Kinkhoest (pertussis) bij volwassenen: Infectie met hoesten

Kinkhoest (pertussis) is een zeer besmettelijke bacteriële infectie die meestal baby’s treft, maar de aandoening kan ook patiënten van alle leeftijden treffen, inclusief volwassenen. De aandoening veroorzaakt onbeheersbare, explosieve hoestbuien waardoor het moeilijk is om te ademen, te eten of te slapen. De symptomen, die in fasen optreden, zijn doorgaans minder ernstig bij volwassenen dan bij kinderen. Dankzij een antibioticabehandeling herstellen volwassenen, hoewel het hoesten soms nog maanden kan aanhouden. Kinkhoest is tot slot het meest besmettelijk voordat het hoesten begint, dus de meest effectieve manier om de bacteriële infectie te voorkomen is door vaccinatie.

• Oorzaken: Bacteriële infectie
• Risicofactoren van kinkhoest bij volwassenen
• Symptomen: Hoesten
• Fase 1
• Fase 2
• Fase 3
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van hoestbuien
• Zelfzorg
• Professionele medische zorg
• Prognose van pertussis
• Complicaties
• Preventie
• Aanvullende informatie
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Oorzaken: Bacteriële infectie

De Bordetella pertussis-bacteriën veroorzaken kinkhoest, een aandoening waarbij de luchtwegen worden aangetast. Deze bacteriën verspreiden zich door de lucht wanneer een geïnfecteerde patiënt hoest of niest.

Risicofactoren van kinkhoest bij volwassenen

Kinkhoest is zeer besmettelijk. De effectiviteit van kinkhoestvaccins neemt af naarmate patiënten ouder worden. Volwassenen die het kinkhoest-boostervaccin Tdap (tetanus-difterie-acellulaire pertussis) niet hebben gekregen, lopen een groter risico om kinkhoest op te lopen.

Andere factoren die het risico op kinkhoest verhogen zijn onder meer:

• een verzwakt immuunsysteem hebben
• zwangerschap
• in nauw contact staan met iemand die kinkhoest heeft

Symptomen: Hoesten

Volwassenen hebben meestal minder ernstige symptomen van kinkhoest in vergelijking met kinderen. Dit komt doordat volwassenen vaak immuniteit hebben opgebouwd tegen eerdere infecties en vaccinaties. De symptomen ontwikkelen zich meestal vijf tot tien dagen na blootstelling, maar sommige patiënten ontwikkelen mogelijk pas na enkele weken symptomen nadat ze de infectie hebben opgelopen.

Kinkhoest ontwikkelt zich in drie fasen.

Fase 1

Patiënten zijn zeer besmettelijk in de vroege stadia van de ziekte. In het begin veroorzaakt kinkhoest milde griepsymptomen die één tot twee weken aanhouden, zoals:

• een loopneus
• een milde hoest
• lichte koorts
• niezen
• vermoeidheid
• waterige ogen

Fase 2

Na verloop van tijd ontwikkelen patiënten een ernstige, aanhoudende hoest waardoor ze naar lucht happen. Het klassieke ‘kink’-geluid treedt op als patiënten intens inhaleren om op adem te komen na een hoestaanval. De lippen, tong en nagelbedden worden voorts blauw tijdens de hoestbuien. De typische inhaleer- en giergeluiden komen bij volwassenen echter minder vaak tot uiting. Patiënten zijn in de tweede fase nog steeds besmettelijk. De symptomen van fase 2 houden tussen één en zes weken aan.

Fase 3

In de laatste fase verbetert de hoest geleidelijk en komen minder hoestbuien voor. Op dit moment zijn patiënten niet langer besmettelijk, maar lopen ze het risico om andere infecties te ontwikkelen, wat het herstelproces vertraagt.

Diagnose en onderzoeken

Een arts diagnosticeert kinkhoest door het noteren van de symptomen en het bevragen van de medische geschiedenis. Soms wordt een verkeerde diagnose gesteld, zoals een verkoudheid, bronchitis (ontsteking van de luchtpijpvertakkingen) of een andere ademhalingsinfectie, omdat kinkhoest bij volwassenen meestal geen ernstige symptomen veroorzaakt. Als een volwassene een aanhoudende hoest ervaart, kan de arts verdere medische onderzoeken inzetten om het probleem te diagnosticeren. Dit kan een neusuitstrijkje omvatten, waarbij een monster slijm wordt verzameld en in het laboratorium wordt geanalyseerd op de aanwezigheid van de B. pertussisbacteriën.

Behandeling van hoestbuien

De behandeling van kinkhoest bij volwassenen hangt af van de duur van de ziekte en de ernst van de symptomen. In ernstige gevallen is professionele behandeling in het ziekenhuis nodig.

Zelfzorg

Zelfzorgmaatregelen voor kinkhoest bij volwassenen zijn onder meer:

• voldoende vocht innemen (veel water drinken)
• uitrusten
• een goede handhygiëne beoefenen
• frequente kleine maaltijden eten in plaats van drie grote maaltijden om braken te voorkomen
• uitlokkende factoren van hoestbuien vermijden zoals rook, sterke chemicaliën en allergenen (uitlokkende stoffen van een allergische reactie)
• zich warm houden

Kinkhoest reageert niet op traditionele hoestmedicatie.

Professionele medische zorg

De meeste patiënten krijgen antibiotica voorgeschreven. Een vroege antibioticabehandeling vermindert de ernst van de symptomen, versnelt de hersteltijd en voorkomt dat patiënten de bacteriën overdragen. Soms schrijft de arts ook antibiotica voor aan andere gezinsleden. Een antibioticabehandeling is het meest effectief tijdens de eerste twee à drie weken van infectie of voordat de hoestbuien beginnen. Patiënten krijgen echter zelden vroeg genoeg een behandeling om deze voordelen te ervaren.

Prognose van pertussis

De meeste patiënten voelen zich na enkele weken beter, maar de hoest zelf kan soms nog vele maanden aanwezig blijven.

Complicaties

Volwassenen kunnen secundaire complicaties ontwikkelen door kinkhoest. Explosieve hoestbuien kunnen leiden tot verlies van blaascontrole, flauwvallen of zelfs gebroken ribben.

Andere mogelijke complicaties van kinkhoest bij volwassenen zijn:

• een longontsteking
• hartfalen
• longfalen
• onbedoeld gewichtsverlies en ondervoeding
• ooginfecties
• slaapapneu: ademhalingsproblemen tijdens het slapen
• slapeloosheid: moeilijk in slaap vallen of in slaap blijven
• toevallen

Preventie

Een vaccin is beschikbaar. Er zijn twee soorten:

• DTaP beschermt zuigelingen en jonge kinderen
• Tdap beschermt adolescenten en volwassenen

Beide vaccins beschermen tegen tetanus, difterie en kinkhoest. Over het algemeen zijn deze vaccins veilig voor de meeste patiënten. Kinkhoestvaccins veroorzaken bij sommige patiënten echter tijdelijke bijwerkingen, zoals:

• braken
• diarree
• verlies van eetlust
• hoofdpijn
• koorts
• lichaamspijn
• misselijkheid
• pijn of zwelling in de buurt van de injectieplaats
• vermoeidheid

Aanvullende informatie

Epidemiologie

Kinkhoest is wereldwijd een veel voorkomende aandoening, hoewel het aantal gevallen varieert per regio en land. In de meeste westerse landen is de ziekte onder controle door vaccinatieprogramma's, maar uitbraken kunnen nog steeds optreden, vooral in gebieden met lage vaccinatiegraad.

Oorzaken

Kinkhoest wordt veroorzaakt door de bacterie Bordetella pertussis. Deze bacterie infecteert de luchtwegen en produceert toxinen die het hoestreflex verhogen.

Risicofactoren

Naast een verzwakt immuunsysteem en gebrek aan vaccinatie, kunnen andere risicofactoren voor kinkhoest zijn:

• slechte hygiëne
• overbevolking en beperkte ventilatie in leefomstandigheden
• contact met besmette personen

Symptomen

Kinkhoest bij volwassenen kan beginnen met symptomen die lijken op die van een gewone verkoudheid, maar evolueert naar ernstige hoestbuien. Het 'kink'-geluid, dat kenmerkend is voor de ziekte, komt vaker voor bij kinderen dan bij volwassenen.

Alarmsymptomen

Let op de volgende alarmsymptomen die kunnen wijzen op complicaties van kinkhoest:

• verhoogde ademhalingsproblemen
• onregelmatige ademhaling tijdens het slapen
• ernstige vermoeidheid of zwakte

Diagnose en onderzoeken

Diagnostische tests kunnen omvatten:

• bloedonderzoek om verhoogde witte bloedcellen te detecteren
• kweek van neus- of keelafscheiding om de bacterie te identificeren
• PCR-test om het DNA van de bacterie aan te tonen

Behandeling

De behandeling kan antibiotica omvatten zoals azitromycine of erytromycine, die effectief zijn in de vroege stadia van de infectie. Ondersteunende therapieën zoals hoestremmers zijn meestal niet effectief.

Prognose

De meeste volwassenen herstellen binnen enkele weken tot maanden, hoewel sommige symptomen, zoals hoest, langer kunnen aanhouden.

Complicaties

Complicaties van kinkhoest kunnen ernstig zijn en vereisen vaak verdere medische aandacht. Ze kunnen variëren van milde symptomen tot levensbedreigende aandoeningen zoals longontsteking of hersenbeschadiging.

Preventie

Vaccinatie blijft de meest effectieve manier om kinkhoest te voorkomen. Het is belangrijk om de vaccinatieschema's voor zuigelingen, kinderen en volwassenen te volgen om een optimale bescherming te waarborgen.

Lees verder

• Kinkhoest: Bacteriële infectie met hoesten en ademnood
• Hoesten: Oorzaken, soorten en behandeling van kuchen
• Hoestmiddelen: Soorten medicatie voor verlichten van hoest