen ook leiden tot neurogene blaas. Het is dus belangrijk om de verscheidenheid aan mogelijke oorzaken te begrijpen om een tijdige diagnose en behandeling te garanderen.

De veronderstelling dat neurogene blaas gemakkelijk te behandelen is

Een veelvoorkomende misvatting is dat neurogene blaas gemakkelijk te behandelen is met een eenvoudige medische ingreep of medicatie. In werkelijkheid kan de behandeling variëren afhankelijk van de oorzaak en ernst van de aandoening. Soms zijn intensieve behandelingen, zoals beeldvormende onderzoeken, medicatie, of zelfs chirurgische ingrepen nodig om de symptomen effectief te beheersen.

De overtuiging dat neurogene blaas alleen leidt tot incontinentie

Hoewel incontinentie een veelvoorkomend symptoom is van neurogene blaas, is het niet de enige manifestatie. Patiënten kunnen ook last hebben van andere symptomen, zoals frequent urineren, pijn bij het urineren, of moeite met het volledig legen van de blaas. Dit kan leiden tot ernstige complicaties, zoals leverinfecties of pijn.

De misvatting dat neurogene blaas alleen invloed heeft op de urinefunctie

Hoewel de naam "neurogene blaas" suggereert dat de aandoening alleen de blaas aantast, kan de onderliggende zenuwschade ook invloed hebben op andere organen, zoals de hersenen en het maag-darmkanaal, wat kan leiden tot bijkomende complicaties zoals maagklachten of obstipatie.

De overtuiging dat neurogene blaas altijd leidt tot verlies van controle over de blaas

Niet iedereen met neurogene blaas ervaart volledig verlies van controle over de blaas. De mate van controleverlies kan sterk variëren, afhankelijk van de ernst van de zenuwbeschadiging. Sommige mensen kunnen hun blaasfunctie deels behouden, terwijl anderen misschien volledige incontinentie ervaren. Het is belangrijk te begrijpen dat de aandoening op verschillende manieren kan voortschrijden, en dat er verschillende behandelingsopties zijn om de symptomen te beheersen.

Lees verder

• Neurogene darm: Ongewild verlies stoelgang door zenuwschade