Zonne-urticaria: Huiduitslag na blootstelling aan uv-stralen

Zonne-urticaria (zonnebrandallergie) is een zeldzame huidaandoening waarbij patiënten enkele minuten na blootstelling aan de zon een jeukende en rode huiduitslag ontwikkelen. Meestal verschijnt de huiduitslag op huidgebieden die zelden blootgesteld zijn aan de zon, zoals de rug. De behandelingsopties voor zonne-urticaria bestaan uit medicatie, een desensibilisatiekuur en voedingsaanpassingen. Preventief beperkt de patiënt echter best de blootstelling aan zonlicht.

• Terminologie: Geen warmte-uitslag
• Epidemiologie van huidaandoening
• Oorzaken: Blootstelling aan UV-stralen
• Risicofactoren van zonne-urticaria
• Symptomen: Huiduitslag
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Medicijnen
• Desensibilisatie
• Voedingsaanpassingen
• Prognose van zonne-urticaria
• Complicaties van zonne-urticaria
• Preventie van zonne-urticaria

Terminologie: Geen warmte-uitslag

Zonne-urticaria is niet hetzelfde als warmte-uitslag, die optreedt als gevolg van vocht. Zonne-urticaria is een specifieke reactie op de ultraviolette stralen (UV) in het licht zelf, in plaats van een reactie op warmte.

Epidemiologie van huidaandoening

De huiduitslag die optreedt bij zonne-urticaria komt zelden voor. Mogelijk kan iedereen getroffen worden, maar mensen tussen de twintig en veertig jaar zijn het vaakst aangetast. De huidziekte komt even vaak voor bij alle huidtypen en bij beide geslachten. Personen met een lichte huidskleur (zoals blanken) zijn echter meer vatbaar voor deze huidaandoening dan personen met een donkere huidskleur (zoals Afrikanen of Aziaten).

[IMAGE=557784145268=RIGHT]

De blootstelling aan zonlicht is een mogelijke oorzaak van de huidziekte

Oorzaken: Blootstelling aan UV-stralen

Zonne-urticaria is een vorm van urticaria (netelroos). De huidaandoening ontstaat door langdurige blootstelling aan de schadelijke UV-stralen in zonlicht. Drie soorten UV-licht kunnen mogelijk de oorzaak zijn van de huiduitslag:

• ultraviolette stralen met lange golflengte (UV-A)
• ultraviolette stralen met korte golflengte (UV-B)
• zichtbaar licht (zonlicht dat geen ultraviolet licht bevat)

Naast blootstelling aan UV-stralen van zonlicht kunnen de klachten ook optreden door:

• blootstelling van de huid aan kunstmatige lichtbronnen die UV-stralen bevatten
• het dragen van dunne kleding waar zonlicht doorheen kan schijnen

De exacte oorzaak van de huidreactie bij zonne-urticaria is anno september 2024 onbekend. Wellicht is er sprake van een soort allergische reactie. De allergische overgevoeligheid vindt plaats tussen de UV-straling en een fotoallergeen (een soort chemische stof in het lichaam), maar de exacte chemische stof is niet bekend. De allergische reactie stuurt een chemisch signaal naar bepaalde huidcellen die histamine gaan produceren. Via histamine wil het lichaam zich ontdoen van het allergeen (de uitlokkende stof) dat de reactie veroorzaakt. Door de productie van histamine gaat de huid opzwellen en jeuken. Door de jeuk kan de patiënt de allergenen willen wegkrabben.

Risicofactoren van zonne-urticaria

Bij een aantal patiënten verergeren de klachten van zonne-urticaria. Zij zijn namelijk gevoelig voor enkele chemische stoffen zoals huidverzorgingsproducten, kleurstoffen, wasmiddelen en zonnebrandmiddelen. Wanneer patiënten deze irriterende stoffen vermijden, vermindert de ernst van de reactie.

Symptomen: Huiduitslag

Enkele minuten tot een tiental minuten na een korte blootstelling aan zonlicht (minder dan dertig minuten) ontstaat een huidreactie. Meestal verschijnt een huiduitslag op gebieden die zelden blootgesteld zijn aan de zon, zoals de rug. De handrug en het gezicht zijn zelden aangetast. Ook kunnen patiënten aangetast raken als ze kledij met een dunne stof dragen. De patiënt heeft groepjes (clusters) van rode en jeukende cirkelvormige bultjes op de huid. De huiduitslag bedekt de blootgestelde huid. Door een snelle zwelling van de huid ontstaat een agressieve, stekende en ook pijnlijke huiduitslag. In de meeste gevallen verdwijnt de huiduitslag binnen enkele uren na beëindiging van de blootstelling aan de zon. Patiënten met ernstige symptomen waarbij grote huidgebieden zijn getroffen, kunnen secundaire symptomen ervaren. Deze omvatten bewustzijnsverlies, braken, bronchospasmen (spierkrampen aan de luchtpijp met ademnood), een snelle hartslag (tachycardie), een lage bloeddruk (hypotensie), hoofdpijn, ijlen, bleekheid, misselijkheid en/of vermoeidheid. Zeer zelden verschijnen astma-achtige verschijnselen.

Alarmsymptomen

Bij ernstige gevallen van zonne-urticaria kunnen de volgende alarmsymptomen optreden:

• ademhalingsproblemen
• zwelling van de lippen of keel
• ernstige pijn of ongemak
• een snelle of onregelmatige hartslag
• ernstige misselijkheid of braken

Als een patiënt een of meerdere van deze alarmsymptomen ervaart, is het belangrijk om onmiddellijk medische hulp te zoeken.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

De arts voert een diagnostische fototest uit. Hij stelt enkele kleine huidgebieden bloot aan verschillende UV-sterktes. Daarna inspecteert de arts de huid om specifieke huiduitslagen op te sporen. Ook een fotoplaktest behoort tot de mogelijkheden. Hierbij plakt de arts kleine pleisters met verschillende allergenen (uitlokkende stoffen) op de huid. Wanneer de arts de plakkers verwijdert, wordt de huid blootgesteld aan licht en kan de arts mogelijke huidreacties opmerken. Tot slot is een fotoprovocatietest mogelijk. Hierbij stelt de arts huidplakjes gedurende verschillende dagen bloot aan verschillende soorten en sterktes van UV-licht. Artsen observeren elke reactie.

Differentiële diagnose

De arts mag zonne-urticaria niet verwarren met de volgende ziekten:

• aangeboren erytropoëtische porfyrie
• acute cutane lupus erythematosus
• acute urticaria
• Berloque dermatitis
• cholinerge urticaria (netelroos veroorzaakt door warmte)
• door geneesmiddelen veroorzaakte lichtgevoeligheid
• polymorfe lichteruptie (huidziekte door blootstelling aan de zon)
• protoporfyrie
• urticariële vasculitis (ontsteking van bloedvaten en netelroos)

Behandeling

De behandeling van zonne-urticaria bestaat uit medicijnen, desensibilisatie of voedingsaanpassingen.

[IMAGE=459448189584=RIGHT]

Medicijnen verlichten de klachten

Medicijnen

Antihistaminica

Deze medicijnen bestrijden histamine die de huiduitslag veroorzaakt. Hierdoor vermindert de roodheid, het prikkende gevoel en de jeuk. Antihistaminica bieden snelle verlichting van de belangrijkste symptomen, maar voorkomen geen allergische huidreactie.

Immunosuppressiva

Immunosuppressiva zijn geneesmiddelen die de immuunrespons onderdrukken. Hierdoor wordt geen histamine geproduceerd bij een huidreactie. Deze krachtige medicijnen kunnen bijwerkingen hebben en worden alleen ingezet bij patiënten met zeer ernstige klachten. De arts kiest voor een korte behandelingskuur en volgt de patiënten nauwlettend op.

Desensibilisatie

Patiënten kunnen door middel van een desensibilisatiekuur gewend raken aan zonlicht. De arts zorgt voor een zorgvuldig opbouwschema van zonlicht en bepaalt de duur van de blootstelling.

Voedingsaanpassingen

Bij patiënten die geen desensibilisatiekuur kunnen ondergaan of bij wie desensibilisatie niet voldoende is, kan voedingsadvies helpen. Deze voedingsaanpassingen zijn gericht op het vermijden van allergische stoffen en het beperken van de blootstelling aan zonlicht door het dragen van beschermende kleding en het aanbrengen van zonnebrandcrème. Tevens kunnen voedingsmiddelen die rijk zijn aan vitamine D worden aangeraden, zoals vette vis en verrijkte voedingsmiddelen.

Prognose van zonne-urticaria

Zonne-urticaria is een chronische aandoening die kan verbeteren met leeftijd, maar niet altijd volledig verdwijnt. Bij een juiste behandeling kunnen de meeste patiënten de symptomen onder controle houden en hun kwaliteit van leven verbeteren. Het is belangrijk om blootstelling aan zonlicht te minimaliseren en indien nodig gebruik te maken van beschermende maatregelen en medicijnen.

Complicaties van zonne-urticaria

Hoewel zonne-urticaria op zichzelf geen ernstige complicaties veroorzaakt, kunnen de symptomen invloed hebben op de kwaliteit van leven. Bij ernstige gevallen kunnen secundaire symptomen optreden zoals allergische reacties of andere huidproblemen.

Preventie van zonne-urticaria

• Beperk blootstelling aan zonlicht, vooral tijdens de piekuren van 10.00 tot 16.00 uur.
• Gebruik een breed spectrum zonnebrandcrème met een hoge SPF.
• Draag beschermende kleding zoals hoeden, lange mouwen en zonnebrillen.
• Blijf in de schaduw wanneer mogelijk.
• Voorkom het gebruik van huidverzorgingsproducten die allergische reacties kunnen veroorzaken.

Lees verder

• Goede zonnebril kopen: Tips voor goed gezichtsvermogen
• Polymorfe lichteruptie: Huidziekte door blootstelling zon
• Actinische keratose: Huidletsels door blootstelling aan zon
• Ouderdomsvlekken: Huidaandoening door blootstelling aan zon
• Huiduitslag: Veel voorkomende oorzaken van uitslag op huid