Radicale prostatectomie: Chirurgische verwijdering prostaat
Een radicale prostatectomie is een operatie waarbij de arts alle prostaatklieren en een deel van het weefsel eromheen verwijdert (zaadblaasjes en enkele nabijgelegen lymfeklieren). De arts voert een chirurgische verwijdering van de prostaat uit voor de behandeling van prostaatkanker waarvan de kankercellen enkel maar in de prostaat zelf aanwezig zijn. Via de operatie is het mogelijk om alle kankercellen te verwijderen zodat de man geneest van de kanker. Er zijn diverse technieken mogelijk om deze operatie uit te voeren. Voor en na de operatie moet de patiënt zich wel houden aan enkele adviezen en richtlijnen om de kans op complicaties te beperken. De prognose is meestal zeer goed, al heeft de man mogelijk nog therapieën nodig na de operatie en moet hij een zorgvuldige opvolging krijgen om een mogelijke terugkeer van kanker tijdig op te kunnen sporen en behandelen.
Indicatie van chirurgische verwijdering van prostaatklier
De arts voert een radicale prostatectomie uit wanneer de
prostaatkanker zich niet buiten de prostaatklier heeft verspreid (gelokaliseerde prostaatkanker). Factoren waarmee de arts rekening moet houden bij het kiezen van een type operatie zijn de leeftijd en andere medische problemen. Een radicale prostatectomie wordt vaak uitgevoerd bij gezonde mannen die naar verwachting tien of meer jaar na de ingreep nog zullen leven. Als de kanker zich nog beperkt heeft tot de prostaat zelf, adviseert de arts mogelijk eerst nog andere therapieën alvorens een operatie in te zetten, zoals
radiotherapie, hormoontherapie of een afwachtend begeleid aangezien veel prostaatkankers langzaam groeien. Afhankelijk van hoe hoog het risico op
kanker is, overweegt de arts soms ook een bekkenbodemklierdissectie in plaats van een radicale prostatectomie.

Voor de operatie is een bloedonderzoek nodig /
Bron: Frolicsomepl, PixabayVóór de procedure
De patiënt krijgt een volledig lichamelijk onderzoek; een
bloedonderzoek, een
CT-scan, een
botscan, een
MRI-scan, een
echografie en/of een prostaatbiopsie om
uitzaaiingen van de kanker buiten de prostaat uit te sluiten. De patiënt moet er verder onder begeleiding van de arts voor zorgen dat medische problemen zoals
diabetes mellitus (suikerziekte), een
hoge bloeddruk en
hart- of
longproblemen onder controle worden gehouden.
Rokers stoppen best enkele weken voor de operatie met deze schadelijke gewoonte omdat
roken sneller leidt tot complicaties na chirurgie. De patiënt meldt daarnaast aan de arts welke vrij verkrijgbare en voorgeschreven
medicijnen,
vitaminen en andere supplementen hij gebruikt.
Enkele weken voor de operatie
Tijdens de weken voorafgaand aan de operatie moet de patiënt mogelijk stoppen met het gebruik van
aspirine,
ibuprofen (Advil, Motrin),
naproxen (Aleve, Naprosyn), vitamine E, clopidogrel (Plavix), warfarine (Coumadin) en andere
bloedverdunners of medicijnen die sneller leiden tot bloedstollingsproblemen. De arts meldt aan de patiënt welke medicijnen hij nog moet innemen op de dag van de operatie. De dag voor de operatie mag de patiënt enkel heldere vloeistoffen drinken. Soms moet de patiënt een speciaal
laxeermiddel nemen op de dag vóór de operatie.
Op de dag van de operatie
De patiënt mag na middernacht op de dag voor de operatie niks meer eten of drinken. Hij neemt nog wel de medicijnen in die toegestaan zijn en dit met een klein slokje
water.
Tijdens de operatie
Deze procedure verloopt via algemene
anesthesie zodat hij slaapt en pijnvrij is. Maar het is ook mogelijk dat de man een
spinale of epidurale verdoving krijgt zodat de onderste helft van het lichaam verdoofd is. De chirurg verwijdert de prostaat uit het omliggende weefsel. De zaadblaasjes, twee kleine met vocht gevulde zakjes naast de prostaat, worden ook verwijderd. De chirurg zorgt ervoor dat de zenuwen en bloedvaten zo min mogelijk schade oplopen. De chirurg bevestigt de urethra (buis die urine uit de blaas door de penis voert) weer op de blaashals (een deel van de blaas). De chirurg verwijdert ook
lymfeklieren in het bekken om deze op kanker te controleren. Een speciale drain blijft nog in de buik zitten voor de afvoer van extra vloeistof na de operatie. Ook maakt de man nog enkele dagen tot weken gebruik van een urinekatheter.
Technieken van radicale prostatectomie bij man
Er zijn vier hoofdtypes of technieken voor een radicale prostatectomie. Deze procedures duren ongeveer drie tot vier uur:
Retropubische prostatectomie
De chirurg maakt een snede vanaf net onder de navel die reikt naar het schaambeen. Deze operatie duurt negentig minuten tot vier uur.
Laparoscopische prostatectomie
De chirurg maakt verschillende kleine insnijdingen (incisies) in plaats van één grote snede. Vervolgens plaatst hij lange, dunne instrumenten in de incisies. De chirurg steekt een dun buisje met een videocamera (laparoscoop) in één van de incisies. Hierdoor is hij in staat om tijdens de operatie in de buik te kijken.
Robotische prostatectomie
Soms voert de chirurg laparoscopische chirurgie uit met behulp van een robotsysteem. De chirurg beweegt de instrumenten en de camera met behulp van robotarmen terwijl hij op een bedieningsconsole bij de operatietafel zit. Niet elk ziekenhuis biedt robotchirurgie aan.
Perineale prostatectomie
De chirurg maakt een snede in de huid tussen de anus en de basis van het scrotum (het perineum). De snede is kleiner dan bij de retropubische techniek. Dit type operatie gaat sneller en veroorzaakt minder bloedverlies. Het is echter moeilijker voor de chirurg om de zenuwen rond de prostaat te sparen of om nabijgelegen lymfeknopen met deze techniek te verwijderen.

Na de chirurgische ingreep mag de man pijnmedicatie nemen /
Bron: Stevepb, PixabayNa de chirurgie
De meeste patiënten blijven één tot vier dagen in het ziekenhuis. Na een laparoscopische prostatectomie of robotchirurgie mag de patiënt de dag na de ingreep al naar huis. Soms moet de man wel tot de ochtend na de operatie in bed blijven. De man moet daarna wel zoveel mogelijk bewegen. De verpleegster helpt bij het veranderen van de houding in bed en leert de patiënt oefeningen aan om de
bloedcirculatie te verbeteren. De patiënt leert ook
hoesten of diep ademhalen om een
longontsteking te voorkomen. De patiënt moet deze stappen elke één tot twee uur herhalen. De patiënt moet mogelijk een beademingsapparaat gebruiken om de longen schoon te houden.
Na de operatie draagt een man speciale kousen op de benen om bloedstolsels te voorkomen (
compressiekouden). De man heeft mogelijk wel
blaaskrampen. Hij krijgt intraveneuze (via een ader) pijnmedicatie of neemt via de mond
pijnstillers in. Verder heeft de man een Foley-katheter in de blaas wanneer hij thuiskomt. De patiënt moet voorts minstens twee liter vocht (liefst water) per dag drinken. Gedurende zes weken lang mag hij geen zware inspanningen leveren, sporten of
fietsen. Ook moet de patiënt vezelrijk eten zodat hij een goed en regelmatig stoelgangspatroon heeft want persen bij het maken van ontlasting is uit den boze.
Prognose na verwijderen van prostaatklier bij mannen
Dankzij de radicale prostatectomie zijn alle kankercellen verwijderd. De man moet echter een zorgvuldige opvolging krijgen om er zeker van te zijn dat de
kanker niet terugkomt. De man krijgt regelmatige testen, inclusief een
prostaatspecifieke antigeen (PSA) bloedtest. Afhankelijk van de pathologieresultaten en PSA-testresultaten na verwijdering van de prostaat, stelt de arts nog radiotherapie of hormoontherapie voor.
Risico’s van chirurgische ingreep voor behandeling van prostatkanker
Minder dan 10% van de mannen ondervindt complicaties na een prostatectomie en deze zijn meestal behandelbaar of kortdurend. Risico's van een chirurgische verwijdering van de prostaatklier zijn:
Lees verder