Kinkhoest (pertussis) bij volwassenen: Infectie met hoesten
Kinkhoest (pertussis) is een zeer besmettelijke bacteriële infectie die meestal baby’s treft, maar de aandoening kan ook patiënten van alle leeftijden treffen, inclusief volwassenen. De aandoening veroorzaakt onbeheersbare, explosieve hoestbuien waardoor het moeilijk is om te ademen, te eten of te slapen. De symptomen, die in fasen optreden, zijn doorgaans minder ernstig bij volwassenen dan bij kinderen. Dankzij een antibioticabehandeling herstellen volwassenen, hoewel het hoesten soms nog maanden kan aanhouden. Kinkhoest is tot slot het meest besmettelijk voordat het hoesten begint, dus de meest effectieve manier om de bacteriële infectie te voorkomen is door vaccinatie.- Epidemiologie
- Voorkomen wereldwijd
- Regionale verschillen
- Mechanisme
- Toxinewerking
- Overdracht en incubatietijd
- Oorzaken: Bacteriële infectie
- Risicofactoren van kinkhoest bij volwassenen
- Risicogroepen
- Ongevaccineerde populaties
- Gezinsleden van geïnfecteerden
- Symptomen: Hoesten
- Fase 1
- Fase 2
- Fase 3
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling van hoestbuien
- Zelfzorg
- Professionele medische zorg
- Prognose van pertussis
- Complicaties
- Preventie
- Aanvullende informatie
- Epidemiologie
- Oorzaken
- Risicofactoren
- Symptomen
- Alarmsymptomen
- Aanwijzingen bij zuigelingen
- Ernstige complicaties
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling
- Prognose
- Herstel bij kinderen
- Langetermijnimpact
- Complicaties
- Preventie
- Vaccinatieprogramma's
- Post-expositieprofylaxe
- Praktische tips voor het leven met kinkhoest (pertussis) bij volwassenen
- Herken de symptomen van kinkhoest bij volwassenen
- Zorg voor jezelf bij kinkhoest
- Medicamenteuze behandeling en antibiotica
- Vermijd het verspreiden van kinkhoest naar anderen
- Behandeling van complicaties door kinkhoest
- Preventie van kinkhoest bij volwassenen
- Leven met kinkhoest als volwassene
- Misvattingen rond kinkhoest
- Kinkhoest is alleen een probleem voor jonge kinderen
- Kinkhoest komt niet meer voor vanwege vaccinaties
- Kinkhoest is een aandoening die alleen via hoesten wordt verspreid
- Kinkhoest is onschadelijk voor volwassenen
- Een vaccin tegen kinkhoest biedt voor altijd bescherming
- Kinkhoest heeft altijd een kenmerkende 'whooping' hoest
- Antibiotica kunnen kinkhoest volledig genezen
Epidemiologie
Kinkhoest, ook bekend als pertussis, is een zeer besmettelijke bacteriële infectie die wordt veroorzaakt door Bordetella pertussis. De ziekte treft mensen van alle leeftijden, maar de grootste impact wordt gezien bij zuigelingen en jonge kinderen, met name in regio's met een lage vaccinatiegraad. Ondanks wereldwijde vaccinatieprogramma's blijft kinkhoest een aanzienlijk volksgezondheidsprobleem, zowel in ontwikkelings- als ontwikkelde landen.Voorkomen wereldwijd
Jaarlijks worden wereldwijd naar schatting miljoenen gevallen van kinkhoest gerapporteerd, waarbij de meeste dodelijke slachtoffers vallen onder zuigelingen jonger dan zes maanden. In ontwikkelingslanden blijft kinkhoest een belangrijke oorzaak van kindersterfte, voornamelijk door beperkte toegang tot vaccins en medische zorg. In ontwikkelde landen zijn de sterftecijfers door kinkhoest aanzienlijk lager, maar de ziekte blijft regelmatig voorkomen door periodieke uitbraken, vaak in gebieden waar vaccinatiegraad afneemt.Regionale verschillen
In gebieden met goed functionerende vaccinatieprogramma's, zoals Noord-Amerika en Europa, is kinkhoest grotendeels onder controle. Toch worden daar elke paar jaar pieken in incidentie waargenomen, meestal als gevolg van een afnemende immuniteit na vaccinatie of natuurlijke infectie. In Afrika en Zuidoost-Azië blijft kinkhoest een endemisch probleem, waarbij jaarlijks duizenden kinderen overlijden door complicaties zoals longontsteking.Mechanisme
Kinkhoest wordt veroorzaakt door de bacterie Bordetella pertussis, die zich aan de luchtwegen hecht en toxines produceert die ontsteking en schade veroorzaken. De toxines spelen een centrale rol in het veroorzaken van de kenmerkende symptomen van de ziekte, waaronder hevige hoestaanvallen en ademnood.Toxinewerking
De belangrijkste toxines van Bordetella pertussis zijn het pertussistoxine, dat de immuunrespons verstoort, en het tracheale cytotoxine, dat schade aan de luchtwegcellen veroorzaakt. Deze toxines leiden tot een verminderde klaring van slijm in de luchtwegen, wat resulteert in hoestaanvallen die weken tot maanden kunnen aanhouden.Overdracht en incubatietijd
De bacterie verspreidt zich via druppelinfectie, bijvoorbeeld door niezen of hoesten van geïnfecteerde personen. De incubatietijd varieert meestal tussen de zeven en tien dagen, maar kan oplopen tot drie weken. In deze periode kan de bacterie zich ongemerkt verspreiden, vooral in huishoudelijke of schoolomgevingen.Oorzaken: Bacteriële infectie
De Bordetella pertussis-bacteriën veroorzaken kinkhoest, een aandoening waarbij de luchtwegen worden aangetast. Deze bacteriën verspreiden zich door de lucht wanneer een geïnfecteerde patiënt hoest of niest.
Zwangere vrouwen lijden sneller aan kinkhoest / Bron: PublicDomainPictures, PixabayRisicofactoren van kinkhoest bij volwassenen
Kinkhoest is zeer besmettelijk. De effectiviteit van kinkhoestvaccins neemt af naarmate patiënten ouder worden. Volwassenen die het kinkhoest-boostervaccin Tdap (tetanus-difterie-acellulaire pertussis) niet hebben gekregen, lopen een groter risico om kinkhoest op te lopen.Andere factoren die het risico op kinkhoest verhogen zijn onder meer:
- een verzwakt immuunsysteem hebben
- zwangerschap
- in nauw contact staan met iemand die kinkhoest heeft
Risicogroepen
Hoewel kinkhoest theoretisch iedereen kan treffen, zijn bepaalde groepen oververtegenwoordigd in infectiegegevens.Ongevaccineerde populaties
Groepen die afzien van vaccinatie om religieuze, culturele of persoonlijke redenen, lopen een hoger risico op infectie en dragen vaak bij aan lokale uitbraken.Gezinsleden van geïnfecteerden
Mensen die in nauw contact staan met een geïnfecteerde persoon, zoals gezinsleden, hebben een grotere kans om de ziekte op te lopen. Dit is vooral zorgwekkend in gezinnen met jonge baby's.Symptomen: Hoesten
Volwassenen hebben meestal minder ernstige symptomen van kinkhoest in vergelijking met kinderen. Dit komt doordat volwassenen vaak immuniteit hebben opgebouwd tegen eerdere infecties en vaccinaties. De symptomen ontwikkelen zich meestal vijf tot tien dagen na blootstelling, maar sommige patiënten ontwikkelen mogelijk pas na enkele weken symptomen nadat ze de infectie hebben opgelopen.Kinkhoest ontwikkelt zich in drie fasen.
Vermoeidheid is één van de beginsymptomen van kinkhoest / Bron: Concord90, PixabayFase 1
Patiënten zijn zeer besmettelijk in de vroege stadia van de ziekte. In het begin veroorzaakt kinkhoest milde griepsymptomen die één tot twee weken aanhouden, zoals:- een loopneus
- een milde hoest
- lichte koorts
- niezen
- vermoeidheid
- waterige ogen
Fase 2
Na verloop van tijd ontwikkelen patiënten een ernstige, aanhoudende hoest waardoor ze naar lucht happen. Het klassieke ‘kink’-geluid treedt op als patiënten intens inhaleren om op adem te komen na een hoestaanval. De lippen, tong en nagelbedden worden voorts blauw tijdens de hoestbuien. De typische inhaleer- en giergeluiden komen bij volwassenen echter minder vaak tot uiting. Patiënten zijn in de tweede fase nog steeds besmettelijk. De symptomen van fase 2 houden tussen één en zes weken aan.Fase 3
In de laatste fase verbetert de hoest geleidelijk en komen minder hoestbuien voor. Op dit moment zijn patiënten niet langer besmettelijk, maar lopen ze het risico om andere infecties te ontwikkelen, wat het herstelproces vertraagt.Diagnose en onderzoeken
Een arts diagnosticeert kinkhoest door het noteren van de symptomen en het bevragen van de medische geschiedenis. Soms wordt een verkeerde diagnose gesteld, zoals een verkoudheid, bronchitis (ontsteking van de luchtpijpvertakkingen) of een andere ademhalingsinfectie, omdat kinkhoest bij volwassenen meestal geen ernstige symptomen veroorzaakt. Als een volwassene een aanhoudende hoest ervaart, kan de arts verdere medische onderzoeken inzetten om het probleem te diagnosticeren. Dit kan een neusuitstrijkje omvatten, waarbij een monster slijm wordt verzameld en in het laboratorium wordt geanalyseerd op de aanwezigheid van de B. pertussisbacteriën.Behandeling van hoestbuien
De behandeling van kinkhoest bij volwassenen hangt af van de duur van de ziekte en de ernst van de symptomen. In ernstige gevallen is professionele behandeling in het ziekenhuis nodig.Zelfzorg
Zelfzorgmaatregelen voor kinkhoest bij volwassenen zijn onder meer:- voldoende vocht innemen (veel water drinken)
- uitrusten
- een goede handhygiëne beoefenen
- frequente kleine maaltijden eten in plaats van drie grote maaltijden om braken te voorkomen
- uitlokkende factoren van hoestbuien vermijden zoals rook, sterke chemicaliën en allergenen (uitlokkende stoffen van een allergische reactie)
- zich warm houden
Kinkhoest reageert niet op traditionele hoestmedicatie.
Professionele medische zorg
De meeste patiënten krijgen antibiotica voorgeschreven. Een vroege antibioticabehandeling vermindert de ernst van de symptomen, versnelt de hersteltijd en voorkomt dat patiënten de bacteriën overdragen. Soms schrijft de arts ook antibiotica voor aan andere gezinsleden. Een antibioticabehandeling is het meest effectief tijdens de eerste twee à drie weken van infectie of voordat de hoestbuien beginnen. Patiënten krijgen echter zelden vroeg genoeg een behandeling om deze voordelen te ervaren.Prognose van pertussis
De meeste patiënten voelen zich na enkele weken beter, maar de hoest zelf kan soms nog vele maanden aanwezig blijven.
Slaapproblemen komen als complicatie voor bij pertussis / Bron: Unsplash, PixabayComplicaties
Volwassenen kunnen secundaire complicaties ontwikkelen door kinkhoest. Explosieve hoestbuien kunnen leiden tot verlies van blaascontrole, flauwvallen of zelfs gebroken ribben.Andere mogelijke complicaties van kinkhoest bij volwassenen zijn:
- een longontsteking
- hartfalen
- longfalen
- onbedoeld gewichtsverlies en ondervoeding
- ooginfecties
- slaapapneu: ademhalingsproblemen tijdens het slapen
- slapeloosheid: moeilijk in slaap vallen of in slaap blijven
- toevallen
Preventie
Een vaccin is beschikbaar. Er zijn twee soorten:- DTaP beschermt zuigelingen en jonge kinderen
- Tdap beschermt adolescenten en volwassenen
Beide vaccins beschermen tegen tetanus, difterie en kinkhoest. Over het algemeen zijn deze vaccins veilig voor de meeste patiënten. Kinkhoestvaccins veroorzaken bij sommige patiënten echter tijdelijke bijwerkingen, zoals:
- braken
- diarree
- verlies van eetlust
- hoofdpijn
- koorts
- lichaamspijn
- misselijkheid
- pijn of zwelling in de buurt van de injectieplaats
- vermoeidheid
Aanvullende informatie
Epidemiologie
Kinkhoest is wereldwijd een veel voorkomende aandoening, hoewel het aantal gevallen varieert per regio en land. In de meeste westerse landen is de ziekte onder controle door vaccinatieprogramma's, maar uitbraken kunnen nog steeds optreden, vooral in gebieden met lage vaccinatiegraad.Oorzaken
Kinkhoest wordt veroorzaakt door de bacterie Bordetella pertussis. Deze bacterie infecteert de luchtwegen en produceert toxinen die het hoestreflex verhogen.Risicofactoren
Naast een verzwakt immuunsysteem en gebrek aan vaccinatie, kunnen andere risicofactoren voor kinkhoest zijn:- slechte hygiëne
- overbevolking en beperkte ventilatie in leefomstandigheden
- contact met besmette personen
Symptomen
Kinkhoest bij volwassenen kan beginnen met symptomen die lijken op die van een gewone verkoudheid, maar evolueert naar ernstige hoestbuien. Het 'kink'-geluid, dat kenmerkend is voor de ziekte, komt vaker voor bij kinderen dan bij volwassenen.Alarmsymptomen
Kinkhoest presenteert zich in fasen, waarbij de symptomen in ernst toenemen. Het herkennen van alarmsymptomen is cruciaal voor tijdige behandeling.Aanwijzingen bij zuigelingen
Bij zuigelingen kunnen kinkhoestaanvallen leiden tot ademstilstand, blauwkleuring van de huid of ernstige vermoeidheid na hoestaanvallen. Deze symptomen vereisen onmiddellijke medische interventie.Ernstige complicaties
Bij oudere kinderen en volwassenen kunnen complicaties zoals longontsteking, bloedingen door hoesten of neurologische aandoeningen optreden. Het optreden van langdurige koorts, ernstige hoest of ademnood zijn tekenen dat medische hulp nodig is.Diagnose en onderzoeken
Diagnostische tests kunnen omvatten:- bloedonderzoek om verhoogde witte bloedcellen te detecteren
- kweek van neus- of keelafscheiding om de bacterie te identificeren
- PCR-test om het DNA van de bacterie aan te tonen
Behandeling
De behandeling kan antibiotica omvatten zoals azitromycine of erytromycine, die effectief zijn in de vroege stadia van de infectie. Ondersteunende therapieën zoals hoestremmers zijn meestal niet effectief.Prognose
De prognose van kinkhoest varieert afhankelijk van de leeftijd van de patiënt, de tijdige start van de behandeling en eventuele complicaties.Herstel bij kinderen
Bij gevaccineerde kinderen is de kans op volledig herstel zonder blijvende schade groot. Bij zuigelingen kan het herstel langer duren en zijn complicaties, zoals blijvende longschade, niet ongewoon.Langetermijnimpact
Volwassenen die ernstige kinkhoest hebben doorgemaakt, kunnen langdurig last houden van chronische hoest of ademhalingsproblemen. In zeldzame gevallen kan neurologische schade optreden na ernstige aanvallen.Complicaties
Complicaties van kinkhoest kunnen ernstig zijn en vereisen vaak verdere medische aandacht. Ze kunnen variëren van milde symptomen tot levensbedreigende aandoeningen zoals longontsteking of hersenbeschadiging.Preventie
Preventieve maatregelen richten zich voornamelijk op vaccinatie en het beperken van blootstelling aan geïnfecteerden.Vaccinatieprogramma's
Vaccinatie is de meest effectieve manier om kinkhoest te voorkomen. Het vaccin, vaak gecombineerd met difterie- en tetanusvaccins (DTP), wordt toegediend in meerdere doses vanaf de kindertijd.Post-expositieprofylaxe
In omgevingen waar een uitbraak plaatsvindt, kunnen antibiotica preventief worden gegeven aan mensen die nauw contact hebben gehad met een geïnfecteerde persoon. Dit helpt de verspreiding van de bacterie te beperken.Praktische tips voor het leven met kinkhoest (pertussis) bij volwassenen
Kinkhoest (pertussis) is een infectie van de luchtwegen die meestal bekend staat om zijn heftige hoestbuien. Het wordt veroorzaakt door de bacterie Bordetella pertussis en komt vaker voor bij kinderen, maar het is ook mogelijk voor volwassenen om deze ziekte op te lopen. Bij volwassenen kan kinkhoest vaak worden onderschat, omdat de symptomen vaak minder intens lijken dan bij kinderen. Toch kunnen de effecten behoorlijk vervelend zijn en langdurige complicaties veroorzaken, zoals vermoeidheid en ademhalingsproblemen.Herken de symptomen van kinkhoest bij volwassenen
De symptomen van kinkhoest bij volwassenen beginnen vaak met een milde verkoudheid, die snel kan overgaan in hevige hoestbuien. Kenmerkend voor kinkhoest is de intense hoest die vaak gevolgd wordt door een "gierende" inademing. Dit geluid ontstaat door het snelle inademen na een hoestbui. In het beginstadium kan de hoest mild lijken, maar naarmate de ziekte vordert, worden de hoestbuien heftiger en langer.Naast de hoest kunnen er ook andere symptomen optreden, zoals vermoeidheid, keelpijn en een lichte verhoging. Bij volwassenen kan kinkhoest vaak worden verward met een gewone verkoudheid of griep, maar de hoest duurt veel langer. Als je vermoedt dat je kinkhoest hebt, is het belangrijk om medische hulp in te schakelen, vooral als de hoest langer dan twee weken aanhoudt.
Zorg voor jezelf bij kinkhoest
Bij kinkhoest is het belangrijk om goed voor jezelf te zorgen om de symptomen te verlichten en de verspreiding van de ziekte te voorkomen. Zorg ervoor dat je voldoende rust krijgt, aangezien het lichaam veel energie nodig heeft om te herstellen van de infectie. Het is ook essentieel om goed gehydrateerd te blijven, aangezien de hoestbuien veel energie verbruiken. Drink veel water en warme dranken om je keel te verzachten en de hoest te verminderen.Het is ook raadzaam om je omgeving schoon en goed geventileerd te houden. Dit helpt niet alleen om de verspreiding van de bacterie te voorkomen, maar kan ook helpen om ademhalingsproblemen te verminderen die vaak gepaard gaan met kinkhoest.
Medicamenteuze behandeling en antibiotica
Kinkhoest wordt vaak behandeld met antibiotica, vooral als de diagnose in de vroege stadia wordt gesteld. Het gebruik van antibiotica kan helpen om de bacterie sneller te elimineren en de duur van de ziekte te verkorten. Het is belangrijk om de volledige kuur van antibiotica af te maken, ook al voel je je beter, om ervoor te zorgen dat de infectie volledig verdwijnt.Daarnaast kunnen hoestremmers of andere medicijnen worden voorgeschreven om de hoest te verlichten, hoewel deze meestal niet zo effectief zijn bij kinkhoest. Bij ernstigere gevallen kunnen artsen ook andere behandelingen voorstellen, zoals zuurstoftherapie, als ademhalingsproblemen optreden.
Vermijd het verspreiden van kinkhoest naar anderen
Kinkhoest is een zeer besmettelijke ziekte, vooral in de eerste fasen, wanneer de hoest het meest intens is. Het is belangrijk om te voorkomen dat je anderen aansteekt, vooral mensen met een verhoogd risico, zoals jonge kinderen, zwangere vrouwen en mensen met een verzwakt immuunsysteem. Was je handen regelmatig, bedek je mond en neus bij hoesten, en blijf thuis totdat je niet langer besmettelijk bent.De meeste volwassenen die kinkhoest oplopen, hebben geen vaccinatie of een verzwakte vorm van de ziekte gehad, wat hen vatbaarder maakt voor de infectie. Zorg ervoor dat je goed op de hoogte bent van de symptomen en neem direct contact op met een arts als je vermoedt dat je kinkhoest hebt.
Behandeling van complicaties door kinkhoest
Hoewel kinkhoest bij volwassenen meestal geen ernstige complicaties veroorzaakt, kunnen er toch risico's zijn. In sommige gevallen kan de aanhoudende hoest leiden tot longontsteking, bronchitis of andere ademhalingsproblemen. Bij sommige mensen kan de hoest ook leiden tot andere complicaties, zoals ribfracturen door de hevigheid van de hoest.Als complicaties optreden, kan het nodig zijn om aanvullende behandelingen te ondergaan. Dit kan het gebruik van aanvullende antibiotica omvatten, evenals ziekenhuisopname als ademhalingsproblemen ernstig zijn. In ernstige gevallen kan het nodig zijn om zuurstoftherapie te ondergaan of zelfs kunstmatige beademing om voldoende zuurstof in het lichaam te krijgen.
Preventie van kinkhoest bij volwassenen
De beste manier om kinkhoest te voorkomen, is door vaccinatie. De DTP-vaccinatie (difterie, tetanus en kinkhoest) wordt vaak in de kindertijd toegediend, maar het kan ook nuttig zijn om als volwassene een herhalingsvaccin te krijgen. Dit is vooral belangrijk voor volwassenen die werken in een zorginstelling, bij jonge kinderen in de buurt zijn, of als ze van plan zijn zwanger te worden.Zorg ervoor dat je op de hoogte blijft van je vaccinaties, aangezien kinkhoestbesmettingen kunnen leiden tot ernstige complicaties bij kwetsbare groepen. Het krijgen van een booster-vaccin kan de kans verkleinen dat je de ziekte oploopt of het aan anderen overdraagt.
Leven met kinkhoest als volwassene
Leven met kinkhoest kan frustrerend zijn, vooral door de langdurige hoestbuien die gepaard gaan met de ziekte. Het kan je dagelijks functioneren beïnvloeden en kan zelfs leiden tot slaapproblemen door de frequentie en intensiteit van de hoestbuien. Het is belangrijk om geduldig te zijn met je herstelproces en jezelf de tijd te geven om te herstellen. Vergeet niet om voldoende rust te nemen, goed te eten en je ademhaling te ondersteunen met gezonde gewoontes.Als de symptomen aanhouden of verergeren, is het belangrijk om opnieuw contact op te nemen met een arts voor verdere begeleiding.
