Longziekten of longaandoeningen: symptomen en oorzaken

Longziekten of longaandoeningen zijn enkele van de meest voorkomende medische aandoeningen ter wereld. Ook in Nederland lijden veel mensen aan een longziekte als gevolg van roken, infecties of doordat het genetisch bepaald is. Astma is bijvoorbeeld vaak genetisch bepaald, wat wil zeggen dat astma erfelijk is. De longen zijn onderdeel van het ademhalingssysteem van de mens, een zeer complex systeem. De belangrijkste functie van het ademhalingsstelsel is de uitwisseling van zuurstof en kooldioxide. Een longziekte of longaandoening kan het gevolg zijn van problemen in een deel van dit systeem. Het specialisme 'longziekten' houdt zich bezig met aandoeningen of ziekten van de luchtwegen en de longen.

Soorten longziekten

• Acute bronchitis
• Alpha-1
• Asbestose
• Astma
• Bronchopulmonale dysplasie (BPD)
• Bronchiëctasieën
• Congenitale cysteuze adenomatoide malformatie van de long (CCAM)
• Congenitale hernia diafragmatic (CHD)
• COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease)
• Cystic fibrosis (CF)
• Klaplong
• Longembolie
• Longfibrose
• Longontsteking
• Longkanker
• Longvlieskanker
• Primaire Ciliaire Dyskinesi (PCD)
• Pleuritis
• Pulmonale arteriële hypertensie (PAH)
• RS virus
• Sarcoïdose
• Tuberculose (tbc)

Acute bronchitis

Acute bronchitis is een ontsteking van de lagere luchtwegen, waarbij de wand of bekleding van de bronchiën, de vertakkingen van de luchtpijp, is ontstoken. Acute bronchitis ontstaat vaak na een bovenste luchtweginfectie, een verkoudheid, keelpijn of griep, en het geneest meestal vanzelf. Bij acute bronchitis blijf je hoesten na een verkoudheid of griep. Eerst heb je last van een droge hoest, maar door de bronchitis krijg je een hoest met kleurloos, geel, grijs of groen slijm. Het hoesten kan ook pijn doen. Dit kan gepaard gaan een drukkend gevoel op de borst, een piepende ademhaling, koorts, benauwdheid en vermoeidheid.

Alpha-1

Alpha-1, wat staat voor alpha-1 antitrypsine deficiëntie (AAT), is een zeldzame, erfelijke ziekte die de longen en andere organen aantast en andere ziekten veroorzaakt, waaronder COPD. Alpha-1 is een aangeboren ziekte waarbij er een tekort aan een bepaald eiwit, alpha-1 antitrypsine dat aangemaakt wordt in de lever, optreedt. Bij mensen met alpha-1 produceert de lever onvoldoende van dit eiwit. Hun lichaam is daardoor niet goed beschermd tegen schadelijke enzymen, die weefsels van organen kunnen beschadigen.

Asbestose

Asbestose ontstaat door het inademen van asbestvezels, als gevolg waarvan het longweefsel beschadigd is. Symptomen openbaren zich vaak pas zo'n 20 tot 40 jaar na blootstelling aan asbest en omvatten meestal kortademigheid en hoesten.

Astma

Astma is een chronische aandoening waarbij de longen continu zijn ontstoken, hetgeen ademhalingsproblemen kan veroorzaken. De klachten variëren per persoon en per moment. Astma komt in aanvallen. Mensen met astma zijn benauwd en hoesten, vooral 's nachts, waarbij soms slijm wordt opgehoest. Ook hebben ze vaak last van een piepende, zagende of brommende ademhaling. Een astma-aanval kan uitgelokt worden door meerdere factoren, onder meer stuifmeel, huisdieren, huisstofmijt, rook, inspanning of aanhoudende spanning of stress. Vaak is astma goed te behandelen met medicijnen, in combinatie met het opvolgen van leefstijladviezen, zoals niet roken en voldoende bewegen.

Bronchopulmonale dysplasie (BPD)

Bronchopulmonale dysplasie (BPD) is een chronische longziekte die gekenmerkt wordt door langdurig bestaan van ademhalingsproblemen en vooral gezien wordt bij te vroeg geboren baby’s die ademhalingsondersteuning nodig hebben gehad. Veelal blijven de longen van baby's met BPD ook op latere leeftijd kwetsbaar voor infecties en prikkels van buitenaf, zoals tabaksrook en stof.

Bronchiëctasieën

Bronchiëctasieën wijst op een abnormale verwijding van de bronchiën, de vertakkingen van de luchtpijp, wat zorgt voor hardnekkige hoest met veel slijm. Vaak steekt bronchiëctasieën in de kindertijd de kop op als gevolg van een longinfectie. Bij bronchiëctasieën zijn delen van de longen constant verwijd en geïrriteerd. De symptomen verschillen van persoon tot persoon, maar veel voorkomende klachten zijn frequent hoesten, vaak met donkergroen of geel slijm en soms ook bloed, koorts, pijn op de borst, kortademigheid, moeheid en gewichtsverlies. Je kunt ook last krijgen van een vervorming van het uiteinde van de vingers: verdikkingen aan de vingertoppen en bolle nagels, zogeheten 'trommelstokvingers' of 'horlogeglasnagels'. In een ver gevorderd stadium kan bloedarmoede optreden.

Congenitale cysteuze adenomatoide malformatie van de long (CCAM)

CCAM is een zeldzame aanlegstoornis van de longen. Hierbij zitten er holtes in het longweefsel van de baby. Dit kan betekenen dat de longblaasjes zich niet ontwikkelen, waardoor baby's het benauwd hebben. CCAM staat voor congenitale cysteuze adenomatoide malformatie:

• congenitaal betekent aangeboren;
• cysteus betekent holte;
• adenomatoide betekent uitgaand van een klier; en
• malformatie betekent misvorming.

Congenitale hernia diafragmatic (CHD)

CHD staat voor congenitale hernia diafragmatica. CHD is een zeldzame aangeboren breuk in het middenrif. Als gevolg hiervan kan een deel van de organen uit de buik in de borstholte terechtkomen. Het grootste probleem is dat de longen zich niet goed ontwikkelen, wat ademhalingsproblemen geeft. Hernia diafragmatica is soms onderdeel van een syndroom.

COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease)

COPD staat voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease (in het Nederlands: chronische obstructieve longaandoening). COPD is een verzamelnaam voor chronische bronchitis en longemfyseem. Bij COPD zijn de longen ontstoken. Langer bestaande ontsteking kan leiden tot littekenvorming. Deze beschadigingen zorgen ervoor dat de luchtwegen zich vernauwen. Kortademigheid en hoesten zijn de twee belangrijkste klachten van COPD. COPD ontstaat in grofweg 80 procent van de gevallen na jarenlang roken.

Cystic fibrosis (CF)

Cystic fibrosis (CF), beter bekend als taaislijmziekte, is een erfelijke, chronische en ongeneeslijke ernstige ziekte. De oorzaak is een verandering in het erfelijk materiaal, oftewel een kapot gen. Problemen met de longen en in de spijsverteringsorganen, staan bij CF voorop. Bij patiënten met cystic fibrosis is het slijm, dat overal in het lichaam wordt afgescheiden door kliertjes, te dik en taai, waardoor het niet goed kan worden afgevoerd en het zich ophoopt. In de longen leidt dit tot langdurig hoesten en kunnen er ontstekingen ontstaan.

Klaplong

Bij een klaplong of pneumothorax is je long ingeklapt door een lek in je longvlies. Je kunt een klaplong oplopen door een verwonding, maar meestal is er geen duidelijke oorzaak. Een klaplong kenmerkt zich door plotselinge heftige pijn in je borstkas en benauwdheid.

Longembolie

Bij een longembolie sluit een bloedstolsel een bloedvat in de longen af, waardoor er minder zuurstof in het bloed terechtkomt. Sneller ademen en pijn bij het ademen is het gevolg. Andere klachten die kunnen optreden is het ophoesten van slijm met een spoortje bloed en hartkloppingen. Een stukje long kan afsterven bij een longembolie. Behandeling kan bestaan uit zuurstoftoediening in het ziekenhuis, zodat je je minder benauwd voelt. Daarnaast krijg je bloedverdunners toegediend.

Longfibrose

Longfibrose is een zeldzame, chronische longziekte, waarbij er sprake is van bindweefselvorming in de longen waardoor de wanden van de longblaasjes steeds dikker worden. Het gevolg is dat je longen niet meer voldoende zuurstof opnemen en koolstofdioxide uitscheiden. De voornaamste symptomen bestaan uit de trias benauwdheid, een droge hoest en kortademigheid.

Longontsteking

Een longontsteking (pneumonie) is een ontsteking van de kleinere luchtwegen en de longblaasjes. Er kan sprake zijn van een relatief lichte longontsteking of een zware longontsteking. Een virus of een bacterie is vaak de boosdoener. Bekende klachten van een longontsteking zijn: hoesten, kortademigheid, koorts, een versnelde ademhaling en een versnelde hartslag. Soms ervaar je ook pijn bij diep inademen. Verder heb je last van een slap en lusteloos gevoel en je bent vaak erg moe.

Longkanker

Longkanker verwijst naar een kwaadaardige tumor in het longweefsel of de luchtpijp. Er bestaan verschillende soorten longkanker. De twee meest voorkomende vormen zijn: niet-kleincellige longkanker (NKLK) en kleincellige longkanker (KCLK). Behandeling is onder meer afhankelijk van de soort kanker. Veelvoorkomende klachten bij longkanker zijn verandering in het hoestpatroon, de aanwezigheid van bloed in het opgehoeste slijm, kortademigheid, vaak terugkerende longontsteking, aanhoudende heesheid en een zeurende pijn in de borststreek, rug, of in het gebied van de schouders.

Longvlieskanker

Longvlieskanker duidt op de aanwezigheid van een kwaadaardig gezwel in het longvlies, een mesothelioom. Blootstelling aan asbest in het verleden is vaak de oorzaak van deze vorm van kanker.

Primaire Ciliaire Dyskinesi (PCD)

Primaire Ciliaire Dyskinesie is een zeldzame ziekte, waarbij de functie van de trilhaartjes gestoord is. Deze trilhaartjes zitten op de slijmvliezen van de luchtwegen en zorgen voor afvoer van slijm. Ze houden de luchtwegen schoon. Als deze trilhaartjes niet goed functioneren, hoopt het slijm zich in de luchtwegen op. Er kunnen dan bacteriën in het slijm terechtkomen die ontsteking en infecties veroorzaken.

Pleuritis

Pleuritis of longvliesontsteking is een ontsteking van de pleura, de longvliezen, het vlies dat tegen de longen aanzit. Deze aandoening kan ontstaan door een infectie met een virus of bacterie. Pleuritis kenmerkt zich door scherpe pijn op de borst en een droge hoest.

Pulmonale arteriële hypertensie (PAH)

Pulmonale arteriële hypertensie (PAH) is een zeldzame, chronische, levensbedreigende progressieve longaandoening, welke wordt gekenmerkt door abnormaal hoge bloeddruk (hypertensie) in de longslagader. Het wordt meestal veroorzaakt door mutaties in het BMPR2-gen. De eerste symptomen zijn vaak zware vermoeidheid en moeite met ademhalen, in het bijzonder bij lichamelijke inspanning.

RS virus

Het RS virus (RSV) is verwant aan het griepvirus en veroorzaakt een ontsteking in de longen. Het lijkt aanvankelijk op een verkoudheid. Voor een baby of jong kind kan deze infectie gevaarlijk zijn. Het kenmerkt zich door de klachten neusverkouden en hoesten. Andere klachten die kunnen optreden zijn benauwdheid, koorts of een longontsteking. Kinderen kunnen een oorontsteking van het virus krijgen.

Sarcoïdose

Sarcoïdose, of de ziekte van Besnier-Boeck-Schaumann, is een ziekte waarbij in vele organen een ontstekingsreactie kan optreden met opeenhoping van afweercellen (witte bloedlichaampjes), granuloom genoemd. De ziekte ontstaat vooral in de leeftijd tussen 20 en 40 jaar. De ziekte kan zich op verschillende manieren uiten. Sarcoïdose in de longen gaat vaak gepaard met klachten als benauwdheid en hoesten.

Tuberculose (tbc)

Tuberculose (tbc) is een ziekte die wordt veroorzaakt door een bacterie, welke in veel gevallen de longen aantast. De ziekte gaat vaak gepaard met aanhoudende hoest (soms met bloed), kortademigheid, koorts, pijn op de borst, flink zweten tijdens de slaap (nachtzweten), verminderde eetlust en gewichtsverlies, en vermoeidheid.

Lees verder

• Longabces: symptomen, oorzaak en behandeling abces in long
• Longkanker: symptomen, oorzaak, stadium en behandeling
• Longontsteking behandeling: duur, genezen en thuisblijven
• Longontsteking: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose
• Pijn op de borst: rechts, links, na eten en bij inademen