Polymorfe lichteruptie: Huidziekte door blootstelling zon

Polymorfe lichteruptie is een relatief milde huidaandoening die gekenmerkt wordt door een jeukende en/of branderige huiduitslag. Deze huiduitslag verschijnt meestal enkele uren na blootstelling aan de zon en verdwijnt vaak binnen enkele uren tot dagen. Behandelingen zijn beschikbaar voor deze aandoening, waaronder topische medicatie en lichttherapie, vooral voor patiënten met aanhoudende of ernstige symptomen. De vooruitzichten voor patiënten met polymorfe lichteruptie zijn doorgaans positief.

• Terminologie
• Synoniemen
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken: Blootstelling aan de zon
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen: Branderige en/of jeukende huiduitslag
• Huid
• Algemene tekenen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van polymorfe lichteruptie
• Zon vermijden en bescherming tegen de zon
• Medicatie
• Lichttherapie
• Prognose van polymorfe lichteruptie
• Complicaties
• Preventie

Terminologie

De term 'polymorf' verwijst naar het feit dat de huiduitslag bij deze huidaandoening in verschillende vormen kan voorkomen. Ondanks deze variëteit ziet de huiduitslag er voor de patiënt meestal vergelijkbaar uit.

Synoniemen

Polymorfe lichteruptie staat ook bekend als ‘prurigo aestivalis’.

Epidemiologie

Polymorfe lichteruptie is een huidaandoening die voorkomt bij blootstelling aan zonlicht. Het komt vaak voor in gematigde klimaten, waar de zonintensiteit varieert. De aandoening wordt meestal aangetroffen bij mensen die gevoelig zijn voor zonlicht. Er is een prevalentie van ongeveer 10-15% in de algemene bevolking, hoewel dit aantal afhankelijk is van geografische locatie en omgevingsomstandigheden. Polymorfe lichteruptie komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, met een verhouding van 3:1. De aandoening is meestal te vinden bij mensen tussen de 20 en 40 jaar, hoewel het in alle leeftijdsgroepen kan optreden.

Seizoensgebonden Verschillen
De incidentie van polymorfe lichteruptie varieert sterk tussen de seizoenen. Het komt vaker voor in de lente en de vroege zomer, wanneer mensen zich weer meer blootstellen aan zonlicht na een lange periode van minder blootstelling. In de herfst en winter neemt het aantal gevallen af.

Geografische Verschillen
In gebieden met een hoge zonintensiteit, zoals tropische en subtropische klimaten, komt polymorfe lichteruptie vaker voor dan in gebieden met een gematigd klimaat. Dit kan te maken hebben met de langdurige blootstelling aan UV-straling. Echter, zelfs in landen met gematigd klimaat komt het regelmatig voor, vooral tijdens de warmere maanden.

Mechanisme

Polymorfe lichteruptie wordt voornamelijk veroorzaakt door een abnormale reactie van het immuunsysteem op UV-straling. Dit leidt tot een ontstekingsreactie in de huid, resulterend in de kenmerkende uitslag. De aandoening is vaak een type van fotodermatose, wat betekent dat het veroorzaakt wordt door een reactie op zonlicht.

Immuunsysteemreactie
Het mechanisme van polymorfe lichteruptie lijkt gerelateerd te zijn aan een overgevoeligheid van het immuunsysteem voor UV-straling. Bij blootstelling aan zonlicht reageren T-cellen in de huid abnormaal, wat leidt tot ontstekingen en de vorming van jeukende, rode bultjes en blaasjes. Deze reactie kan worden uitgelokt door zowel UVA- als UVB-stralen.

Hormonale Invloeden
Er zijn aanwijzingen dat hormonale veranderingen een rol spelen in het mechanisme van polymorfe lichteruptie. Vrouwen hebben een verhoogd risico, vooral tijdens de zwangerschap of wanneer ze orale anticonceptie gebruiken, wat duidt op een hormonale invloed op de aandoening.

Oorzaken: Blootstelling aan de zon

Polymorfe lichteruptie is een vorm van zonneallergie die veroorzaakt wordt door een vertraagde overgevoeligheidsreactie op stoffen in de huid die worden veranderd door blootstelling aan ultraviolette straling (zonlicht, zonnebanken, bruiningslampen). UV-straling activeert het immuunsysteem, wat resulteert in huiduitslag bij de getroffen personen. De huiduitslag wordt meestal veroorzaakt door UVA-straling (75-90%). In sommige gevallen kan UVB-straling of zichtbaar licht ook bijdragen aan de aandoening.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van polymorfe lichteruptie vergroten. Deze kunnen variëren van genetische predispositie tot omgevingsfactoren.

Genetische Factoren
Er is bewijs dat genetische factoren een belangrijke rol spelen bij het ontwikkelen van polymorfe lichteruptie. Mensen met een lichte huidskleur en die gevoelig zijn voor zonlicht lopen een groter risico op het ontwikkelen van de aandoening. Daarnaast komt polymorfe lichteruptie vaker voor bij mensen die een familiegeschiedenis van de aandoening hebben.

Omgevingsfactoren
Blootstelling aan zonlicht is de belangrijkste risicofactor voor polymorfe lichteruptie. De aandoening komt vaak voor bij mensen die in de lente of zomer veel tijd buitenshuis doorbrengen. Het gebruik van zonnebrandmiddelen met een lage SPF of het vermijden van bescherming kan het risico verhogen.

Risicogroepen

Bepaalde groepen mensen lopen een hoger risico op het ontwikkelen van polymorfe lichteruptie. Deze risicogroepen omvatten mensen met een lichte huidskleur, vrouwen in de vruchtbare leeftijd, en mensen met een geschiedenis van de aandoening in hun familie.

Lichte Huidskleur
Mensen met een lichte huid, vooral diegenen die gemakkelijk verbranden, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van polymorfe lichteruptie. Dit komt doordat hun huid minder melanine bevat, een stof die bescherming biedt tegen schadelijke UV-stralen.

Vrouwen in de Vruchtbare Leeftijd
Vrouwen, vooral die tussen de 20 en 40 jaar, hebben een verhoogd risico op polymorfe lichteruptie. Dit kan te maken hebben met hormonale invloeden, zoals het gebruik van orale anticonceptie of zwangerschap, die de gevoeligheid voor zonlicht verhogen.

Symptomen: Branderige en/of jeukende huiduitslag

Huid

In veel gevallen is polymorfe lichteruptie mild en kan de aandoening onopgemerkt blijven. Kenmerkend voor de aandoening is de jeukende huiduitslag die enkele uren na blootstelling aan de zon verschijnt. De branderige en/of jeukende huidletsels komen voornamelijk voor op door de zon blootgestelde gebieden, zoals de armen, de achterkant van de handen, de nek, het hoofd, de borst, de onderbenen en de voeten. Het gezicht is vaak gespaard, hoewel sommige patiënten ook uitslag op de lippen en rond de ogen kunnen ervaren. De huiduitslag bestaat uit kleine (2 tot 5 mm) roze of rode huidbultjes, blaasjes of vlekken die enkele uren tot meerdere dagen aanhouden.

Algemene tekenen

Sommige patiënten melden aanvullende symptomen zoals koorts, spierpijn, desoriëntatie, duizeligheid, uitputting, visusproblemen en een algemeen ziek gevoel enkele uren na blootstelling aan de zon. Polymorfe lichteruptie kan soms het eerste teken zijn van lupus erythematosus, hoewel dit zeldzaam is.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van polymorfe lichteruptie zijn meestal vrij typisch en kunnen variëren van jeuk tot uitslag. Het is belangrijk om de symptomen te herkennen om een snelle behandeling te starten.

Jeukende Uitslag
De belangrijkste symptomen van polymorfe lichteruptie zijn jeuk en een uitslag die meestal op de schouders, armen, nek of borst verschijnt. De uitslag kan variëren van kleine bultjes tot grotere blaren. Het kan optreden binnen uren na blootstelling aan zonlicht.

Verergering van Symptomen
In sommige gevallen kan de uitslag verergeren bij herhaalde blootstelling aan zonlicht, waardoor de symptomen toenemen. De uitslag kan ook langer blijven bestaan als er geen behandeling is.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van polymorfe lichteruptie wordt klinisch gesteld door het typische patroon van het begin van symptomen enkele uren na blootstelling aan zonlicht en het verdwijnen ervan binnen enkele uren tot dagen. De uitslag verschijnt meestal op zonbeschenen huidoppervlakken en bestaat vaak uit rode papels en plaques. Soms kan de arts een huidbiopsie uitvoeren om de diagnose te bevestigen en andere aandoeningen uit te sluiten, zoals eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid), erythema multiforme of netelroos (huidziekte met jeukende bultjes).

Behandeling van polymorfe lichteruptie

Zon vermijden en bescherming tegen de zon

Het vermijden van directe blootstelling aan zonlicht en het gebruik van zonnebrandcrème zijn nuttig voor patiënten met milde symptomen van polymorfe lichteruptie.

Medicatie

Topische corticosteroïden (op de huid aangebrachte krachtige ontstekingsremmers) kunnen effectief zijn bij de behandeling van een uitbraak. Voor patiënten die polymorfe lichteruptie ontwikkelen na een intense blootstelling aan de zon (bijvoorbeeld tijdens een zonnige vakantie), kan een korte kuur met oraal prednisolon (30 mg per dag gedurende zeven tot tien dagen) worden voorgeschreven om een uitbraak te voorkomen of te behandelen.

Lichttherapie

Bij patiënten met aanhoudende symptomen kan een desensibilisatiekuur met een lage dosis PUVA (psoraleen-ultraviolet-A-licht) of smalbandig UVB-licht nuttig zijn. Gedurende de zomermaanden moeten patiënten hun blootstelling aan natuurlijk zonlicht beperken om de huid ongevoelig te houden.

Daarnaast is het belangrijk om effectieve zonbescherming te gebruiken tijdens de zomer, vooral tussen 10.00 en 16.00 uur. Dit omvat het dragen van beschermende kleding, het aanbrengen van zonnebrandcrème met minimaal factor 50 en het zoeken van schaduw.

Prognose van polymorfe lichteruptie

De prognose van polymorfe lichteruptie is meestal goed. De aandoening is doorgaans zelflimiterend en verdwijnt vanzelf wanneer de blootstelling aan zonlicht vermindert. Bij de meeste patiënten verdwijnen de symptomen binnen enkele dagen tot weken.

Herhaling van de Aandoening
Polymorfe lichteruptie kan recidiveren, vooral tijdens de warmere maanden wanneer mensen zich vaker blootstellen aan zonlicht. Dit kan het herstelproces verlengen, hoewel de aandoening zelden chronisch wordt.

Langdurige Huidbeschadiging
Er is geen bewijs dat polymorfe lichteruptie langdurige huidbeschadiging veroorzaakt of het risico op huidkanker verhoogt. De aandoening is voornamelijk cosmetisch en veroorzaakt zelden ernstige gezondheidsproblemen.

Complicaties

Hoewel polymorfe lichteruptie meestal mild en zelfbeperkend is, kunnen er enkele complicaties optreden:

• Verergering van symptomen: Bij sommige patiënten kan de aandoening verergeren met frequente of ernstigere uitbraken, vooral als de blootstelling aan de zon niet goed wordt beheerd.
• Secundaire infecties: In zeldzame gevallen kan krabben of wrijven aan de jeukende huiduitslag leiden tot huidinfecties.
• Psychosociale impact: De aanhoudende jeuk en zichtbare uitslag kunnen psychosociale effecten hebben, zoals stress of vermijdingsgedrag, vooral bij sociale of professionele situaties.
• Verhoogd risico op andere huidziekten: Langdurige blootstelling aan zonlicht, zelfs met polymorfe lichteruptie, kan het risico op andere huidziekten verhogen, zoals huidkanker.

Preventie

Om de kans op polymorfe lichteruptie te verminderen en uitbraken te voorkomen, kunnen de volgende preventieve maatregelen worden genomen:

• Beperk blootstelling aan de zon: Vermijd langdurige blootstelling aan direct zonlicht, vooral tijdens de piekuren van 10.00 tot 16.00 uur.
• Gebruik zonnebrandcrème: Breng zonnebrandcrème aan met een hoge SPF (minimaal factor 50) op alle blootgestelde huid, zelfs op bewolkte dagen.
• Draag beschermende kleding: Bedek je huid met beschermende kleding, zoals lange mouwen, hoeden en zonnebrillen, om de blootstelling aan UV-stralen te minimaliseren.
• Gebruik antioxidanten: Overweeg het gebruik van antioxiderende voedingssupplementen, zoals nicotinamide en carotenen, die kunnen helpen bij het beschermen van de huid tegen UV-schade.
• Houd je huid gehydrateerd: Zorg voor een goede hydratatie van de huid om de barrièrefunctie te versterken en de kans op huidirritatie te verminderen.
• Raadpleeg een arts voor langdurige symptomen: Zoek medisch advies als je symptomen aanhouden of verergeren, zodat tijdig een effectieve behandeling kan worden gestart.

Lees verder

• Huidschade door blootstelling aan UV-straling van de zon
• Soorten bultjes, knobbeltjes en gezwelletjes op huid
• Zonne-urticaria: Huiduitslag na blootstelling aan uv-stralen
• Zonnebrand: Rode, pijnlijke huid door blootstelling aan zon
• Zonnebrandmiddelen: Keuze van goede zonnebrandproducten