Kokhalzen: Oorzaken en behandelingen van 'droog braken'

Kokhalzen is een symptoom waarbij patiënten een oncontroleerbare drang hebben om te braken zonder dat effectief maaginhoud uit de mond komt. Het lichaam veroorzaakt deze reflex zodat de patiënt niet gaat stikken. Kokhalzen is een teken van diverse mogelijke aandoeningen, maar ook bij een aantal omgevingsfactoren komt ‘droog braken’ tot stand. Enkele voedingsmiddelen, dranken en kruiden verlichten of voorkomen het kokhalzen. De arts behandelt verder het onderliggend probleem waardoor het kokhalzen in de meeste gevallen ophoudt.

• Oorzaken: Aandoeningen en kokhalzen
• Brandend maagzuur
• Gastroparese
• Kinkhoest
• Lage bloedsuikerspiegel
• Mond- en keelproblemen
• Pancreatitis
• Stress en angst
• Voedselvergiftiging
• Zwangerschap
• Andere aandoeningen
• Oorzaken: Omgevingsfactoren en kokhalzen
• Kankerbehandeling
• Lichaamsbeweging
• Medicijnen
• Overmatig alcoholgebruik
• Tandarts
• Tongreiniging
• Kruiden, voeding en drank om het kokhalzen te doen stoppen
• Medische behandeling van droog braken

Oorzaken: Aandoeningen en kokhalzen

Brandend maagzuur

Kokhalzen komt vaak tot stand door gastro-oesofageale reflux. Brandend maagzuur, ongemak en kokhalzen zijn enkele symptomen van deze aandoening. Een snelle behandeling is nodig omdat anders irritatie ontstaat aan de bekleding van de slokdarm.

Gastroparese

Gastroparese is een aandoening waarbij een vertraagde maaglediging gebeurt door zenuwschade. Vooral patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte), patiënten met de ziekte van Parkinson en patiënten die een darmoperatie hebben ondergaan, krijgen te maken met deze ziekte. Ernstige buikpijn, constipatie en kokhalzen komen hierbij voor.

Kinkhoest

Kinkhoest (pertussis) is een besmettelijke bacteriële infectie waarbij de ademhaling getroffen is. Door het constant en ernstig hoesten, moeten sommige patiënten kokhalzen. Ook andere symptomen komen mogelijk tot uiting: braken, ademhalingsproblemen of plasproblemen zoals urine-incontinentie.

Lage bloedsuikerspiegel

Een lage bloedsuikerspiegel (hypoglykemie) treedt op wanneer het glucosegehalte in het bloed onder het normale bereik ligt. Kokhalzen, misselijkheid en bevingen komen hierbij regelmatig voor. Ketonen (alternatieve brandstoffen) helpen bij het voorkomen van hypoglykemie na een zware inspanning of bij extreme honger. Bij patiënten met diabetes mellitus veroorzaken hoge hoeveelheid ketonen het kokhalzen.

Mond- en keelproblemen

Bij het overmatig kwijlen komt erg veel speeksel uit de mond. Meestal resulteert dit uit een infectie of een aandoening. Kokhalzen komt bij een aantal patiënten ook tot uiting. Verder zijn enkele tongafwijkingen geassocieerd met het kokhalzen, zoals uvulitis (ontsteking, zwelling van de huig van de tong (uvula)) en een zwarte haartong (verandering van bekleding op tong). Een inwendig kijkonderzoek van de keel, het strottenhoofd en de stembanden, wat gekend is als een laryngoscopie, doet de patiënt tot slot mogelijk kokhalzen.

Pancreatitis

Bij een alvleesklierontsteking (pancreatitis) kampt de patiënt met braken, misselijkheid, hevige uitstralende buikpijn, koorts en ook kokhalzen. Alcoholmisbruik, een letsel of een infectie zijn slechts enkele mogelijke oorzaken van deze meestal kortstondige en tijdelijke aandoening. Het vermijden van de risicofactoren, een intraveneuze (via een ader) vocht- en zuurstoftoediening en soms een chirurgische ingreep zijn de behandelingsmogelijkheden van een ontsteking van de alvleesklier.

Stress en angst

Stress en angst leiden ook tot fysieke gezondheidsproblemen, zoals hoofdpijn, hartkloppingen (palpitaties) of kokhalzen. Kokhalzende angst resulteert mogelijk tot diverse klachten zoals maag- en darmafwijkingen, een hartziekte, slapeloosheid, isolatie of een ernstige depressie.

Voedselvergiftiging

Patiënten met voedselvergiftiging (diarree door inname van besmet voedsel) moeten soms kokhalzen. Meestal stopt het kokhalzen pas als alle ziekteverwekkers uit het lichaam verdwenen zijn. Vaak treedt een voedselvergiftiging op bij het onjuist behandelen of bereiden van voedsel. Braken, uitdroging, diarree, misselijkheid en krampen zijn andere klachten die hiermee gepaard gaan.

Zwangerschap

Zwangere vrouwen moeten vaker kokhalzen. Dit is tijdens de hele zwangerschap mogelijk, en heeft te maken met het biochemische proces van het afbreken van koolhydraten, hormonale veranderingen en veranderingen in de bloeddruk.

Andere aandoeningen

Andere aandoeningen en medische behandelingen waarbij kokhalzen tot uiting komt zijn:

• een maagbloeding (symptomen van bloed braken en zwarte ontlasting)
• het Lambert-Eaton-syndroom (auto-immuunaandoening)
• het Mallory-Weiss-syndroom (scheur met bloeding in slokdarm)
• het plaatsen van een PEG-sonde (vloeibare voeding opnemen)
• myasthenia gravis (aandoening me spierzwakte aan gezicht = gezichtszwakte, ledematen en ogen)
• myotonia congenita (neuromusculaire aandoening)

Oorzaken: Omgevingsfactoren en kokhalzen

Kankerbehandeling

Zowel kanker zelf als diverse kankerbehandelingen, zoals chemotherapie of radiotherapie, veroorzaken mogelijk droog braken bij de patiënt. Het kokhalzen is éénmalig of gaat gepaard met andere klachten zoals misselijkheid en braken. Sommige kankermedicijnen leiden tot een samentrekking van de darmspieren. Zonder voedselinhoud in de maag, treedt dan het droog braken op.

Lichaamsbeweging

Bij het leveren van en zware lichamelijke inspanning, gaat een patiënt sneller kokhalzen. Dit geldt vooral wanneer de maag leeg of overvol is. Eten voor een fysieke inspanning is nodig, maar zich overeten veroorzaakt eveneens droog braken. Verder starten alle oefeningen best op een laag niveau, om zo langzaam op te bouwen en de spieren ook te beschermen. Het maagzuur en de eventuele inhoud komt bij plotse extreme bewegingen bovendien sneller in de slokdarm terecht, wat resulteert in droog braken.

Medicijnen

Het gebruik of juist de stopzetting van een aantal medicijnen doen de patiënten kokhalzen. Dit geldt vooral bij anti-angstmedicatie, cytostatica (chemotherapie) voor de behandeling van kanker, antidepressiva, anthelmintica (worm dodende medicijnen) en medicatie tegen slaapstoornissen.

Overmatig alcoholgebruik

Op een lege maag veel alcohol drinken leidt tot droog braken. Eerst gaat een patiënt braken, en wanneer de maag leeg is, komt het kokhalzen voor.

Tandarts

De meeste mensen kijken niet meteen uit naar het bezoek aan de tandarts. Hij werkt meestal diep in de mondholte met diverse instrumenten, waardoor sommige patiënten sneller gaan kokhalzen.

Tongreiniging

Het reinigen van de tong veroorzaakt mogelijk een kokhalsreflex.

Kruiden, voeding en drank om het kokhalzen te doen stoppen

Diverse kruiden, voedingsproducten en dranken stoppen de kokhalsaanvallen. Bekende middeltjes zijn onder andere:

• anijs
• appelciderazijn
• citroen
• flauwe voeding (crackers, witte rijst, gewoon roosterbrood, eieren, bouillon, suikergraan en tofu)
• gember
• kaneel
• komijn
• koud water of ijsblokjes
• kruidnagel
• pepermunt
• rijstwater
• venkel

Verder beperkt de patiënt het gebruik van alcohol, thee, koffie en andere cafeïnehoudende voedingsmiddelen en dranken, en eet hij telkens kleine maaltijden.

Medische behandeling van droog braken

De arts behandelt steeds de onderliggende oorzaak en hij bestrijdt eveneens de bijkomende klachten met medicatie. Zo zijn diverse medicijnen mogelijk: maagzuurremmers bij maagproblemen, medicatie tegen misselijkheid (anti-emetica), medicijnen tegen angst, … Eventueel is een medische procedure of een chirurgische ingreep nodig voor het verhelpen van het probleem.