Chronische actinische dermatitis: Huidziekte door zonlicht

Chronische actinische dermatitis is een ernstige huidaandoening waarbij patiënten abnormaal overgevoelig reageren op blootstelling aan zonlicht of kunstlicht. Bij deze aandoening ontwikkelen patiënten verdikte, verharde, jeukende, rode, droge en ontstoken huidletsels op lichaamsdelen die zijn blootgesteld aan zon- of kunstlicht. Vaak zijn er ook andere huidproblemen aanwezig. De behandeling bestaat enerzijds uit medicijnen en anderzijds uit het strikt vermijden van blootstelling aan licht. In de meeste gevallen is de aandoening chronisch, wat tal van levensstijlveranderingen vereist om met de ziekte te leren leven.

Synoniemen van aandoening
Epidemiologie van huidaandoening
Oorzaken: Door blootstelling aan zonlicht
Risicofactoren: van chronische actinische dermatitis
Symptomen: Verdikte jeukende, rode, droge en ontstoken huid
Diagnose en onderzoeken
Behandeling van huidaandoening
Blootstelling aan (zon)licht vermijden
Medicijnen
Prognose van huidziekte
Complicaties
Preventie
Praktische tips voor het leven / omgaan met chronische actinische dermatitis
Bescherming tegen zonlicht en huidverzorging
Zorg voor de huid en symptoombestrijding
Psychosociale ondersteuning en zelfzorgtechnieken
Misvattingen rond chronische actinische dermatitis
Chronische actinische dermatitis is slechts een vorm van zonnebrand
Deze aandoening wordt veroorzaakt door een zwakke huidbarrière
De aandoening treft alleen ouderen
Bescherming tegen zonlicht is voldoende om symptomen te voorkomen
Chronische actinische dermatitis verhoogt het risico op huidkanker niet
Deze aandoening kan eenvoudig genezen worden met medicatie

Synoniemen van aandoening

Andere benamingen voor chronische actinische dermatitis zijn:

actinisch reticuloïde (deze naam resulteert uit de histologische bevindingen van de huidbiopsieën die doen denken aan een reticulosis of een cutaan T-cel lymfoom)
actinisch reticuloïde syndroom
lichtgevoelig eczeem

Epidemiologie van huidaandoening

Chronische actinische dermatitis is een relatief zeldzaam type eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid) die wereldwijd voorkomt bij alle soorten huidtypes. Exacte epidemiologische cijfers zijn niet gevonden in de geraadpleegde literatuurbronnen. De huidziekte treft meestal mannen van middelbare of oudere leeftijd (boven de vijftig jaar). Verder heeft de aandoening een voorliefde voor mensen die leven in een gematigd klimaat.

De blootstelling aan de zon of licht doet de klachten ontstaan of verergeren / Bron: Blueeve, Pixabay

Oorzaken: Door blootstelling aan zonlicht

De aandoening is een zogenaamde fotodermatose. Met andere woorden, de klachten ontstaan door blootstelling aan de zon of (kunst)licht.

Risicofactoren: van chronische actinische dermatitis

Veel patiënten met de aandoening hebben reeds vele jaren een geschiedenis van andere vormen van dermatitis (huidontsteking), zoals atopische dermatitis (atopisch eczeem: huidziekte met jeuk), allergische contactdermatitis (huiduitslag met roodheid en jeuk) (met name door planten zoals chrysant) en fotocontactdermatitis voordat de lichtgevoeligheid zich ontwikkelt. Ook patiënten met een hiv-infectie lijden sneller aan chronische actinische dermatitis.

Symptomen: Verdikte jeukende, rode, droge en ontstoken huid

De symptomen verschijnen op plaatsen die aan zonlicht zijn blootgesteld, en dan vooral aan het gezicht (gezichtseczeem), de hals, de borst en/of de handen (vooral de handruggen). De huid vertoont typische kenmerken van eczeem, wat zich kenmerkt door een sterk jeukende, rode, droge en ontstoken huid. Daarnaast is vaak een opvallende huidverdikking en verharding van de huid (lichenificatie) aanwezig. De huiduitslag kan zich verspreiden naar gebieden die niet zijn blootgesteld aan de zon. In ernstige gevallen zijn patiënten extreem lichtgevoelig, waardoor de symptomen ontstaan of verergeren door kunstlicht of zelfs zichtbaar licht.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

Er kan sprake zijn van een reeds bestaande vorm van eczeem, waardoor de arts de daaropvolgende ontwikkeling van lichtgevoeligheid vaak mist. Daarnaast kan het verwarrend zijn voor de arts dat eczeem normaal gesproken zich verspreidt naar huidgebieden die niet zijn blootgesteld aan zonlicht, terwijl dit bij chronische actinische dermatitis wel het geval is. Een huidbiopsie onthult vaak atypische resultaten; de letsels doen soms denken aan een lymfoom. De arts bevestigt de diagnose door middel van gespecialiseerde monochromator-lichtonderzoeken. Tijdens deze onderzoeken worden bepaalde huidgebieden blootgesteld aan bekende hoeveelheden licht met specifieke golflengten. De daaropvolgende huidreacties bevestigen de aanwezigheid van een abnormale reactie op het licht.

Differentiële diagnose

Mogelijke aandoeningen die het klinisch beeld van chronische actinische dermatitis nabootsen zijn:

acute / subacute cutane lupus erythematosus
cutaan T-cel lymfoom (bloedkanker met symptomen aan de huid)
foto-eruptie door medicatiegebruik
pellagra (vorm van ondervoeding met tekort aan niacine)
polymorfe lichteruptie (huidziekte door blootstelling aan de zon)
porfyrie (aandoening met symptomen aan huid of zenuwstelsel), zoals porphyria cutanea tarda, variegate porphyria

Behandeling van huidaandoening

Blootstelling aan (zon)licht vermijden

De patiënt moet strikt alle zonlicht vermijden. Het gebruik van zonnebrandcrèmes met een hoge factor is voor veel patiënten nodig. Wanneer ook dit niet volstaat, is soms het verblijf in een donkere kamer noodzakelijk. Verder moet de patiënt ramen van huizen en auto’s screenen en zorgen voor verduistering.

Vochtinbrengende crèmes zijn nodig / Bron: Kiyok, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Medicijnen

Topische (op de huid aangebrachte) of orale (via de mond ingenomen) corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) en vochtinbrengende crèmes zijn inzetbare behandelingen voor patiënten met mildere symptomen. Verder kan een desensibilisatiekuur bij een aantal patiënten effectief zijn. Hierbij krijgt de patiënt een lage dosis lichttherapie met steroïdenbedekking. Als een contactallergie betrokken is bij de ziekte, is het aanbevolen om de uitlokkende stof te vermijden.

Prognose van huidziekte

De aandoening verdwijnt bij sommige patiënten spontaan, soms vele jaren na het begin van de ziekte. Voor de meeste patiënten is de ziekte echter chronisch, wat significante veranderingen in de levensstijl vereist om zonlicht en contact met allergenen te vermijden.

Complicaties

Chronische actinische dermatitis kan enkele complicaties met zich meebrengen, zoals:

verergering van bestaande huidproblemen
toegenomen risico op huidkanker door langdurige blootstelling aan UV-licht
psychosociale impact door chronische huidproblemen en cosmetische veranderingen

Preventie

Preventie van chronische actinische dermatitis omvat:

het strikt vermijden van blootstelling aan zonlicht en kunstlicht
het dragen van beschermende kleding, zoals lange mouwen en een hoed
het gebruik van zonnebrandcrème met hoge SPF
het regelmatig controleren van huidproblemen en tijdig zoeken van medische hulp bij veranderingen in de huid

Praktische tips voor het leven / omgaan met chronische actinische dermatitis

Bescherming tegen zonlicht en huidverzorging

Chronische actinische dermatitis is een huidaandoening die verergerd wordt door blootstelling aan zonlicht. Het is cruciaal om patiënten te adviseren hoe ze hun huid effectief kunnen beschermen tegen schadelijke UV-stralen. Het dragen van beschermende kleding, zoals hoeden met brede randen, lange mouwen en een zonnebril, is belangrijk. Daarnaast moeten patiënten altijd zonnebrandcrème met een hoge beschermingsfactor (SPF 50+) gebruiken, zelfs op bewolkte dagen. Het vermijden van zonnebaden en het zoeken van schaduw tijdens de piekuren van zonlicht helpt om huidbeschadiging te voorkomen. Voor degenen die buitenactiviteiten ondernemen, kunnen er aanvullende maatregelen worden getroffen, zoals het gebruik van speciale UV-beschermende lotions en kleding.

Zorg voor de huid en symptoombestrijding

Naast zonbescherming is het essentieel om de huid goed te verzorgen om symptomen van chronische actinische dermatitis te beheersen. Het gebruik van milde, niet-irriterende huidverzorgingsproducten kan helpen om de huid in goede conditie te houden. Patiënten kunnen ook baat hebben bij het aanbrengen van vochtinbrengende crèmes om uitdroging en jeuk te verminderen. Bij verergering van symptomen, zoals ernstige jeuk of huidontstekingen, kunnen medische behandelingen zoals corticosteroïden of andere voorgeschreven medicijnen nodig zijn. Het volgen van de richtlijnen van een dermatoloog voor medicatie en huidverzorging is van groot belang om exacerbatie van de aandoening te voorkomen.

Psychosociale ondersteuning en zelfzorgtechnieken

De visuele impact van chronische actinische dermatitis kan psychologische en emotionele gevolgen hebben. Het omgaan met een chronische huidaandoening kan gevoelens van onzekerheid en stress veroorzaken, vooral wanneer de huidbeschadigingen zichtbaar zijn. Patiënten kunnen baat hebben bij therapie om te leren omgaan met de sociale en emotionele aspecten van de aandoening. Daarnaast is het belangrijk om patiënten te begeleiden bij het ontwikkelen van zelfzorgtechnieken, zoals stressmanagement en het stellen van haalbare doelen voor huidverzorging, om hun algehele welzijn te ondersteunen.

Misvattingen rond chronische actinische dermatitis

Chronische actinische dermatitis is een zeldzame en ernstige overgevoeligheidsreactie van de huid op zonlicht, waarbij aanhoudende ontstekingen en eczeemachtige symptomen optreden. Hoewel het een goed gedefinieerde aandoening is, bestaan er veel misvattingen over de oorzaak, symptomen en behandeling.

Chronische actinische dermatitis is slechts een vorm van zonnebrand

In tegenstelling tot gewone zonnebrand, die een tijdelijke reactie is op overmatige blootstelling aan UV-straling, is chronische actinische dermatitis een langdurige, vaak levenslange overgevoeligheidsreactie. Zelfs minimale blootstelling aan zonlicht kan al leiden tot ernstige huidontstekingen.

Deze aandoening wordt veroorzaakt door een zwakke huidbarrière

Hoewel de huidbarrière een rol kan spelen, is de kern van het probleem een afwijkende immuunrespons op zonlicht. Deze aandoening wordt vaak geassocieerd met andere overgevoeligheden, zoals allergieën, en kan niet enkel verklaard worden door een verstoorde huidbarrière.

De aandoening treft alleen ouderen

Hoewel chronische actinische dermatitis vaker voorkomt bij oudere mannen, kan het ook bij jongere volwassenen optreden, vooral bij mensen met een aanleg voor eczeem of andere huidziekten. Leeftijd is geen absolute bepalende factor.

Bescherming tegen zonlicht is voldoende om symptomen te voorkomen

Hoewel het vermijden van zonlicht essentieel is voor het beheersen van de aandoening, is dit alleen vaak niet genoeg. Veel patiënten hebben aanvullende behandelingen nodig, zoals ontstekingsremmende crèmes, immunosuppressieve medicatie of fototherapie om de ernst van de symptomen te verminderen.

Chronische actinische dermatitis verhoogt het risico op huidkanker niet

Langdurige ontstekingen en blootstelling aan UV-straling kunnen het risico op bepaalde huidproblemen, waaronder huidtumoren, vergroten. Regelmatige controle door een dermatoloog is daarom belangrijk om mogelijke complicaties vroegtijdig op te sporen.

Deze aandoening kan eenvoudig genezen worden met medicatie

Er bestaat geen definitieve genezing voor chronische actinische dermatitis. Behandeling is gericht op symptoombestrijding en het verminderen van ontstekingsreacties. Dit omvat vaak een combinatie van zonbescherming, medicinale therapieën en, in sommige gevallen, aanpassingen in de levensstijl om blootstelling aan UV-straling te minimaliseren.