Chronische actinische dermatitis: Huidziekte door zonlicht

Chronische actinische dermatitis is een ernstige huidaandoening waarbij patiënten abnormaal overgevoelig reageren op blootstelling aan zonlicht of kunstlicht. Bij deze aandoening ontwikkelen patiënten verdikte, verharde, jeukende, rode, droge en ontstoken huidletsels op lichaamsdelen die zijn blootgesteld aan zon- of kunstlicht. Vaak zijn er ook andere huidproblemen aanwezig. De behandeling bestaat enerzijds uit medicijnen en anderzijds uit het strikt vermijden van blootstelling aan licht. In de meeste gevallen is de aandoening chronisch, wat tal van levensstijlveranderingen vereist om met de ziekte te leren leven.

• Synoniemen van aandoening
• Epidemiologie van huidaandoening
• Oorzaken: Door blootstelling aan zonlicht
• Risicofactoren: van chronische actinische dermatitis
• Symptomen: Verdikte jeukende, rode, droge en ontstoken huid
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van huidaandoening
• Blootstelling aan (zon)licht vermijden
• Medicijnen
• Prognose van huidziekte
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen van aandoening

Andere benamingen voor chronische actinische dermatitis zijn:

• actinisch reticuloïde (deze naam resulteert uit de histologische bevindingen van de huidbiopsieën die doen denken aan een reticulosis of een cutaan T-cel lymfoom)
• actinisch reticuloïde syndroom
• lichtgevoelig eczeem

Epidemiologie van huidaandoening

Chronische actinische dermatitis is een relatief zeldzaam type eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid) die wereldwijd voorkomt bij alle soorten huidtypes. Exacte epidemiologische cijfers zijn niet gevonden in de geraadpleegde literatuurbronnen. De huidziekte treft meestal mannen van middelbare of oudere leeftijd (boven de vijftig jaar). Verder heeft de aandoening een voorliefde voor mensen die leven in een gematigd klimaat.

Oorzaken: Door blootstelling aan zonlicht

De aandoening is een zogenaamde fotodermatose. Met andere woorden, de klachten ontstaan door blootstelling aan de zon of (kunst)licht.

Risicofactoren: van chronische actinische dermatitis

Veel patiënten met de aandoening hebben reeds vele jaren een geschiedenis van andere vormen van dermatitis (huidontsteking), zoals atopische dermatitis (atopisch eczeem: huidziekte met jeuk), allergische contactdermatitis (huiduitslag met roodheid en jeuk) (met name door planten zoals chrysant) en fotocontactdermatitis voordat de lichtgevoeligheid zich ontwikkelt. Ook patiënten met een hiv-infectie lijden sneller aan chronische actinische dermatitis.

Symptomen: Verdikte jeukende, rode, droge en ontstoken huid

De symptomen verschijnen op plaatsen die aan zonlicht zijn blootgesteld, en dan vooral aan het gezicht (gezichtseczeem), de hals, de borst en/of de handen (vooral de handruggen). De huid vertoont typische kenmerken van eczeem, wat zich kenmerkt door een sterk jeukende, rode, droge en ontstoken huid. Daarnaast is vaak een opvallende huidverdikking en verharding van de huid (lichenificatie) aanwezig. De huiduitslag kan zich verspreiden naar gebieden die niet zijn blootgesteld aan de zon. In ernstige gevallen zijn patiënten extreem lichtgevoelig, waardoor de symptomen ontstaan of verergeren door kunstlicht of zelfs zichtbaar licht.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

Er kan sprake zijn van een reeds bestaande vorm van eczeem, waardoor de arts de daaropvolgende ontwikkeling van lichtgevoeligheid vaak mist. Daarnaast kan het verwarrend zijn voor de arts dat eczeem normaal gesproken zich verspreidt naar huidgebieden die niet zijn blootgesteld aan zonlicht, terwijl dit bij chronische actinische dermatitis wel het geval is. Een huidbiopsie onthult vaak atypische resultaten; de letsels doen soms denken aan een lymfoom. De arts bevestigt de diagnose door middel van gespecialiseerde monochromator-lichtonderzoeken. Tijdens deze onderzoeken worden bepaalde huidgebieden blootgesteld aan bekende hoeveelheden licht met specifieke golflengten. De daaropvolgende huidreacties bevestigen de aanwezigheid van een abnormale reactie op het licht.

Differentiële diagnose

Mogelijke aandoeningen die het klinisch beeld van chronische actinische dermatitis nabootsen zijn:

• acute / subacute cutane lupus erythematosus
• cutaan T-cel lymfoom (bloedkanker met symptomen aan de huid)
• foto-eruptie door medicatiegebruik
• pellagra (vorm van ondervoeding met tekort aan niacine)
• polymorfe lichteruptie (huidziekte door blootstelling aan de zon)
• porfyrie (aandoening met symptomen aan huid of zenuwstelsel), zoals porphyria cutanea tarda, variegate porphyria

Behandeling van huidaandoening

Blootstelling aan (zon)licht vermijden

De patiënt moet strikt alle zonlicht vermijden. Het gebruik van zonnebrandcrèmes met een hoge factor is voor veel patiënten nodig. Wanneer ook dit niet volstaat, is soms het verblijf in een donkere kamer noodzakelijk. Verder moet de patiënt ramen van huizen en auto’s screenen en zorgen voor verduistering.

Medicijnen

Topische (op de huid aangebrachte) of orale (via de mond ingenomen) corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) en vochtinbrengende crèmes zijn inzetbare behandelingen voor patiënten met mildere symptomen. Verder kan een desensibilisatiekuur bij een aantal patiënten effectief zijn. Hierbij krijgt de patiënt een lage dosis lichttherapie met steroïdenbedekking. Als een contactallergie betrokken is bij de ziekte, is het aanbevolen om de uitlokkende stof te vermijden.

Prognose van huidziekte

De aandoening verdwijnt bij sommige patiënten spontaan, soms vele jaren na het begin van de ziekte. Voor de meeste patiënten is de ziekte echter chronisch, wat significante veranderingen in de levensstijl vereist om zonlicht en contact met allergenen te vermijden.

Complicaties

Chronische actinische dermatitis kan enkele complicaties met zich meebrengen, zoals:

• verergering van bestaande huidproblemen
• toegenomen risico op huidkanker door langdurige blootstelling aan UV-licht
• psychosociale impact door chronische huidproblemen en cosmetische veranderingen

Preventie

Preventie van chronische actinische dermatitis omvat:

• het strikt vermijden van blootstelling aan zonlicht en kunstlicht
• het dragen van beschermende kleding, zoals lange mouwen en een hoed
• het gebruik van zonnebrandcrème met hoge SPF
• het regelmatig controleren van huidproblemen en tijdig zoeken van medische hulp bij veranderingen in de huid

Lees verder

• Eczeem: Chronische huidziekte met droge en jeukende huid
• Huidschade door blootstelling aan UV-straling van de zon