Droge hoest: symptomen, oorzaken en prikkelhoest verhelpen

Een droge hoest of prikkelhoest is een vervelende klacht. Hoesten zonder dat er slijm vrijkomt, wordt een droge hoest of kriebelhoest genoemd. Een droge hoest wordt gezien als een niet-productieve hoest, omdat er geen sputum of slijm met het hoesten meekomt. Zowel kinderen als volwassenen kunnen last hebben van een (vaak hinderlijke) droge hoest. Er zijn meerdere manieren om een droge hoest te verhelpen of te stoppen, zoals regelmatig drinken en het nemen van een hoestmiddel. Er zijn meerdere hoestmiddelen die een droge hoest tegengaan. Raadpleeg bij aanhoudende of verergerende klachten je huisarts.

• Wat is een droge hoest?
• Typen hoest
• Productieve hoest
• Niet-productieve hoest
• Symptomen bij een droge hoest
• Oorzaken droge hoest
• Griep en verkoudheid
• Coronavirus (COVID-19)
• Bijwerking van medicijnen
• Hooikoorts en andere allergieën
• Psychische klachten, nervositeit en stress
• Roken en stoffige ruimtes
• Bronchiolitis
• Aanhoudende of langdurige droge hoest
• Wanneer naar de huisarts met prikkelhoest?
• Droge hoest stoppen met zelfzorg
• Schone lucht
• Honing
• Drinken
• Goede luchtvochtigheid
• Stomen
• Luchtbevochtiger
• Rust
• Hoestmiddelen
• Droge hoest verhelpen met geneesmiddelen

Wat is een droge hoest?

Typen hoest

Hoest wordt onderverdeeld in twee typen:

• productieve hoest, waarbij er slijm of sputum meekomt, en
• niet-productieve hoest, waarbij er geen slijm wordt opgehoest.

Productieve hoest

Hoest is een natuurlijke manier van het lichaam om de luchtwegen te reinigen en schoon te maken. Hoesten is vaak niet erg en wordt veelal veroorzaakt door rook, stof of een verkoudheid. Bij productieve hoest wordt op natuurlijke wijze slijm weggewerkt, waarmee teven de ademhaling wordt vergemakkelijkt. Slijm dat blijft zitten vergroot het risico op ontsteking van het slijm. Hoesten ruimt dus op. Een toename van de slijmproductie zie je vooral optreden bij een ontsteking, infectie, allergie (bijvoorbeeld voor stof of pollen) of het gebruik van irriterende stoffen (rook- en stofdeeltjes).

Niet-productieve hoest

Bij niet-productieve hoest wordt evenwel geen slijm opgehoest. Hierbij hoest je als gevolg van prikkeling van het slijmvlies of een ontsteking van de pleurabladen, welke de longen omgeven, in de borstholte.

Symptomen bij een droge hoest

Een droge hoest of kuch gaat mogelijk gepaard met de volgende symptomen:

• de afwezigheid van slijm
• hardnekkige kriebelhoest
• een prikkelende hoest
• een kriebelend gevoel in de keel
• keelpijn
• branderige keel
• slaapproblemen door het hoesten

Oorzaken droge hoest

Griep en verkoudheid

Droge hoest wordt vaak veroorzaakt door een bovenste luchtweginfectie als verkoudheid en griep. Een verkoudheid kan natuurlijk ook leiden tot een productieve hoest. Een droge hoest kan aan het begin van een verkoudheid of griep optreden, maar ontstaat veelal halverwege of aan het einde van de ziekte. Van de Mexicaanse griep die in 2009 voor het eerst opdook, is bijvoorbeeld bekend dat je na het herstel nog weken tot maanden last kan hebben van een droge hoest.

Coronavirus (COVID-19)

De meest voorkomende symptomen van het nieuwe coronavirus, COVID-19, zijn koorts, vermoeidheid en droge hoest. Een derde van de patiënten meldt ook spierpijn, kortademigheid en ademhalingsproblemen, terwijl ongeveer 10 procent atypische symptomen had, waaronder diarree en misselijkheid.

Bijwerking van medicijnen

Er zijn een aantal medicijnen die een droge hoest kunnen veroorzaken. 1-20% van de patiënten die ACE-remmers gebruiken om een verhoogde bloeddruk onder controle te krijgen, krijgt last van een droge hoest of prikkelhoest.

Hooikoorts en andere allergieën

Een droge hoest kan zich ook voordoen bij allergieën, vooral wanneer een ontsteking ook het dieper gelegen borstweefsel aantast. Als je hooikoorts hebt kun je onder meer last hebben van een droge hoest, naast een waaier van andere klachten.

Psychische klachten, nervositeit en stress

Ook psychische factoren kunnen de oorzaak zijn van een droge hoest. Dit wordt 'psychogene hoest' genoemd. Er wordt in dat geval gehoest of gekucht uit gewoonte. Je ziet het verschijnsel nogal eens onder schoolgaande kinderen. Er is geen lichamelijke aanleiding of onderliggende aandoening voor de hoest. Vaak beseft de persoon in kwestie niet eens dat hij kucht of hoest, het gebeurt onbewust uit gewoonte. Dit type hoest verdwijnt tijdens de slaap. Overigens kunnen ook nervositeit en stress een hoestreflex veroorzaken, doordat bij angst en spanning de ademhaling oppervlakkig wordt.

Roken en stoffige ruimtes

De hoestprikkel kan ook worden geactiveerd door overgevoeligheid voor bepaalde stoffen in de lucht, (mee)roken, je bevinden in slecht geventileerde en/of stoffige (werk)ruimtes, en soms door de aanwezigheid van (een slecht onderhouden en vervuilde) airconditioning. Rook of stof irriteert namelijk de slijmvliezen van neus, keel en strottenhoofd.

Bronchiolitis

Bronchiolitis kan ook een droge hoest veroorzaken. Bij deze besmettelijke ziekte zijn de kleine luchtwegen (bronchiolen), die naar de longblaasjes lopen, ontstoken. De boosdoener is het respiratory syncytial virus (RSV). Vooral kinderen beneden de leeftijd van 2 jaar, en dan in het bijzonder baby's in de leeftijd van 3 tot 6 maanden, worden getroffen door deze aandoening. Het treedt vooral op in de herfst- en wintermaanden en begint vaak als een neusverkoudheid. Naast droge hoest kun je last krijgen van een snelle ademhaling, een piepende ademhaling en problemen met eten of drinken.

Aanhoudende of langdurige droge hoest

Een aanhoudende droge hoest kan ook te maken hebben met factoren die in verband staan met het ademhalings- en spijsverteringsstelsel waaronder:

• gastro-oesofageale reflux (GERD), waarbij maagzuur en enzymen vanuit de maag terug in de slokdarm vloeien;
• irritatie van luchtwegen, een bronchospasme (een verkramping van de spieren rond de luchtpijp);
• aorta-aneurysma (een verwijding van de grote lichaamsslagader);
• astma en allergieën;
• chronische obstructieve longziekte (COPD, een chronische longziekte;
• congestief hartfalen, waarbij het hart niet genoeg bloed kan pompen om aan de lichaamsbehoeften te voldoen;
• luchtwegbelemmering of luchtwegobstructie;
• longkanker (een kwaadaardige tumor die ontstaat in het longweefsel);
• pleuritis, een ontsteking van het vlies rond de longen en de borst;
• longontsteking (pneumonie); en
• pneumothorax (klaplong).

Wanneer naar de huisarts met prikkelhoest?

Hoesten is meestal niet erg en gaat bijna altijd binnen een aantal weken vanzelf over, bijvoorbeeld doordat je herstelt bent van griep of verkoudheid. Als de hoest langer dan drie weken aanhoudt, terwijl je verder niet verkouden bent of griep hebt, is het verstandig je huisarts te raadplegen. Doe dit ook wanneer de hoest gepaard gaat met benauwdheid of piepen (een piepende ademhaling), of wanneer je een droge hoest hebt en daarbij langer dan drie dagen koorts hebt. Bij baby’s die jonger zijn dan zes maanden, is het verstandig de huisarts te raadplegen als zij door het hoesten slecht drinken. Baby's drogen namelijk snel uit en dat moest voorkomen worden. Bij een kind ouder dan een half jaar die langer dan 5 dagen hoest, is het ook raadzaam de huisarts in te schakelen. Ook bij twijfel geldt dat het verstandig is het advies van een deskundige in te winnen.

Droge hoest stoppen met zelfzorg

Er zijn meerdere manieren waarop je een droge hoest kunt stoppen of verhelpen met zelfzorgmiddelen.

Schone lucht

Stoppen met (mee)roken kan helpen de hoestklachten te verminderen. Zorg ook voor schone en zuivere lucht, zowel thuis als op je werk. Vermijd slecht geventileerde, stoffige of rokerige ruimtes.

Honing

Bij droge hoest of kriebelhoest kan het helpen om een lepel honing te nemen of op een dropje of ander hard snoepje te zuigen. Dit vermindert de hoestprikkel en verlicht de klachten. Uiteraard neemt het de oorzaak niet weg. Je kunt ook thee drinken met honing. Geef geen honing geven aan kinderen die jonger zijn dan één jaar, want in honing kunnen sporen van de bacterie Clostridium botulinum aanwezig zijn waar baby’s ziek van kunnen worden.

Drinken

Regelmatig wat (water) drinken kan ook helpen, zodat je de keel goed smeert en vochtig houdt. Koude dranken verminderen keelpijn. Thee van iepenbast staat erom bekend een goed smeermiddel voor de keel te zijn.

Goede luchtvochtigheid

Zorg daarnaast voor goede ventilatie en een goede luchtvochtigheid door dagelijks te luchten, de ventilatieroosters open te houden (ook in de winter) en door bakjes met water aan de radiatoren te hangen.

Stomen

Het inademen van warme, vochtige lucht door te stomen kan enige verlichting bieden. Doe dit op een veilige manier door bijvoorbeeld gebruik te maken van een stoomapparaat.

Luchtbevochtiger

Het gebruik van een luchtbevochtiger kan de klachten helpen verlichten.

Rust

Zorg verder voor voldoende rustperiodes en zorg voor voldoende nachtrust, aangezien dit je weerstand verbetert.

Hoestmiddelen

Er zijn hoestmiddelen verkrijgbaar bij drogist of apotheek zonder doktersvoorschrift, die een droge hoest of kriebelhoest tegengaan. Er zijn ook combinatie-hoestdranken die zowel effectief zijn tegen droge hoest als vastzittende hoest met (taai) slijm. Een voorbeeld daarvan is Bronchostop Hoestdrank, welke droog extract van tijm en vloeibaar heemstwortelextract bevat. Deze hoestdrank is geschikt voor volwassenen en kinderen vanaf 6 jaar. Daarnaast is er DARO droge hoestsiroop, welke directe verlichting geeft bij droge hoest en kriebelhoest.

Droge hoest verhelpen met geneesmiddelen

Bij niet-productieve hoest kan een middel gebruiken dat de hoestprikkel dempt, zoals noscapine, uitkomst bieden. Noscapine dempt de hoestprikkel en daardoor kun je de hinderlijke, bijvoorbeeld nachtelijke, hoest verminderen.

Lees verder

• Hoestdrank voor alle soorten hoest: Bronchostop hoestdrank
• Infectieuze oorzaken van acute hoest: waardoor komt het?
• Slijm ophoesten: wit, geel, grijs, rood sputum ophoesten
• Chronisch hoesten: oorzaken aanhoudende hoest, kriebelhoest
• Middel tegen hoesten: kriebelhoest en vastzittende hoest