Neurogene blaas: Zenuwschade door ziekte met plasproblemen

Een neurogene blaas is een aandoening waarbij de blaas geen signaal ontvangt van de hersenen dat het nodig is om te plassen. Dit signaal wordt niet verstuurd door de hersenen als gevolg van zenuwschade. Deze aandoening veroorzaakt plasproblemen; de blaas kan namelijk overactief zijn of juist te weinig actief. Een neurogene blaas kan onbehandeld leiden tot tal van complicaties, zoals infecties en urine-incontinentie. Dankzij een combinatie van medische behandelingen is het echter mogelijk om weer controle te krijgen over de blaasfunctie.

• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen: Plasproblemen door overactieve of hypotone blaas
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

Neurogene blaas komt wereldwijd voor en kan ontstaan op elke leeftijd, maar is vaker zichtbaar bij ouderen en mensen met chronische neurologische aandoeningen. De prevalentie van neurogene blaas kan variëren afhankelijk van de onderliggende oorzaak, zoals neurologische aandoeningen of ruggenmergschade. In bevolkingsstudies is gebleken dat bij patiënten met neurologische aandoeningen zoals multiple sclerose of ruggenmergletsel de prevalentie van een neurogene blaas significant hoger is.

Oorzaken

Neurogene blaas wordt veroorzaakt door zenuwschade die het vermogen van de blaas om signalen van de hersenen te ontvangen en te interpreteren verstoort. Deze schade kan het gevolg zijn van verschillende aandoeningen en letsels die de zenuwen en de hersenen beïnvloeden.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van een neurogene blaas kunnen verhogen, waaronder:

• ruggenmergschade
• vitamine B12-tekort
• zenuwschade (neuropathie)
• zenuwschade als gevolg van een operatie aan het bekkengebied
• zenuwschade door syfilis (bacteriële infectie, opgelopen door seksueel contact)
• zenuwschade door een discushernia of spinale stenose (vernauwing van de wervelkolom met rugpijn en zwakte)
• zenuwschade door langdurig, zwaar alcoholgebruik (alcoholische neuropathie)
• zenuwschade door langdurige diabetes mellitus (diabetische neuropathie)

Symptomen: Plasproblemen door overactieve of hypotone blaas

De klachten van een neurogene blaas variëren. De patiënt ervaart wijzigingen in de plasgewoonten.

Overactieve blaas

Sommige patiënten kampen met een overactieve blaas. De blaas leegt zich willekeurig, zonder controle. Het samentrekken en ledigen van de blaas gebeurt zonder dat de patiënt hierover controle heeft. Patiënten moeten vaak plassen (pollakisurie), maar telkens in kleine hoeveelheden. Ze ervaren daarnaast problemen met het volledig ledigen van de urine uit de blaas, wat bekend staat als ‘urineretentie’. Tot slot verliezen ze de blaascontrole, wat leidt tot urine-incontinentie.

Hypotone blaas

Een blaas kan ook te weinig actief zijn (hypotone blaas). De blaas samentrekt niet, waardoor het ledigen van de inhoud niet mogelijk is. Hierdoor heeft een patiënt snel een volle blaas, waaruit soms urine lekt (urinelekkage). De patiënt is niet in staat om te voelen wanneer de blaas vol is. Dit kan leiden tot een vergrote blaas en een verhoogd risico op urineweginfecties, omdat bacteriën niet effectief worden uitgeplast. Plasproblemen zoals een dribbelstroom bij het plassen, plots stoppen met plassen en urineretentie komen ook voor. De druk en terugstroom van urine kunnen ook sneller leiden tot nierklachten, zoals urineweginfecties en nierschade.

Andere symptomen

Andere symptomen die niet iedereen ervaart zijn onder andere:

• elleboogkrampen of zwakte in de elleboog
• emotionele symptomen
• impotentie
• rugzwakte
• zwakte in de pols

Verder ervaren veel patiënten met een neurogene blaas ook een neurogene darm (ongewild verlies van stoelgang door zenuwschade).

Diagnose en onderzoeken

De arts bevraagt de medische geschiedenis van de patiënt en voert daarna een lichamelijk onderzoek uit. Andere onderzoeken die helpen bij het diagnosticeren van een neurogene blaas omvatten:

• een digitaal rectaal onderzoek
• een echografie, en prostaatonderzoek
• cystometrografie (meet de blaasfunctie en capaciteit)
• een elektromyografie (test de spierspanning van de blaas)
• een röntgenfoto van de wervelkolom, de hersenen, de nieren en de blaas

Behandeling

De behandeling van een neurogene blaas vereist vaak een gecombineerde benadering, afhankelijk van de oorzaak en ernst van de symptomen. De arts kiest de behandeling op basis van de specifieke situatie van de patiënt.

Bekkenbodemspieroefeningen

De arts kan de patiënt doorverwijzen naar een fysiotherapeut voor bekkenbodemspieroefeningen om de blaascontrole te verbeteren.

Medicatie

Soms worden medicijnen voorgeschreven:

• anti-epileptica
• botulinumtoxine: Een injectie met botox in de blaas kan helpen de blaascontrole te normaliseren; dit gebeurt tijdens een cystoscopie (inwendig kijkonderzoek van de blaas)
• GABA-supplementen
• geneesmiddelen die bepaalde zenuwen activeren (bethanechol)
• geneesmiddelen die de blaas ontspannen (oxybutynine, tolterodine of propantheline)

Elektrische stimulatietherapie

Een andere medische procedure is elektrische stimulatietherapie (sacrale neurostimulatie). Hierbij plaatst de arts elektroden in de blaas om signalen naar de hersenen te sturen, zodat de hersenen informatie ontvangen over de noodzaak om te urineren.

Katheterisatie

De arts plaatst een dunne plastic buis in de blaas om urine te laten afvoeren. Een verblijfskatheter of tijdelijke katheter kan worden gebruikt.

Chirurgie

In sommige gevallen kan een chirurg een kunstmatige sluitspier aanleggen om het plassen te stimuleren. Een operatie kan ook nodig zijn om een neurostimulator te implanteren. Soms is een blaasvergroting nodig, en bij een aantal patiënten is een urinaire stoma vereist. Andere chirurgische technieken kunnen ook nodig zijn, afhankelijk van de symptomen en de oorzaak van de klachten.

Prognose

Met de juiste diagnose en behandeling kunnen veel patiënten met een neurogene blaas aanzienlijke verbetering ervaren in hun blaasfunctie en algehele kwaliteit van leven. De prognose hangt af van de onderliggende oorzaak en de respons op de behandeling. Vroege interventie en goede medische zorg spelen een cruciale rol bij het behalen van positieve resultaten.

Complicaties

Diverse complicaties kunnen optreden bij een neurogene blaas, zoals:

• een hoger risico op urineweginfecties
• blaasstenen (harde ophopingen van mineralen in de blaas)
• urineretentie (onvolledig of niet kunnen ledigen van de blaas)
• schade aan de nieren of blaas als gevolg van frequente urineweginfecties

Preventie

Hoewel het niet altijd mogelijk is om een neurogene blaas volledig te voorkomen, kunnen enkele maatregelen helpen om de risico’s te verminderen. Dit omvat het vroegtijdig identificeren en behandelen van onderliggende aandoeningen, het vermijden van risicofactoren zoals overmatig alcoholgebruik, en het zorgvuldig monitoren van bestaande neurologische aandoeningen. Regelmatige medische controles en het naleven van de behandelingsadviezen zijn essentieel voor het beheren van de aandoening en het verbeteren van de blaasfunctie.

Lees verder

• Neurogene darm: Ongewild verlies stoelgang door zenuwschade