Aspiratiepneumonie: Longontsteking door vreemde stoffen

Aspiratiepneumonie is een type longontsteking die optreedt nadat een patiënt vreemde stoffen zoals braaksel, voedsel of vloeistoffen inademt. Dit kan leiden tot een bacteriële infectie in de longen. Veel voorkomende symptomen zijn onder andere (bloederig) slijm ophoesten, kortademigheid, koorts en een piepende ademhaling. Behandelmethoden voor aspiratiepneumonie variëren en de prognose hangt af van verschillende factoren.

• Synoniemen van aspiratiepneumonie
• Epidemiologie van aspiratiepneumonie
• Oorzaken: Inademen van vreemde stoffen in de longen
• Symptomen: Voedsel, speeksel, vloeistoffen of braaksel inademen in de longen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Ademhalingsondersteuning en medicatie
• Prognose van aspiratiepneumonie
• Complicaties van aspiratiepneumonie
• Preventie van aspiratiepneumonie

Synoniemen van aspiratiepneumonie

Aspiratiepneumonie staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• anaërobe longontsteking - Inademing van braaksel
• aspiratielongontsteking
• necrotiserende longontsteking

Epidemiologie van aspiratiepneumonie

Aspiratiepneumonie komt voor bij ongeveer 15% van de patiënten met een verworven longontsteking (pneumonie: ontsteking van de onderste luchtwegen). De aandoening komt vaak voor in het ziekenhuis en wordt meestal veroorzaakt door een infectie met verschillende bacteriën, waaronder anaerobe bacteriën. Mannen, jonge kinderen en ouderen zijn vaker getroffen. Er zijn geen significante gegevens over geografische voorkeuren voor deze aandoening.

Oorzaken: Inademen van vreemde stoffen in de longen

Aspiratiepneumonie ontstaat wanneer voedsel, speeksel, vloeistoffen (drank) of braaksel in de longen terechtkomen in plaats van in de slokdarm en maag. Deze vreemde stoffen kunnen bacteriën en andere ziekteverwekkers bevatten die een infectie veroorzaken.

Het type bacteriën dat betrokken is bij de longontsteking hangt af van meerdere factoren, zoals de gezondheidstoestand van de patiënt, de woonomgeving (thuis of in een verzorgingshuis), recent ziekenhuisverblijf, een verzwakt immuunsysteem en het gebruik van antibiotica.

De meeste mensen kunnen aspiratie vermijden door goed te hoesten, maar bij sommige patiënten is dit niet mogelijk. Risicofactoren voor aspiratie zijn onder andere algemene anesthesie, coma, kwijlen, bepaalde slokdarmaandoeningen, verminderde alertheid door medicijnen of neurologische aandoeningen, overmatig alcoholgebruik en drugs, oudere leeftijd, en slikproblemen door bijvoorbeeld tandheelkundige problemen. Ook patiënten met een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen) of hersenletsel hebben een verhoogd risico. Bovendien kunnen patiënten met brandend maagzuur of gastro-oesofageale refluxziekte (GERD) ook een verhoogd risico lopen.

Symptomen: Voedsel, speeksel, vloeistoffen of braaksel inademen in de longen

De symptomen van aspiratiepneumonie kunnen sterk variëren en omvatten onder andere:

• een piepende ademhaling
• moeilijk ademhalen
• koorts
• kortademigheid
• ophoping van stinkend, groenig of donker sputum (slijm) of slijm dat pus of bloed bevat
• overmatig zweten (hyperhidrose)
• pijn op de borst
• slikproblemen
• een hese of gorgelende stem
• vermoeidheid

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Tijdens een lichamelijk onderzoek kan de arts symptomen zoals blauwe verkleuring van de huid (cyanose) door zuurstoftekort opmerken. Bij auscultatie (onderzoek met behulp van een stethoscoop) kunnen krakende geluiden in de longen (reutels) worden gehoord. Andere bevindingen kunnen een snelle pols (tachycardie) en verminderd bewustzijn omvatten.

Diagnostisch onderzoek

De diagnose van aspiratiepneumonie kan worden bevestigd door verschillende onderzoeken:

• Volledig bloedonderzoek
• Bronchoscopie (inwendig kijkonderzoek van de luchtwegen)
• CT-scan van de borstkas
• Thoraxfoto (radiografisch onderzoek van de borstkas)
• Speekselonderzoek
• Sputumkweek (om bacteriën te identificeren)

Differentiële diagnoses

Het is belangrijk om aspiratiepneumonie te onderscheiden van andere aandoeningen die vergelijkbare symptomen kunnen vertonen, zoals:

• Astma
• Bronchiolitis
• Bronchitis (ontsteking van de luchtpijpvertakkingen)
• Chronisch obstructief longlijden (COPD)
• Emfyseem
• Bronchopleurale fistel
• Longabces
• Necrotiserende longontsteking
• Reactieve luchtwegaandoening
• Septische shock (complicatie van sepsis met lage bloeddruk)
• Virale longontsteking
• Epiglottitis (ontsteking van het strotklepje)
• Kroep (virale infectie met blaffende hoest bij kinderen) of laryngotracheobronchitis
• Longcarcinoom
• Mycoplasma-pneumonie
• Mycosen
• Overgevoeligheidspneumonitis (longontsteking door inademen van stoffen)
• Tuberculose

Behandeling: Ademhalingsondersteuning en medicatie

De behandeling van aspiratiepneumonie hangt af van de ernst van de infectie en de algehele gezondheidstoestand van de patiënt. Behandelopties kunnen zijn:

• Ziekenhuisopname voor ernstige gevallen
• Gebruik van een ventilator (ademhalingsmachine) voor ademhalingsondersteuning indien nodig
• Zuurstoftherapie
• Antibiotica om de bacteriële infectie te bestrijden
• Steroids om de ontsteking te verminderen
• Alternatieve voedingsmethoden zoals sondevoeding voor patiënten met slikproblemen
• Aanbevolen stoppen met roken om verdere longschade te voorkomen

Prognose van aspiratiepneumonie

De prognose van aspiratiepneumonie varieert op basis van verschillende factoren, waaronder het type bacteriën dat de infectie veroorzaakt, de gezondheid van de patiënt voorafgaand aan de infectie, de omvang van de longschade, de aanwezigheid van complicaties, en de snelheid van diagnose en behandeling. Ernstige gevallen kunnen leiden tot langdurige schade aan de longen en een verhoogd risico op andere gezondheidsproblemen.

Complicaties van aspiratiepneumonie

Mogelijke complicaties van aspiratiepneumonie omvatten:

• Ademhalingsfalen (ernstige aandoening gekenmerkt door onvoldoende ademhaling)
• Longabces
• Schok
• Verspreiding van de infectie naar de bloedbaan (bacteriëmie) of andere delen van het lichaam
• Overlijden door ernstige complicaties

Preventie van aspiratiepneumonie

Preventieve maatregelen kunnen het risico op aspiratiepneumonie verminderen. Deze omvatten:

• Regelmatige tandcontroles om orale infecties te voorkomen
• Beperking van alcohol- en druggebruik
• Vermijden van orale voeding en geneesmiddelen bij patiënten met een verminderd bewustzijn
• Het verhogen van de rugleuning van bedden tot meer dan 30 graden voor patiënten met een verminderd bewustzijn
• Eten en drinken terwijl zittend indien mogelijk
• Toepassen van sondevoeding indien nodig voor sommige patiënten

Lees verder

• Longontsteking (pneumonie): Ontsteking onderste luchtwegen
• Longontsteking bij kinderen (pediatrische pneumonie)