Slokdarmdivertikels: symptomen, oorzaak, en behandeling

Wat zijn slokdarmdivertikels? Een slokdarmdivertikel is een zakvormige uitstulping die naar buiten steekt in een zwak deel in de wand van de slokdarm. Een slokdarmdivertikel kan zich overal in de slokdarm voordoen en kan aangeboren zijn (= congenitaal) of zich in de loop van de jaren ontwikkelen (= verworven slokdarmdivertikel). Courante symptomen zijn: moeite met slikken, eten blijft hangen, pijn bij het slikken, hoesten, nekpijn, gewichtsverlies en een slechte adem.

• Welke soorten slokdarmdivertikels bestaan er?
• Vóórkomen
• Oorzaak van slokdarmdivertikels
• Gevolgen van slokdarmdivertikels
• Door de jaren heen
• Klachten die verergeren
• Symptomen van slokdarmdivertikels
• Onderzoek en diagnose
• Röntgenonderzoek van de slokdarm met bariumpap
• Gastro-intestinale endoscopie
• Slokdarmmanometrie
• 24-uurs pH-meting
• Behandeling van slokdarmdivertikels
• Dieet- en leefstijlaanpassing
• Chirurgische ingreep
• Prognose van slokdarmdivertikels

Welke soorten slokdarmdivertikels bestaan er?

Slokdarmdivertikels worden ingedeeld naar hun locatie binnen de slokdarm:

• een Zenker divertikel is de meest voorkomende vorm van divertikels van de slokdarm en bevinden zich in het bovenste deel van de slokdarm;
• een tractiedivertikel, welke zich halverwege de slokdarm bevindt; en
• een epiphrenic divertikel in het onderste deel van de slokdarm, vlak boven het middenrif.

Vóórkomen

Slokdarmdivertikels kunnen bij mensen van alle leeftijden voorkomen, hoewel de meeste gevallen zich voordoen na het vijftigste levensjaar. Op zich zijn slokdarmdivertikels zeldzaam en komen ze niet vaak voor.

Oorzaak van slokdarmdivertikels

Er is nog weinig bekend over de precieze oorzaak van slokdarmdivertikels, die ontstaan door een combinatie van een verhoogde druk in de slokdarm en een zwakke plek in de spierwand, als gevolg waarvan het slijmvlies van de slokdarm naar buiten stulpt. Een vernauwing van de slokdarm kan verhoogde druk veroorzaken. Een vernauwing kan het gevolg zijn van een strictuur of achalasie. Als gevolg van veroudering of reflux (het terugvloeien van maagzuur naar de slokdarm) kan er een zwakke plek in de spierlaag ontstaan.

Gevolgen van slokdarmdivertikels

Door de jaren heen

De klachten die slokdarmdivertikels kunnen veroorzaken, ontstaan vaak gedurende vele jaren. Door de jaren heen ontstaan er symptomen zoals dysfagie (moeilijk kunnen slikken), regurgitatie (terugstroming van voedsel naar de mond) en aspiratiepneumonie (pneumonie of longontsteking die wordt ook veroorzaakt door voedsel of vloeistoffen die in de longen terechtkomen), veroorzaakt door het inademen van omhooggekomen divertikelinhoud.

Klachten die verergeren

Wanneer de symptomen van slokdarmdivertikels verergeren, kan een persoon niet in staat zijn om te slikken als gevolg van een obstructie in de buurt van het divertikel. Het gebeurt zelden dat de slokdarm scheurt. Een obstructie of breuk veroorzaakt door een slokdarmdivertikel is gevaarlijk en vereist direct medisch ingrijpen. Oprispingen veroorzaakt door een divertikel komen vaak 's-nachts voor, als je ligt. Dit kan leiden tot verstikking, aspiratiepneumonie en longabcessen. Het komt zelden voor, maar bij 0,5 procent van de mensen met divertikels kan zich plaveiselcelcarcinoom ontwikkelen. Plaveiselcelcarcinoom is een type slokdarmkanker waarbij de tumor ontstaat uit plaveiselcellen, dat zijn de platte cellen die de bovenste laag van het slijmvlies in de slokdarm vormen. Dit wordt vermoedelijk veroorzaakt door chronische irritatie van de diverticula bij langdurige retentie van voedsel.

Symptomen van slokdarmdivertikels

De symptomen van slokdarmdivertikels zijn:

• dysfagie (moeite met slikken, gekenmerkt door een gevoel van dat voedsel gevangen blijft hangen in de keel, eten blijft hangen);
• pulmonaire aspiratie (het binnendringen van afscheidingen of vreemd materiaal in de luchtpijp en longen);
• aspiratiepneumonie (een longinfectie veroorzaakt door pulmonale aspiratie);
• regurgitatie (terugstroming) van ingeslikt voedsel en speeksel;
• pijn bij het slikken;
• hoesten;
• nekpijn;
• gewichtsverlies;
• slechte adem (halitose);
• Sommige mensen kunnen een gorgelend geluid ervaren als er lucht langs het divertikel heengaat.

Onderzoek en diagnose

De tests die het meest worden gebruikt om slokdarmdivertikels te diagnosticeren, zijn onder meer:

Röntgenonderzoek van de slokdarm met bariumpap

Terwijl je een bariumpap drinkt, worden er opnamen gemaakt. Je staat daarbij voor het röntgenapparaat. Op een beeldscherm is te zien hoe het contrastmiddel zich in je slokdarm en maag verdeelt. Er worden vervolgens röntgenfoto’s gemaakt in diverse richtingen.

Gastro-intestinale endoscopie

Een flexibele, smalle buis, een endoscoop genaamd, wordt via de mond door het maagdarmkanaal. Hierdoor kan de binnenkant van slokdarm, maag of darmen geïnspecteerd worden.

Slokdarmmanometrie

Bij een slokdarmmanometrie wordt de werking van de slokdarm en de kringspier tussen de slokdarm en de maag onderzocht.

24-uurs pH-meting

Dit is een onderzoek waarbij gedurende 24 uur de zuurgraad in de slokdarm wordt gemeten.

Behandeling van slokdarmdivertikels

Een slokdarmdivertikel wordt gewoonlijk alleen behandeld als deze ernstige klachten geeft.

Dieet- en leefstijlaanpassing

Daarnaast kan dieet- en leefstijlaanpassing helpen om symptomen te verminderen. Je kunt zachte, goed gekauwde voedingsmiddelen eten om de slokdarm minder te irriteren en ervoor zorgen dat je na het eten rechtop blijft zitten om voedsel makkelijker te laten passeren. In sommige gevallen wordt medicatie voorgeschreven om onderliggende problemen zoals reflux of spierkrampen in de slokdarm aan te pakken.

Chirurgische ingreep

Een operatieve verwijdering behoort tot de mogelijkheden, maar het wegbranden van het tussenschot tussen de divertikelzak en de slokdarmwand door laserbehandeling of cauterisatie (door middel van elektriciteit) tijdens een endoscopie kan ook. Niet alleen de divertikel, maar ook de onderliggende oorzaak moet adequaat worden behandeld.

Bij ernstige divertikels die het slikken bemoeilijken of leiden tot complicaties zoals ontsteking of infectie, kan een chirurgische behandeling nodig zijn. Hierbij wordt de divertikel operatief verwijderd of gerepareerd om verdere problemen te voorkomen.

Prognose van slokdarmdivertikels

De prognose van slokdarmdivertikels hangt af van de grootte van het divertikel en de aanwezigheid van klachten. Bij kleine divertikels die geen symptomen veroorzaken, is de prognose meestal uitstekend, en is behandeling vaak niet nodig.

Bij grotere divertikels die leiden tot slikproblemen of andere complicaties, kan de prognose verbeteren met de juiste behandeling, zoals chirurgie of endoscopische ingrepen. Na een succesvolle behandeling verdwijnen de symptomen vaak volledig, en de meeste patiënten herstellen goed zonder verdere problemen.

Als de onderliggende oorzaak, zoals reflux of spierproblemen, effectief wordt aangepakt, kan de kans op recidief van klachten worden verminderd. In het algemeen is de prognose gunstig wanneer de aandoening tijdig wordt gediagnosticeerd en behandeld.

Lees verder

• Slokdarmkanker: symptomen, slokdarmklachten en behandeling
• Achalasie van de slokdarm: symptomen, oorzaak en behandeling
• Slokdarmontsteking: symptomen en behandeling oesofagitis
• Slokdarmspataderen, slokdarmvarices: symptomen, behandeling
• Slokdarmzweer: symptomen & behandeling van zweer in slokdarm