Halitose (slechte adem): symptomen, oorzaak en behandeling

Halitose betekent stinkende adem of slechte adem. Hoe halitose of een slechte adem verhelpen? Een chronisch slechte adem wordt ook wel 'halitose' genoemd. De meeste mensen zijn zich er niet van bewust dat ze een slechte adem hebben. Ze ruiken het zelf niet en de omgeving wijst ze er vaak niet op. Er rust nog altijd een taboe op slechte adem. Veel mensen met een slechte adem hebben er last van en worden erdoor gehinderd in hun sociale en intieme contacten. Mensen met halitose kunnen in een sociaal isolement terechtkomen vanwege het vermijden van sociale contacten. Halitose is vaak niet iets wat vanzelf voorbij gaat, maar in de meeste gevallen is het wel eenvoudig te verhelpen. Een stinkende adem of slechte adem kun je soms ook voorkomen door goede mondhygiëne toe te passen.

• Slechte adem, halitose
• Niet alles is halitose
• Altijd uit je mond stinken
• Vaak eenvoudig te verhelpen
• Hoe vaak komt halitose voor?
• Oorzaken van een slechte adem
• Bacteriën (achter) op de tong
• Ontstoken tandvlees (gingivitis)
• Droge mond (xerostomie)
• Overige oorzaken slechte adem
• Verschillende ademgeuren
• 'Slechte adem' spreekuur bij een halitoloog
• Slechte adem deskundige
• Controle van het gebit
• Verwijzing
• Behandeling van stinkende adem door bacteriën op de tong
• Dagelijks reinigen van de tong
• Schrapen en daarna gorgelen
• Behandeling van slechte adem door droge mond
• Speekselproductie stimuleren
• Speekselvervangers
• Ontstoken tandvlees verhelpen
• Poetsen en flossen
• Reiniging van het gebit door tandarts
• Prognose van halitose
• Preventie van halitose (slechte adem)

Slechte adem, halitose

Een slechte of stinkende adem, ook wel halitose genoemd, is vaak het gevolg van bacteriën op het achterste gedeelte van de tongrug, maar het kan ook een teken zijn van bepaalde gezondheidsproblemen. Slechte adem kan worden verergerd door roken, alcoholgebruik en andere leefgewoonten, zoals het regelmatig gebruik van knoflook, uien en sommige kruiden/specerijen.

Niet alles is halitose

Iemand met een goede smaak in de mond kan toch een slechte adem hebben en iemand met een slechte smaak in de mond kan toch een goede adem hebben. Iemand kan tijdelijk uit zijn mond ruiken door bijvoorbeeld het drinken van alcohol of het eten van sterk gekruid voedsel. Dit is te voorkomen en gedeeltelijk te maskeren. Dit wordt geen halitose genoemd.

Altijd uit je mond stinken

Iemand met halitose ruikt altijd uit zijn mond. De oorzaak staat los van iemands drink- of eetgewoonten. In de overgrote meerderheid van de gevallen wordt het veroorzaakt door de aanwezigheid van bacteriën die zich te goed doen aan de voedselresten en eiwitten op het achterste gedeelte van de tong. Het tongbeslag op de rug van de tong bevat onder meer grote hoeveelheden bacteriën, welke een onaangename geur afscheiden doordat ze vluchtige zwavelverbindingen en methylmercaptaan produceren bij de afbraak van eiwit en eiwitverbindingen op de tong en in de tandplak (tandplaque).

Vaak eenvoudig te verhelpen

Halitose is niet iets wat vanzelf voorbij gaat. In de meeste gevallen is het wel eenvoudig te verhelpen.

Hoe vaak komt halitose voor?

Halitose is een veelvoorkomende aandoening. Het komt bij ongeveer één op de zeven mensen voor. Bij 87% van de patiënten met een slechte adem is de oorzaak in de mond te vinden. Bij 51% hunner was tongbeslag de oorzaak, bij 17% gingivitis oftewel tandvleesontsteking, bij 15% waren er andere parodontale oorzaken en bij 17% een combinatie van deze factoren.[1] Slechte adem bij jongeren wordt vooral veroorzaakt door tongbeslag en bij ouderen door parodontale afwijkingen in combinatie met tongbeslag.[2]

Oorzaken van een slechte adem

Tot voor kort dacht men nog dat de vieze geur uit de maag kwam, doch inmiddels is bekend dat er over het algemeen drie plaatsen zijn waar de slechte adem vandaan komt:

• de mond met de tong en het tandvlees;
• het KNO-gebied (Keel, Neus en Oren); en
• de longen (door een enzymstoornis in bijvoorbeeld de lever hoopt dimethylsulfide - een organische zwavelverbinding - zich op in het bloed en dit wordt via de longen uitgewassen wat een slechte adem tot gevolg heeft).[3]

Hieronder worden de belangrijkste oorzaken van halitose behandeld.

Bacteriën (achter) op de tong

De meest voorkomende oorzaak van halitose is de afbraak van eiwit en eiwitverbindingen op de tong: tongplaque, een witgeel laagje (achter) op de tong. Dit laagje bevat eiwitten die door bacteriën worden afgebroken waardoor penetrante onwelriekende zwavelhoudende gassen ontstaan. Bij mensen met een goede mondhygiëne (ten minste tweemaal daags tanden poetsen, flossen, enz.), een schoon en intact gebit en gezond tandvlees, hangt slechte adem samen met de aanwezigheid van bacteriën op het achterste gedeelte van de tongrug. Vooral personen met een ruwe tong hebben meer kans op tongbeslag en bijgevolg meer kans op het ontwikkelen van halitose.

Ontstoken tandvlees (gingivitis)

Ontstoken tandvlees kan ook een slechte adem veroorzaken. Ontstoken tandvlees wordt veroorzaakt door bacteriën die zich vermenigvuldigen in de ruimte tussen de tanden en het tandvlees. Deze bacteriën produceren een zeer onaangename zwavelgeur. De meest voorkomende oorzaak van ontstoken tandvlees is onvoldoende mondhygiëne.

Droge mond (xerostomie)

Een abnormaal droge mond kan ook leiden tot een slechte adem. Een te droge mond wordt veroorzaakt door een te geringe speekselproductie, bijvoorbeeld door het gebruik van bepaalde medicijnen. Het kan ook voortkomen uit het ademhalen door de mond. Speeksel speelt een belangrijke rol in de mond. Door een tekort aan speeksel kunnen diverse problemen ontstaan, waaronder vieze mondgeurtjes. Bacteriën gedijen ook beter bij een droge mond. Deze bacteriën zorgen voor een onaangename geur. Droge mond komt vaker voor bij ouderen.

Overige oorzaken slechte adem

Vele andere ziekten en aandoeningen kunnen een slechte adem veroorzaken. Een aantal voorbeelden zijn: luchtweginfecties, zoals longontsteking of bronchitis, chronische infecties van de sinussen, diabetes, ontstoken keelamandelen en lever- of nierproblemen.

Slechte adem wordt niet veroorzaakt door de maag. Een parodontoloog zegt hierover: "De slokdarm is een soort slappe binnenband, die plakt als er niets doorheen gaat gewoon aan elkaar. Geen geur die kan ontsnappen."[4]

Verschillende ademgeuren

Er worden verschillende ademgeuren onderscheiden onderscheiden en hun mogelijk oorzaak:

'Slechte adem' spreekuur bij een halitoloog

Slechte adem deskundige

Een halitoloog ('slechte adem deskundige') kan de oorzaak van een slechte adem vaststellen (= diagnose) en een behandeling inzetten en zo nodig doorverwijzen. Een halitoloog beschikt over een Oral Chroma-apparaat waarmee de oorzaak herleid kan worden. Dit apparaat kan vaststellen welke soorten gassen de slechte adem veroorzaakt, waarmee bepaald kan worden of het om een mondprobleem gaat of niet. Een ander hulpmiddel is de Halimeter, dat aangeeft hoeveel zwavelgas er wordt geproduceerd. Hiermee kan op een vervolgafspraak worden bepaald of de aanpak van het probleem succesvol is. In dat geval moet de concentratie zwavelgas in de uitademingslucht gedaald zijn. De parodontoloog moet ook zijn neus gebruiken. De patiënt moet uitademen via de neus en daarna uitademen via de mond in de neus van de halitoloog. De volgende vuistregel wordt gehanteerd:

• Vieze geur via de neus = KNO-probleem
• Vieze geur via de neus en mond = longprobleem
• Vieze geur via de mond = tongprobleem

Controle van het gebit

Ook controleert de halitoloog het gebit om te onderzoeken of er geen tandvleesontstekingen of andere tandheelkundige problemen zijn die de vieze lucht veroorzaken.

Verwijzing

Als de slechte adem veroorzaakt wordt door het eiwitlaagje op de tong, dan zal halitoloog aanraden twee keer per dag met een tongschraper de achtertong schoon te maken en te gorgelen met een alcoholloos spoelmiddel met zinklactaat. Bij KNO-, inwendige of tandvleesproblemen, word de patiënt doorwezen naar de huisarts of specialist.

Behandeling van stinkende adem door bacteriën op de tong

Dagelijks reinigen van de tong

Pepermuntjes en kauwgom helpen niet. De oplossing is het dagelijks reinigen van de tong met mondwater en een tongreiniger, ook wel tongschraper genoemd. Verminder witte of gele tongcoating door de achterkant van de tong één of twee keer per dag grondig doch voorzichtig schoon te schrapen met een tongschraper. Bij één keer per dag bij voorkeur 's ochtends. Daarna gorgelen met een gorgelmiddel, bij voorkeur het middel Halita. Dit is een goed mondspoelmiddel waar veelvuldig en grondig onderzoek mee is gedaan. Het middel beval geen alcohol. Alcohol wordt geassocieerd met verhoogd risico op mondkanker. Ook bevat het geen chloorhexidine, wat op den duur zwarte aanslag op het gebit kan veroorzaken en de smaak kan verstoren.

Schrapen en daarna gorgelen

Het is van belang om eerst de tong te schrapen en pas daarna te gorgelen met Halita. Doe dit met een uitgestoken tong. Het achterste deel van de tong moet goed in aanraking komen met het de vloeistof. Halita richt zich op het bestrijden van de bacteriën achter op de tong. De stoffen in dit middel hebben een antibacteriële werking. Spoel ‘s ochtends na het tandenpoetsen en ‘s avonds vóór het slapen gaan gedurende 1 minuut met 15 ml Halita. Daarna uitspugen en niet naspoelen met water.

Behandeling van slechte adem door droge mond

Speekselproductie stimuleren

Bij beginnende klachten van een droge mond en bij speekselklieren die nog werken, kan de speekselproductie gestimuleerd worden door lichtzuur voedsel (fruit, bruine boterhammen, wortels) te eten waarop goed gekauwd moet worden. Het kauwen op suikervrije kauwgom kan ook. Dit kauwen stimuleert de speekselklieren tot het aanmaken van speeksel. Voorts kan men de mond regelmatig bevochtigen met kleine slokjes water.

Speekselvervangers

Vermijd het gebruik van koffie, alcohol en koolzuurhoudende dranken. Bij meer gevorderde klachten of als de speekselklieren niet meer goed functioneren, kunnen speekselvervangers worden toegepast. De tandarts of mondhygiënist kan hiernaar gevraagd worden.

Ontstoken tandvlees verhelpen

Poetsen en flossen

Poets tweemaal daags gedurende ten minste twee minuten de tanden met bij voorkeur een elektrische tandenborstel en fluoridetandpasta. De tandenborstel moet zachte, afgeronde haren hebben. Harde borstels kunnen het tandvlees beschadigen, wat weer kan leiden tot ontstekingen. Flossen en een goede poetstechniek zijn van belang. Door te flossen kan tandplak verwijderd worden op plaatsen waar de tandenborstel niet goed bij kan.

Reiniging van het gebit door tandarts

In sommige gevallen is een uitgebreide gebitsreiniging nodig door de tandarts of mondhygiënist.

Prognose van halitose

De vooruitzichten van de behandeling van halitose zijn meestal uitstekend, wanneer de onderliggende behandeling of oorzaak adequaat wordt behandeld, je therapietrouw bent en je aan het behandelplan van de tandarts of arts houdt, en voort zorgt voor een goede mondhygiëne.

Preventie van halitose (slechte adem)

Neem de volgende preventieve maatregelen in acht:

• Poets je tanden regelmatig: Poets je tanden minstens twee keer per dag om voedselresten en bacteriën te verwijderen die een slechte adem veroorzaken.
• Reinig je tong: Gebruik dagelijks een tongschraper of borstel je tong om bacteriën die zich daar ophopen te verwijderen.
• Flos en gebruik mondspoeling: Flos dagelijks om voedselresten tussen je tanden te verwijderen en gebruik een antibacteriële mondspoeling om je mond extra schoon te houden.
• Drink voldoende water: Houd je mond vochtig door veel water te drinken. Dit voorkomt uitdroging, die bijdraagt aan een slechte adem.
• Vermijd geurveroorzakend voedsel: Beperk het eten van sterk ruikende voedingsmiddelen zoals knoflook, uien en gekruid voedsel als je snel last hebt van een slechte adem.
• Stop met roken: Roken droogt je mond uit en kan halitose verergeren, dus stoppen met roken kan helpen je adem te verbeteren.
• Regelmatige tandartsbezoeken: Ga regelmatig naar de tandarts voor een controle en professionele reiniging om tand- en tandvleesproblemen die slechte adem kunnen veroorzaken te voorkomen.

Noten:

1. http://www.ivorenkruis.nl/cftag/printInfo.cfm?i=9&showfulltext=1&lang=
2. Ibid.
3. http://www.rug.nl/fwn/archief/archief2006/opinie/opinie34
4. http://bijlsma.praktijkinfo.nl/pagina/33/slechte-adem/

Lees verder

• Mond-tong aandoeningen: aften/zweertjes/ontsteking en pijn
• Longontsteking: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose
• Stinkende adem of slechte adem: oorzaken en verhelpen