Polymorfe lichteruptie: Huidziekte door blootstelling zon

Polymorfe lichteruptie is een relatief milde huidaandoening die gekenmerkt wordt door een jeukende en/of branderige huiduitslag. Deze huiduitslag verschijnt meestal enkele uren na blootstelling aan de zon en verdwijnt vaak binnen enkele uren tot dagen. Behandelingen zijn beschikbaar voor deze aandoening, waaronder topische medicatie en lichttherapie, vooral voor patiënten met aanhoudende of ernstige symptomen. De vooruitzichten voor patiënten met polymorfe lichteruptie zijn doorgaans positief.

• Terminologie
• Synoniemen
• Epidemiologie
• Oorzaken: Blootstelling aan de zon
• Symptomen: Branderige en/of jeukende huiduitslag
• Huid
• Algemene tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van polymorfe lichteruptie
• Zon vermijden en bescherming tegen de zon
• Medicatie
• Lichttherapie
• Prognose van polymorfe lichteruptie
• Complicaties
• Preventie

Terminologie

De term 'polymorf' verwijst naar het feit dat de huiduitslag bij deze huidaandoening in verschillende vormen kan voorkomen. Ondanks deze variëteit ziet de huiduitslag er voor de patiënt meestal vergelijkbaar uit.

Synoniemen

Polymorfe lichteruptie staat ook bekend als ‘prurigo aestivalis’.

Epidemiologie

Polymorfe lichteruptie is de meest voorkomende huiduitslag die ontstaat door blootstelling aan schadelijke UV-stralen van zonlicht in gematigde klimaten zoals Noord-Europa en Noord-Amerika. In deze gebieden is de aandoening bij ongeveer 10-20% van de bevolking aanwezig. De aandoening komt minder vaak voor in Australië en is ook relatief zeldzaam op zeeniveau vergeleken met grotere hoogten. Polymorfe lichteruptie treft voornamelijk jonge vrouwen tussen de twintig en veertig jaar. Mensen met een lichte huid hebben een hogere kans om deze aandoening te ontwikkelen. De symptomen beginnen vaak in het voorjaar en verbeteren meestal in de zomer door de verharding van de huid.

Oorzaken: Blootstelling aan de zon

Polymorfe lichteruptie is een vorm van zonneallergie die veroorzaakt wordt door een vertraagde overgevoeligheidsreactie op stoffen in de huid die worden veranderd door blootstelling aan ultraviolette straling (zonlicht, zonnebanken, bruiningslampen). UV-straling activeert het immuunsysteem, wat resulteert in huiduitslag bij de getroffen personen. De huiduitslag wordt meestal veroorzaakt door UVA-straling (75-90%). In sommige gevallen kan UVB-straling of zichtbaar licht ook bijdragen aan de aandoening.

Symptomen: Branderige en/of jeukende huiduitslag

Huid

In veel gevallen is polymorfe lichteruptie mild en kan de aandoening onopgemerkt blijven. Kenmerkend voor de aandoening is de jeukende huiduitslag die enkele uren na blootstelling aan de zon verschijnt. De branderige en/of jeukende huidletsels komen voornamelijk voor op door de zon blootgestelde gebieden, zoals de armen, de achterkant van de handen, de nek, het hoofd, de borst, de onderbenen en de voeten. Het gezicht is vaak gespaard, hoewel sommige patiënten ook uitslag op de lippen en rond de ogen kunnen ervaren. De huiduitslag bestaat uit kleine (2 tot 5 mm) roze of rode huidbultjes, blaasjes of vlekken die enkele uren tot meerdere dagen aanhouden.

Algemene tekenen

Sommige patiënten melden aanvullende symptomen zoals koorts, spierpijn, desoriëntatie, duizeligheid, uitputting, visusproblemen en een algemeen ziek gevoel enkele uren na blootstelling aan de zon. Polymorfe lichteruptie kan soms het eerste teken zijn van lupus erythematosus, hoewel dit zeldzaam is.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van polymorfe lichteruptie wordt klinisch gesteld door het typische patroon van het begin van symptomen enkele uren na blootstelling aan zonlicht en het verdwijnen ervan binnen enkele uren tot dagen. De uitslag verschijnt meestal op zonbeschenen huidoppervlakken en bestaat vaak uit rode papels en plaques. Soms kan de arts een huidbiopsie uitvoeren om de diagnose te bevestigen en andere aandoeningen uit te sluiten, zoals eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid), erythema multiforme of netelroos (huidziekte met jeukende bultjes).

Behandeling van polymorfe lichteruptie

Zon vermijden en bescherming tegen de zon

Het vermijden van directe blootstelling aan zonlicht en het gebruik van zonnebrandcrème zijn nuttig voor patiënten met milde symptomen van polymorfe lichteruptie.

Medicatie

Topische corticosteroïden (op de huid aangebrachte krachtige ontstekingsremmers) kunnen effectief zijn bij de behandeling van een uitbraak. Voor patiënten die polymorfe lichteruptie ontwikkelen na een intense blootstelling aan de zon (bijvoorbeeld tijdens een zonnige vakantie), kan een korte kuur met oraal prednisolon (30 mg per dag gedurende zeven tot tien dagen) worden voorgeschreven om een uitbraak te voorkomen of te behandelen.

Lichttherapie

Bij patiënten met aanhoudende symptomen kan een desensibilisatiekuur met een lage dosis PUVA (psoraleen-ultraviolet-A-licht) of smalbandig UVB-licht nuttig zijn. Gedurende de zomermaanden moeten patiënten hun blootstelling aan natuurlijk zonlicht beperken om de huid ongevoelig te houden.

Daarnaast is het belangrijk om effectieve zonbescherming te gebruiken tijdens de zomer, vooral tussen 10.00 en 16.00 uur. Dit omvat het dragen van beschermende kleding, het aanbrengen van zonnebrandcrème met minimaal factor 50 en het zoeken van schaduw.

Prognose van polymorfe lichteruptie

Bij de meeste patiënten verbetert de huid tegen de zomer, waardoor de huid beter bestand is tegen zonlicht zonder uitslag te ontwikkelen. In sommige gevallen kunnen zeer gevoelige patiënten echter zelfs in de winter nog symptomen ervaren. Na de menopauze zijn de klachten bij vrouwen vaak minder ernstig.

Complicaties

Hoewel polymorfe lichteruptie meestal mild en zelfbeperkend is, kunnen er enkele complicaties optreden:

• Verergering van symptomen: Bij sommige patiënten kan de aandoening verergeren met frequente of ernstigere uitbraken, vooral als de blootstelling aan de zon niet goed wordt beheerd.
• Secundaire infecties: In zeldzame gevallen kan krabben of wrijven aan de jeukende huiduitslag leiden tot huidinfecties.
• Psychosociale impact: De aanhoudende jeuk en zichtbare uitslag kunnen psychosociale effecten hebben, zoals stress of vermijdingsgedrag, vooral bij sociale of professionele situaties.
• Verhoogd risico op andere huidziekten: Langdurige blootstelling aan zonlicht, zelfs met polymorfe lichteruptie, kan het risico op andere huidziekten verhogen, zoals huidkanker.

Preventie

Om de kans op polymorfe lichteruptie te verminderen en uitbraken te voorkomen, kunnen de volgende preventieve maatregelen worden genomen:

• Beperk blootstelling aan de zon: Vermijd langdurige blootstelling aan direct zonlicht, vooral tijdens de piekuren van 10.00 tot 16.00 uur.
• Gebruik zonnebrandcrème: Breng zonnebrandcrème aan met een hoge SPF (minimaal factor 50) op alle blootgestelde huid, zelfs op bewolkte dagen.
• Draag beschermende kleding: Bedek je huid met beschermende kleding, zoals lange mouwen, hoeden en zonnebrillen, om de blootstelling aan UV-stralen te minimaliseren.
• Gebruik antioxidanten: Overweeg het gebruik van antioxiderende voedingssupplementen, zoals nicotinamide en carotenen, die kunnen helpen bij het beschermen van de huid tegen UV-schade.
• Houd je huid gehydrateerd: Zorg voor een goede hydratatie van de huid om de barrièrefunctie te versterken en de kans op huidirritatie te verminderen.
• Raadpleeg een arts voor langdurige symptomen: Zoek medisch advies als je symptomen aanhouden of verergeren, zodat tijdig een effectieve behandeling kan worden gestart.

Lees verder

• Huidschade door blootstelling aan UV-straling van de zon
• Soorten bultjes, knobbeltjes en gezwelletjes op huid
• Zonne-urticaria: Huiduitslag na blootstelling aan uv-stralen
• Zonnebrand: Rode, pijnlijke huid door blootstelling aan zon
• Zonnebrandmiddelen: Keuze van goede zonnebrandproducten