Lichte vlekken op de huid: oorzaken, behandeling & preventie

Lichte vlekken op de huid zijn beter merkbaar op een donkere dan op een lichte huid en kunnen als cosmetisch storend worden ervaren. Deze vlekken komen door pigmentveranderingen die door verschillende factoren kunnen worden veroorzaakt. In veel gevallen kan de diagnose vitiligo worden gesteld, een auto-immuunziekte waarbij de pigmentcellen in huid en haar worden vernietigd en waarbij er over het hele lichaam pigmentloze, melkwitte vlekken die langzaam uitbreiden ontstaan. Er kan ook sprake zijn van een confettihuid, een courante aandoening met plaatselijke ontkleuringen van de huid, meestal op de benen. Lichte vlekken op de huid zijn echter meestal geen probleem, omdat ze in de overgrote meerderheid van de gevallen onschadelijk zijn.

• Wat zijn lichte vlekken op de huid?
• Oorzaken
• Vitiligo
• Schade door zonnebrand
• Postinflammatoire hypopigmentatie
• Medicatie
• Confettihuid
• Pityriasis versicolor
• Pityriasis alba
• Bierspots of hagelhuid
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van lichte huidvlekken
• Preventie

Wat zijn lichte vlekken op de huid?

Lichte vlekken op de huid kunnen over het hele lichaam verschijnen. Ze komen vooral voor op de handen, armen, gezicht en benen. Het aantal vlekken en de zichtbaarheid variëren, mede afhankelijk van de precieze oorzaak. Vanwege de lichte vlekken is er meestal sprake van een verlies van het huidpigment melanine. Dit regelt de kleur van de huid. Mensen met een donkere huid hebben een hoger melaninegehalte dan mensen met een lichte huidskleur. Toch kunnen zelfs lichtgekleurde mensen last hebben van heldere of lichte vlekken, omdat hun huidskleur ook wordt bepaald door melanine. Lichte vlekken kunnen immers het resultaat zijn van een (volledig) verlies van melanine.

Oorzaken

Lichte vlekken op de huid kunnen door verschillende factoren worden veroorzaakt.

Vitiligo

Vitiligo is een pigmentatiestoornis van de huid. Het is meestal chronisch. Na verloop van tijd sterven er steeds meer pigmentcellen (melanocyten) af. Het huidoppervlak blijft hetzelfde bij deze aandoening en verschilt niet van de normale gepigmenteerde huid, het verschilt alleen in kleur. Vitiligo heeft ook geen invloed op interne organen. In sommige gevallen komt het ook voor in combinatie met andere ziekten: deze omvatten met name schildklieraandoeningen (hyperthyreoïdie of hypothyreoïdie), bloedarmoede (pernicieuze anemie) en diabetes mellitus type 1. Hoewel vitiligo niet gevaarlijk is, is het psychisch vaak zeer belastend.

De aandoening wordt gekenmerkt door heldere, onregelmatig gevormde vlekken op de huid. Dit komt door een volledig verlies van de pigment melanine in verschillende delen van het lichaam. Het resultaat zijn zeer witte vlekken. Deze komen vooral voor op het gezicht, handen en voeten. Er kunnen echter ook vlekken op andere delen van het lichaam verschijnen. Het is anno 2023 onbekend wat hier de oorzaak van is.

Schade door zonnebrand

Een andere mogelijke oorzaak van lichte huidvlekken is permanente schade veroorzaakt door zonnebrand. Elke vorm van zonnebrand is schadelijk. Vaak geneest zonnebrand gemakkelijk en zonder gevolgschade. Bij frequente en bijzonder intense zonnebrand kunnen er echter veranderingen optreden in de diepere huidlagen. Deze veranderingen kunnen leiden tot pigmentatiestoornissen en witte vlekken. Deze zijn meestal puntvormig en beperkt tot de gebieden die zijn getroffen door zonnebrand.

Postinflammatoire hypopigmentatie

Lichte huidvlekken kunnen ook worden veroorzaakt door ontsteking. Nadat de huidontsteking is verdwenen, kan het zijn dat de pigmenttoevoer naar de huid schade heeft opgelopen. De huid blijft dan licht en alleen een tijdige behandeling van de huidontsteking kan dergelijke pigmentveranderingen voorkomen.

Medicatie

Het is ook mogelijk dat de vlekken een bijwerking zijn van medicatie.

Confettihuid

Confettihuid (hypomelanosis guttata) is een onschadelijke, alleen cosmetisch storende, waarbij er plaatselijke ontkleuringen van de huid optreden. Het is anno 2023 niet duidelijk wat de oorzaak is van deze huidaandoening, maar er is wel een relatie tussen de hoeveelheid zonlicht die waaraan je bent blootgesteld en de uitgebreidheid van de aandoening.

Pityriasis versicolor

Pityriasis versicolor, ook bekend als zomergist, is een infectie van de huid door een sporenvormende gist (Malassezia furfur, voorheen Pityrosporum ovale genoemd). Er verschijnen ronde vlekken op de huid, die een andere pigmentatie hebben. Ze zijn lichter of donkerder dan de rest van de huid. De huid kan echter jeuken. Krabben veroorzaakt schilferen van de huid. Pityriasis versicolor is kortom een oppervlakkige schimmelinfectie van de huid.

Pityriasis alba

Pityriasis alba of witwang treft vooral kinderen tussen de leeftijd van zes en twaalf jaar. Twee tot vijf procent van de kinderen in deze leeftijdsgroep lijden aan de soms chronische huidziekte. Jongens zijn enigszins oververtegenwoordigd. De niet-besmettelijke ziekte komt soms ook voor bij volwassenen. Kinderen met een donkere huidkleur lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van pityriasis alba. Er treedt pigmentverlies op doordat de huid licht ontstoken raakt. Er is verminderde huidpigmentatie op de plaats van deze laesies. Het wordt veroorzaakt door de verminderde activiteit van de melanocyten. Ze vormen minder en kleinere melanosomen. De pigmentaandoening komt vooral voor op het gezicht, maar soms ook elders op het lichaam en meestal daar met grotere vlekken. Bij sommige kleine kinderen verschijnt pityriasis alba eerst na lang zonnebaden zonder voldoende zonbescherming of bij kinderen die vaak warm worden gebaad.

Bierspots of hagelhuid

Bierspots of hagelhuid zijn typische witte vlekjes op armen, handen, benen of romp, die ontstaan door vaatvernauwing. Het berust op een lokaal verschil in doorbloeding.

Onderzoek en diagnose

Lichte vlekken op de huid kunnen alleen worden toegewezen aan een bepaalde diagnose met voldoende zekerheid door de dermatoloog. Huisartsen verwijzen daarom naar de specialist. Dit begint met een uitgebreid onderzoek. Dit is bedoeld om het type, het verloop, de duur en de omvang van de huidveranderingen te bepalen. Dit zorgt ook voor de identificatie van triggerende factoren (bijv. Medicatie, eerdere ziektes in het gezin, etc.).

Het onderzoek wordt gevolgd door een uitgebreid onderzoek van de huidvlekken. Hulpmiddelen zoals vergrootglazen of gereflecteerde lichtmicroscopen kunnen worden gebruikt. Onderzoek onder UV-licht komt ook veel voor. Soms is het ook nodig om huidmonsters te nemen om ze in het laboratorium te onderzoeken (biopsie). Bloedonderzoek kan ook worden getoond.

Behandeling van lichte huidvlekken

De behandeling van lichte huidvlekken hangt af van de diagnose van de onderliggende aandoening. Vitiligo is niet te genezen. Er zijn echter verschillende behandelingsopties. Artsen vertrouwen vooral op fototherapie (lichttherapie). De huid van de getroffenen wordt bestraald met licht met speciale golflengten. Het doel is om de vorming van pigment door straling te bevorderen. Vaak komt het pigment in eerste instantie terug in de vorm van bruine puntjes. Naast lichttherapie worden ook crèmes en zalven gebruikt. Deze worden aangebracht op de aangetaste huidgebieden. De actieve ingrediënten van deze crèmes en zalven zijn onder meer corticosteroïden. Voor mensen die lijden aan vitiligo, net als voor andere mensen met lichte huidvlekken, is een goede bescherming tegen de zon bijzonder belangrijk. De witte vlekken zijn gedepigmenteerd en daarom onbeschermd tegen UV-stralen en zonlicht. Ze kunnen heel gemakkelijk rood worden of verbranden.

Dezelfde therapievormen kunnen worden gebruikt voor permanente schade die kan worden toegeschreven aan ontsteking of zonnebrand. Als medicatie de oorzaak is van de huidverandering, moet de medicatie onmiddellijk worden gestaakt. Die dit altijd in overleg met de arts.

Er is geen goede behandeling voor confettihuid; de praktijk heeft uitgewezen dat lichttherapie en corticosteroïd-injecties geen soelaas bieden. Het is belangrijk om de plekjes en de rest van de huid goed te beschermen tegen de zon. Pityriasis versicolor kan behandeld worden met een antischimmelmiddel, die op de huid wordt aangebracht of via tabletjes wordt ingenomen.

Pityriasis alba kan zo nodig behandeld worden met een vette crème of een milde hormooncrème. Bierspots behoeven niet behandeld te worden, maar zijn een normaal verschijnsel. Als de onderliggende oorzaak van postinflammatoire hypopigmentatie oplost of adequaat behandeld wordt, verdwijnen de vlekken vaak in de loop van de tijd vanzelf.

Preventie

Preventie is in beperkte mate mogelijk. In geval van ontsteking moet onmiddellijk medisch advies worden ingewonnen. Adequate UV-bescherming is belangrijk om zonneschade te voorkomen. Vooral kinderen mogen niet te lang aan de zon worden blootgesteld. Zonnebrandcrème moet regelmatig opnieuw worden aangebracht.

Lees verder

• Bruine vlekken op de huid: nek, hand, gezicht, schouder, arm
• Witte vlekken op de huid: oorzaken van witte huidvlekjes
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Huidvlekken herkennen: verdachte vlekken herkennen
• Huiduitslag: oorzaken en behandeling van uitslag op de huid