Chronische bronchitis: symptomen, oorzaken en behandeling

Chronische bronchitis is een langdurige ontsteking van het slijmvlies van de vertakkingen van de luchtpijp, de bronchiën. Als de bronchiën ontstoken en/of geïnfecteerd zijn, wordt er veel slijm aangemaakt, hetgeen de doorstroming van lucht bemoeilijkt. Hierdoor krijg je last van symptomen als kortademigheid en een slijm veroorzakende hoest. Chronische bronchitis moet niet worden verward met acute bronchitis, die zich gewoonlijk ontwikkelt na een verkoudheid en binnen ongeveer twee weken verdwijnt. Personen met chronische bronchitis kunnen wel een episode van acute bronchitis krijgen bovenop hun chronische bronchitis. Dit verergert de klachten. Het roken van sigaretten is de belangrijkste oorzaak van chronische bronchitis. Andere factoren die je risico op het ontwikkelen van deze ziekte verhogen, zijn blootstelling aan luchtverontreiniging en stof of giftige gassen op de werkplek of in de omgeving. Chronische bronchitis is niet te genezen, maar de klachten kunnen wel worden verlicht.

• Wat is chronische bronchitis?
• Vóórkomen
• Oorzaken van chronische bronchitis
• Irritatie en zwelling
• Roken
• Meeroken
• Andere oorzaken
• Risicofactoren voor chronische bronchitis
• Roken
• Luchtverontreiniging
• Familiegeschiedenis
• Luchtweginfecties
• Verloop en complicaties
• Symptomen van chronische bronchitis
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van chronische bronchitis
• Geen genezing, wel symptoombestrijding
• Stoppen met roken
• Medicatie
• Longrevalidatie
• Zuurstoftherapie
• Overige behandelingen
• Prognose van chronische bronchitis
• Preventie

Wat is chronische bronchitis?

Chronische bronchitis is een longaandoening. De bronchiën in de longen vertakken zich tot bronchioli en uiteindelijk in de longblaasjes. Chronische bronchitis is een aanhoudende ontsteking van de vertakkingen van je luchtpijp, de bronchiën. De luchtpijp splitst zich in twee hoofdbronchiën, een naar de linker- en een naar de rechterlong. Chronische bronchitis doet zich voor als onderdeel van het ziektecomplex dat bekend staat als COPD, wat staat voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease (Chronische Obstructieve Long Ziekte), dat ook longemfyseem omvat. Chronische bronchitis verwijst specifiek naar chronische hoest en de aanwezigheid van een slijm veroorzakende hoest gedurende 3 maanden per jaar of in 2 opeenvolgende jaren zonder dat een onderliggende ziekte de hoest kan verklaren. Andere oorzaken van chronische hoest moeten worden uitgesloten voordat de diagnose wordt gesteld.

Vóórkomen

Chronische bronchitis komt veel voor bij rokers. In westerse landen wordt geschat dat chronische bronchitis voorkomt bij ongeveer 18% van de mannelijke en 14% van de vrouwelijke rokers in vergelijking met respectievelijk 7% en 6% van de niet-rokers. In Nederland hadden in het jaar 2017 598.400 mensen COPD (chronische bronchitis en/of emfyseem) van wie 300.400 mannen en 297.900 vrouwen.

Oorzaken van chronische bronchitis

Irritatie en zwelling

Chronische bronchitis treedt op wanneer de bekleding van de bronchiën herhaaldelijk geïrriteerd en ontstoken raakt. De voortdurende irritatie en zwelling kan de luchtwegen beschadigen en een opeenhoping van kleverig slijm veroorzaken, wat de doorstroming van lucht bemoeilijkt. Dit leidt tot ademhalingsproblemen die geleidelijk erger worden. De ontsteking kan ook de trilharen beschadigen. Dit zijn de haarachtige structuren die helpen de luchtkanalen vrij te houden van ziektekiemen en andere irriterende stoffen. Wanneer de trilhaartjes niet goed werken, worden de luchtwegen vaak een broedplaats voor bacteriële en virale infecties.

Roken

Infecties veroorzaken meestal de initiële irritatie en zwelling die leiden tot acute bronchitis. Chronische bronchitis wordt echter meestal veroorzaakt door het roken van sigaretten. Meer dan 90 procent van de mensen met deze ziekte heeft een voorgeschiedenis van roken. Het inhaleren van sigarettenrook verlamt tijdelijk de trilharen en het frequent roken gedurende langere tijd kan de trilharen ernstig beschadigen. Chronische bronchitis kan zich na verloop van tijd ontwikkelen als gevolg van deze schade.

Meeroken

Meeroken of passief roken, dat wil zeggen het blootgesteld worden aan tabaksrook in de omgeving, kan ook bijdragen aan de ontwikkeling van chronische bronchitis.

Andere oorzaken

Andere mogelijke oorzaken zijn langdurige blootstelling aan luchtverontreiniging, industriële of chemische dampen en giftige gassen. Herhaalde longontstekingen kunnen ook verdere schade aan de longen veroorzaken en chronische bronchitisklachten erger maken.

Risicofactoren voor chronische bronchitis

Chronische bronchitis kan zowel mannen als vrouwen van alle leeftijden treffen, maar het komt vaker voor bij mannen van middelbare leeftijd. De volgende predisponerende factoren zijn geïdentificeerd:

Roken

Roken is veruit de belangrijkste risicofactor bij de ontwikkeling van chronische bronchitis. De ziekte komt 4 tot 10 keer vaker voor bij zware rokers, ongeacht leeftijd, geslacht, beroep en verblijfplaats. Er is een directe relatie tussen intensiteit van roken en vermindering van longfunctie en mortaliteit door ziekte. Degenen die 30 sigaretten per dag roken, hebben 20 keer meer kans om te overlijden aan chronische bronchitis en COPD dan niet-rokers.

Luchtverontreiniging

Niet-rokers die zijn blootgesteld aan zware luchtvervuiling kunnen af ​​en toe chronische bronchitis ontwikkelen. Dit is het gevolg van irritatie van de luchtwegen door inademing van gifstoffen en dampen.

Familiegeschiedenis

Familiegeschiedenis van COPD en chronische bronchitis (vooral als ze een roker waren).

Luchtweginfecties

Hoewel infectie niet verantwoordelijk wordt geacht voor de start van chronische bronchitis, is het een belangrijke factor bij het in stand houden van ziekten en het veroorzaken van exacerbaties.

Verloop en complicaties

In het begin van chronische bronchitis heb je gewoonlijk symptomen van hoest waarbij je aanzienlijke hoeveelheden sputum produceert zonder enige ademnood. De overmatige mucusproductie wordt veroorzaakt door vergroting van de slijmklieren en toegenomen aantallen slijmafscheidende slijmbekercellen in de luchtwegen. De kleine luchtwegen zelf raken dan ontstoken, maar in dit stadium wordt de ziekte grotendeels als omkeerbaar beschouwd. Stoppen met roken zal de luchtwegontsteking verhelpen.

Naarmate de ziekte vordert is er progressieve abnormale celgroei (squameuze metaplasie genoemd) en fibrose (verharding) van de bronchiën. Dit veroorzaakt beperking van de luchtstroom en symptomen van kortademigheid. Symptomen van kortademigheid zijn meestal aanwezig bij inspanning. Je kunt andere tekenen van COPD ontwikkelen, zoals cyanose (blauwachtige verkleuring van de lippen en de huid). Emfyseem kan ook in dit stadium aanwezig zijn, waardoor ernstigere kortademigheid en benauwdheid ontstaat.

Als je chronische bronchitis ernstig blijft, kunnen zich enkele andere complicaties voordoen, waaronder:

• Secundaire polycythemie: een toename van het aantal rode bloedcellen in het bloed ter compensatie van de verlaagde zuurstofniveaus. Het bloed wordt vervolgens 'dikker' met een trage stroming die tot stolling kan leiden.
• Rechter hartfalen.
• Pneumothorax (klaplong).
• Ademhalingsfalen: dit wordt vaak veroorzaakt door acute infectieuze exacerbaties. De dood kan soms optreden als gevolg van ernstige achteruitgang van de ademhalingsfunctie.

Symptomen van chronische bronchitis

Chronische bronchitis wordt gedefinieerd als de aanwezigheid van een slijm veroorzakende hoest gedurende 3 maanden per jaar of in 2 opeenvolgende jaren waarbij er geen sprake is van onderliggende ziekte die de hoest kan verklaren. Als er ook luchtwegbeperkingen zijn, kun je last krijgen van piepende ademhaling, benauwdheid op de borst en kortademigheid. Symptomen kunnen verergeren door factoren zoals koude, mistig weer en luchtverontreiniging. Het kan moeilijk zijn om de symptomen van chronische bronchitis te onderscheiden van emfyseem en beide aandoeningen komen vaak samen voor.

Onderzoek en diagnose

Als je niet zeker weet of je symptomen duiden op chronische bronchitis, zijn er tests beschikbaar om een definitieve diagnose te stellen:

• Een thoraxfoto kan helpen andere longaandoeningen, zoals longontsteking, uit te sluiten die mogelijk je hoest veroorzaken.
• Sputum is het slijm dat je uit je longen ophoest. Het testen en analyseren van het sputum kan de aanwezigheid van bacteriën bevestigen en de arts helpen de onderliggende oorzaak van je symptomen te bepalen.
• Een longfunctietest stelt de arts in staat om te evalueren hoe goed je longen functioneren.
• Met een CT-scan kan de arts je longen en andere organen gedetailleerd bekijken.

Behandeling van chronische bronchitis

Geen genezing, wel symptoombestrijding

Er bestaat anno 2020 geen genezing tegen chronische bronchitis. Er zijn wel verschillende soorten medicijnen die helpen om de ontsteking onder controle te houden en de klachten te verlichten. De behandeling van chronische bronchitis volgt dezelfde algemene principes als de behandeling van COPD. De meeste behandelingen regelen en verbeteren alleen de symptomen.

Stoppen met roken

Alleen stoppen met roken en zuurstoftherapie (bij mensen met een gevorderde ziekte) veranderen feitelijk het verloop van de ziekte. Stoppen met roken is het beste wat je kunt doen, ongeacht het stadium en de ernst van de ziekte. Door te stoppen met roken wordt de progressie van de ziekte vertraagd en zul je langer leven.

Medicatie

Geneesmiddelen kunnen worden voorgeschreven voor langdurige onderdrukking van symptomen of voor de behandeling van acute exacerbaties. Bronchusverwijders en corticosteroïden worden gebruikt voor symptoombestrijding. Antibiotica worden gebruikt voor kortdurende exacerbaties van de ziekte. Je arts kan ook middelen voorschrijven om de dikte van je sputum te verminderen.

Longrevalidatie

Fysiotherapie kan helpen om secreties in de luchtwegen te verwijderen. Er zijn verschillende technieken beschikbaar die helpen bij het verwijderen van sputum en die de ademhaling verbeteren. De arts zal je ook laten deelnemen aan oefen- of longrehabilitatieprogramma's waarvan is aangetoond dat het de inspanningstolerantie verhoogt, de symptomen verlicht en de kwaliteit van leven verbetert.

Zuurstoftherapie

Als je een ernstige beperking van de luchtstroom ervaart, dan heb je misschien zuurstoftherapie nodig, soms tot 19 uur per dag. Het is aangetoond dat deze behandeling het leven verlengt bij patiënten met ernstige COPD die gestopt zijn met roken.

Overige behandelingen

Andere behandeling zijn onder meer:

• Vaccinaties: jaarlijkse griepvaccinatie en pneumokokkenvaccinatie teneinde exacerbaties te verminderen.
• Diuretica of plaspillen: als chronische bronchitis gecompliceerd wordt door rechter hartfalen, dan kan dit worden behandeld met tabletten om de overtollige vloeistof te verwijderen.

Prognose van chronische bronchitis

Chronische bronchitis zelf veroorzaakt geen toename van de mortaliteit, tenzij er een daarmee samenhangende afname van de longfunctie is. De algehele prognose is daarom afhankelijk van:

• Of je blijft roken: stoppen met roken zal de symptomen bij 90% van de patiënten verbeteren. Zelfs als de chronische bronchitis ernstig is, zal stoppen met roken de overleving verhoging.
• Je huidige longfunctie.
• Aanwezigheid van andere complicaties zoals hartfalen en ademhalingsfalen.
• Frequentie van exacerbaties.

Chronische bronchitis met ernstige benauwdheid heeft een slechte prognose met ongeveer 50% van de patiënten die sterft binnen 5 jaar. De dood wordt meestal veroorzaakt door een afname van de longfunctie door infectieuze exacerbaties.

Preventie

Je kunt het risico op bronchitis verminderen door de volgende maatregelen in acht te nemen:

• Vermijd sigarettenrook.
• Laat je vaccineren.
• Was je handen teneinde het risico op het krijgen van een virale infectie te verminderen.
• Draag een gezichtsmasker op het werk als je wordt blootgesteld aan stof of dampen.

Lees verder

• Bronchitis: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose
• Longziekten of longaandoeningen: symptomen en oorzaken
• COPD levensverwachting, prognose en de vier GOLD-stadia
• COPD: symptomen, gevolgen, behandeling en medicatie COPD
• Acute bronchitis: symptomen, oorzaak en behandeling