Coeliakie en regelgeving: 'kan sporen van gluten bevatten'

Mensen met de auto-immuunziekte coeliakie ('seu-lia-kie') kunnen geen gluten verdragen. Wanneer zij deze binnenkrijgen leidt dit tot gezondheidsproblemen, zoals onder meer diarree, gewichtsverlies, neurologische afwijkingen, vermoeidheid en een opgeblazen gevoel. De hiervoor genoemde gluten is een eiwit dat voorkomt in veel alledaagse graansoorten (tarwe, gerst, kamut, spelt en ook haver!). Het levenslang mijden van gluten is anno 2017 voor mensen met coeliakie de enige oplossing om gezondheidsproblemen te voorkomen. Toch is het mijden van gluten niet geheel vanzelfsprekend. Immers, niet alleen graanproducten moeten worden gemeden door mensen met coeliakie, maar ook alle daarvan afgeleide producten en zelfs producten die in aanraking zijn geweest met glutenbevattende producten.

Regelgeving allergenen

Gezien de verwerking van gluten in allerlei producten was het lange tijd voor mensen met coeliakie (glutenintolerantie) lastig om met succes een glutenvrij dieet te volgen. Bij elk product rees de vraag of het product gluten bevatte of dat het mogelijk in aanraking was geweest met glutenbevattende producten. Gelukkig heeft de Europese wetgever dit probleem onderkend door middel van de uitvaardiging van een Europese verordening. De verordening is uitgewerkt in Nederlandse wetgeving (allergenenwet) en sinds 13 december 2014 van kracht. Deze bewerkstelligt dat consumenten duidelijk moeten kunnen zien aan producten of en zo ja welke allergenen (met inbegrip van gluten) deze bevatten.

Allergene stoffen

Er zijn veertien allergene stoffen die ingevolge de Europese verordening op het etiket dienen te worden vermeld indien deze stof(fen) zijn verwerkt in een product. Het gaat om de volgende stoffen:

• Glutenbevattende granen
• Schaaldieren;
• Eieren;
• Vis;
• Pinda;
• Soja;
• Melk (inclusief lactose);
• Noten: amandelen, hazelnoten, walnoten, cashewnoten, pecannoten, paranoten, pistachenoten en macadamianoten;
• Selderij;
• Mosterd;
• Sesamzaad;
• Zwaveldioxide en sulfiet (bij concentraties boven de 10 mg per kilo);
• Lupine;
• Weekdieren.

'Kan sporen van gluten van bevatten'

Toch hebben de Europese verordening en de daarop gebaseerde Nederlandse allergenenwet niet alle problemen omtrent de verpakkingen van producten opgelost. Op veel verpakking van producten staan namelijk zinsneden in de trant van: 'kan sporen bevatten van gluten', 'gemaakt in een omgeving waar glutenbevattende producten worden verwerkt' of 'bevat sporen van gluten'. Producenten proberen hiermee tot uitdrukking te brengen dat de producten an sich - op basis van de gebruikte ingrediënten -
geen gluten bevat, maar dat de kans bestaat op kruisbesmetting gedurende het productieproces.

Vermelden kruisbesmetting niet verplicht

Het vermelden van mogelijke kruisbesmetting is overigens niet verplicht voor de producenten. Alleen de gebruikte ingrediënten in het eindproduct die gluten bevatten dienen te worden vermeld. Of producenten, die het wel vermelden, hiermee zich willen indekken tegen mogelijke schadeclaims is onduidelijk. Echter is wel overduidelijk dat het voor mensen met coeliakie niet makkelijker wordt om te bepalen of zij het product wel of niet mogen nuttigen.

Onderzoek naar producten door Nederlandse Coeliakie Vereniging

Door de Nederlandse Coeliakie Vereniging (NCV) is in 2016 onderzoek gedaan naar zowel de producten met een vermelding in de trant van: 'kan sporen van gluten bevatten' alsook producten zonder vermelding. De resultaten van het onderzoek laten zien dat deze vermeldingen van de producenten voor mensen met coeliakie weinig meerwaarde hebben. Producten zonder de vermelding kunnen nog grote hoeveelheden gluten bevatten, terwijl producten met de vermelding ('kan sporen van gluten bevatten') juist geen of een geringe hoeveelheid gluten bevatten.

Conclusie

Het blijft dan ook zaak om te allen tijde zelf goed na te denken over hoe het product tot stand is gekomen. Is het aannemelijk dat het product in aanraking is gekomen met gluten door kruisbesmetting? Dan is het wellicht verstandiger om het product links te laten liggen. Het is te hopen voor mensen met coeliakie dat de regels omtrent allergenen in de toekomst verder worden aangescherpt om om deze moeilijke afweging tot het verleden te laten behoren.

Lees verder

• Glutenintolerantie (coeliakie): feiten en fabels op een rij