Blaastraining: Betere blaascontrole bij urine-incontinentie

Sommige patiënten met plasproblemen krijgen het advies om blaastraining te volgen. Deze vorm van gedragstherapie verbetert de blaascontrole en vergroot de hoeveelheid urine die de blaas comfortabel kan vasthouden, zonder urgentie of lekkage. De patiënt gebruikt hiervoor een grafiek of dagboek om de vloeistofinname en de urinehoeveelheid vast te leggen. De patiënt leert dankzij de blaastraining om de hoeveelheid tijd tussen toiletbezoeken geleidelijk te verlengen. Als de patiënt na vier à zes weken geen verbetering bemerkt, is een individueel blaastrainingsprogramma nodig.

• Normale blaasgewoonte
• Indicatie: Urine-incontinentie en vaak kleine beetjes plassen
• Inhoud van training voor blaascontrole
• Voortgang
• Tips
• Tegenslagen bij blaastraining
• Individueel programma
• Aanvullende Informatie over Blaastraining
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Normale blaasgewoonte

De hoeveelheid urine die een normale volwassene bij elke plasbeurt uitscheidt, ligt doorgaans tussen de 250 en 400 ml. Meestal moeten personen met een gezonde blaasgewoonte om de drie à vier uur naar het toilet. De meeste jongeren en volwassenen kunnen gedurende de nacht doorslapen zonder te hoeven plassen. Met het ouder worden neemt de capaciteit van de blaas vaak af, wat kan leiden tot een toegenomen plasfrequentie, zowel overdag als 's nachts.

Factoren die van invloed zijn op blaasgewoonten
De frequentie van plassen kan variëren afhankelijk van verschillende factoren zoals vochtinname, lichaamsbeweging, medicatiegebruik en voedingspatroon. Een verhoogde vochtinname kan bijvoorbeeld leiden tot frequenter plassen, terwijl uitdroging de urineproductie juist vermindert. Daarnaast kunnen specifieke voedingsmiddelen zoals cafeïne en alcohol een diuretisch effect hebben, waardoor de urineproductie en -drang toenemen.

Naast voeding en vochtinname spelen ook medische aandoeningen zoals diabetes, blaasontstekingen en prostaatproblemen een rol bij veranderingen in blaasgewoonten. Het is normaal dat de plasfrequentie fluctueert, maar plotselinge veranderingen in gewoonten kunnen wijzen op een onderliggende medische oorzaak. Andere mogelijke oorzaken kunnen stress en hormonale veranderingen zijn, zoals die tijdens de zwangerschap of menopauze voorkomen, wat eveneens een impact kan hebben op de blaasfunctie.

Veranderingen in de blaasfunctie bij veroudering
Bij volwassenen neemt de elasticiteit van de blaas af, wat leidt tot een lagere capaciteit en een verminderde controle over de blaasfunctie. Hierdoor kunnen zij vaker de behoefte voelen om te plassen, ook ’s nachts. Dit kan leiden tot nachtelijke plasgewoonten die de slaap verstoren, ook wel nycturie genoemd. Andere leeftijdsgebonden veranderingen, zoals een afname van de hormonale regulatie van de blaas, spelen ook een rol bij de toename van nachtelijke urineproductie.

Naast fysieke veranderingen in de blaas, kan het voedingspatroon en de algehele levensstijl van volwassenen invloed hebben op de gezondheid van de blaas. Bepaalde aanpassingen, zoals het verminderen van cafeïne en het verhogen van de vochtinname in de ochtend, kunnen de symptomen verlichten en de levenskwaliteit verbeteren.

Indicatie: Urine-incontinentie en vaak kleine beetjes plassen

Blaastraining kan effectief zijn voor mensen die regelmatig de aandrang voelen om kleine hoeveelheden urine uit te scheiden, vaker dan het normale interval van drie à vier uur. Daarnaast is blaastraining nuttig voor patiënten met urine-incontinentie, omdat het helpt om de controle over de blaas te verbeteren. Soms ontwikkelen mensen de gewoonte om te gaan plassen zonder daadwerkelijke noodzaak, uit angst voor mogelijke ongelukjes. Dit gedrag kan echter leiden tot een overactieve blaas.

Blaastraining bij verschillende vormen van incontinentie
Blaastraining is vaak onderdeel van de behandeling voor verschillende vormen van incontinentie, zoals stressincontinentie, waarbij urineverlies optreedt door druk op de blaas, bijvoorbeeld bij hoesten of tillen. Voor mensen met een overactieve blaas kan blaastraining helpen om de tijd tussen plasbeurten te verlengen, zodat ze niet meer het gevoel hebben constant naar het toilet te moeten. Het trainingsprogramma helpt de blaasspieren te versterken en de plasgewoonten te reguleren.

Door de begeleiding en expertise van een zorgprofessional kunnen patiënten met incontinentie een gepersonaliseerd blaastrainingsprogramma volgen, waarbij het doel is om hun plasgedrag te verbeteren en zelfvertrouwen op te bouwen. Regelmatige opvolging en evaluatie van de vooruitgang zijn essentieel om de meest effectieve resultaten te behalen en de training aan te passen op basis van de individuele behoeften van de patiënt.

Toepassing bij bedplassen bij kinderen en volwassenen
Blaastraining is een waardevolle techniek voor zowel kinderen als volwassenen die kampen met bedplassen bij kinderen en bedplassen bij volwassenen. Het helpt hen om meer controle te krijgen over de blaas, vooral tijdens de nacht. Het programma kan bestaan uit het inplannen van plasmomenten, het beperken van vochtinname voor het slapengaan en het trainen van de blaas om grotere hoeveelheden urine vast te houden.

Daarnaast kan expertise van een zorgprofessional bijdragen aan het succes van blaastraining, vooral bij complexe gevallen van bedplassen. Gedurende het proces wordt de vooruitgang van de patiënt regelmatig geëvalueerd, en worden er aanpassingen aan de training aangebracht om de effectiviteit te maximaliseren.

Inhoud van training voor blaascontrole

Het programma leert patiënten de dringende behoefte om te plassen (patiënten met urinaire urgentie) te onderdrukken totdat een sociaal aanvaardbare tijd en plaats wordt gevonden. Bij patiënten die last hebben van urgentie of frequentie, leren ze de urine 'vast te houden'. Dit is meestal erg moeilijk in het begin maar wordt gemakkelijker naarmate de patiënt meer oefent.

Voortgang

Door een bladerdiagram of dagboek te gebruiken, is het mogelijk om de voortgang te meten. Als de patiënt geen grafiek heeft gekregen van de arts, kan hij zelf ook de volgende informatie noteren:

• het soort vloeistof dat hij gedronken heeft, het volume en de tijd
• de tijd van de plas en het volume dat uitgescheiden wordt
• het onbedoeld verlies van urine

Tips

Als de patiënt dringend moet plassen, vindt hij het misschien handig om te gaan zitten en te proberen de gedachten af te wenden om naar het toilet te willen gaan. Diepe ademhalingstechnieken en ontspanningsoefeningen kunnen ook helpen om het toiletbezoek uit te stellen. Als de patiënt toch naar het toilet moet, loopt hij hier rustig naartoe in plaats van te rennen. Hij gaat daarna gewoon verder met het programma. De patiënt mag verder niet naar het toilet gaan “voor het geval dat” omdat de blaas dan leert om een signaal naar de hersenen te sturen wanneer er zelfs maar een klein beetje urine inzit. Koffie, thee, cola en alcohol zijn vloeistoffen die de blaas mogelijk irriteren. Water drinken is een beter en gezonder alternatief. Verder is een goede darmgezondheid belangrijk zodat constipatie niet tot stand komt. Obstipatie verhoogt namelijk de gevoeligheid van de blaas. Bekkenbodemoefeningen zijn voorts ook aanbevolen. Bekkenbodemspieroefeningen verhogen niet alleen het vermogen om urine vast te houden, maar ze helpen ook bij het beheersen van een onhandelbare, overactieve blaas.

Tegenslagen bij blaastraining

Er zijn dagelijks mogelijk verschillen in het blaaspatroon, hetgeen normaal is voor iedereen. Elke patiënt die een blaastrainingsprogramma start, ervaart echter mogelijk tegenslagen. Dit gebeurt vooral:

• als het weer nat, winderig of koud is
• in tijden van ziekte, bijvoorbeeld bij een verkoudheid of griep
• op momenten van angst of emotionele stress
• tijdens een urineweginfectie (medisch advies is nodig)
• wanneer de patiënt vermoeid is

Als er een tegenslag gebeurt, hoeft de patiënt niet te wanhopen en houdt hij best vol. Blaastraining wordt gemakkelijker door dit te blijven oefenen. Het is verstandig om bekkenbodemspieroefeningen in combinatie met de blaastraining te blijven uitoefenen.

Bijvoorbeeld:

• 07:00: niks gedronken, 200 ml geplast, lekkage
• 09:00: koffie gedronken, 200 ml
• 09:30: 70 ml geplast, lekkage
• 10:00: thee gedronken, 250 ml

In de volgende weken probeert de patiënt de tijd tussen de toiletbezoeken geleidelijk te verlengen. Elke keer dat de patiënt een drang krijgt om naar het toilet te gaan, probeert hij het nog een paar minuten langer vol te houden. Als de patiënt 's nachts wakker wordt met een sterk verlangen om naar het toilet te gaan, is het redelijk om de blaas meteen te legen en leeg te maken (tenzij anders geadviseerd). Naarmate de patiënt overdag een beter plaspatroon krijgt, krijgt hij meer zelfvertrouwen om het programma ook 's nachts te oefenen.

Individueel programma

Als het programma na vier à zes weken niet heeft geholpen bij de problemen met de blaascontrole, is medisch advies nodig. Mogelijk is een individueel blaastrainingsprogramma nodig.

Aanvullende Informatie over Blaastraining

Epidemiologie

Blaasproblemen zoals urine-incontinentie en frequent plassen komen veel voor bij zowel jongere als oudere volwassenen. Ongeveer 15-20% van de volwassenen ervaart op enig moment in hun leven urine-incontinentie, en de prevalentie neemt toe met de leeftijd. Bij ouderen kan de prevalentie oplopen tot 30% of meer. Blaasproblemen komen ook voor bij kinderen, waarbij bedplassen een veelvoorkomend probleem is.

Oorzaken

De oorzaken van blaasproblemen zijn divers en kunnen zowel lichamelijke als psychologische factoren omvatten. Fysiologische oorzaken kunnen zijn: verzwakte blaaswandspieren, overactieve blaas, infecties, en anatomische afwijkingen. Psychologische factoren zoals stress en angst kunnen ook bijdragen aan blaasproblemen. Bovendien kunnen bepaalde medicijnen en medische aandoeningen zoals diabetes en neurologische aandoeningen een rol spelen.

Risicofactoren

Risicofactoren voor blaasproblemen omvatten veroudering, vrouwelijke geslacht, zwangerschap en bevalling, obesitas, chronische constipatie, en een sedentaire levensstijl. Medische aandoeningen zoals diabetes, multiple sclerose, en Parkinson kunnen ook het risico verhogen. Het gebruik van bepaalde medicijnen en het ervaren van chronische stress zijn aanvullende risicofactoren.

Symptomen

De symptomen van blaasproblemen kunnen variëren van frequente drang om te plassen, onvrijwillige urine-incontinentie, nachtelijk plassen (nycturie), en moeite met het volledig legen van de blaas. Patiënten kunnen ook last hebben van pijn bij het plassen en een gevoel van urgentie dat moeilijk te onderdrukken is.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen die onmiddellijke medische evaluatie vereisen, zijn onder andere ernstige pijn bij het plassen, bloed in de urine, plotselinge en ernstige incontinentie, en symptomen van een urineweginfectie zoals koorts en algemene malaise. Als er sprake is van een blokkade of een aanzienlijke verminderde urineproductie, moet ook snel medische hulp worden gezocht.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van blaasproblemen begint meestal met een gedetailleerde medische geschiedenis en lichamelijk onderzoek. Aanvullende onderzoeken kunnen omvatten: urinetests, echografie van de blaas, cystoscopie, en urodynamisch onderzoek. Het doel van deze onderzoeken is om de oorzaak van de symptomen te identificeren en een passend behandelplan op te stellen.

Behandeling

De behandeling van blaasproblemen kan variëren afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Dit kan medicamenteuze behandeling omvatten, zoals anticholinergica of bètablokkers, gedragsmatige interventies zoals blaastraining, fysiotherapie gericht op bekkenbodemoefeningen, en in sommige gevallen chirurgie. Het behandelplan moet op maat worden gemaakt op basis van de individuele behoeften en de ernst van de symptomen.

Prognose

De prognose van blaasproblemen hangt af van de oorzaak en de behandelingsrespons. Veel patiënten ervaren verbetering met een combinatie van behandelingen en gedragsveranderingen. Bij sommige patiënten kunnen de symptomen echter chronisch blijven en vereist een langdurige behandeling en opvolging.

Complicaties

Complicaties van blaasproblemen kunnen infecties van de urinewegen, huidirritaties door onvrijwillige urine-incontinentie, en psychologische gevolgen zoals depressie en sociale isolatie omvatten. Onbehandelde blaasproblemen kunnen ook leiden tot verminderde levenskwaliteit en fysieke ongemakken.

Preventie

Preventie van blaasproblemen kan worden bereikt door een gezonde levensstijl te handhaven, inclusief voldoende hydratatie, een evenwichtig voedingspatroon, en regelmatige lichaamsbeweging. Het vermijden van irriterende stoffen zoals cafeïne en alcohol, evenals het behouden van een gezond gewicht, kan ook helpen. Regelmatige controle en vroege interventie bij symptomen van blaasproblemen kunnen de ontwikkeling van ernstigere aandoeningen helpen voorkomen.

Lees verder

• Darmtrainingsprogramma voor een regelmatig stoelgangspatroon
• Urine-incontinentie (ongewild urineverlies) bij mannen
• Bedplassen (onvrijwillig plassen tijdens slaap): Oorzaken
• Urine-incontinentie: Oorzaken en soorten van verlies urine
• Urinaire urgentie: Dringende, oncontroleerbare plasdrang