Kinkhoest (pertussis) bij volwassenen: Infectie met hoesten

Kinkhoest (pertussis) is een zeer besmettelijke bacteriële infectie die meestal baby’s treft, al treft de aandoening mogelijk patiënten van alle leeftijden. Kinkhoest treft bijgevolg ook volwassenen. De aandoening veroorzaakt onbeheersbare, explosieve hoestbuien waardoor het moeilijk is om te ademen, te eten of te slapen. De symptomen die in fasen optreden, zijn echter doorgaans wel minder ernstig dan bij kinderen. Dankzij een antibioticabehandeling herstellen volwassenen, al blijft het hoesten soms nog wel maanden aanwezig. Kinkhoest is tot slot het meest besmettelijk voordat het hoesten begint, dus de meest effectieve manier om de bacteriële infectie te voorkomen is om zich te laten vaccineren.

• Oorzaken: Bacteriële infectie
• Risicofactoren van kinkhoest bij volwassenen
• Symptomen: Hoesten
• Fase 1
• Fase 2
• Fase 3
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van hoestbuien
• Zelfzorg
• Professionele medische zorg
• Prognose van pertussis
• Complicaties
• Preventie

Oorzaken: Bacteriële infectie

Bordetella pertussis-bacteriën veroorzaken kinkhoest, een aandoening waarbij de luchtwegen aangetast worden. Deze bacteriën verspreiden zich door de lucht wanneer een geïnfecteerde patiënt hoest of niest.

Risicofactoren van kinkhoest bij volwassenen

Kinkhoest is zeer besmettelijk. De effectiviteit van de kinkhoestvaccinaties nemen af naarmate patiënten verouderen. Volwassenen die het kinkhoest-boostervaccin Tdap (tetanus-difterie-acellulaire pertussis) niet hebben gekregen, lopen een groter risico om kinkhoest op te lopen.

Andere factoren die het risico van een patiënt om kinkhoest te krijgen verhogen, zijn onder meer:

• een verzwakt immuunsysteem hebben
• een zwangerschap
• in nauw contact staan met iemand die kinkhoest heeft

Symptomen: Hoesten

Volwassenen hebben meestal minder ernstige symptomen van kinkhoest in vergelijking met kinderen. Volwassenen hebben namelijk een immuniteit opgebouwd tegen eerdere infecties en vaccinaties. De symptomen ontwikkelen zich meestal vijf tot tien dagen na blootstelling, maar sommige patiënten ontwikkelen mogelijk gedurende enkele weken geen symptomen nadat ze de infectie hebben opgelopen.

Kinkhoest ontwikkelt zich voorts in drie fasen.

Fase 1

Patiënten zijn zeer besmettelijk in de vroege stadia van de ziekte. In het begin veroorzaakt kinkhoest milde griepsymptomen die één tot twee weken aanhouden, zoals:

• een loopneus
• een milde hoest
• lichte koorts
• niezen
• vermoeidheid
• waterige ogen

Fase 2

Na verloop van tijd ontwikkelen patiënten een ernstige, aanhoudende hoest waardoor ze naar lucht happen. Het klassieke ‘kink’-geluid treedt op als patiënten intens inhaleren om op adem te komen na een hoestaanval. De lippen, tong en nagelbedden worden voorts blauw tijdens de hoestbuien. De typische inhaleer- en giergeluiden komen bij volwassenen wel minder vaak tot uiting. Patiënten zijn in de tweede fase nog steeds besmettelijk. De symptomen van fase 2 houden tussen één en zes weken aan.

Fase 3

In de laatste fase verbetert de hoest geleidelijk en komen minder hoestbuien tot stand. Op dit moment zijn patiënten niet langer besmettelijk, maar lopen ze het risico om andere infecties te ontwikkelen, wat het herstelproces vertraagt.

Diagnose en onderzoeken

Een arts diagnosticeert kinkhoest door het noteren van de symptomen en het bevragen van de medische geschiedenis. Soms plakken ze wel de verkeerde diagnose op het klinisch beeld, zoals een verkoudheid, bronchitis (ontsteking van de luchtpijpvertakkingen) of een andere ademhalingsinfectie omdat kinkhoest bij volwassenen meestal geen ernstige symptomen veroorzaakt. Als een volwassene een aanhoudende hoest ervaart, zet de arts verdere medische onderzoeken in om het probleem te diagnosticeren. De arts voert dan een neusuitstrijkje uit, waarbij hij een monster slijm verzamelt en dit laat analyseren in het laboratorium op de aanwezigheid van de B. pertussisbacteriën.

Behandeling van hoestbuien

De behandeling van pertussis bij volwassenen hangt af van de duur van de ziekte en de ernst van de symptomen. In ernstige gevallen is een professionele behandeling in het ziekenhuis nodig.

Zelfzorg

Zelfzorgmaatregelen voor kinkhoest bij volwassenen zijn onder meer:

• voldoende vocht innemen (veel water drinken)
• uitrusten
• een goede handhygiëne beoefenen
• frequente kleine maaltijden eten in plaats van drie grote maaltijden om braken te voorkomen
• uitlokkende factoren van hoestbuien vermijden zoals rook, sterke chemicaliën en allergenen (uitlokkende stoffen van een allergische reactie)
• zich warm houden

Kinkhoest reageert niet op traditionele hoestmedicatie.

Professionele medische zorg

De meeste patiënten krijgen antibiotica voorgeschreven. Een vroege antibioticabehandeling vermindert de ernst van de symptomen, versnelt de hersteltijd en voorkomt dat patiënten de bacteriën overbrengen. Soms schrijft de arts ook antibiotica voor voor andere gezinsleden. Een antibioticabehandeling is het meest effectief tijdens de eerste twee à drie weken van infectie of voordat de hoestbuien beginnen. Patiënten krijgen echter zelden vroeg genoeg een behandeling om deze voordelen te ervaren.

Prognose van pertussis

De meeste patiënten voelen zich na enkele weken beter, maar de hoest zelf blijft soms nog vele maanden aanwezig.

Complicaties

Volwassenen ontwikkelen mogelijk secundaire complicaties door kinkhoest. Explosieve hoestbuien leiden mogelijk tot een verlies van blaascontrole, flauwvallen of zelfs gebroken ribben.

Andere mogelijke complicaties van kinkhoest bij volwassenen zijn:

• een longontsteking
• hartfalen
• longfalen
• onbedoeld gewichtsverlies en ondervoeding
• ooginfecties
• slaapapneu: ademhalingsproblemen tijdens het slapen
• slapeloosheid: moeilijk in slaap vallen of in slaap blijven
• toevallen

Preventie

Een vaccin is beschikbaar. Er zijn twee soorten:

• DTaP beschermt zuigelingen en jonge kinderen
• Tdap beschermt adolescenten en volwassenen

Beide vaccins beschermen tegen tetanus, difterie en kinkhoest. Over het algemeen zijn deze vaccins veilig voor de meeste patiënten. Kinkhoestvaccins veroorzaken bij sommige patiënten echter tijdelijke bijwerkingen, zoals:

• braken
• diarree
• een verlies van eetlust
• hoofdpijn
• koorts
• lichaamspijn
• misselijkheid
• pijn of zwelling in de buurt van de injectieplaats
• vermoeidheid

Lees verder

• Kinkhoest: Bacteriële infectie met hoesten en ademnood
• Hoesten: Oorzaken, soorten en behandeling van kuchen
• Hoestmiddelen: Soorten medicatie voor verlichten van hoest